KIRGIZ TÜRKÇESİYLE TÜRKİYE TÜRKÇESİ AĞIZLARINDAKİ SÖZ VARLIĞI BENZERLİĞİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME
Yıl: 2015 Cilt: 4 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 138 - 168 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022
KIRGIZ TÜRKÇESİYLE TÜRKİYE TÜRKÇESİ AĞIZLARINDAKİ SÖZ VARLIĞI BENZERLİĞİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME
Öz: Kırgız Türkçesi, Kıpçak grubunun Aral-Hazar koluna bağlı bir Türklehçesidir. Günümüzde kuzey ve güney olmak üzere iki ana ağız bölgesineayrılmış olan Kırgız Türkçesinin tarihî olarak dört gelişim dönemi vardır: I.VIII. yüzyıl arasını kapsayan dönemde Kırgızlar Yeniseyde yaşamaktadırlarve Kırgız Türkçesi Hakasça ve Tuvaca ile dil birliği içerisindedir. VIII.XIII. yüzyıl arasındaki dönemde Kırgız boyları Yukarı Yeniseyden batıyahareket etmişler, uzun süre Güney Altayda yaşamışlar ve böylece Altayca ileortak unsurlar oluşmuştur. Bu dönem özellikle Eski Uygur ve OğuzTürkçeleri ile bağlantılı olan bir dönemdir. XIV.XVI. yüzyıl arasınıkapsayan dönem, tarihî Kırgız Türkçesinin Tyan Şan (Tanrı Dağları)dönemidir. Bu dönemde Kırgız Türkçesi karakter kazanmaya başlamış, OrtaAsyadaki halkların dilleriyle kurduğu ilişki sayesinde söz varlığı ve dil bilgisi özellikleri oluşmuştur. XVI. yüzyıldan başlayan ve günümüze kadardevam eden dördüncü dönem ise Yeni Kırgız Türkçesi dönemi olarak dabilinir.
Anahtar Kelime: A REVIEW ON THE RESEMBLANCE OF VOCABULARY IN KIRGIZ TURKISH AND TURKEY TURKISH DIALECTS
Öz: Kırgız Turkish is a Turkish dialect connected to Aral-Caspian of Kipchakgroup. Today, Kırgız Turkish divided into two main oral regions as thenorthern and southern has four historical development periods: Kırgızcommunity lived in Yenisey between the centuries of I.-VIII and KırgızTurkish is in a relation of language with Khakas and Tuvan language.Between the periods of VIII. - XIII. century, Kırgız tribes had set out to thewest from the Upper Yenisei, had lived in Southern Altai for a long time, andso had formed common elements with Altai. This period is a periodparticularly in connection with the Old Uighur and Oghuz Turkish. Periodbetween XIV.XVI. Centuries is the period of Tian Shan (HeavenlyMountains) of historical Kırgız Turkish. During this period, Kırgız Turkishstarted to get characters, its vocabulary and grammatical features wereformed by its relationship with the languages of the peoples in Central Asia. The fourth century starting from XVI. century and continuing up to thepresent is also known as the New Kırgız Turkish period.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- AHMATOV, T. K. ve ÖMÜRALİEVA, S. (1990). Kırgız Tili (Fonetika, Leksika). Frunze.
- AKSU, N. ve IŞIK, A. (1997). Türkiye Türkçösü-Kırgız Türkçösü Sözdügü. İstanbul: MEB Yayınları.
- ALİMOVA, J. (2011). Türkiye Türkçesi Ağızları ile Kırgız Türkçesinin Söz Varlığı Açısından Karşılaştırılması. Yayınlanmamış Doktora Tezi, İzmir: Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- ALKAYA, E. (2012). Sibirya Tatar Türkçesiyle Türkiye Türkçesi Ağızlarındaki Benzerlikler Üzerine Bir Değerlendirme. Turkish Studies 7/4, 275-295.
- BAŞDAŞ, C. ve KUTLU, A. (2004). Kırgız Türkçesi Grameri. Diyarbakır.
- BURAN, A. ve ALKAYA, E. (2007). Çağdaş Türk Lehçeleri. Ankara: Akçağ Yayınları.
- BURAN, A. ve İLHAN, N. (2008). Elazığ Yöresi Söz Varlığı. Ankara: TDK Yayınları.
- CUMAKUNOVA, G. (2005). Türkçe - Kırgızca Sözlük. Bişkek: Manas Üniversitesi Yayınları. Derleme Sözlüğü, 12 Cilt. (1993). Ankara: TDK Yayınları.
- DEVELLİOĞLU, F. (1990). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat. Ankara: Aydın Kitabevi.
- DIYKANOV, K. (1980). Kırgız Tilinin Tarıhınan. Frunze: Mektep.
- ERDEM, U. (2014). Osmanlı'dan Cumhuriyet'e Muhacir Komisyonları ve Faaliyetleri (1860- 1922). Yayımlanmamış Doktora Tezi, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- GÜLENSOY, T. ve ALKAYA, E. (2003). Türkiye Türkçesi Ağızları Bibliyografyası. Ankara: Akçağ Yayınları.
- GÜNEŞ, B. (2012). Karşılaştırmalı Ağız Araştırmalarının Önemi ve Türkiyedeki Karşılaştırmalı Ağız İncelemeleri Üzerine Bir Deneme. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi (TEKE), 1/4, 20-44.
- KARAHAN, L. (1996). Anadolu Ağızlarının Sını flandırılması. Ankara.
- KARASAEV, H. (1996). Kamus Naama. Bişkek.
- KARASAEV, H. K. (1983). Orfografiyalık Sözdük, Kırgız Sovet Entsiklopediyasının Başkı Redaktsiyası. Frunze.
- KARASAEV, H. K. (1986). Özdöştürülgön Sözdör, Kırgız Sovet Entsiklopediyasının Başkı Redaktsiyası. Frunze.
- KARATAYEV, O. (2001). Kırgız-Oguz Tarıhıy-Etnikalık Baylanıştarı. KTMÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 1, 175-185.
- KASAPOĞLU ÇENGEL, H. (1995). Türkiye Türkçesi ile Kırgız Türkçesindeki Ortak Alınma Kelimeler. Türk Dili, 521, 467-479.
- KASAPOĞLU ÇENGEL, H. (2005). Kırgız Türkçesi Grameri. Ankara: Akçağ Yayınları.
- KASAPOĞLU ÇENGEL, H. (2007). Kırgız Türkçesi. Türk Lehçeleri Grameri, Ankara: Akçağ Yayınları. ed. Ahmet B. ERCİLASUN.
- KORKMAZ, Z. (1989). Anadolu Ağızlarının Etnik Yapı İle İlişkisi Sorunu. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten 1971, 21-32.
- KORKMAZ, Z. (2005). Bartın ve Yöresi Ağızlarındaki Lehçe Tabakalaşması. Türk Dili Üzerine Araştırmalar, 162-178.
- KORKMAZ, Z. (2008). Türkiye Türkçesi Ağızlarında Dil Özellikleri - Etnik Yapı Bağlantısı ve Beklentilerimiz. Türk Dili, 679, 6-10.
- ORUZBAEVA, B. O. (1997). Kirgizskiy Yazık. Yazıki Mira, Tyurkskie Yazıki, 286-298.
- ÖNER, M. (1998). Bugünkü Kıpçak Türkçesi. Ankara: TDK Yayınları.
- SEYDAKMATOV, K. (1970). Kırgız, Altay Tilderinin Salıştırma Fonetikasınan Materialdar. Kırgız Tili Boyunça İzildöölör, Frunze, 84-127.
- Red. A.T. Tursunov. Türkçe Sözlük, (2005). Ankara: TDK Yayınları.
- YUDAHİN, K. K. (1998). Kırgız Sözlüğü. C I-II. Ankara: TDK Yayınları. çev. Abdullah Taymas.
- YUNUSALİEV, B. M. (1971). Kırgız Dialektologiyası. Frunze: Mektep.
| APA | OZEREN M (2015). KIRGIZ TÜRKÇESİYLE TÜRKİYE TÜRKÇESİ AĞIZLARINDAKİ SÖZ VARLIĞI BENZERLİĞİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME. , 138 - 168. |
| Chicago | OZEREN MEHMET KIRGIZ TÜRKÇESİYLE TÜRKİYE TÜRKÇESİ AĞIZLARINDAKİ SÖZ VARLIĞI BENZERLİĞİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME. (2015): 138 - 168. |
| MLA | OZEREN MEHMET KIRGIZ TÜRKÇESİYLE TÜRKİYE TÜRKÇESİ AĞIZLARINDAKİ SÖZ VARLIĞI BENZERLİĞİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME. , 2015, ss.138 - 168. |
| AMA | OZEREN M KIRGIZ TÜRKÇESİYLE TÜRKİYE TÜRKÇESİ AĞIZLARINDAKİ SÖZ VARLIĞI BENZERLİĞİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME. . 2015; 138 - 168. |
| Vancouver | OZEREN M KIRGIZ TÜRKÇESİYLE TÜRKİYE TÜRKÇESİ AĞIZLARINDAKİ SÖZ VARLIĞI BENZERLİĞİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME. . 2015; 138 - 168. |
| IEEE | OZEREN M "KIRGIZ TÜRKÇESİYLE TÜRKİYE TÜRKÇESİ AĞIZLARINDAKİ SÖZ VARLIĞI BENZERLİĞİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME." , ss.138 - 168, 2015. |
| ISNAD | OZEREN, MEHMET. "KIRGIZ TÜRKÇESİYLE TÜRKİYE TÜRKÇESİ AĞIZLARINDAKİ SÖZ VARLIĞI BENZERLİĞİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME". (2015), 138-168. |
| APA | OZEREN M (2015). KIRGIZ TÜRKÇESİYLE TÜRKİYE TÜRKÇESİ AĞIZLARINDAKİ SÖZ VARLIĞI BENZERLİĞİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 4(1), 138 - 168. |
| Chicago | OZEREN MEHMET KIRGIZ TÜRKÇESİYLE TÜRKİYE TÜRKÇESİ AĞIZLARINDAKİ SÖZ VARLIĞI BENZERLİĞİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi 4, no.1 (2015): 138 - 168. |
| MLA | OZEREN MEHMET KIRGIZ TÜRKÇESİYLE TÜRKİYE TÜRKÇESİ AĞIZLARINDAKİ SÖZ VARLIĞI BENZERLİĞİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, vol.4, no.1, 2015, ss.138 - 168. |
| AMA | OZEREN M KIRGIZ TÜRKÇESİYLE TÜRKİYE TÜRKÇESİ AĞIZLARINDAKİ SÖZ VARLIĞI BENZERLİĞİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi. 2015; 4(1): 138 - 168. |
| Vancouver | OZEREN M KIRGIZ TÜRKÇESİYLE TÜRKİYE TÜRKÇESİ AĞIZLARINDAKİ SÖZ VARLIĞI BENZERLİĞİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi. 2015; 4(1): 138 - 168. |
| IEEE | OZEREN M "KIRGIZ TÜRKÇESİYLE TÜRKİYE TÜRKÇESİ AĞIZLARINDAKİ SÖZ VARLIĞI BENZERLİĞİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME." Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 4, ss.138 - 168, 2015. |
| ISNAD | OZEREN, MEHMET. "KIRGIZ TÜRKÇESİYLE TÜRKİYE TÜRKÇESİ AĞIZLARINDAKİ SÖZ VARLIĞI BENZERLİĞİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME". Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi 4/1 (2015), 138-168. |
