YENİSEY YAZITLARINDAKİ ERKEK KİŞİ ADLARINDA GEÇEN KELİMELERE GÖRE ESKİ TÜRK ERKEĞİ

Useev, Nurdin

YENİSEY YAZITLARINDAKİ ERKEK KİŞİ ADLARINDA GEÇEN KELİMELERE GÖRE ESKİ TÜRK ERKEĞİ

Nurdin USEEV (Kırgızistan Türkiye Manas Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Türkoloji Bölümü, Kırgızistan)

Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi

3 1

Yıl: 2015 Cilt: 4 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 25 - 38 Metin Dili: Diğer İndeks Tarihi: 29-07-2022

YENİSEY YAZITLARINDAKİ ERKEK KİŞİ ADLARINDA GEÇEN KELİMELERE GÖRE ESKİ TÜRK ERKEĞİ

Öz:

Makalede Köktürk harfli Yenisey yazıtlarında geçen kişi adlarınınyapısındaki kelimeler ele alınarak kültürel dil bilim açısından incelenmiştir.Çünkü Köktürk harfli Yenisey yazıtları Türkçenin en eski yazılı metinleriolarak Eski Türk halklarının kültürünü, felsefesini ve toplum hayatınıaraştırmamız ve anlamamız açısından çok büyük önem arz etmektedir. Kişiadları kültürel değerleri, felsefi bilgileri içermesi bakımından dilin en önemlibirimidir. Dolayısıyla eski metinler kültürel dilbilim açısından incelenirkenele alınacak ilk veri kişi adları ve onları oluşturan kelimelerdir. Makalemizdeotuza yakın kelime üzerinde araştırma yapılmış, bunların derin kültürelbilgiler yansıttığı tespit edilmiştir. Örneğin, köni ve tüz kelimelerinin dürüst,sadık, doğru anlamlarına gelerek bu kelimelerle anılan kişilerin doğru, dürustolduklarını yansıttığı, enlig kelimesi ile Eski Türklerde cesur erkeklerinellerine iğne ile damga çekme geleneğinin verildiği tespit edilmiştir

Anahtar Kelime:

Konular: Dil ve Dil Bilim

THE OLD TURKISH MEN ACCORDING TO THE WORDS WHICH PASTS ON THE PERSONAL NAMES IN YENISEY INSCRIPTIONS

Öz:

In the article were examined words in the structure of the person s nameof Yenisei inscriptions in terms of cultural linguistics. Because YeniseiTurkish inscriptions as the oldest written texts of the Turkish are veryimportant in terms of our research and understanding old folk culture,philosophy and life of Ancient Turkic tribes. People names are the mostimportant unit of language in terms of contain cultural values andphilosophical information. Therefore the first data will be discussed studyingancient texts in terms of cultural linguistics are names of people and thewords that compose them. In this article has been investigated for nearlythirty words, which has been found to reflect deep cultural information. Forexample, the words köni and tüz means honestly, loyal and true. And hasbeen found that these words reflect that the persons are honest, right,referring with these words. It has been found that with the word enlig given atradition of old Turkics. Brave men drew stamps into their hands with needle.

Anahtar Kelime:

Konular: Dil ve Dil Bilim

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

ABRAMZON, S. M. (1949). Rojdeniye i Detstvo Kirgizskogo Rebenka, Sbornik Muzeya Antropologii i Etnografii AN SSSR, Cilt XII, Moskova-Leningrad. ALYILMAZ, C. (2008). Anı/ Ani Yer Adı Üzerine. Ahmet B. Ercilasun Armağanı, 352-365. AMANCOLOV, A. S. (2003). İstoriya i Teoriya Drevnetyurkskogo Pisma. Almatı. AYBARŞA, İ. (2004). Ulttık Medeniyet Konteksindegi Düniyeniŋ Tildik Sureti (salıstırmalı- salgastırmalı lingvomedeni saraptama). Filologiya gılımdarınıŋ doktorı derejesin alu üşin dayındalgan dissertatsiyanıŋ avtoreferatı. Almatı. CAFEROĞLU, A. (1993). Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü. İstanbul: Enderun Yayınları. CLAUSON, Sir G. (1972). An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth-Century Turkish. Oxford. CUMAGULOV, Ç. (1963). Epigrafika Kirgizii I. Frunze. CUSAEV, K. vd. (2003). Kırgızdardın cana Kırgızstandın Tarıhıy Bulaktarı. Bişkek. Divanü Ligat-it-Türk Tercümesi I, II, III, IV. (1998). Ankara. (çev. Besim Atalay). KAFESOĞLU, İ. (2000). Türk Millî Kültürü. İstanbul. KLYAŞTORNIY, S. G. (2007). Vtoroy Pamyatnik İz Tuvı (Е 50): İnterpretatsiya i Data. Tyurkologiçeskiy Sbornik 2006, Moskova, 207-211. KOCA, S. (2003). Türk Kültürünün Temelleri II. Cilt. Ankara. KONONOV, A. N. (1978). Semantika Tsvetooboznaçeniy v Tyurkskih Yazıkah. Tyurkologiçeskiy Sbornik 1975, Moskova, 159-180. KONONOV, A. N. (1980). Grammatika Yazıka Tyurkskih Runiçeskih Pamyatnikov (Vıı-Ix Vv.). Leningrad. KORMUŞIN, İ. V. (1997). Tyurkskiye Yeniseyskiye Epitafii. Moskova. KORMUŞIN, İ. V. (2008). Tyurkskiye Yeniseyskiye Epitafii: Grammatika i Tekstologiya. Moskova. KTTS: Kırgız Tilinin Tüşündürmö Sözdügü. (1969). Frunze. LEVİTSKAYA, L. S. vd. (1997). Etimologiçeskiy Slovar Tyurkskih Yazıkov, Obşetyurkskşiye i Mejtyurkskiye Leksiçeskiye Osnovı Na Bukvı K, Қ. Moskova. MAHPİROV, V. U. (1997). İmena Dalekih Predkov. Almatı. MALOV, S. Ye. (1951). Pamyatniki Drevnotyurkskoy Pismennosti. Moskova. MALOV, S. Ye. (1952). Yeniseyskaya Pismennost Tyurkov. Moskova. Leningrad. MALOV, S. Ye. (1959). Pamyatniki Drevnotyurkskoy Pismennosti Mongolii i Kirgizii. Frunze. MUKAMBAEV, C. (2009). Kırgız Tilinin Diyalektologiyalık Sözdügü. Bişkek. (haz. Kadıralı Konkobaev). NADELYAYEV vd. (1969). Drevnetyurkskiy Slovar. Leningrad. OSAWA, T. (2010). What Title Does Enlig Çor Stand For İn The Old Runic Epitafh Named Shanchi III (E 152) İn Tuva?. Tuvinskaya Pismennost i Voprosı İssledovaniya Pismennostey i Pismennıh Pamyatnikov v Rossii i Tsentralno- Aziyatskogo Regiona, Materialı Mejdunarodnoy Nauçnoy Konferentsii Posvyaşennoy 90-letiyu Tuvinskoy Pismennosti, I. kitap, 1-4 iyulya 2010 g., Kızıl, 27-32. POTAPOV, L. P. (2001). Altayskiy Şamanizm. Leningrad. RISKULOVA, T. Ş. (2004). Semantika i Simvolika Tsvetooboznaçeniy Kara (Çernıy) i Ak (Beliy) v Epose Manas (S Sopostavlenii s Russkim Yazıkom). Avtoreferat Na Soiskaniye Uçenoy Stepeni Kandidata Filologiçeskih Nauk. Bişkek. TEKİN, T. (2003). Orhon Türkçesi Grameri. İstanbul. TEKİN, T. (2003). Orhon Yazıtları: Kül Tegin, Bilge Kagan, Tunyukuk. İstanbul: Yıldız. TENIŞEV, E. R. vd. (2001). Sravnitelno-İstoriçeskaya Grammatika Tyurkskih Yazıkov, Leksika. Moskova: Nauka. THOMSEN, V. (1912). Dr. M. A. Steins MSS. İn Turkish Runic Script From Miran and Tun- Huang. Journal Of The Royal Asiatic Society, Londra, 181-228. TİLEVBERDİEV, B. (2007). Kazak Onomastikasınıŋ Lingvokonseptologiyalık Negizderi. Almatı. UGDIJEKOV, S. A. (2002). Predstavleniya Kırgızov Rannego Srednevekovya O Sotsiyalnom Vozraste. Vestnik HGU im. N. F. Katanova, Vıp. II. Abakan, 3-7. USEEV, N. (2010). Kırgız Türkçesi Ağızlarında Köktürk Harfli Yazıtlara Ait Söz Varlığı. I. Uluslararası Eski Türkçe Bilgi Şöleni Bildirileri, 281-296. Afyon Kocatepe Üniversitesi Yayınları. (Editörler Cengiz Alyılmaz, Özgür Ay, Metin Yılmaz). USEEV, N. (2011). Yenisey Cazma Estelikteri I: Leksikası cana Tekstter (Yenisey Yazıtları I: Söz Varlığı ve Metinler). Bişkek: Kırgız Millî Bilimler Akademisi Dil ve Edebiyat Enstitüsü Yayınları. USER, H. Ş. (2009). Köktürk ve Ötüken Uygur Kağanlığı Yazıtları, Söz Varlığı İncelemesi. Konya.

APA	Useev N (2015). YENİSEY YAZITLARINDAKİ ERKEK KİŞİ ADLARINDA GEÇEN KELİMELERE GÖRE ESKİ TÜRK ERKEĞİ. , 25 - 38.
Chicago	Useev Nurdin YENİSEY YAZITLARINDAKİ ERKEK KİŞİ ADLARINDA GEÇEN KELİMELERE GÖRE ESKİ TÜRK ERKEĞİ. (2015): 25 - 38.
MLA	Useev Nurdin YENİSEY YAZITLARINDAKİ ERKEK KİŞİ ADLARINDA GEÇEN KELİMELERE GÖRE ESKİ TÜRK ERKEĞİ. , 2015, ss.25 - 38.
AMA	Useev N YENİSEY YAZITLARINDAKİ ERKEK KİŞİ ADLARINDA GEÇEN KELİMELERE GÖRE ESKİ TÜRK ERKEĞİ. . 2015; 25 - 38.
Vancouver	Useev N YENİSEY YAZITLARINDAKİ ERKEK KİŞİ ADLARINDA GEÇEN KELİMELERE GÖRE ESKİ TÜRK ERKEĞİ. . 2015; 25 - 38.
IEEE	Useev N "YENİSEY YAZITLARINDAKİ ERKEK KİŞİ ADLARINDA GEÇEN KELİMELERE GÖRE ESKİ TÜRK ERKEĞİ." , ss.25 - 38, 2015.
ISNAD	Useev, Nurdin. "YENİSEY YAZITLARINDAKİ ERKEK KİŞİ ADLARINDA GEÇEN KELİMELERE GÖRE ESKİ TÜRK ERKEĞİ". (2015), 25-38.

APA	Useev N (2015). YENİSEY YAZITLARINDAKİ ERKEK KİŞİ ADLARINDA GEÇEN KELİMELERE GÖRE ESKİ TÜRK ERKEĞİ. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 4(1), 25 - 38.
Chicago	Useev Nurdin YENİSEY YAZITLARINDAKİ ERKEK KİŞİ ADLARINDA GEÇEN KELİMELERE GÖRE ESKİ TÜRK ERKEĞİ. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi 4, no.1 (2015): 25 - 38.
MLA	Useev Nurdin YENİSEY YAZITLARINDAKİ ERKEK KİŞİ ADLARINDA GEÇEN KELİMELERE GÖRE ESKİ TÜRK ERKEĞİ. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, vol.4, no.1, 2015, ss.25 - 38.
AMA	Useev N YENİSEY YAZITLARINDAKİ ERKEK KİŞİ ADLARINDA GEÇEN KELİMELERE GÖRE ESKİ TÜRK ERKEĞİ. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi. 2015; 4(1): 25 - 38.
Vancouver	Useev N YENİSEY YAZITLARINDAKİ ERKEK KİŞİ ADLARINDA GEÇEN KELİMELERE GÖRE ESKİ TÜRK ERKEĞİ. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi. 2015; 4(1): 25 - 38.
IEEE	Useev N "YENİSEY YAZITLARINDAKİ ERKEK KİŞİ ADLARINDA GEÇEN KELİMELERE GÖRE ESKİ TÜRK ERKEĞİ." Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 4, ss.25 - 38, 2015.
ISNAD	Useev, Nurdin. "YENİSEY YAZITLARINDAKİ ERKEK KİŞİ ADLARINDA GEÇEN KELİMELERE GÖRE ESKİ TÜRK ERKEĞİ". Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi 4/1 (2015), 25-38.