Yıl: 2015 Cilt: 0 Sayı: 150 Sayfa Aralığı: 99 - 110 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Antalya / Güzel Oba Mezarlığı'nda Orta Asya Türk Taş Heykelleri Geleneğine Bağlanan Bir Mezar Taşı

Öz:
Antalya Büyükşehir Belediyesi, Sağlık İşleri Dairesi ve Mezarlıklar Şube Müdürlüğünün izniyle, Antalya ilçe ve köylerindeki eski mezar taşları üzerine tarafımızdan bir bilimsel inceleme ve değerlendirme çalışması başlatılmıştır. Bu çalışma zaman içinde Antalya dahilindeki bütün eski mezar taşlarının belirlenmesine kadar sürecek, elde edilen sonuçlar, makaleler, bildiriler ve kitaplar halinde yayımlanacaktır. Antalya Güzel Oba Mezarlığı, günümüzde yeni gömütlerin de yapıldığı eski bir Türk mezarlığıdır. Burada gerçekleştirdiğimiz çalışmamızın ilk ayağında 60 adet, üzerinde şekil, damga ya da süsleme bulunan mezar taşı saptanmıştır. Kabaca 18-20. yüzyıl arasına tarihlendirilebilecek bu mezar taşları, bölgede yüzyıllardan beri varlığını sürdüren Türkmen boy ve aşiretlerine mensup insanların mezar taşlarıdır. Görünüşleri ve üzerlerindeki damga, şekil, işaret, simge ya da süslemeleri bakımından bu mezar taşları, Osmanlı, Selçuklu ve Beylikler dönemi mezar taşlarına nazaran, daha doğrudan Orta ve İç Asya Türk taş heykel ya da dikilitaşlarıyla bağlantılıdır. Bu makalemizde söz konusu edilen bu bağlantıya işaret eden ve ünik olarak ifade edilebilecek bir mezar taşı ele alınacaktır. Söz konusu mezar taşı ellerini çapraz şekilde tutan bir insan figürünü ifade etmektedir.
Anahtar Kelime:

Konular: Arkeoloji Tarih Din Bilimi Sanat

A GRAVE STONE, WHICH IS CONNECTED WITH THE TRADITION OF CENTRAL ASIAN TURKISH STONE STATUE, AT ANTALYA/GUZEL OBA CEMETERY

Öz:
With the permission of Antalya Metropolitan Municipality, Department of Sanitation and Branch Office of Cemeteries, we started a scientific review and assessment study on the ancient grave stones at the district of Antalya. This study will continue until the determination of ancient grave stones at whole Antalya. The results will be published as articles, proceedings and books Antalya Güzel Oba Cemetery is an ancient cemetery that has also new burials nowadays. Here, at the first step of our research, 60 grave stones which have some figures, tamgas or ornamentations, has been determined. This grave stones which could be dated between 18-20th centuries, belong to Turkmen tribes. As compared with Ottoman, Seljukid and Period of Beyliks, these gravestones directly connected with the Central and Inner Asian Turkish grave stones and obelisks by their shape, ornamentation, symbols, tamgas or marks. In this article an unique gravestone which refers to this connection is going to be discussed. Aforesaid grave stone represents a human who holds his hands decussation.
Anahtar Kelime:

Konular: Arkeoloji Tarih Din Bilimi Sanat
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Bibliyografik
  • Aktemur, A. M. 2012. Ardahan Çevresindeki Soyut İnsan Heykeli Formlu Mezar Taşları. Eser Ofset, Erzurum.
  • Anonim 2006. Arheologiya Kazahstana. Öner Yayını, Alma Ata.
  • Baybosinov, K. 1996. Jambıl Önırındegi Tas Musınder- Kamenniye İzvayaniya Jambılskoy Oblasti-Stone Sculptures of Zhambyl Region. Öner, Alma Ata.
  • Belli, O. 2014. “Hakkari’nin Kabartmalı Dikilitaşları ve Doğu Anadolu’da İnsan Biçimli ve Kabartmalı Mezar Taşı Yapma Geleneği”, O. Belli ve V. E. Belli (yay.) The Second İnternational Ahlat-Eurasia Symposium on Science, Culture and art-II / Uluslararası Ahlat-Avrasya
  • Bilim, Kültür ve Sanat Sempozyumu: 84-107. Bitlis Eren Üniversitesi Yayını, İstanbul. Bussagli, M. 1979. Central Asian Painting From Afghanistan to Sinkiang. Geneva.
  • Çoruhlu, Y. 2001. “Göktürk Sanatında Dini Nitelikli Heykeller ve Tasvirler”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı-Belleten 2000: 95-146. Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • Çoruhlu, Y. 2006a. “Türk Sanatındaki İnsan Figürlerine Ellerinde Tuttukları Nesneler Açısından Bir Bakış”, Sanatta Asya Anadolu İlişkileri. Prof. Dr. Beyhan Karamağaralı’ya Armağan: 149-168. Hacettepe Üniversitesi Yayını, Ankara.
  • Çoruhlu, Y. 2006b. “Göktürk Devrinden Bazı Heykeller Üzerine Düşünceler”, Ortaçağ ve Türk Dönemi Kazıları ve Sanat Tarihi Araştırmaları Sempozyumu (Bildiriler) IX: 171-187.
  • Çoruhlu, Y. 2013. Erken Devir Türk Sanatı - İç Asya’da Türk Sanatının Doğuşu ve Gelişimi (2. baskı). Kabalcı Yayınevi, İstanbul.
  • Hudyakov, Yu. S. ve K. Ş. Tabaldiev 2009. Drevniye Tyurki Na Tyan’-Şane. Co Ran Arkeoloji ve Etnoğrafya Enstitüsü Yayını, Novosibirsk.
  • İbn Bibi 1996. El Evamirü’l-Ala’iye Fi’l-Umuri’l-Ala’iye (Selçuk Name). (Çev. ve Yay. Haz. M. Öztürk), T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
  • Mahir, B. 2012. Osmanlı Minyatür Sanatı (2. baskı). Kabalcı Yayınevi, İstanbul.
  • Margulan, A. H. 2003. Soçineniya TOM 3-4 Petroglifi Sarıarki. Gravurı S İzobrajeniem Volç’evo Totema-Kamennıe İzvayaniya Ulıtav. Alma Ata.
  • Ol’hovskiy, V. S. 2005. Monumental’naya Skul’ptura Naseleniya Zapadnoy Çasti Evraziyskih Stepey Epohı Rannego Jeleza. Nauka, Moskova.
  • Pektaş, K. 2007. Adilcevaz Çevresindeki Mezar Taşları / Gravestones in Adilcevaz and İts Environs. Ege Yayınları.
  • Sevin, V. 2005. Hakkâri Taşları-Çıplak Savaşçıların Gizemi. Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
  • Tanındı, Z. 1984. Siyer-i Nebî-İslam Tasvir Sanatı’nda Hz. Muhammed’in Hayatı. Hürriyet Vakfı Yayınları, İstanbul.
  • Temiz, F. M. 2014. “Hatay Hassa Mezar Taşlarında Damga ve İşâretler / The Gravestones With Tamgas and Marks in Hatay-Hassa District”, Y. Çoruhlu, H. Kâtipoğlu ve J. Ö. Oktay (yay.) 1. Uluslararası Avrasya Türk Sanatları Kongresi / 1st İnternational Congress of Eurasian Turkish Arts-Bildiriler-Proceedings: 309-320. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Türk Sanatı Tarihi Uygulama ve Araştırma Merkezi, İstanbul.
  • Turan, O. 2014. Türkiye Selçukluları Hakkında Resmî Vesikalar-Metin, Tercüme ve Araştırmalar (3. baskı). Türk Tarih Kurumu Yayınları, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.
  • Yalman (Yalgın), A. R. 1993. Cenupta Türkmen Oymakları I. Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
APA Çoruhlu Y, ÇORUHLU K (2015). Antalya / Güzel Oba Mezarlığı'nda Orta Asya Türk Taş Heykelleri Geleneğine Bağlanan Bir Mezar Taşı. , 99 - 110.
Chicago Çoruhlu Yaşar,ÇORUHLU Kumsal Antalya / Güzel Oba Mezarlığı'nda Orta Asya Türk Taş Heykelleri Geleneğine Bağlanan Bir Mezar Taşı. (2015): 99 - 110.
MLA Çoruhlu Yaşar,ÇORUHLU Kumsal Antalya / Güzel Oba Mezarlığı'nda Orta Asya Türk Taş Heykelleri Geleneğine Bağlanan Bir Mezar Taşı. , 2015, ss.99 - 110.
AMA Çoruhlu Y,ÇORUHLU K Antalya / Güzel Oba Mezarlığı'nda Orta Asya Türk Taş Heykelleri Geleneğine Bağlanan Bir Mezar Taşı. . 2015; 99 - 110.
Vancouver Çoruhlu Y,ÇORUHLU K Antalya / Güzel Oba Mezarlığı'nda Orta Asya Türk Taş Heykelleri Geleneğine Bağlanan Bir Mezar Taşı. . 2015; 99 - 110.
IEEE Çoruhlu Y,ÇORUHLU K "Antalya / Güzel Oba Mezarlığı'nda Orta Asya Türk Taş Heykelleri Geleneğine Bağlanan Bir Mezar Taşı." , ss.99 - 110, 2015.
ISNAD Çoruhlu, Yaşar - ÇORUHLU, Kumsal. "Antalya / Güzel Oba Mezarlığı'nda Orta Asya Türk Taş Heykelleri Geleneğine Bağlanan Bir Mezar Taşı". (2015), 99-110.
APA Çoruhlu Y, ÇORUHLU K (2015). Antalya / Güzel Oba Mezarlığı'nda Orta Asya Türk Taş Heykelleri Geleneğine Bağlanan Bir Mezar Taşı. Arkeoloji ve Sanat, 0(150), 99 - 110.
Chicago Çoruhlu Yaşar,ÇORUHLU Kumsal Antalya / Güzel Oba Mezarlığı'nda Orta Asya Türk Taş Heykelleri Geleneğine Bağlanan Bir Mezar Taşı. Arkeoloji ve Sanat 0, no.150 (2015): 99 - 110.
MLA Çoruhlu Yaşar,ÇORUHLU Kumsal Antalya / Güzel Oba Mezarlığı'nda Orta Asya Türk Taş Heykelleri Geleneğine Bağlanan Bir Mezar Taşı. Arkeoloji ve Sanat, vol.0, no.150, 2015, ss.99 - 110.
AMA Çoruhlu Y,ÇORUHLU K Antalya / Güzel Oba Mezarlığı'nda Orta Asya Türk Taş Heykelleri Geleneğine Bağlanan Bir Mezar Taşı. Arkeoloji ve Sanat. 2015; 0(150): 99 - 110.
Vancouver Çoruhlu Y,ÇORUHLU K Antalya / Güzel Oba Mezarlığı'nda Orta Asya Türk Taş Heykelleri Geleneğine Bağlanan Bir Mezar Taşı. Arkeoloji ve Sanat. 2015; 0(150): 99 - 110.
IEEE Çoruhlu Y,ÇORUHLU K "Antalya / Güzel Oba Mezarlığı'nda Orta Asya Türk Taş Heykelleri Geleneğine Bağlanan Bir Mezar Taşı." Arkeoloji ve Sanat, 0, ss.99 - 110, 2015.
ISNAD Çoruhlu, Yaşar - ÇORUHLU, Kumsal. "Antalya / Güzel Oba Mezarlığı'nda Orta Asya Türk Taş Heykelleri Geleneğine Bağlanan Bir Mezar Taşı". Arkeoloji ve Sanat 150 (2015), 99-110.