San Remo Görüşmeleri: Vahideddin, Bir İttihatçı ve Üç Yüzellilik
Yıl: 2015 Cilt: 11 Sayı: 22 Sayfa Aralığı: 267 - 303 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022
San Remo Görüşmeleri: Vahideddin, Bir İttihatçı ve Üç Yüzellilik
Öz: Bu makalede Osmanlı İmparatorluğunun son padişahı VI. Mehmet Vahideddinin sürgün yıllarında Kemalist Türkiyeye karşıtlıklarını sürdürenlerle yaptığı bir dizi görüşme ele alınacaktır. Çalışma, Emniyet Genel Müdürlüğü Arşivi ile Cumhurbaşkanlığı arşivinde bulunan ve birbirini destekleyen iki belge gurubundan yararlanarak hazırlanmıştır. Bu çerçevede Vahideddinin vatanına ihanet edip etmediği, Osmanlı Hanedan üyeleri, Osmanlı siyasal partileri ve Şeyh Sait İsyanı hakkında düşünceleri verilecek, İstanbula dönmek ve tahtına yeniden oturmak için kimlerin desteğini almak istediğine açıklık getirilecektir. Vahideddinin, Hürriyet ve İtilaf Fırkası ile ilgili neden olumsuz düşünceler beslemediği, ülkesine dönüş için umudunu neden İttihat ve Terakki Fırkası üyelerine bağladığı kendi düşünceleri ile aktarılacaktır. Tahtını yeniden ele geçirebilmek için kendisi gibi sürgünde olan Kemalist Türkiye karşıtlarının desteği ile kurulan örgüt ve bu örgütün çalışmaları ele alınacaktır. Vahideddinin yaşamının son yıllarını geçirdiği İtalyanın San-Remo kasabasında yapılan bu görüşmelere geçmeden önce de onun vatan topraklarından ayrılmasına giden süreç, Milli Mücadele karşıtlarının birer birer ülkeden kaçışları ve Yüzellilikler konusu aydınlatılacaktır. Çalışma aynı zamanda Vahideddinin ölümünden sonra Türkiye Cumhuriyetinin Cumhurbaşkanı Mustafa Kemale yapılan suikast girişimlerinin alt yapısı konusunda da ipuçları verecektir.
Anahtar Kelime: Konular:
San Remo Negotations between Sultan Vahideddin, a Unionist and three 150 Persona Non Grata
Öz: This study examines a series of negotiations by Vahideddin, the last Sultan of the Ottoman Empire, with the opponents of the Turkish National Struggle during his exile years. Two groups of interacted documents acquired from the archives of General Directorate of Security Affairs and the Presidency of the Republic of Turkey were used in the study. Within this framework these issues are going to be discussed: the assertion if Vahideddin betrayed his country, his opinions on the members of the Ottoman dynasty, the political parties of the Empire as well as the Sheikh Sait upheaval in Eastern Anatolia. Furthermore, the contacts he got in touch to return the country and retake the throne is covered. That Vahideddin did not have negative views on the Freedom and Accord Party and why he set his hopes on the Union and Progress Party for his return to the country were conveyed based on his own thoughts. The organization which was established with the support of the opponents of the Kemalist Turkey in exile in order to take the throne back and its actions were discussed. Before discussing the negotiations by Vahideddin in San Remo where he spent last moments of his life, the process that led him to leave the country, the opponents escape from the country one by one and the issue 150 Persona non Grata are clarified in detail. This study may also reveal some clues on the background of the assassination attempts to Mustafa Kemal Atatürk, the President of Republic of Turkey after Vahideddin s death.
Anahtar Kelime: Konular:
Belge Türü: Makale Makale Türü: Diğer Erişim Türü: Erişime Açık
- Arşiv Belgeleri Cumhurbaşkanlığı Arşivi, BN: 01011750, KN: 1/210, F: 22, Ek 1-2-3-4. Emniyet Genel Müdürlüğü Arşivi (EGMA), DN: 12222/45, BN: 8/B-2. EGMA, DN: 12222/45, BN: 8/B-3. EGMA, DN: 12222/45, BN: 8/B-4. EGMA, DN: 12222/45, BN: 8/B-5. EGMA, DN: 12222/45, BN: 8/B-6. EGMA, DN: 12222/45, BN: 8/B-7. EGMA, DN: 12222/45, BN: 8/B-8. EGMA, DN: 12222/45, BN: 8/B-9. EGMA, DN: 12222/45, BN: 8/B-10. EGMA, DN: 12222/45, BN: 8/B-11. EGMA, DN: 12222/45, BN: 8/B-12. EGMA, DN: 12222/45, BN: 8/ B-13. EGMA, DN: 12222/45, BN: 8/ B-14. Belgesel Kaynaklar Düstur (1984) III. Tertip, C. 1, C. 3, C. 14. Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Zabıt Ceridesi (1989) D. I, C. 24. TBMM Zabıt Ceridesi (1990) D. II, C.8/1. TBMM Gizli Celse Zabıtları (1999) C. 4, 3.b.,Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul. Gazeteler Açıksöz, (1338/1922) 22 Teşrin-i evvel. Akşam, (1338/1922) 19 Teşrin-i evvel. Anadoluda Yeni Gün, (1338/1922) 24 Teşrin-i evvel. Anadoluda Yeni Gün, (1338/1922) 1 Teşrin-i sâni. Anadoluda Yeni Gün, (1338/1922) 15 Teşrin-i sâni. Aydede, (1338/1922) 12 Teşrin-i evvel. Hâkimiyet-i Milliye, (1338/1922) 5 Teşrin-i sâni. Hâkimiyet-i Milliye, (1338/1922) 8 Teşrin-i sâni. Hâkimiyet-i Milliye, (1338/1922) 9 Teşrin-i sâni. Hâkimiyet-i Milliye, (1338/1922) 14 Teşrin-i sâni. Hâkimiyet-i Milliye, (1338/1922) 19 Teşrin-i sâni. İkdam, (1338/1922) 21 Teşrin-i evvel. İkdam, (1338/1922) 4 Teşrin-i sâni. Osmanlı Sarayının Son Günleri, Yeni Sabah, (1950), 3 Nisan, Tefrika No: 16, s. 4 Osmanlı Sarayının Son Günleri, Yeni Sabah, (1950), 4 Nisan, Tefrika No: 17, s. 4. Osmanlı Sarayının Son Günleri, Yeni Sabah, (1950), 5 Nisan, Tefrika No: 18, s. 4. Osmanlı Sarayının Son Günleri, Yeni Sabah, (1950), 6 Nisan, Tefrika No: 19, s. 4. Osmanlı Sarayının Son Günleri, Yeni Sabah, (1950), 7 Nisan, Tefrika No: 20, s. 4. Osmanlı Sarayının Son Günleri, Yeni Sabah, (1950), 8 Nisan, Tefrika No: 21, s. 4. Osmanlı Sarayının Son Günleri, Yeni Sabah, (1950), 9 Nisan, Tefrika No: 22, s. 4. Osmanlı Sarayının Son Günleri, Yeni Sabah, (1950), 10 Nisan, Tefrika No: 23, s. 4. Osmanlı Sarayının Son Günleri, Yeni Sabah, (1950), 12 Nisan, Tefrika No: 24, s. 4. Osmanlı Sarayının Son Günleri, Yeni Sabah, (1950), 13 Nisan, Tefrika No: 25, s. 4. Osmanlı Sarayının Son Günleri, Yeni Sabah, (1950), 16 Nisan, Tefrika No: 28, s. 4. Osmanlı Sarayının Son Günleri, Yeni Sabah, (1950), 17 Nisan, Tefrika No: 29, s. 4. Osmanlı Sarayının Son Günleri, Yeni Sabah, (1950), 18 Nisan, Tefrika No: 30, s. 4. Takvim-i Vekâyi, (1338/1922) 29 Teşrin-i evvel. Tevhid-i Efkâr, (1338/1922) 5 Teşrin-i sâni. Tevhid-i Efkâr, (1338/1922) 6 Teşrin-i sâni. Kitap ve Makaleler AKŞİN Sina (2010) İstanbul Hükümetleri ve Milli Mücadele, C. I, 3.b., Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul. BAYKAL Bekir Sıtkı (1989) Heyet-i Temsiliye Kararları, 2.b., TTK Basımevi, Ankara. BÖLÜKBAŞI Rıza Tevfik (2008) Biraz da Ben Konuşayım, Yay. Haz. Abdullah Uçman, 2.b., İletişim Yayınları, İstanbul. ENGİN Fahri Vahidettinin Kaçışı ve Sonrası, Yakın Tarihimiz, C. 3, s. 385. GÖZTEPE Tarık Mümtaz (1991) Osmanoğullarının Son Padişahı Vahideddin Gurbet Cehenneminde, 3b., Sebil Yayınevi, İstanbul. HALICI Şaduman (1998) Yüzellilikler, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir. ..................... (2013) Atatürke Suikast Girişimi: Hacı Sami ve Çetesi, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, Dokuz Eylül Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü Yayınları, İzmir, s. 105-121. HÜLAGÜ Metin (2008) Yurtsuz İmparator Vahideddin-İngiliz Gizli Belgelerinde Vahideddin ve Osmanlı Hanedanı, 2.b., Timaş Yayınları, İstanbul. İNAL İbnülemin Mahmut Kemal (Tarihsiz) Son Sadrazamlar ve Başvekiller, C. 3, 4. b., Milli Eğitim Basımevi, Ankara. JAESCHKE Gotthard (1989) Türk Kurtuluş Savaşı Kronolojisi, C. II, Türk Tarih Kurumu, Ankara. ........................ (1991) Kurtuluş Savaşı ile İlgili İngiliz Belgeleri, Türk Tarih Kurumu, Ankara. KANDEMİR K Vehib Paşa, Yakın Tarihimiz, C. 4, s. 152-153. KARAY Refik Halid (2009) Minelbab İlelmihrab, İnkılap Kitabevi, İstanbul. MERAY Seha L. (2001) Lozan Barış Konferansı Tutanaklar-Belgeler, 2. b., C. 1, YKY, İstanbul. ŞİMŞİR Bilal (1990) Lozan Telgrafları, C. 1, Ankara. NİZAMOĞLU Yüksel (2013) Vehib Paşa Kahramanlıktan Sürgüne, Yitik Hazine Yayınları, İzmir. ÖZAKMAN Turgut (2012) Vahidettin, M. Kemal ve Milli Mücadele-Yalanlar, Yanlışlar, Yutturmacalar, 9. b., Bilgi Yayınevi, Ankara. SARIHAN Zeki (1996) Kurtuluş Savaşı Günlüğü, C. IV, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 1996. SONYEL Salâhi R. (2007) Gizli Belgelerle Mustafa Kemal, Vahideddin ve Kurtuluş Savaşı, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara. SOYSAL İlhami (1985) 150likler, Gür Yayınları, İstanbul. TOPUZLU Cemil (2002) İstibdad-Meşrutiyet-Cumhuriyet Devirlerinde 80 Yıllık Hatıralarım, 4.b., Topuzlu Yayınları, İstanbul. TUNAYA Tarık Zafer (1991) Türkiyede Siyasal Partiler, C. II, İstanbul. TURAN Şerafettin (1995) Türk Devrim Tarihi, 3. Kitap (Birinci Bölüm), Bilgi Yayınevi, Ankara. Tütüncübaşı Şükrü, Kaçarken Vahidettin ile Beraberdim, Yakın Tarihimiz, C. 3, s. 387- 388. ULUĞ Naşit Hakkı (1975) Halifeliğin Sonu, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul. YÜCEER Saime (2001) Bursanın İşgal ve Kurtuluş Süreci, Uludağ Üniversitesi Yayınları, Bursa.
| APA | HALICI Ş (2015). San Remo Görüşmeleri: Vahideddin, Bir İttihatçı ve Üç Yüzellilik. , 267 - 303. |
| Chicago | HALICI Şaduman San Remo Görüşmeleri: Vahideddin, Bir İttihatçı ve Üç Yüzellilik. (2015): 267 - 303. |
| MLA | HALICI Şaduman San Remo Görüşmeleri: Vahideddin, Bir İttihatçı ve Üç Yüzellilik. , 2015, ss.267 - 303. |
| AMA | HALICI Ş San Remo Görüşmeleri: Vahideddin, Bir İttihatçı ve Üç Yüzellilik. . 2015; 267 - 303. |
| Vancouver | HALICI Ş San Remo Görüşmeleri: Vahideddin, Bir İttihatçı ve Üç Yüzellilik. . 2015; 267 - 303. |
| IEEE | HALICI Ş "San Remo Görüşmeleri: Vahideddin, Bir İttihatçı ve Üç Yüzellilik." , ss.267 - 303, 2015. |
| ISNAD | HALICI, Şaduman. "San Remo Görüşmeleri: Vahideddin, Bir İttihatçı ve Üç Yüzellilik". (2015), 267-303. |
| APA | HALICI Ş (2015). San Remo Görüşmeleri: Vahideddin, Bir İttihatçı ve Üç Yüzellilik. Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, 11(22), 267 - 303. |
| Chicago | HALICI Şaduman San Remo Görüşmeleri: Vahideddin, Bir İttihatçı ve Üç Yüzellilik. Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi 11, no.22 (2015): 267 - 303. |
| MLA | HALICI Şaduman San Remo Görüşmeleri: Vahideddin, Bir İttihatçı ve Üç Yüzellilik. Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, vol.11, no.22, 2015, ss.267 - 303. |
| AMA | HALICI Ş San Remo Görüşmeleri: Vahideddin, Bir İttihatçı ve Üç Yüzellilik. Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi. 2015; 11(22): 267 - 303. |
| Vancouver | HALICI Ş San Remo Görüşmeleri: Vahideddin, Bir İttihatçı ve Üç Yüzellilik. Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi. 2015; 11(22): 267 - 303. |
| IEEE | HALICI Ş "San Remo Görüşmeleri: Vahideddin, Bir İttihatçı ve Üç Yüzellilik." Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, 11, ss.267 - 303, 2015. |
| ISNAD | HALICI, Şaduman. "San Remo Görüşmeleri: Vahideddin, Bir İttihatçı ve Üç Yüzellilik". Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi 11/22 (2015), 267-303. |
