İnegöl Havzası (Bursa) Hidrojeolojisi ve Yeraltısularının Kalite Değerlendirilmesi

Ayşen DAVRAZ, (Süleyman Demirel Üniversitesi, Mühendislik Mimarlık Fakültesi, Jeoloji Mühendisliği Bölümü, Isparta, Türkiye)
Özgün ÜNVER (Süleyman Demirel Üniversitesi, Mühendislik Mimarlık Fakültesi, Jeoloji Mühendisliği Bölümü, Isparta, Türkiye)
Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi
13 1
Yıl: 2014 Cilt: 18 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 7 - 21 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

İnegöl Havzası (Bursa) Hidrojeolojisi ve Yeraltısularının Kalite Değerlendirilmesi

Öz:
Çalışmanın amacı, İnegöl (Bursa) havzasında yeraltısuyu kimyasını kontrol eden hidrojeokimyasal süreçleri incelemek ve yeraltısularının farklı amaçlar için kullanılabilirliğinin değerlendirilmesidir. Havzada en önemli soğuk su akiferi alüvyondur. Ayrıca, alüvyon tabanında bulunan İnegöl formasyonunun konglomera ve kumtaşı seviyelerinden de yeraltısuyu elde edilebilmektedir. Havzanın yüzey suyu boşalımını sağlayan Kocasu deresi yeraltısuyu boşalımını da kontrol etmektedir. Yeraltısularının kimyasal yapısı ve kalitesinin belirlenmesi amacıyla iki dönem yerinde ölçümler ve kimyasal analizler yapılmıştır. Yeraltısularının yağışlı dönemde Ca-Mg-HCO3lı, kurak dönemde ise Mg+2 iyonundaki artış nedeniyle Mg-Ca-HCO3'lı sular fasiyesinde olduğu tespit edilmiştir. Mg artışı dolomit çözünürlüğü ve magnezyumlu minerallerin ayrışması ile ilişkilidir. Ayrıca, yeraltısularının Mn ve Fe içerikleri belirli lokasyonlarda içmesuyu sınır değerlerini aşmaktadır. Bu artışın İnegöl ve Nilüfer formasyonları ile kaya-su etkileşimi ve antropojenik etkenler ile ilişkili olduğu tespit edilmiştir. Suların sulama amaçlı kullanılabilirliğinin değerlendirilmesinde ABD ve Wilcox diyagramları ile sodyum adsorpsiyon oranı, sodyum yüzdesi, artıksal sodyum karbonat ve geçirgenlik indeksi parametreleri kullanılmıştır. İnegöl Havzası yeraltısularının sulama amaçlı kullanıma uygun olduğu belirlenmiştir.
Anahtar Kelime:

Groundwater Quality Assessment and Hydrogeology of İnegöl Basin (Bursa)

Öz:
The aim of the study is to investigate the hydrogeochemical processes that control the chemistry of groundwater in the İnegöl Basin (Bursa), and to assess for its availability of groundwater for different purposes. Alluvium is the most important aquifer in the basin. In addition, groundwater can be supplied from conglomerate and sandstone levels of the İnegöl formation which is located in the base of alluvium. Kocasu stream which is supplied surface water discharge of the basin is also controlled groundwater discharge of the basin. Insitu measurements and chemical analyses of groundwater were made in two period point of view determination of quality and chemical structure of groundwater. Groundwater is Ca-Mg-HCO3 facies in wet season and Mg-Ca-HCO3 facies in dry season due to increases of Mg2+ ion. The increase of Mg2+ is related to solubility of dolomite and decomposition of magnesium minerals. Mn and Fe concentrations of groundwaters are exceed to drinking water standards in specific locations. These increases are based on water rock interaction with İnegöl and Nilüfer formations and anthropogenic factors. USSL and Wilcox diagrams, sodium adsorption ratio, percentage of sodium, residual sodium carbonate, and permeability index were used to determine of availability as irrigation water. Groundwater of the İnegöl Basin is suitable for irrigation water.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Aghazadeh, N., Mogaddam, A., 2011. Investigation of Hydrochemical Characteristics of Groundwater in the Harzandat Aquifer, Northwest of Iran. Environmental Monitoring and Assessment, 176:183–195.
  • Ako, A.A., Shimada, J., Hosono, T., Ichiyanagi, K., Nkeng, G.E., Fantong, W.Y., Eyong, G.E.T., Roger, N.N., 2011. Evaluation of groundwater quality and its suitability for drinking, domestic, and agricultural uses in the Banana Plain (Mbanga, Njombe, Penja) of the Cameroon Volcanic Line, Environ Geochem Health, 33:559–575
  • Akyüz, S., Okay, İ.A., 1996. A Section Across a Tethyan Suture in Northwest Turkey. International Geological Review, 38, 405-418.
  • Al-Bassam, A. M., Al-Rumikhani, Y. A., 2003. Integrated hydrochemical method of water quality assessment for irrigation in arid areas: Application to the Jilh aquifer, Saudi Arabia. Journal of African Earth Sciences, 36, 345–356.
  • Appelo, C. A. J., Postma, D., 1996. Geochemistry, groundwater and pollution (p. 536). Rotterdam: Balkema.
  • Cerling, T.E., Pederson, B.L., Damm, K.L.V., 1989. Sodium calcium ionexchange in weathering of shale; implication for global weathering. Budget, 17, 552– 554.
  • Çağlar, K.Ö., 1947. Türkiye Maden Suları ve Kaplıcalarının Etüt ve Analiz Sonuçları, MTA yayınları, Ankara.
  • ÇED, 2010. İnegöl Organize Sanayi Bölgesi Ortak Atıksu Arıtma Tesisi, Çamur Kurutma ve Kojenerasyon Tesisi Çevresel Etki Değerlendirmesi Nihai Raporu, Enerji ve Çevre Yatırımları A.Ş., Ankara Datta, P.S., Tyagi, S.K., 1996. Major ion Chemistry of Groundwater in Delhi Area: Chemical Weathering Processes and Groundwater Flow Regime. Journal of Geological Society India 47:179–188.
  • DSİ, 1981. İnegöl Havzası Hidrojeolojik Etüt Raporu, 42s.
  • Doneen, L.D., 1964. Water quality for agriculture. Department of Irrigation, University of Calfornia, Davis, 48.
  • Eaton, F.M., 1950. Significance of Carbonates in Irrigation Water. Soil Science, 69, 123–133. DOI:10.1097/ 00010694-195002000-00004.
  • Elhatip, H., Afsin, M., Kuscu, L., Dirik, K., Kurmac, A., Kavurmacı, M., 2003. Influences of Human Activities and Agriculture on Groundwater Quality of Kayseri– Incesu– Dokuzpınar springs, Central Anatolian part of Turkey. Environmental Geology, 44, 490–494.
  • Erentöz, C., Ternek, Z., 1968. Türkiye’de Termomineral Kaynaklar ve Jeotermik Enerji Etüdleri, Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü, Ankara. Erguvanlı, K., Yüzer, E., 1987. Yeraltısuları Jeolojisi, İTÜ yayınları no:23, 339s, İstanbul
  • Fisher, R.S., Mullican, F.W., 1997. Hydrochemical Evolution of Sodium-Sulfate and Sodium-Chloride Groundwater Beneath the Northern Chihuahuan Desert, Trans- Pecos, Texas, USA. Hydrogeology Journal, 10(4), 455–474.
  • Freeze, R. A., Cherry, J. A., 1979. Groundwater (p. 604). Englewood Cliffs: Prentice Hall.
  • Garg, V. K., Suthar, S., Singh, S., Sheoran, A., Garima, M., Jain, S., 2009. Drinking water quality of southwestern Haryana India: Assessing human health risks associated with hydrochemistry. Environmental Geology, 58(6), 1329-1340.
  • Genç, Ş., 1986. Uludağ-İznik Gölü Arasının Jeolojisi, MTA Rapor No:7853 (yayınlanmamış).
  • Genç, Ş., Selçuk, H., Cevher, F., Gözler, Z., Karaman, T., Bilgi, C., Akçören, F., 1986. İnegöl (Bursa) – Pazaryeri (Bilecik) Arasının Jeolojisi, MTA Rapor No: 7912 (yayınlanmamış).
  • Han, D., Liang, X., Jin, M., Currell, M.J., Han, Y., Song, X., 2009. Hydrogeochemical Indicators of Groundwater Flow Systems in the Yangwu River Alluvial Fan, Xinzhou Basin, Shanxi, China. Environmental Management 44:243–255.
  • IAH (International Association of Hydrogeologists), 1979. Map of mineral and thermal water of Europe, Scale 1:500 000. International Association of Hydrogeologists, London.
  • IÇDR, 2008. Bursa İli Çevre Durum Raporu, Bursa Valiliği Çevre İl Müdürlüğü, Bursa.
  • Katz, B.G., Coplen, T.B., Bullen, T.D., Davis, J.H., 1998. Use of Chemical and Isotopic Tracers to Characterize the Interaction between Groundwater and Surface Water in Mantled Karst. Groundwater 35:1014–1028
  • Ketin, İ., 1947. Uludağ Masifinin Tektoniği hakkında, T.J.K bülteni, 1, 1, Ankara.
  • Kumar, M., Ramanathan, A.L., Rao, M.S., Kumar, B., 2006. Identification and Evaluation of Hydrogeochemical Process in the Groundwater Environment of Delhi, India. Environmental Geology 50: 1025–1039
  • Kumar, S.K., Rammohan, V., Sahayam, J.D., Jeevanandam, M., 2009. Assessment of groundwater quality and hydrogeochemistry of Manimuktha River basin, Tamil Nadu, India Environ Monitoring Assessment, 159:341–351
  • Maya, A.L., Loucks, M.D., 1995. Solute and Isotopic Geochemistry and Groundwater Flow in the Central Wasatch Range, Utah. Journal of Hydrology, 172:31– 59
  • Meyback, M., 1987. Global Chemical Weathering of Surficial Rocks Estimated from River-Dissolved Loads., American Journal of Science, 287, 401–428.
  • MTA, 2009. Bursa İli ve Kentsel Alanların (İl-İlçe Merkezleri) Yerbilim Verileri, MTA Derleme No: 11163, Ankara.
  • Okay, A.İ., 1984. Ağvanis metamorfitleri ve civarının jeolojisi, MTA Dergisi, 99/100, 16-31.
  • Okay, A.İ., Siyako, M., Bürkan, K.A., 1991. Geology and Tectonic Evolution of the Biga Peninsula, Northwest Turkey. Bulletin of the İstanbul Technical University, 44, 191-256.
  • Okay, A.İ., Satır, M., Zatin, M., Cavazza, W., Topaz, G., 2008. An Oligocene Ductile Strike-Slip Shear Zone: The Uludağ Masif, Northwest Turkey-Implications for the Westwart Tansliation of Anatolia, Geological Society of America. 26229, 2nd pages / 1 of 19.
  • Pasvanoğlu, S., 2008. Evaluation of Hydrochemical and Reservoir Temperature of Bursa-Oylat Resort IAHR-Groundwater Symposium18–20 June, Istanbul.
  • Pasvanoğlu, S., 2009. Bursa-Oylat Sıcak Su Kaynaklarının Hidrojeokimyasal ve İzotopik yönden İncelenmesi, Kocaeli Üniversitesi BAP Projesi, Proje No: 2005/19 (in Turkish, unpublished).
  • Pasvanoğlu, S., 2011. Hydrogeochemical and Isotopic Investigation of the Bursa-Oylat thermal waters, Turkey. Environmental Earth Science, 64:1157–1167
  • Pehlivan, R., Yılmaz, O., 1995. Marmara Bölgesi Termomineral Kaynaklarının İçilebilirliği ve İnsan Sağlığına Etkisi, İstanbul Üniversitesi, Yerbilimleri Dergisi, İstanbul.
  • Ragunath, H.M., 1987. Groundwater. New Delhi: Wiley.
  • Rajmohan, N., Elango, L., Ramachandran, S., Natarajan, M., 2000. Major Ion Correlation in Groundwater of Kancheepuram Region, South India. Indian Journal of Environmental Protection, 20(3), 188–193.
  • Ramesh, K., Elango, L., 2012. Groundwater Quality and its Suitability for Domestic and Agricultural use in Tondiar River Basin, Tamil Nadu, India. Environmental Monitoring Assessment, 184:3887– 3899.
  • Raju, N.J., 2007. Hydrogeochemical Parameters for Assessment of Groundwater Quality in the upper Gunjanaeru River Basin, Cuddapah District, Andhara Pradesh, South India. Environmental Geology, 52:1067–1074.
  • Sarin, M.M., Krishnaswamy, S., Dilli, K., Somayajulu, B.L.K., Moore, W.S., 1989. Major ion Chemistry of the Ganga–Brahmaputra River System: Weathering Processes and fluxes to the Bay of Bengal. Geochim Cosmochim Acta, 53:997–1009
  • Schoeller, H., 1955. Gechemie des eaux souterranes. Rev. Inst. Franc. Petrole, Paris, 10, 3-4.
  • Singh, A.K., Hasnain, S.I., 1999, Environmental geochemistry of Damodar river basin, east coast of India. Environtal Geology 37:124–136
  • Singh, K., Hundal, H.S., Singh, D., 2011. Geochemistry and Assessment of Hydrogeochemical Processes in Groundwater in the Southern part of Bathinda District of Punjab, Northwest India. Environ Earth Sci 64:1823–1833.
  • Singh, A.K., Mondal, G.C., Singh, T.B., Singh, S., Tewary, B.K., Sinha, A., 2012. Hydrogeochemical Processes and Quality Assessment of Groundwater in Dumka and Jamtara Districts, Jharkhand, India, Environmental Earth Science, 67:2175–2191
  • Srinivasa Gowd, S., 2005. Assessment of Groundwater Quality for Drinking and Irrigation Purpose: A case study of Peddavanka Watershed, Anantapur District, Andhra Pradesh, India. Environmental Geology 48:702–712.
  • Stamatis, G., Alexakis, D., Gamvroula, D., Migiros, G., 2011. Groundwater Quality Assessment in Oropos– Kalamos Basin, Attica, Greece, Environmental Earth Science, 64:973–988
  • Şahinci, A., 1991. Doğal Suların Jeokimyası, Reform Matbaası, 548s, İzmir.
  • Tay, C.K., 2012. Hydrochemistry of Groundwater in the Savelugu–Nanton District, Northern Ghana. Environ Earth Science 67: 2077–2087.
  • Tekeli, O., Boray, A., Akyürek, B., Akay, E., 1989. Gökçedağ (Dursunbey, Balıkesir) Dolayının Jeolojisi. MTA Rapor No: 8608, Ankara.
  • TS266, 2005. İnsani tüketim amaçlı sular. Türk İçme Suyu Standartları TS 266 sayılı standart -Türk Standartları Enstitüsü –Ankara.
  • Umar, R., Ahmed, I., Alam, F., Khan, M.M., 2009. Hydrochemical Characteristics and Seasonal Variations in Groundwater Quality of an Alluvial Aquifer in parts of Central Ganga Plain, Western Uttar Pradesh, India, Environmental Geology, 58(6), 1295- 1300
  • USEPA, 1999. National Primary Drinking Water Regulations, Available at http:/WWW.epa.gov/OGWD/hfacts. html.
  • Uslu, O., Türkman, A., 1987. Su Kirliliği ve Kontrolü. T.C. Başbakanlık Çevre Genel Müdürlüğü Yayınlar Eğitim Dizisi, Ankara, 364s.
  • Ünver, Ö., 2010. İnegöl (Bursa) Havzasının Hidrojeoloji İncelemesi, SDÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek lisans tezi, 83 s, Isparta WHO, 1989. Health guidelines for the use of wastewater in agriculture and aquaculture. In: Report of a WHO Scientific Group: Technical report series 778, WHO, Geneva, 74.
  • WHO, 2006. Guidelines for Drinking Water Quality. 3rd edition incorporating 1st and 2nd addenda, World Health Organization.
APA Davraz A, ÜNVER Ö (2014). İnegöl Havzası (Bursa) Hidrojeolojisi ve Yeraltısularının Kalite Değerlendirilmesi. , 7 - 21.
Chicago Davraz Ayşen,ÜNVER Özgün İnegöl Havzası (Bursa) Hidrojeolojisi ve Yeraltısularının Kalite Değerlendirilmesi. (2014): 7 - 21.
MLA Davraz Ayşen,ÜNVER Özgün İnegöl Havzası (Bursa) Hidrojeolojisi ve Yeraltısularının Kalite Değerlendirilmesi. , 2014, ss.7 - 21.
AMA Davraz A,ÜNVER Ö İnegöl Havzası (Bursa) Hidrojeolojisi ve Yeraltısularının Kalite Değerlendirilmesi. . 2014; 7 - 21.
Vancouver Davraz A,ÜNVER Ö İnegöl Havzası (Bursa) Hidrojeolojisi ve Yeraltısularının Kalite Değerlendirilmesi. . 2014; 7 - 21.
IEEE Davraz A,ÜNVER Ö "İnegöl Havzası (Bursa) Hidrojeolojisi ve Yeraltısularının Kalite Değerlendirilmesi." , ss.7 - 21, 2014.
ISNAD Davraz, Ayşen - ÜNVER, Özgün. "İnegöl Havzası (Bursa) Hidrojeolojisi ve Yeraltısularının Kalite Değerlendirilmesi". (2014), 7-21.
APA Davraz A, ÜNVER Ö (2014). İnegöl Havzası (Bursa) Hidrojeolojisi ve Yeraltısularının Kalite Değerlendirilmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 18(2), 7 - 21.
Chicago Davraz Ayşen,ÜNVER Özgün İnegöl Havzası (Bursa) Hidrojeolojisi ve Yeraltısularının Kalite Değerlendirilmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi 18, no.2 (2014): 7 - 21.
MLA Davraz Ayşen,ÜNVER Özgün İnegöl Havzası (Bursa) Hidrojeolojisi ve Yeraltısularının Kalite Değerlendirilmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, vol.18, no.2, 2014, ss.7 - 21.
AMA Davraz A,ÜNVER Ö İnegöl Havzası (Bursa) Hidrojeolojisi ve Yeraltısularının Kalite Değerlendirilmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi. 2014; 18(2): 7 - 21.
Vancouver Davraz A,ÜNVER Ö İnegöl Havzası (Bursa) Hidrojeolojisi ve Yeraltısularının Kalite Değerlendirilmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi. 2014; 18(2): 7 - 21.
IEEE Davraz A,ÜNVER Ö "İnegöl Havzası (Bursa) Hidrojeolojisi ve Yeraltısularının Kalite Değerlendirilmesi." Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 18, ss.7 - 21, 2014.
ISNAD Davraz, Ayşen - ÜNVER, Özgün. "İnegöl Havzası (Bursa) Hidrojeolojisi ve Yeraltısularının Kalite Değerlendirilmesi". Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi 18/2 (2014), 7-21.
Sayfa Oluşturulma Tarihi
13-05-2024 12:17

İLETİŞİM

TÜBİTAK ULAKBİM TR Dizin

Yüzüncüyıl, İşçi Blokları Mahallesi

Muhsin Yazıcıoğlu Caddesi No:51/C

06530 Çankaya / ANKARA +90 (312) 298 92 00

trdizin@tubitak.gov.tr

TÜBİTAK ULAKBİM Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Cahit Arf Bilgi Merkezi © Tüm Hakları Saklıdır. Gizlilik Politikası Kullanım Şartları