Yıl: 2011 Cilt: 52 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 209 - 238 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Cumhuriyet Dönemi Örgün Eğitim Kurumlarında Ahlak Eğitimi

Öz:
Ahlak eğitimi açısından okul, en az aile kadar önemlidir. Çocuğun sosyalleşmeyi öğrendiği okullarda nasıl bir ahlak eğitimi verileceği ülkenin eğitim felsefesi ve ahlak anlayışlarına göre şekillenmektedir. Okullarımızda nasıl bir ahlak öğretimi yapılmakta- dır konusu kapsamında, eğitim politikaları ve öğretim programları incelendiğinde ülkemizde, Cumhuriyet dönemi boyunca kısa bir dönem dışında hemen hemen her zaman din ile temellendirilmiş bir ahlak öğretiminin esas alındığı söylenebilir. Din derslerinin örgün eğitim kurumlarından uzaklaştırıldığı dönemde uygulanan humanist kültür an- layışı doğrultusunda çeşitli derslerle laik-sosyal bir ahlak anlayışı uygulanmaya çalışılmıştır. Bu dönem hariç tutulursa din temelli ahlak öğretiminin Din Bilgisi, Ahlak Dersleri ve Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersleri ile yapıldığı görülür. Bu derslerin öğretim programları ve ders kitapları aracılığıyla nasıl bir ahlak eğitimi anlayışının esas alındığı bu makalenin sınırlılığı çerçevesinde ele alınmıştır.
Anahtar Kelime:

Konular: Etik Eğitim, Eğitim Araştırmaları Ortaçağ ve Rönesans Çalışmaları Müzik Eğitim, Özel Felsefe Sanat

-

Öz:
When moral education is considered, education is at least as important as the family. The kind of moral education which will be given at schools, where the child learns socialization, is shaped according to the countries education philosophy and moral un- derstandings. About the kind of education is done in our schools when the education policy and the education programs are examined in our country, it can be said that a moral teaching established by religion was nearly always in principle during the Re- public period, except a short period of time. In the period where the religion education was removed from formal education institutions a secular, social moral understanding was tried to be applied by a few lessons according to the humanist culture understand- ings which are applied. When this period is not included, it is seen that, religion based education is done by Religious Knowledge, Moral Education and Religion Culture and Moral Education lessons. Framework of the limitation of this article have been dealed with that how was based on understanding of moral education that occur through these programs of teachings and textbooks.
Anahtar Kelime:

Konular: Etik Eğitim, Eğitim Araştırmaları Ortaçağ ve Rönesans Çalışmaları Müzik Eğitim, Özel Felsefe Sanat
Belge Türü: Makale Makale Türü: Derleme Erişim Türü: Erişime Açık
  • ALGÜL, Hüseyin-Osman Çetin-Mustafa Öcal, İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi 6, Altın Kitaplar, İstanbul 1999.
  • AKGÜL, Mehmet-Ramazan Yıldırım vd., İlköğretim 4. Sınıf Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi, MEB Devlet Kitapları, İstanbul 2007.
  • ____, İlköğretim 5. Sınıf Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi, MEB Devlet Kitapları, İstanbul 2007.
  • ____, İlköğretim 6. Sınıf Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi, MEB Devlet Kitapları, İstanbul 2007.
  • ____, Ahmet Kaba vd., Ortaöğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Ders Kitabı 10. Sınıf, Dördüncü Baskı, MEB Devlet Kitapları, İstanbul 2009.
  • ____, Ortaöğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Ders Kitabı 12. Sınıf, İkinci Baskı, MEB Devlet Kitapları, İstanbul 2009.
  • ATATÜRK, Mustafa Kemal, Atatürk Diyor ki, derleyen: Mustafa Baydar, Varlık Yayınları, İstanbul 1951.
  • ____, Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri II, haz. Nimet Unan, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1959.
  • ATEŞ, Süleyman-Orhan Karmış-Süleyman Hayri Bolay, Din Bilgisi Lise 3, Ayyıldız Matbaası, Ankara 1976.
  • AYDIN, Mehmet, Din Felsefesi, 8. Baskı, İzmir İlahiyat Vakfı Yayınları, İzmir 1999.
  • ____, Liseler İçin Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi III, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul 1997.
  • ____, Tanrı-Ahlak İlişkisi, Türkiye Diyanet Vakfı, Ankara 1991.
  • BALCI, Mahmut vd., Ortaöğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Ders Kitabı 11. Sınıf, MEB Devlet Kitapları, Dördüncü Baskı, İstanbul 2009.
  • BALTACIOĞLU, İsmail Hakkı, Pedagojide İhtilal, Anadolu Matbaası, İstanbul 1964.
  • BİLGİN, Beyza, Eğitim Bilimi ve Din Eğitimi, Gün Yayıncılık, Ankara 1998.
  • ____, İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 5, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul 1999.
  • CANKAT, Süheyla, Ortaokullar İçin Ahlak Dersi Orta-I, Pars Matbaacılık, Ankara 1976.
  • CELAL, Sadrettin, “Muallimler ve Cumhuriyet”, Son Telgraf, No. 37, 23 Temmuz 1340-20 Zihicce 1342.
  • ÇİLELİ, Meral, Ahlak Psikolojisi ve Eğitimi, V Yayınları, Ankara 1986.
  • DİLAVER, Hasan Hüseyin, Abdulgaffar Gündeşli, Hakkı, Şirin, İlköğretim Okulları İçin Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 7, Gün Yayıncılık, Ankara 1997.
  • Din Dersleri (İlkokul Dördüncü Sınıf), Milli Eğitim Basımevi, İstanbul 1949.
  • Din Dersleri II, (İlkokul 5), Maarif Basımevi, İstanbul 1955.
  • DOĞAN, Recai, “1980’e Kadar Türkiye’de Din Öğretimi Program Anlayışları”, Din Öğretiminde Yeni Yöntem Arayışları Uluslararası Sempozyum Bildiri ve Tartışmalar 28-30 Mart 2001 İstanbul, Milli Eğitim Basımevi, Ankara 2003.
  • ____, “Cumhuriyetin İlk Yıllarında Tevhid-i Tedrisat Çerçevesinde Din Eğitim–Öğretimi ve Yapılan Tartışmalar”, Türkiye’de Din Eğitimi ve Öğretimi, Türk Yurdu Yayınları, Ankara 1999.
  • ____, “II. Meşrutiyet Dönemi Eğitim Hareketlerinde Din Eğitim-Öğretimi”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, c. XXXVIII, Ankara 1998.
  • ____, Cemal Tosun, İlköğretim 4. ve 5. Sınıflar İçin Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretimi, 2. Baskı, Pegema Yayıncılık, Ankara 2003.
  • ____, İslamcıların Eğitim Öğretim Görüşleri, Ankara 1999.
  • ____, “Osmanlı Eğitim Kurumları ve Eğitimde İlk Yenileşme Hareketlerinin Batılılaşma Açısından Tahlili”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, c. XXXVII, Ankara 1997.
  • DURAN, İbrahim vd., Lise ve Dengi Okullar İçin Din Bilgisi I, Şamil Yayınevi, İstanbul 1978.
  • ____, Lise ve Dengi Okullar İçin Din Bilgisi II, Şamil Yayınevi, İstanbul 1978, s. 44-46.
  • DURKHEİM, Emile, Ahlak Eğitimi, çev. Oğuz Adanır, Dokuz Eylül Yayınları, 2004.
  • EKŞİ, Ahmet vd., Ortaöğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Ders Kitabı 9. Sınıf, Dördüncü Baskı, MEB Devlet Kitapları, İstanbul 2009.
  • ERGİN, Osman, Türkiye Maarif Tarihi, c. 3-4, Eser Matbaası, İstanbul 1977.
  • ERGÜN, Mustafa, Eğitim Sosyolojisine Giriş, Ocak Yayınları, Ankara 1994.
  • ____, “20.Yüzyılın Başlarında Türk Eğitiminin Amaçları Konusundaki Tartışmalara Mukayeseli Bir Bakış”, Belgelerle Türk Tarihi Dergisi 20, 1986.
  • EŞSİZ, Muhittin, “Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Programlarına Karşılaştırmalı Bir Bakış”, İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretim Programları ve Uygulama Örneği (Ankara Modeli), Din Öğretim Genel Müdürlüğü Hizmet İçi Eğitim Dizisi 2, MEB Yayınları, İstanbul 2001.
  • GÖKALP, Ziya, “Ahlak Buhranı”, Yeni Mecmua I, (1918).
  • ____, Türk Ahlakı, Toker Yayınları, İstanbul 2005.
  • GÖKBULUT, Hasan-Ömer Öcal, İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Ders Kitabı 4, Bilim ve Kültür Yayınları, Ankara 2004.
  • GÜNGÖR, Erol, “Cumhuriyet Devrinde Türkiye’nin Kültür Politikası”, Türk Milli Eğitiminin Dünü Bugünü ve Geleceği 1, Ülkü-Bir Yayınları, no 3, İstanbul 1979.
  • GÜNDÜZ, İrfan-Sıtkı Abdullahoğlu-Abdüllatif Türker-Melike Yılmaz, İlköğretim 8 Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Ders Kitabı, Erdem Yayınları, İstanbul 1997.
  • GÜNEY, Dursun, Din Dersleri, Ortaokul I, Çeltüt Matbaası, İstanbul 1960.
  • HİLMİ, İbrahim, Köy Çocuklarına Din Dersi, (Köy Mektepleri 3. sınıf), Hilmi Kütüphanesi, İstanbul 1933-34.
  • İlk Mekteplerin Müfredat Programı, Maarif Vekâleti İlk Tedrisat Dairesi, Matbaa-i Amire, İstanbul 1340 (1924).
  • İlk Mekteplerin Müfredat Programı (1926), T.C. Maarif Vekâleti, İkinci Tab’, Devlet Matbaası, İstanbul 1927.
  • İlk Mektep Müfredat Programı (1930), T.C. Maarif Vekâleti, Devlet Matbaası, İstanbul 1930.
  • İlkokul Programı (1936), T.C. Kültür Bakanlığı, Devlet Basımevi, Ankara 1936.
  • İlkokul Programı, T.C. Maarif Vekâleti, Maarif Basımevi, İstanbul 1956.
  • İlkokul Programı, T.C. Maarif Vekâleti, Maarif Basımevi, İstanbul 1957.
  • İlkokul Programı, T.C. Maarif Vekâleti, Maarif Basımevi, İstanbul 1958.
  • İlkokul Programı, T.C. Maarif Vekâleti, Maarif Basımevi, İstanbul 1962.
  • İlköğretim Okulu Ders Programları, Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Programı 6-7-8, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul 2000.
  • İlköğretim Okulu Ders Programları, Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Programı 6-7-8, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul 2000.
  • İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 5, (Komisyon), Milli Eğitim Basımevi, İstanbul 2003.
  • İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 6, (Komisyon), Milli Eğitim Basımevi, İstanbul 2002
  • İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 7, (Komisyon), Milli Eğitimi Basımevi, İstanbul 2002.
  • İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 8, (Komisyon), Milli Eğitim Basımevi, İstanbul 2003
  • KANAD, Halil Fikret Kanad, Milliyet İdeali ve Topyekûn Milli Terbiye, Ankara 1942.
  • KESGİN, Safiye, Cumhuriyet Dönemi Örgün Eğitim Kurumlarında Ahlak Eğitimi, (Basılmamış Doktora Tezi), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2010.
  • KILIÇ, Recep, “Ahlakı Temellendirme Problemi”, Felsefe Dünyası, S. 8, Temmuz 1993.
  • ____, Ahlakın Dini Temeli, 5. Baskı, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara 2005.
  • KIZILABDULLAH, Yıldız, Yapılandırmacılık Yaklaşımının İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersinin Amaçlarının Gerçekleşmesine Etkisi, Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2008.
  • KOÇER, Hasan Ali, Türkiye’de Modern Eğitimin Doğuşu ve Gelişimi (1773- 1923), Milli Eğitim Basımevi, İstanbul 1970.
  • ____, -Halil Karlık,-Vehbi Gübe, İlkokullar İçin Ahlak Dersleri 4, Koçer Yayınları, Ankara 1978.
  • KOÇYİĞİT, Talat-İsmail Cerrahoğlu-Mücteba Uğur, Din Bilgisi (Orta I), MEB. Devlet Kitapları, Ankara 1976
  • ____, Din Bilgisi (Orta II), MEB. Devlet Kitapları, Ankara 1976.
  • ____, Din Bilgisi (Orta III), MEB, Devlet Kitapları, Ankara 1976.
  • Köy Mektepleri Müfredat Programı (1930), T.C. Maarif Vekâleti, Devlet Matbaası, İstanbul 1931.
  • Köy Mektepleri Müfredat Programı (1938), T.C. Kültür Bakanlığı, Devlet Basımevi, İstanbul 1938.
  • Maarif Vekâleti Tebliğler Dergisi, Cilt: 19, Sayı 921, 17 Eylül 1956.
  • Milli Eğitim Bakanlığı Tebliğler Dergisi, Cilt: 13, S. 617, 20 Kasım 1950.
  • Milli Eğitim Bakanlığı Tebliğler Dergisi, Cilt: 30, S. 1474, 16 Ekim 1967.
  • Milli Eğitim Bakanlığı Tebliğler Dergisi, Cilt: 39, S. 1900, 27 Eylül 1976.
  • Milli EğitimBakanlığı Tebliğler Dergisi, S.2109, 29 Mart 1982.
  • Milli Eğitim Bakanlığı Tebliğler Dergisi, S. 2517, Ekim 2000.
  • MUALLİM ABDÜLBAKİ, Cumhuriyet Çocuğunun Din Dersleri, Tefeyyüz Kütüphanesi, İstanbul 1930-1931.
  • NARİN, Mehmet-İsmail Bayraktar, İlkokul 5. Sınıf Ahlak Dersleri, Şamil Yayınevi, İstanbul 1976.
  • OLGUN, İbrahim, Lise ve Dengi Okullar İçin Din Dersleri I, Bilgi Basımevi, Ankara 1970.
  • ____, Lise ve Dengi Okullar İçin Din Dersleri II, Bilgi Basımevi, Ankara 1970.
  • OKUR, Vural, Lise ve Dengi Okullar İçin Ahlak Dersleri Lise II, Eskin Matbaası, İstanbul 1975.
  • OKUTAN, Ahmet, Din Dersleri, Ortaokul II, Arif Bolat Kitabevi, İstanbul 1959.
  • ONAT, Hasan, “Din Alanında Yeniden Yapılanma Üzerine”, Din Öğretiminde Yeni Yaklaşımlar, MEB Yayınları, Ankara 2000.
  • ÖYMEN, Hıfzurrahman Raşit, “Cumhuriyet Eğitimine Geçişte Atatürk’ün Etkisi”, Belleten, c. L.I, S. 20, Tük Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1988.
  • ÖZTÜRK, Vedat, Lise ve Dengi Okullar İçin Ahlak Dersleri I, İnkılap ve Aka Kitabevleri, İstanbul 1975.
  • PAKDİL, Nevzat-A.Serdar Müftüoğlu-Üzeyir Gündüz, Lise ve Dengi Okullar İçin Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 1, Kaya Matbaacılık, İstanbul 1995.
  • PİAGET, Jean, The Moral Judgement of The Child, Routledge and Kegan Paul, London 1972.
  • SELÇUK, Mualla, “Din Öğretiminin Kuramsal Temelleri”, Din Öğretiminde Yeni Yaklaşımlar, MEB yayınları, Ankara 2000.
  • ____, “Teorik ve Pratik Açmazlarıyla Kültürel Miras Öğretimini Sorgulayan Bir Deneme”, Din Öğretiminde Yeni Yaklaşımlar, MEB Yayınları, Ankara 2000.
  • SENEMOĞLU, Nuray, Gelişim Öğrenme ve Öğretme, Özsen Matbaası, Ankara 1998.
  • TANYOL, Cahit, Sosyal Ahlak (Laik Ahlaka Giriş), İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul 1960.
  • Temel Eğitim ve Ortaöğretimde Ahlâk Dersleri Programı, Türkiye Cumhuriyeti Milli Eğitim Bakanlığı, Milli Eğitim Basımevi, Ankara 1975.
  • TEKIŞIK, Hüseyin Hüsnü-Niyazi Kahveci, İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Ders Kitabı 4. Sınıf, Tekışık Yayıncılık, Ankara 2000.
  • TONGUÇ, İsmail Hakkı, Canlandırılacak Köy, Remzi Kitabevi, İstanbul 1947.
  • TÜRKDOĞAN, Orhan, Değişme Kültür ve Sosyal Çözülme, Türk Dünyası Vakfı, İstanbul 1988.
  • Türkiye Cumhuriyeti Milli Eğitim Bakanlığı Din Öğretimi Genel Müdürlüğü İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi 4-5-6-7-8. Sınıflar Öğretim Programı ve Kılavuzu, MEB, Ankara 2006.
  • Türkiye Cumhuriyeti Maarif Vekilliği İkinci Maarif Şurası, (Tıpkı Basım) Milli Eğitim Basımevi, İstanbul 1991.
  • Türkiye Cumhuriyeti Milli Eğitim Bakanlığı Din Öğretimi Genel Müdürlüğü Ortaöğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi 9-10-11-12. Sınıflar) Öğretim Programı, Ankara 2005.
  • ULUDAĞ, Süleyman-Hayati Hökelekli-Enver Uysal, Lise Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 2, Ülke Yayınları, İstanbul 2000.
  • UYSAL, Mevlüt-Reşid Alkan, Ortaokullar İçin Ahlak Dersleri 2. sınıf, Görüş Yayınları, İstanbul 1975.
  • ÜLKEN, Hilmi Ziya, Türkiye’de Çağdaş Düşünce Tarihi, 7. Baskı, Ülken Yayınları, İstanbul 2001.
  • YİĞİT, Ali Ata, İnönü Dönemi Eğitim ve Kültür Politikası, Boğaziçi Yayınları, İstanbul 1992.
APA KESGİN S (2011). Cumhuriyet Dönemi Örgün Eğitim Kurumlarında Ahlak Eğitimi. , 209 - 238.
Chicago KESGİN Safiye Cumhuriyet Dönemi Örgün Eğitim Kurumlarında Ahlak Eğitimi. (2011): 209 - 238.
MLA KESGİN Safiye Cumhuriyet Dönemi Örgün Eğitim Kurumlarında Ahlak Eğitimi. , 2011, ss.209 - 238.
AMA KESGİN S Cumhuriyet Dönemi Örgün Eğitim Kurumlarında Ahlak Eğitimi. . 2011; 209 - 238.
Vancouver KESGİN S Cumhuriyet Dönemi Örgün Eğitim Kurumlarında Ahlak Eğitimi. . 2011; 209 - 238.
IEEE KESGİN S "Cumhuriyet Dönemi Örgün Eğitim Kurumlarında Ahlak Eğitimi." , ss.209 - 238, 2011.
ISNAD KESGİN, Safiye. "Cumhuriyet Dönemi Örgün Eğitim Kurumlarında Ahlak Eğitimi". (2011), 209-238.
APA KESGİN S (2011). Cumhuriyet Dönemi Örgün Eğitim Kurumlarında Ahlak Eğitimi. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 52(1), 209 - 238.
Chicago KESGİN Safiye Cumhuriyet Dönemi Örgün Eğitim Kurumlarında Ahlak Eğitimi. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 52, no.1 (2011): 209 - 238.
MLA KESGİN Safiye Cumhuriyet Dönemi Örgün Eğitim Kurumlarında Ahlak Eğitimi. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, vol.52, no.1, 2011, ss.209 - 238.
AMA KESGİN S Cumhuriyet Dönemi Örgün Eğitim Kurumlarında Ahlak Eğitimi. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2011; 52(1): 209 - 238.
Vancouver KESGİN S Cumhuriyet Dönemi Örgün Eğitim Kurumlarında Ahlak Eğitimi. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2011; 52(1): 209 - 238.
IEEE KESGİN S "Cumhuriyet Dönemi Örgün Eğitim Kurumlarında Ahlak Eğitimi." Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 52, ss.209 - 238, 2011.
ISNAD KESGİN, Safiye. "Cumhuriyet Dönemi Örgün Eğitim Kurumlarında Ahlak Eğitimi". Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 52/1 (2011), 209-238.