FIRST RECORDS ON ANATOLIAN SELJUK ARROWHEADS (IN THE LIGHT OF KUBAD-ABAD PALACE SPECIMENS)

YAVAŞ, Alptekin

FIRST RECORDS ON ANATOLIAN SELJUK ARROWHEADS (IN THE LIGHT OF KUBAD-ABAD PALACE SPECIMENS)

Alptekin YAVAŞ (Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Sanat Tarihi Bölümü, Çanakkale, Türkiye)

IIB International Refereed Academic Social Sciences Journal

6 0

Yıl: 2012 Cilt: 3 Sayı: 4 Sayfa Aralığı: 119 - 145 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

FIRST RECORDS ON ANATOLIAN SELJUK ARROWHEADS (IN THE LIGHT OF KUBAD-ABAD PALACE SPECIMENS)

Öz:

Anadolu Selçuklu dönemi, Türk Okçuluk tarihinin en az bilinen dönemidir. Bu dönemin savaş aletlerine ilişkin veriler, Ortaçağ Türk Dönemi kazılarında ihmal edilmiş bir buluntu grubudur. Burada, Ortaçağ Türk Dönemi Kazıları arasında ilk kez münhasıran ele alınıp incelenmiş bir temren grubu tanıtılacaktır. Anadolu Selçuklu döneminin günümüze en iyi durumda ulaşabilmiş saraylarından biri olan Kubad-Abad, zengin bir temren grubuna sahiptir. Kubad-Abadda bulunmuş temrenler, Ortaçağ Arap ve Memluk ok risâlelerinde tanıtılan temren tipleriyle açık benzerlikler göstermektedir. Dörtgen, yassı, yuvarlak gibi ana temren tiplerinin dışında, çok farklı alt tipleri de tespit edebilmek mümkündür. Bu çalışmada, Kubad-Abad örneklerinin ışığında, hem Anadolu Selçuklu temrenleri tanıtılmaya, hem de dönemin çağdaş kaynaklarına dayanarak konunun terminolojisine ilişkin ilk tespitlerde bulunulmaya çalışılacaktır. Ayrıca Ortaçağ dönemine ilişkin ilk kez temren tipolojisi teklifinde bulunulacaktır.

Anahtar Kelime:

ANADOLU SELÇUKLU TEMRENLERİ HAKKINDA İLK TESPİTLER (KUBAD-ABAD SARAYI ÖRNEKLERİ IŞIĞINDA)

Öz:

Anatolian Seljuk period is the most underrecognized period of the Turkish History of Archery. The data in respect of war instruments of this period comprise an ignored group of finds at the excavations of the medieval Turkish Period. In this paper, a discussion on a group of arrowhead obtained during the Medieval Turkish Period excavations is first attempted. Kubad-Abad Palace which is one of the best preserved palaces of the Anatolian Seljuk period holds a rich group of arrowheads. The arrowheads captured during the Kubad-Abad excavations show close similarities to arrow types identified in the medieval Arab and Memaluke treatises. Besides main types of square, broad and circular shaped arrowheads, various subtypes can be ascertained. In the light of KubadAbad finds, this study aims to both introduce Anatolian Seljuk arrowheads and make a preliminary assessment in regard to terminological aspects based on coeval references of the period involved. In addition, a proposal with reference to typology of the medieval arrowhead is suggested.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

ALLAN, J., (1982), Nishapur: Metalwork of the Early İslamic Period, New York. ARIK, R. , (2002), Selçuklu Saray ve Köşkleri, Selçuklu Çağında Anadoluda Sanat (Ed.: D.Kuban), İstanbul. ARIK, R., (1992), Kubad-Âbâd 1990 Yılı Kazı Çalışmaları, XIII. Kazı Sonuç- ları Toplantısı, (Bildiriler 27-31 Mayıs 1991 Çanakkale) C.II, Ankara, s.457-47. ARIK, R., (2000), Kubad-Abad, Selçuklu Saray ve Çinileri, İstanbul. ARIK, R., (2004), Kubad-Abad 2002 Yılı Çalışmaları, 25. Kazı Sonuçları Toplantısı, (Bildiriler 26-31 Mayıs 2003 Ankara) 2.Cilt, Ankara, s.345-351. ARIK, R., (2007), Kubad-Abad 2005 Yılı Çalışmaları, 28. Kazı Sonuçları Toplantısı, (Bildiriler 29 Mayıs-2 Haziran 2006 Çanakkale) 2.Cilt, Ankara, s.295-305. ARIK, R., (2009), Kubad-Abad 2006-2007 Yılı Kazı Çalışmaları Raporu, 30. Kazı Sonuçları Toplantısı, (Bildiriler 26-30 Mayıs 2008 Ankara) 2.Cilt, Ankara, s.471-483.
BORISOV, B.D., (1989), Djadovo, (Bulgarian, Dutch, Japanese Expedition, Vol.1, Medieval Settlement and Necropolis (11th-12th Century) (Ed: A.Fol and etc.), Tokai. CLAUSON, G., (1972), An Etymological Dictionary of Pre-13th Century Turkish, Oxford. CROWFOOT, J.W. CROWFOOT, G.M. - KENYON, K.M., (1957), The Object From Samaria, London. DARDENİZ, G., (2007), Chemical Analysıs And Characterization Of Fırst Millenium B.C. Arrowheads From Tarsus, Department of Chemistry, Bo- ğaziçi Unv. İstanbul. DAVIDSON, G.R., (1952), The Minor Object, Corinth Results of Excavations Vol. XII, New Jersey. ERKANAL, H., (1977), Die Äxte und Beile des 2.Jahrtausends in Zentralanatolien, Prähistorische Bronzefunde Abteilung IX Band 8, München: C.H.Becksche Verlagsbuchhandlung. ERKİLETLİOĞLU, H. GÜLER, O., (1996), Türkiye Selçuklu Sultanları ve Sikkeleri, Kayseri. FARIS, N.A. - ELMER, R.P., (1945), Arab Archery, Priceton Unv.Press. FRANGIPANE, M. - BUCAK, E., (2001), 1999 Yılı Zeytinlibahçe Höyük Kazı ve Araştırmaları, Ilısu ve Karkamış Baraj Gölleri Altında Kalacak Arkolojik ve Kültür Varlıklarını Kurtarma Projesi 1999 Yılı Çalışmaları, Ankara, s.107-138.
GAITZSCH, W., (2005), Eısenfunde Aus Pergamon Geräte, Werkzeuge Und Waffen, Pergamenısche Forschungen Band 14, Berlin-New York 2005. HAMMER-PURGSTALL, F.Von, (1853), Über Bogen und Pfeil, den Gebrauch und die Verfertigung derselben bei den Arabern und Türken, Denkschriften der Kaiserlichen Akademie der Wissenchaften, 4, pp.1-37. HEIN, J. (1925), Bogenhandwerk und Bogensport bei den Osmanen nach dem Auszug der Abhandlungen der Bogenschützen (telhis resail er-rümat) des Mustafa Kani, Der Islam 14, 1925, pp.289-360. HEIN, J. (1926), Bogenhandwerk und Bogensport bei den Osmanen nach dem Auszug der Abhandlungen der Bogenschützen (telhis resail er-rümat) des Mustafa Kani, Der Islam 15, 1926, pp.1-78; 234-294. İNCE, N., (2010), Anadolunun Bizans Kenti Amoriumda Savaşın İzleri (Metal Savaş Aletleri), Çanakkale 18 Mart Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü, Lisans Tezi, Çanakkale. İRTEM, S.K., (1938), Türk Kemankeşleri, İstanbul. KAŞKARLI MAHMUD (1992), Divânü- Lûgatit-Türk, (Çev.: B. Atalay), C.I, Ankara KAZANSKİ, M., (2003), Qalat-Seman, Vo.4 Rapport Final, Fascicule 3: Les Objets Métalliques, Instıtut Français du Proche-Orient, Amman-BeyrouthDamas, Mıssıon Français de QalatSeman, Beyrouth .
KEMANKEŞ MUSTAFA EFENDİ (2010), Kavsnâme, (Haz.: H.VuralY.M.Aksoy), Tokat.
KIRPIČNIKOV, Von. A.N., (1986), Russische Waffen des 9-15 Jahrhunderts, Waffen- und Kostümkunde, Zeitschrift der Gesellschaft für Historische, Waffen- und Kostümkunde 28, pp.1-22, 85-129.
KLEBINDER-GAUß, G., (2007), Bronzefunde aus dem Artemision von Ephesos, Forschungen ın Ephesos XII/3, Wien.
KLOPSTEG, P.E., (1947), Turkish Archery and the Composite Bow, II.Ed., Evanston.
KORFMANN, M., (1972), Schleuder und Bogen Südwestasien, Antiqutias 3, 13, Bonn, pp.3339.
LATHAM, J.D. - PATERSON, W.F., (1970), Saracen Archery, London.
MCNICOLL, A., (1983), Taşkun Kale, Keban Rescue Excavations Eastern Anatolia, BAR, Ankara.
MITCHELL, S., (1980), Aşvan Kale, Keban Rescue Excavations Eastern Anatolia, I.The Hellenistic, Roman and Islamic Sites, BAR, Ankara.
MOORE, J., (1993), Tille Höyük 1, The Medieval Period, British Institue of Archeology at Ankara, Ankara.
MUSTAFA KÂNÎ BEY, (2010), Telhîs-i Resâîlât-ı Rumât (Okçuluk Kitabı), (Haz.: K.Yavuz-M.Canatar, Ed.: İ.A.Yüksel) İstanbul.
MUSTAFA KÂNÎ BEY,(1847), Talhîs-i Rasâil ar-Rumât, İstanbul.
ÖZGÜÇ, N., (2009), Samsat, Sümeysat, Samosata, Kumaha, Hahha, Hahhum, Bir Başkent ve Kalenin Uzun Yaşamı- nın 6000 Yıllık Döneminden Kesitler, Ankara.
ÖZTOPÇU, K., (2002), Kitâb Fi İlm AnNuşşâb, Memluk Kıpçakçasıyla 14.yy.da yazılmış Bir Okçuluk Kitabı, İstanbul.
ÖZVERİ, M., (2006), Okçuluk Hakkında Merak Ettiğiniz Her Şey, İstanbul. REDFOD, S., (1998), The Archaeology Of The Frontier In The Medıeval Near East: Excavations at Gritille, Boston.
ROBINSON, D.M., (1941), Metal and Minor Miscellaneous Finds, Excavations at Olynthus Part X, London.
SOUTHERN, P., (2006), The Roman Army: A Social and Institutional History, California.
TEKİNALP, V., (2005), Minnetpınarı: Doğu Kilikyada Bir Ortaçağ Yerle- şimi, Bakü-Tiflis-Ceyhan Ham Petrol Boru Hattı Projesi, Arkeolojik Kurtarma Kazıları Proje Dokümanları: 7, Gazi Üniversitesi, Arkeolojik Çevre Değerleri Araştırma Merkezi, Ankara.
TERES, E., (2007), Karahanlı Türkçesinde Askerlikle İlgili Bazı Terimler Üzerine, Turkish Studies, İnternational Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Vol 2/4, s.1185-1192.
TURAN, O., (1945), Eski Türklerde Okun Hukukî Bir Sembol Olarak Kullanılması, Belleten, C.IX, S.35, s.305- 319.
TZAFERIS V. - ISRAELI, S., (2008), Paneas, Vol.II, Small Finds and Other Studies, Israel Antiquities Authority, No.38, Jerusalem.
UYSAL, Z., (2009), Kubad-Abad Kazılarında (1981-2004) Bulunan Cam Bilezikler, Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, (Prof.Dr.Oktay Aslanapa Özel Sayısı), S.183, s.493-505.
VAN LOON, M.N., (1980), The Other Medieval Object, Korucutepe, Final Report on the Excavations of the Unv. Of Chicago, Studies in Ancient Civilization, (Ed:. M.N. Van Loon), Amsterdam-New York-Oxford.
WALDBAUM, J.C., (1983), Metalwork From Sardis; The Finds Through 1974, London
YALÇIKLI, D., (1999), Anadoluda M.Ö. 12. Yüzyıldan M.Ö. 6. yüzyıl Sonuna Kadar Metal Silah Endüstrisi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Arkeoloji Anabilim Dalı Doktora Tezi, Ankara.
YALÇIN, Ü. BELLİ, O. - MADDİN, R., (1995), Van-Yukarı Anzaf Kalesinde Bulunan Metal Eserler Üzerine Arkeometalurjik Araştırmalar, X.Arkeometri Sonuçları Toplantısı, (Bildiriler, 30 Mayıs-3 Haziran1994), Ankara, s.3955.
YILDIRIM, T. - ÇİFÇİ, M., (2012), Dîvânü Lugâtit-Türkte Yer Alan Alet- Eşya Adları, Turkish Studies, International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 7/2 Spring, s.1229-1249.
YÜCEL, Ü., (1999), Türk Okçuluğu, Ankara.

APA	YAVAŞ A (2012). FIRST RECORDS ON ANATOLIAN SELJUK ARROWHEADS (IN THE LIGHT OF KUBAD-ABAD PALACE SPECIMENS). , 119 - 145.
Chicago	YAVAŞ Alptekin FIRST RECORDS ON ANATOLIAN SELJUK ARROWHEADS (IN THE LIGHT OF KUBAD-ABAD PALACE SPECIMENS). (2012): 119 - 145.
MLA	YAVAŞ Alptekin FIRST RECORDS ON ANATOLIAN SELJUK ARROWHEADS (IN THE LIGHT OF KUBAD-ABAD PALACE SPECIMENS). , 2012, ss.119 - 145.
AMA	YAVAŞ A FIRST RECORDS ON ANATOLIAN SELJUK ARROWHEADS (IN THE LIGHT OF KUBAD-ABAD PALACE SPECIMENS). . 2012; 119 - 145.
Vancouver	YAVAŞ A FIRST RECORDS ON ANATOLIAN SELJUK ARROWHEADS (IN THE LIGHT OF KUBAD-ABAD PALACE SPECIMENS). . 2012; 119 - 145.
IEEE	YAVAŞ A "FIRST RECORDS ON ANATOLIAN SELJUK ARROWHEADS (IN THE LIGHT OF KUBAD-ABAD PALACE SPECIMENS)." , ss.119 - 145, 2012.
ISNAD	YAVAŞ, Alptekin. "FIRST RECORDS ON ANATOLIAN SELJUK ARROWHEADS (IN THE LIGHT OF KUBAD-ABAD PALACE SPECIMENS)". (2012), 119-145.

APA	YAVAŞ A (2012). FIRST RECORDS ON ANATOLIAN SELJUK ARROWHEADS (IN THE LIGHT OF KUBAD-ABAD PALACE SPECIMENS). IIB International Refereed Academic Social Sciences Journal, 3(4), 119 - 145.
Chicago	YAVAŞ Alptekin FIRST RECORDS ON ANATOLIAN SELJUK ARROWHEADS (IN THE LIGHT OF KUBAD-ABAD PALACE SPECIMENS). IIB International Refereed Academic Social Sciences Journal 3, no.4 (2012): 119 - 145.
MLA	YAVAŞ Alptekin FIRST RECORDS ON ANATOLIAN SELJUK ARROWHEADS (IN THE LIGHT OF KUBAD-ABAD PALACE SPECIMENS). IIB International Refereed Academic Social Sciences Journal, vol.3, no.4, 2012, ss.119 - 145.
AMA	YAVAŞ A FIRST RECORDS ON ANATOLIAN SELJUK ARROWHEADS (IN THE LIGHT OF KUBAD-ABAD PALACE SPECIMENS). IIB International Refereed Academic Social Sciences Journal. 2012; 3(4): 119 - 145.
Vancouver	YAVAŞ A FIRST RECORDS ON ANATOLIAN SELJUK ARROWHEADS (IN THE LIGHT OF KUBAD-ABAD PALACE SPECIMENS). IIB International Refereed Academic Social Sciences Journal. 2012; 3(4): 119 - 145.
IEEE	YAVAŞ A "FIRST RECORDS ON ANATOLIAN SELJUK ARROWHEADS (IN THE LIGHT OF KUBAD-ABAD PALACE SPECIMENS)." IIB International Refereed Academic Social Sciences Journal, 3, ss.119 - 145, 2012.
ISNAD	YAVAŞ, Alptekin. "FIRST RECORDS ON ANATOLIAN SELJUK ARROWHEADS (IN THE LIGHT OF KUBAD-ABAD PALACE SPECIMENS)". IIB International Refereed Academic Social Sciences Journal 3/4 (2012), 119-145.