Hamdani Kuzularda Büyüme-Gelişme ve Analarının Dışyapı Özellikleri

BINGOL, MEHMET; BİNGÖL, ERDAL

Hamdani Kuzularda Büyüme-Gelişme ve Analarının Dışyapı Özellikleri

Erdal BİNGÖL, (Hakkari Üniversitesi, Çölemerik Meslek Yüksekokulu, Hakkari- Türkiye)

Mehmet BİNGÖL (Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Zootekni Bölümü, Van, Türkiye)

Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi

4 2

Yıl: 2015 Cilt: 25 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 200 - 206 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Hamdani Kuzularda Büyüme-Gelişme ve Analarının Dışyapı Özellikleri

Öz:

Özet: Bu çalışma, Türkiyede Hakkari ili Çukurca ilçesi, Çığlı bölgesinde ekstansif koşullarda yetiştirilen Hamdani koyunlarında dışyapı özellikleri arası ilişkiler ile kuzularda büyüme-gelişme özelliklerinin belirlenmesi amacıyla yapılmıştır. Hamdani koyunlarında cidago yüksekliği (CY), vücut uzunluğu (VU), kürekler arkası göğüs genişliği (KAGG), göğüs derinliği (GD), göğüs çevresi (GÇ) ve but çevresine (BÇ) ilişkin düzeltilmiş değerlere göre ortalamalar sırasıyla 68.47 ± 1.21, 66.20 ± 0.80, 22.34 ± 0.66, 32.25 ± 0.92, 99.62 ± 0.94 ve 65.51 ± 0.78 cm olarak ölçülmüştür. Düzeltilmiş değerlere göre kuzularda doğum ağırlığı (DA), üçüncü ay canlı ağırlık (ÜACA) ve altıncı ay canlı ağırlık (AACA) ortalamaları sırasıyla 4.13 ± 0.21 21.78 ± 1.30 ve 35.09 ± 1.62 kg olarak bulunmuştur. Bu verilere dayalı olarak; Hamdani kuzularının büyüme ve gelişme özellikleri yönünden bölgede yetiştiriciliği yapılan yağlı kuyruklu yerli ırklara benzer olduğu belirlenmiştir. Vücut ölçüleri bakımından ise anaların birçok yerli koyun ırkından daha farklı ve üstün değerlere sahip olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelime:

Konular: Biyoloji Ekoloji Ziraat Mühendisliği

The Growth of Lambs and Body Measurement Traits of Hamdani Ewes

Öz:

Abstract: This research has been carried out to determine the growth of lambs and body measurement traits of Hamdani Ewes under extensive conditions of in Çığlı village of Çukurca province in Hakkari. The adjusted values related to body measurements such as withers height (WH), body length (BL), chest width (CW), chest depth (CD), chest circumference (CC) and leg circumference (LC) for Hamdani ewes were found to be 68.47 ± 1.21, 66.20 ± 0.80, 22.34 ± 0.66, 32.25 ± 0.92, 99.62 ± 0.94 ve 65.51 ± 0.78 cm, respectively. The adjusted mean values of birth weight (BW), 3th and 6th month live weight of lambs were found to be 4.13 ± 0.21, 21.78 ± 1.30 and 35.09 ± 1.62 kg, respectively. In conclusion, growth performance of Hamdani lambs were similar to lambs of other domestic fat tail sheep. In terms of body measurements, dams are determined to have a different and high value from several domestic breeds.

Anahtar Kelime:

Konular: Biyoloji Ekoloji Ziraat Mühendisliği

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

AbdulRahman FY, AlBarzinjy YMS (2007). A study on the relationship between body weight and body dimensions of lambs at weaning and selection of Hamdani ewes for milk production. Mesopotamia Journal of Agriculture, 35 (1): 5867. Alkass J E, Juma K H (2005). Chapter 3. Small Ruminant breeds of Iraq. In: Iniguez L (ed), Characterization of Small Ruminant Breeds in West Asia and North Africa. Vol. 1. West Asia. International Center for Agricultural Research in Dry Areas (ICARDA), Aleppo, Syria, pp. 63 101. AlDoori ZTOA (2006). Effect of fattening system in growth features and carcass for Awassi lamb, PhD. Thesis, Uni. Bagdad college of Agriculture (Unpublished), Iraq. Altın T, Çelikyürek H (1996). Kalıntı sütle kuzu büyütmenin koyunların süt verimine etkisi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Bilimleri Dergisi, 6 (1): 173184. Aziz KO, AlOramary R (2005). A study on fleece characterization of Hamadani sheep in Erbil plain. Mezopotamia Journal Agriculture, 33 (1): 59. Baş S, Vanlı Y, Ülker H, Karaca O, Aygün T (1995). Transferrin polimorfizinim Karakaş kuzuların bazı verim özellikleri ile ilişkileri. KSÜ Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 1 (2): 130139. Bingöl M (1998). Norduz koyunlarının döl ve süt verimleri ile büyüme gelişme ve dış yapı özellikleri. Doktora tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü (Basılmamış), Van Bingöl M, Gökdal Ö, Aşkın Y (2007). Köylü koşullarında yetiştirilen Norduz koyunlarının süt verimi, canlı ağırlıkları ve vücut ölçüleri. 5. Ulusal Zootekni Bilim Kongresi. 58 Eylül, Van, s. 112 113. Ceyhan A, Erdoğan İ, Sezenler T (2007). Gen kaynağı olarak korunan Kıvırcık, Gökçeada ve Sakız koyun ırklarının bazı verim özellikleri. Journal of Tekirdağ Agricultural Faculty, 4 (2). 1012. Çankaya S, Altop A, Kul E, Erener G (2009). Faktör analiz skorları kullanılarak Karayaka kuzularında canlı ağırlık tahmini. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi, 24 (2): 98102. Çelikyürek H (1996). Kalıntı sütle büyütmenin kuzularda gelişme özelliklerine etkisi Yüksek lisans tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü (Basılmamış), Van. Dahal IAlDM (2011). Study the effect of docking in Iraqi sheep: alamb meat production. Mesopotamia Journal of Agriculture, 39 (1): 95103. Demirel M, Aygün T, Altın T, Bingöl M (2000). Hamdani ve Karakaş koyunlarında gebeliğin son döneminde farklı düzeylerde beslemenin koyunlarda canlı ağırlık, kuzularda doğum ağırlığı ve büyüme üzerine etkileri, Turk J. Vet. Animal Science, 24: 243249. Düzgüneş O, Kesici T, Kavuncu O, Gürbüz F (1987). Araştırma ve Deneme Metodları (İstatistik MetodlarıII). Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Yayın No: 1021, Ankara, s. 381. Eksen M, Ağaoğlu ZT, Keskin E (1992). Sağlıklı Hamdani (HarekiHarki) koyunlarında bazı hematolojik değerler. Selçuk Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 8 (2): 3740. Erol H, Akçadağ Hİ (2009). Halk elinde yetiştirilen Karagül koyun sürülerinde bazı verim özellikleri. Lalahan Hayvancılık Araştırma Enstitüsü Dergisi, 49(2): 91104. FAO (1987). Proceedings of the EAAP/PSAS Symposium on small populations of domestic animals. animal production and health paper 66, Rome, 1987. http://www.fao.org/docrep/010/ah806e/AH806E00.htm#Contents. (Erişim tarihi: 12.01.2014). Gökdal Ö (1998). Karakaş koyunlarının süt ve döl verimleriyle dışyapı ve büyümegelişme özellikleri. Doktora tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü (Basılmamış), Van. Gökdal Ö, Karakuş F, Ülker H (2003). Karakaş koyunlarının çeşitli verim özellikleri. GAP III. Tarım Kongresi 0203 Ekim 2003. Bildiri No: s. 63. Şanlıurfa. Gökdal Ö, Oto MM, Ülker H, Temur C, Budağ C (1999). Köylü koşullarında yetiştirilen Karakaş kuzularının sütten kesim dönemine kadarki büyümegelişme özellikleri ile vücut ölçüleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Bilimleri Dergisi, 9(1): 4149. Gökdal Ö, Ülker H, Karakuş F, Cengiz F (2006). The growth traits of Karakaş and its crosses lambs (F1) with Ile de France x Akkaraman (G1) under unlimited suckling regime. Journal of Biological Sciences, 6 (4): 787792. Juma FT (2010). Effect of Prostaglandin and PMSG on prolificacy and some serum biochemical changes of Hamdani ewes synchronized with intravaginal progestagen. AlAnbar J. Vet. Sci., 3 (2): 28 35. Karakuş F (2007). Karakaş ve (Ile de France x Akkaraman G1) x Karakaş F1 ve F2 melez kuzularında büyümegelişme, besi gücü ve karkas özellikleri. Doktora tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü (Basılmamış), Van. Kaymakçı M (2010). İleri Koyun Yetiştiriciliği Kitabı. Genişletilmiş 3. Baskı. İzmir. 359. Koncagül S, Akça N, Vural ME, Karataş A, Bingöl M (2012). Zom koyunlarının morfolojik özellikleri. Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 18 (5): 829837. Koyuncu M, Taşkın T (2013). Organik Küçükbaş Hayvan Yetiştiriciliği Fırsatlar ve Zorluklar. Türkiye II. Organik Hayvancılık Kongresi. 24-26 Ekim 2013, Bursa, 153-164. Küçük M (2004). Growth characteristics of Hamdani, Karakul and Morkaraman lambs in suckling period. Indian Veterinary Journal, 81 (2): 172175. Maarof NN, Juma KH, Arafat EA, Chackmakchy AN (1986). Evaluation of production in Hamdani sheep. World Review of Animal Production, 22 (1): 5152. Magid SA, AlMurrani WK, Alkas JI (2013). Iraq country report on animal geneticresources. www. ftp: // ftp. fao. Org /docrep / fao /010 /a1250e/annexes /CountryReports / Iraq, (Erişim tarihi: 25.12.2013). Muthanna FAAlJ (2011). A study of some genetic and nongenetic factors affecting milk yield, compositions and growth of lambs in Awassi and Hamdani ewes. Mesopotamia Journal of Agriculture, 39 (4): 159166. Öter MS (2000). Karakaş kuzularında büyüme ve gelişme özellikleri. Yüksek lisans tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü (Basılmamış), Van. Öztürk Y (1998). Van ve yöresinde Hamdani koyunlarının verimleri ve morfolojik özelliklerinin araştırılması. Doktora tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü (Basılmamış), Van. Öztürk Y, Odabaşıoğlu F (2011). Van ve yöresinde Hamdani koyunlarının verimleri ve morfolojik özelliklerinin araştırılması; II. Kuzularda büyüme, yaşama gücü, besi performansı kesim ve karkas özellikleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 22 (2): 8187. SAS (2006). PC SAS Users Guide: Statistics. SAS İnst. cary. NC, USA. Tuncer SS (2008). Norduz ve Karakaş koyunlarında kıl follikülü ile yapağı özellikleri arasındaki ilişkiler (doktora tezi, basılmamış). YYÜ, Fen Bil. Enst, Zootekni ABD, Van. TÜİK (2014). Türkiye İstatistik Kurumu. Hayvancılık istatistikleri. http: // www. tuik. gov. tr / PreTablo. do ? alt_id = 1002 (Erişim tarihi: 02 04 2014). Yakan A, Ünal N, Dalcı MT (2012). Ankara şartlarında Akkaraman, İvesi ve Kıvırcık ırklarında döl verimi, büyüme ve yaşama gücü, Lalahan Hayvancılık Araştırma Enstitüsü Dergisi, 52 (1): 110. Zülkadir U, Şahin Ö, Aytekin İ, Boztepe S (2008). Malya kuzularda canlı ağırlık ve bazı vücut ölçülerinin tekrarlanma dereceleri. Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 22 (45): 8993.

APA	BİNGÖL E, BINGOL M (2015). Hamdani Kuzularda Büyüme-Gelişme ve Analarının Dışyapı Özellikleri. , 200 - 206.
Chicago	BİNGÖL ERDAL,BINGOL MEHMET Hamdani Kuzularda Büyüme-Gelişme ve Analarının Dışyapı Özellikleri. (2015): 200 - 206.
MLA	BİNGÖL ERDAL,BINGOL MEHMET Hamdani Kuzularda Büyüme-Gelişme ve Analarının Dışyapı Özellikleri. , 2015, ss.200 - 206.
AMA	BİNGÖL E,BINGOL M Hamdani Kuzularda Büyüme-Gelişme ve Analarının Dışyapı Özellikleri. . 2015; 200 - 206.
Vancouver	BİNGÖL E,BINGOL M Hamdani Kuzularda Büyüme-Gelişme ve Analarının Dışyapı Özellikleri. . 2015; 200 - 206.
IEEE	BİNGÖL E,BINGOL M "Hamdani Kuzularda Büyüme-Gelişme ve Analarının Dışyapı Özellikleri." , ss.200 - 206, 2015.
ISNAD	BİNGÖL, ERDAL - BINGOL, MEHMET. "Hamdani Kuzularda Büyüme-Gelişme ve Analarının Dışyapı Özellikleri". (2015), 200-206.

APA	BİNGÖL E, BINGOL M (2015). Hamdani Kuzularda Büyüme-Gelişme ve Analarının Dışyapı Özellikleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 25(2), 200 - 206.
Chicago	BİNGÖL ERDAL,BINGOL MEHMET Hamdani Kuzularda Büyüme-Gelişme ve Analarının Dışyapı Özellikleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi 25, no.2 (2015): 200 - 206.
MLA	BİNGÖL ERDAL,BINGOL MEHMET Hamdani Kuzularda Büyüme-Gelişme ve Analarının Dışyapı Özellikleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, vol.25, no.2, 2015, ss.200 - 206.
AMA	BİNGÖL E,BINGOL M Hamdani Kuzularda Büyüme-Gelişme ve Analarının Dışyapı Özellikleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi. 2015; 25(2): 200 - 206.
Vancouver	BİNGÖL E,BINGOL M Hamdani Kuzularda Büyüme-Gelişme ve Analarının Dışyapı Özellikleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi. 2015; 25(2): 200 - 206.
IEEE	BİNGÖL E,BINGOL M "Hamdani Kuzularda Büyüme-Gelişme ve Analarının Dışyapı Özellikleri." Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 25, ss.200 - 206, 2015.
ISNAD	BİNGÖL, ERDAL - BINGOL, MEHMET. "Hamdani Kuzularda Büyüme-Gelişme ve Analarının Dışyapı Özellikleri". Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi 25/2 (2015), 200-206.