Yıl: 2014 Cilt: 10 Sayı: 20 Sayfa Aralığı: 221 - 254 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Erken Cumhuriyet Dönemi Terzilik Kültürü ve Ulusal Maddi Kültürün İnşası

Öz:
Cumhuriyet döneminde Türkiyede endüstri gelişimini ve ulusal üretimi destekleyenmodernleşmeci e ndüstriyel bir söylem gelişmiştir. Ulusal kimlik inşasına katkı sağlayacakolan bu söylem içerisinde ülkenin modernleşmesi kadınların modernleşmesi ile bir t u- tulmuş ve Cumhuriyet kadınının giyinme biçimlerini de içeren yeni rolleri bu ideolojitarafından t anımlanmıştır. Özellikle 1930lu yıllarda devlet destekli çeşitli enstitüler ve biçki - dikiş kursları ile Türkkadınının dış görünümü biçimlenmiş, 1933 yılında kurulan Sümerbank Fabrikalarındaüretilen yerli malı kumaşlar ile ekonomik yaşam teşvik politika larının izlerinin görüldüğüözgün bir giyim kültürü ortaya çıkmıştır. Yine bu dönemde ekalliyet sınıfı terziler vemahalle terzileri tarafından üretilen giysiler ile Cumhuriyet kadınının ev içi üretiminparçası olarak ürettiği giysiler homojen gibi görünen ancak bir o kadar da çeşitlilik arzeden ulusal giyim kültürünün inşasına katkı sağlamışlardır.Bu çalışmanın temel amacı, hazır giyim kültürünün oluşmadığı dönemde kadınlara aitsosyal hafızayı özellikle terzilerin ürettiği giysi nesnelerine referans ve rerek ve modern i- zasyon dönemi ile ilişkilendirerek anlamaya çalışmak olacaktır.
Anahtar Kelime:

Konular: Tarih Sosyal Çalışma Siyasi Bilimler Etnik Çalışmalar Kültürel Çalışmalar Beşeri Bilimler Sanat

Tailoring Culture in the Early Republican Era and the Building of the National Material Culture

Öz:
In the course of the Republican era a modernist industrial discourse emerged to encourage industrial development and national production in Turkey. The modernization of the nation was regarded equiavalent to the modernization of the women within this discourse and the roles of Republican women including fashion had been defined by the current ideology. For its particulars, during the 1930 s appearance of Turkish woman was formed through the agency of various state-funded institutions and local pattern-sewing courses. Also, the factory of Sümerbank, founded in 1933, made contribution to the establishment of a unique clothing culture with the national production of fabrics reflecting the national incentive policies that would promote the economic life. During the same period, dresses manufactured by the non-Muslim tailors, neighbourhood tailors and the dresses produced by Republican women as a part of domestic production also contributed to the construction of national clothing culture which seemed to be homogenous but varied in some points. The main objective of this paper is to develop understanding about women s social memory by referring to the clothing objects produced by tailors during Turkish modernization period when garment culture had not been emerged yet.
Anahtar Kelime:

Konular: Tarih Sosyal Çalışma Siyasi Bilimler Etnik Çalışmalar Kültürel Çalışmalar Beşeri Bilimler Sanat
Belge Türü: Makale Makale Türü: Diğer Erişim Türü: Erişime Açık
  • 1930 Sanayi Kongresi: Raporlar, Zabıtlar, Neşreden: Milli İktisat ve Tasarruf Cemiyeti, Umum Merkezi, Ankara Sanayii Odası, Ankara. AÇBA Leyla (2010) Bir Çerkes Prensesinin Harem Hatıraları, Timaş Yayınları, İstanbul. AKŞİT Elif Ekin (2005) Kızların Sessizliği: Kız Enstitülerinin Uzun Tarihi, İletişim Yayınla- rı, Araştırma İnceleme Dizisi 187, 1., İstanbul. ALPAN Zeki (2003) Örtünmeden Giyinmeye: Terzilik ve Modanın Dünü, Bugünü ve Yarını Paneli, İTO Yayınları, İstanbul. ARIĞ Sezer Ayten (2011) Ankara’da Modanın Öncüsü Bir Okul: İsmet Paşa Kız Ensti- tüsü, Cumhuriyet Araştırmaları Dergisi, Yıl 7, Sayı 14, s. 3-15. BAYDAR Oya, ÖZKAN Derya (1999) 75 Yılda Değişen Yaşam Değişen İnsan: Cumhuriyet Modaları, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul. BERKTAY Fatmagül (2003) Tarihin Cinsiyeti, Metis Yayıncılık, İstanbul. BERKTAY Fatmagül (2012) Dünyayı Bugünde Sevmek, Metis Yayıncılık, İstanbul. BİRİCİKOĞLU Hale “Türk Modernleşmesinde Kadın”, http://cws.emu.edu.tr/en/conferences/2nd_int/pdf/Hale%20Biricikoglu.pdf, (Erişim tarihi: 20.11.2014) BOZDOĞAN Sibel (2001) Modernism and Nation-Building: Turkish Architectural Culture in the Early Republic, University of Washington Press, Seattle. BOZDOĞAN Sibel (2010) Industrial architecture and nation-building in Turkey: A historical overview, Workplaces: The Transformation of Places of Production. Industrialization and the Built Environment in the Islamic World, Ed. Mohammad al-Asad, İstanbul Bilgi Üniver- sitesi Yayınları, İstanbul. BOZDOĞAN Sibel, KASABA Reşat (Ed.) (2010) Türkiye’de Modernleşme ve Ulusal Kim- lik, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, Türkiye Araştırmaları Dizisi, İstanbul. BRIGGS Asa (1996) Avrupa'da Kitle Toplumu, 20. Yüzyıl Tarihi, Arkın Kitabevi'nin Haftalık Tarih Dergisi, Sayı 6, İstanbul, B.P.C. Publishing Ltd., Londra, s. 105-115. ÇAM İrfan Davut (2012) Bir Milli İktisat Projesi: İzmir İhracat ve İthalat Türk Anonim Şirketi, The Journal of Academic Social Science Studies, International Journal of Social Science, Cilt 5, Sayı 5, s. 45-56. DAVAZ-MARDİN Aslı (Ed.) (1998) Hanımlar Âleminden Roza'ya, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul. DUMAN Doğan (1990) Milli İktisat ve Tasarruf Cemiyeti, Dokuz Eylül Üniversitesi Ata- türk İlke ve İnkilapları Tarihi Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, İzmir. DURAKBAŞA Ayşe (1998) Cumhuriyet Döneminde Modern Kadın ve Erkek Kimlik- lerinin Oluşumu: Kemalist Kadın Kimliği ve “Münevver Erkekler”, 75 Yılda Kadın- lar ve Erkekler, Ed. Ayşe Berktay Hacımirzaoğlu, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, Bilan- ço 98 dizisi, İstanbul. EDENSOR Tim (2002) National İdentity, Popular Culture and Everyday Life, Berg, Oxford. ERGÜN Mustafa (2008) Öğretmen Yetiştirme Tarihimizde Köy Eğitmeni Yetiştirme Kursları, Öğretmen Okullarının 160. Yılı, Ankara, s. 69-77. EVREN Burak, GİRGİN-CAN Dilek (1997) Yabancı Gezginler Ve Osmanlı Kadını, Milli- yet Yayınları, İstanbul. GÖLE Nilüfer (1991) The Quest for the Islamic Self within the Contest of Modernity, Rethinking Modernity and National Identity in Turkey, Ed. Sibel Bozdoğan, Reşat Kasa- ba, University of Washington Press, Seatle and London. GÖRÜNÜR Lale (1996) Anıların Aynasında Moda, Sadberk Hanım Müzesi Koleksiyo- nunda 19.yy. Kadın Kıyafetleri, Pi dergisi, Moda ve Sanat Sayısı, Sayı 12. IŞIN, Ekrem (1987). Abdullah Cevdet’in Cumhuriyet Adab-ı Muaşereti, Tarih ve Toplum, Sayı 48, s. 13-20. KADIOĞLU Ayşe (1998) Cinselliğin İnkârı: Büyük Toplumsal Projelerin Nesnesi Olarak Türk Kadınları, 75 Yılda Kadınlar ve Erkekler, Ed. Ayşe Berktay Hacımirzaoğlu, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, Bilanço 98 dizisi, İstanbul, s. 31-50. KANDİYOTİ Deniz (1997) Cariyeler, Bacılar, Yurttaşlar, Çev. Ferhunde Özbay, Fevziye Sayılan, Hüseyin Tapınç, Şirin Tekeli, Metis Yayıncılık, Kadın Araştırmaları Dizisi, İs- tanbul. KARAKIŞLA Yavuz Selim (2003) Osmanlı Hanımları ve Kadın Terzileri (1869-1923), Tarih ve Toplum, Aylık Ansiklopedik Dergi, Nisan 2003, Cilt 39, Sayı 232, İletişim Yayınları, İstanbul, s. 11-20. KOÇU Reşat Ekrem (1969) Türk Giyim Kuşam ve Süslenme Sözlüğü, Sümerbank Kültür Yayınları. KOÇER Hasan Ali (1972) Türkiye’de Kadın Eğitimi, AÜ – Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 1972, C.5, S.1, s. 81-124. KÖKER Levent (2010) Modernleşme, Kemalizm ve Demokrasi, İletişim Yayınları, Araştırma İnceleme Dizisi 11, 12. Baskı, İstanbul. NARİN Engin (2003) Çalışan Kadın için Geliştirilen Türk Modası, Popüler Tarih, Dünya Yayıncılık, İstanbul, Sayı 38 (80. Yıl Özel Sayısı: Cumhuriyet’in Öncü Kadınları), s. 62-68. ONUR Nur (2004) Moda Bulaşıcıdır, Epsilon Yayıncılık, İstanbul ÖNEN B. Zeynep (2007) Eski Dostlar Aramızda: Reklamlarda Ankara 1935-1967, VEKAM Vehbi Koç ve Ankara Araştırmaları Merkezi, Sergi Kataloğu, Vekam Ya- yınları, Ankara, Yayın No 11, s. 38. ÖZER İlbeyi (2003) Osmanlı'dan Cumhuriyet'e Eğlence ve Moda, Fatih Üniversitesi Atatürkçü Düşünce Dergisi, Sayı 4., s. 13-21. PASİN Burkay, HİMAM Dilek (2011) Designing a National Uniform(ity): The Culture of Sümerbank within the Context of the Turkish Nation-State Project (Ulusal Tektipliliği Tasarlamak: Türk Ulus-devlet Projesi Bağlamında Sümerbank Kültürü), Journal of Design History, Special Issue: Uniforms In Design History (Tasarım Tarihinde Üniformalar Özel Sayısı), Mayıs 2011, Cilt 24, s. 157-170. PINARCI Gülden A. (2013) Kadın Dergileri, Atılım Üniversitesi Kütüphane Ve Dokümantas- yon Müdürlüğü E-Bülten, Sayı 29, http://e-bulten.library.atilim.edu.tr/sayilar/2013-03/okuma.html (Erişim Tarihi: 02 Eylül 2014). SANCAR Serpil (2012) Türk Modernleşmesinin Cinsiyeti, İletişim Yayınları, İstanbul. ŞEFTALİCİ Hatice Sonay (2005) Terziden Tasarımcıya, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Yüksek Lisans Tezi, İstanbul. TANYER Turan (2007) Cumhuriyet Dönemi Ankarası’nın Sosyal Hayatından Sahneler, VEKAM Vehbi Koç ve Ankara Araştırmaları Merkezi, Sergi Kataloğu, Vekam Yayınları, Ankara, Yayın No:7, s. 21. TEKELİ Şirin (1998) Birinci ve İkinci Dalga Feminist Hareketlerin Karşılaştırmalı İncelemesi Üzerine Bir Deneme, 75 Yılda Kadınlar ve Erkekler, Ed. Ayşe Berktay Hacımirzaoğlu, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, Bilanço 98 dizisi, İstanbul, 337-346. TEKELİ İlhan, İLKİN Selim (1977) 1929 Dünya Buhranında Türkiye’nin İktisadi Politika Arayışları, Ankara. TOPRAK Zafer (1988) Sümerbank, Creative Yayıncılık, İstanbul. TOPRAK Zafer (1995) Türkiye'de Ekonomi ve Toplum [1908-1950] Milli İktisat-Milli Burju- vazi, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul. TUNA Semiha (2009) Köy Enstitüleri’nde Kadın Olmak, Fe Dergi (Ankara Üniversitesi Feminist Eleştiri Dergisi), S: 1, s. 20-29 http://cins.ankara.edu.tr/20091.html, (Eri- şim Tarihi 02 Eylül 2014). UNAT-ABADAN Nermin (1998) Söylemden Protestoya: Türkiye'de Kadın Hareketlerinin Dönüşümü, 75 Yılda Kadınlar ve Erkekler, Ed. Ayşe Berktay Hacımirzaoğlu, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, Bilanço 98 dizisi, İstanbul, s. 323–336. YILDIRIM Seyfi (2005) Eğitim Amacıyla Yurt Dışına Gönderilen Öğrenciler (1940-1970): Prosopografik Bir Çalışma Örneği, Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, Doktora Tezi, Ankara. YILDIRIM Seyfi (2008) Atatürk Dönemi Modernleşmesinin Temel Dinamikleri, Uluslararası Türkiye Cumhuriyeti Sempozyumu Bildirileri, 22 - 24 Ekim 2008, Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta. YILDIRIM Seyfi, Atatürk Döneminde Sovyet Tarımını İnceleme: Resmî Geziler ve Bilimsel İşbirliği (1925-1932), Sayı 57, s. 227-246, http://yayinlar.yesevi.edu.tr/files/article/877.pdf, Erişim tarihi: 19.11.2014. YILDIRIM Seyfi (2014) Cumhuriyet Dönemi Yurt Dışı Eğitiminde Kadın ve Modernleşme, Uluslararası Kadın ve Medeniyet Sempozyumu: Halide Edip Adıvar’ın Ölümünün 50. Yıldö- nümü Anısına, 20-23 Ekim 2014, Muğla.
APA Himam D, Tekcan E (2014). Erken Cumhuriyet Dönemi Terzilik Kültürü ve Ulusal Maddi Kültürün İnşası. , 221 - 254.
Chicago Himam Dilek,Tekcan Elif Erken Cumhuriyet Dönemi Terzilik Kültürü ve Ulusal Maddi Kültürün İnşası. (2014): 221 - 254.
MLA Himam Dilek,Tekcan Elif Erken Cumhuriyet Dönemi Terzilik Kültürü ve Ulusal Maddi Kültürün İnşası. , 2014, ss.221 - 254.
AMA Himam D,Tekcan E Erken Cumhuriyet Dönemi Terzilik Kültürü ve Ulusal Maddi Kültürün İnşası. . 2014; 221 - 254.
Vancouver Himam D,Tekcan E Erken Cumhuriyet Dönemi Terzilik Kültürü ve Ulusal Maddi Kültürün İnşası. . 2014; 221 - 254.
IEEE Himam D,Tekcan E "Erken Cumhuriyet Dönemi Terzilik Kültürü ve Ulusal Maddi Kültürün İnşası." , ss.221 - 254, 2014.
ISNAD Himam, Dilek - Tekcan, Elif. "Erken Cumhuriyet Dönemi Terzilik Kültürü ve Ulusal Maddi Kültürün İnşası". (2014), 221-254.
APA Himam D, Tekcan E (2014). Erken Cumhuriyet Dönemi Terzilik Kültürü ve Ulusal Maddi Kültürün İnşası. Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, 10(20), 221 - 254.
Chicago Himam Dilek,Tekcan Elif Erken Cumhuriyet Dönemi Terzilik Kültürü ve Ulusal Maddi Kültürün İnşası. Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi 10, no.20 (2014): 221 - 254.
MLA Himam Dilek,Tekcan Elif Erken Cumhuriyet Dönemi Terzilik Kültürü ve Ulusal Maddi Kültürün İnşası. Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, vol.10, no.20, 2014, ss.221 - 254.
AMA Himam D,Tekcan E Erken Cumhuriyet Dönemi Terzilik Kültürü ve Ulusal Maddi Kültürün İnşası. Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi. 2014; 10(20): 221 - 254.
Vancouver Himam D,Tekcan E Erken Cumhuriyet Dönemi Terzilik Kültürü ve Ulusal Maddi Kültürün İnşası. Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi. 2014; 10(20): 221 - 254.
IEEE Himam D,Tekcan E "Erken Cumhuriyet Dönemi Terzilik Kültürü ve Ulusal Maddi Kültürün İnşası." Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, 10, ss.221 - 254, 2014.
ISNAD Himam, Dilek - Tekcan, Elif. "Erken Cumhuriyet Dönemi Terzilik Kültürü ve Ulusal Maddi Kültürün İnşası". Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi 10/20 (2014), 221-254.