Yıl: 2015 Cilt: 4 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 634 - 657 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

BALKAN SAVAŞLARININ ÇOCUK OYUNLARINA YANSIMASI ÇOCUK DUYGUSU DERGİSİ ÖRNEĞ

Öz:
Savaş ve edebiyat toplumu ilgilendiren iki önemli kavramdır. Kültürelkimliğin oluşmasında ve toplumsal duyarlılığın artmasında edebiyatın payı nekadar büyükse, savaşın toplumu ve edebiyatı etkileme oranı da o kadaryüksektir. Yakın geçmiş tarihimiz bu karşılıklı etkileşimin çarpıcı örnekleriile doludur. Bu çalışmada Çocuk Duygusu dergisi esas alınarak savaşşartlarının çocuklara ve çocuk oyunlarına yansıması incelenmiştir. Balkansavaşları sonrasında yönetimi tam anlamıyla ele geçiren İttihat ve TerakkiPartisi bu zor şartlarda bile toplumu, bu arada çocukları kendi ideolojisidoğrultusunda etkilemeye çalışmıştır. Bu etkileme ve yönlendirmeçabalarının çocuk eğitiminde önemli bir yeri olan oyunlara kadar inmişolması dikkat çekicidir. Homojen bir yapısı olmayan, fakat zamanla Türkçü bir anlayışa sahipolan İttihat ve Terakki hareketinin eğitim konusundaki politikaları da budoğrultuda değişim göstermiştir. Geçici de olsa çıkarılan Tedrisat-ı İptidaiyyekanunu ile Türkçenin öğretilmesinin zorunlu hâle getirilmiş olması sadece ilkmekteplerde değil o dönemde çıkarılan dergi ve gazetelerde de etkiliolmuştur. Nitekim Çocuk Duygusu dergisinin ilk sayılarındaki oyunlarda yeralan Osmanlı kelimesinin yerini, daha sonraki sayılarda Türk kelimesininalmış olması, Osmanlıcılıktan Türkçülüğe kayan İttihat Terakki yönetimininbasın üzerindeki etkisini açıkça ortaya koymaktadır.Balkan yenilgisinden 19 gün sonra çıkmaya başlayan Çocuk Duygusu dergisinde Baha Tevfik, Şahabettin Süleyman, Ahmed Edib, Selim Sırrı, FaikAli ve Filozof Rıza Tevfik gibi tanınmış sanatçılarının yazılarının yer alması,Sultan V. Mehmet Reşat Hanın, Sadrazam Said Halim Paşanın, DahiliyeNazırı Talat Paşanın Harbiye Nazırı Enver Paşanın, Bahriye Nazırı CemalPaşanın, Mahmut Şevket Paşanın ve büyük şair Recaizade Mahmut EkremBeyin fotoğraflarının yer almış olması da dikkat çekicidir.O yıllarda karşılaşılan boykotaj , yabancı firma reklamları ve reklamafişlerinde kullanılan dil gibi konularda Çocuk Duygusu dergisi adınaözellikle Leon Lütfinin, provokasyonlardan uzak, sakin, soğukkanlı, tutarlıve çözüm üreten yaklaşımı da takdir edilecek bir tavırdır. Fakat bununyanında kin kavramı ile ilgili yazılanlar çocuk eğitimi açısından olumsuzözellikler taşımaktadır.Balkan savaşları sonrasında karşımıza çıkan Çocuk Duygusu dergisininbir Osmanlı Ermenisi olan Leon Lütfi tarafından neşredilmiş olması ayrıcaönem taşımaktadır. Çocuk terbiyesine ehemmiyet verdikleri ifade edilendergide; Ağaç taze iken eğildiği gibi insanlar da genç iken talim ve terbiyeedilirler. vurgulaması yapılır. Dolayısı ile bu dergide yer aldığı tespit edilen18 çocuk oyunundan 9 tanesinin bütünüyle ya da kısmen savaşın etkileriniyansıtan ve çocukları savaşa hazırlayan bir özellik taşıması dikkat çekicidir.Ayrıca bu oyunların dili kullanma yeteneğini geliştirme, merhametli olma,vatan ve millet sevgisini canlı tutma, Osmanlılığa, Türklüğe mensubiyet,bayrağa ve sancağa sahip çıkma gibi özellikleri çocuklara kazandırmayı amaçlaması derginin bir başka olumlu bir özelliği olarak karşımızaçıkmaktadır.Çocuk eğitiminde elbette oyun faktörünün önemi inkâr edilemez. ÇocukDuygusu dergisi de bu önemin farkında olarak, Balkan Savaşları sonrasındaortaya çıkan olumsuzlukları çocuklara anlatmak ve onları geleceğehazırlamak ve memleketin içinde bulunduğu zor şartlara rağmen onlarınmorallerini yüksek tutmak amacıyla oyunlardan istifade etme yolunu terciheden dergiler arasında yer almıştır. Ancak bütün bunların yanında özellikleÇocuk Duygusu dergisi ve o dönemde çıkan diğer dergi ve gazeteler, yaşanansavaşları, bu savaşların ortaya çıkardığı olumsuzlukları sadece çocukoyunlarına değil hayatın bütününe yansıtmışlardır. Bu olumsuz manzaralarınzararlı etkilerden çocukları korumayı pek fazla düşünmemişlerdir. Bu çalışmada Çocuk Duygusu dergisinde yer alan çocuk oyunları, tek tekdeğerlendirilerek çocuklar üzerinde bırakacakları olumlu ve olumsuzözellikler özellikle eğitim değerleri açısından değerlendirilmiştir.
Anahtar Kelime:

Konular: Dil ve Dil Bilim

THE REFLECTION OF BALKAN WARS ON CHILDREN S PLAYS SAMPLE OF THE JOURNAL OF CHILD EMOTION

Öz:
War and literatüre are both concepts regarding society. The bigger share the literature has in forming cultural identity and rising of social sensitivity,the higher effectuating ratio the war has in society and literature. Our recent past history is full of spectacular samples of this mutual interaction. In this study, the reflection of war conditions on children and children s plays was examined, which is based on the Journal Of Child Emotion. The party ofUnion and Progress (İttihat ve Terakki), which seized the power in the wakeof Balkan Wars, tried to affect the society and by the way the children in line withit sown ideology evenunder these hard circumstances. It is remarkable that these efforts of effectuating and direction even got to the plays which have an important place in the education of children.The policies of Party of Union and Progress, which was not homogeneousbut had a Turkist concept in the passage of time, regarding education underwent change accordingly. Necessitating of teaching Turkish with the law of Primary Education, even if it was enacted temporarily, had not only aninfluence on the primary schools, but also on the journals and newspapers published at those times. Indeed, the fact that the word Ottoman that took place in the plays of the first issues of The Journal Of Child Emotion was replaced by the word Turk in the following issues manifests thein fluence ofthe administration of The party of Union and Progress, which fluctuated from Ottomanness toTurkism, on the press clearly. It is also remarkable that the writings of well-known artists suchs as BahaTevfik, Şahabettin Süleyman, Ahmed Edib, Selim Sırrı, Faik Ali and Philosopher Rıza Tevfik, and photographs of Sultan V. Mehmet Reşat Han,the Grandvizier Said Halim Pasha, the Minister of Internal Affairs TalatPasha, the Minister of War Enver Pasha, the Minister of Navy Cemal Pasha,Mahmut Şevket Pasha and the great poet Recaizade Mahmut Ekrem Beyappeared inTheJournal Of Child Emotion that came out 19 days after Balkandefeat. The calm, nonchalant and provocation-free attitude of Leon Lütfi related to the issues encountered at that times such as boycott, advertisements offoreign companies and the language used in publicity posters on behalf ofThe Journal Of Child Emotionis worthy of commendation. However the writings ragarding the concept grudge have negative features with regard to the education of the children.It s also importance that the Journal Of Child Emotion, which showed upin the wake of Balkan Wars, was published by Leon Lütfi, an Ottoman Armanian. People are also educated when they are young like as the twig isbent so is the tree inclined is emphasized in the journal in which the nurtureof children is stated to be attached importance . Accordingly, it is striking that the nine of eighteen children s plays identified in this journal have afeature wholly orpartially reflecting the effects of war and making children ready for the war. Additionally, that these games have an aim of providing the children with the features just as improving the usage of language, being merciful, keeping the love of country and nationalive, allegience to Turkishness and Ottomanness, adopting the flag and star board stands out asan another favorable feature of the journal. The importance of the factor play in the education of children iscertainly incontestable. The Journal Of Child Emotion, aware of this importance, became one of the journals that prefered the way of making useof the plays in order to tell the children about the negativities that appearedin the wake of Balkan Wars, make them ready for the future, boost theirmorale despite the hard conditions the country was in. Nevertheless, other journals and newspapers which appeared at that time, especially The jounalOf Child Emotion, reflected the wars, the negativities resulting from these wars not only to the children plays but also to the whole life. They did nothave so much thought of keeping children safe from the harmful effects ofthis negative scenery. In this study, the plays in The Journal Of Child Emotion were deale done by one and the negative and positive effects on the children were evaluated particularly in terms of education values.
Anahtar Kelime:

Konular: Dil ve Dil Bilim
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • ÇOCUK DUYGUSU. (1329/1330-1913/1914). İstanbul: Sancakçıyan Matbaası. _________________. (6 Haziran 1329 [1913]). S.1, s.5. _________________. (13 Haziran 1329 [1913]) S.2, s.8. _________________. (10 Temmuz 1329 [1913]). S.6, s.6. _________________. (1 Ağustos 1329 [1913]). S.9, s.8. _________________. (8 Ağustos 1329 [1913]). S.10, s.7. _________________. (15 Ağustos 1329 [1913]). S.11, s.8. _________________. (22 Ağustos 1329 [1913]). S.12, s.8. _________________. (26 Eylül 1329 [1913]). S.17, s.3. _________________. (3 Teşrin-i evvel 1329 [1913]). S.18, s.7. _________________. (12 Kânun-ı evvel 1329 [1913]). S.28, s.3-4. _________________. (2 Kânun-ı sânî 1329 [1914]). S.31, s.3. _________________. (23 Kânun-ı sânî 1329 [1914]). S.34, s.3. _________________. (30 Kânun-ı sânî 1329 [1914]). S.35, s.7. _________________. (20 Mart 1330 [1914]). S.42, s.8. _________________. (8 Mayıs 1330 [1914]). S.49, s.1. DANİŞMEND, İ. H. (1972). İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi. (4. Cilt). İstanbul: Türkiye Yayınevi. EDİB, A. (1329). Terbiyevî Çocuk Oyunları. Cihan Matbaası. KAPLAN, M. (1971). Tevfik Fikret, Devir – Şahsiyet – Eser. İstanbul: Bilmen Basımevi. OKAY, C. (1999). Eski Harfli Çocuk Dergileri. İstanbul: Kitabevi. OKAY, C. (2000). Meşrutiyet Çocukları. (1. Baskı). İstanbul: Bordo Yayınları. ÖZDEMİR, M. (2013). Edebiyat ve Siyaset Sarmalında Genç Kalemler – İttihat ve Terakki İlişkisi. JASSS International Journal of Social Science, 6 (8), 433-455. ÖZDEMİR. (1329). Türk Ruhu Nasıl Yapılıyor? İstanbul: Hikmet Matbaa-i İslâmiyesi. SEYFETTİN, Ö. [Ayın Sin]. (1330). Mekteb Çocuklarında Türklük Mefkûresi. İstanbul: Şems Matbaası. SIRRI, S. (1331). Terbiyevî Jimnastikler - Mekteb Oyunları. İstanbul: Kitabhâne-i İslâm ve Askerî. SÜLEYMAN, Ş. (1329). Bir Hitabe. Çocuk Duygusu, 1, 1-3. TURAN, M. (1996). Balkanlarda Bin Yıllık Türk Kültürü. Tarih Boyunca Balkanlardan Kafkaslara Türk Dünyası Semineri. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Araştırmaları Merkezi. TÜRKMENOĞLU, D. (2007). Tek Parti Döneminde Ulus İnşa Politikalarının Eğitim Boyutu. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 5 (1). YILDIZ, S. (2007). Kimlik ve Ulusal Kimlik Kavramlarının Toplumsal Niteliği. Millî Folklor Dergisi, 74, 9-16.
APA OZDEMIR M (2015). BALKAN SAVAŞLARININ ÇOCUK OYUNLARINA YANSIMASI ÇOCUK DUYGUSU DERGİSİ ÖRNEĞ. , 634 - 657.
Chicago OZDEMIR MEHMET BALKAN SAVAŞLARININ ÇOCUK OYUNLARINA YANSIMASI ÇOCUK DUYGUSU DERGİSİ ÖRNEĞ. (2015): 634 - 657.
MLA OZDEMIR MEHMET BALKAN SAVAŞLARININ ÇOCUK OYUNLARINA YANSIMASI ÇOCUK DUYGUSU DERGİSİ ÖRNEĞ. , 2015, ss.634 - 657.
AMA OZDEMIR M BALKAN SAVAŞLARININ ÇOCUK OYUNLARINA YANSIMASI ÇOCUK DUYGUSU DERGİSİ ÖRNEĞ. . 2015; 634 - 657.
Vancouver OZDEMIR M BALKAN SAVAŞLARININ ÇOCUK OYUNLARINA YANSIMASI ÇOCUK DUYGUSU DERGİSİ ÖRNEĞ. . 2015; 634 - 657.
IEEE OZDEMIR M "BALKAN SAVAŞLARININ ÇOCUK OYUNLARINA YANSIMASI ÇOCUK DUYGUSU DERGİSİ ÖRNEĞ." , ss.634 - 657, 2015.
ISNAD OZDEMIR, MEHMET. "BALKAN SAVAŞLARININ ÇOCUK OYUNLARINA YANSIMASI ÇOCUK DUYGUSU DERGİSİ ÖRNEĞ". (2015), 634-657.
APA OZDEMIR M (2015). BALKAN SAVAŞLARININ ÇOCUK OYUNLARINA YANSIMASI ÇOCUK DUYGUSU DERGİSİ ÖRNEĞ. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 4(2), 634 - 657.
Chicago OZDEMIR MEHMET BALKAN SAVAŞLARININ ÇOCUK OYUNLARINA YANSIMASI ÇOCUK DUYGUSU DERGİSİ ÖRNEĞ. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi 4, no.2 (2015): 634 - 657.
MLA OZDEMIR MEHMET BALKAN SAVAŞLARININ ÇOCUK OYUNLARINA YANSIMASI ÇOCUK DUYGUSU DERGİSİ ÖRNEĞ. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, vol.4, no.2, 2015, ss.634 - 657.
AMA OZDEMIR M BALKAN SAVAŞLARININ ÇOCUK OYUNLARINA YANSIMASI ÇOCUK DUYGUSU DERGİSİ ÖRNEĞ. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi. 2015; 4(2): 634 - 657.
Vancouver OZDEMIR M BALKAN SAVAŞLARININ ÇOCUK OYUNLARINA YANSIMASI ÇOCUK DUYGUSU DERGİSİ ÖRNEĞ. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi. 2015; 4(2): 634 - 657.
IEEE OZDEMIR M "BALKAN SAVAŞLARININ ÇOCUK OYUNLARINA YANSIMASI ÇOCUK DUYGUSU DERGİSİ ÖRNEĞ." Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 4, ss.634 - 657, 2015.
ISNAD OZDEMIR, MEHMET. "BALKAN SAVAŞLARININ ÇOCUK OYUNLARINA YANSIMASI ÇOCUK DUYGUSU DERGİSİ ÖRNEĞ". Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi 4/2 (2015), 634-657.