Yıl: 2015 Cilt: 10 Sayı: 19 Sayfa Aralığı: 87 - 108 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

MİMAR SİNAN CAMİLERİNDE KARE VE ALTIGEN KURGULU GEOMETRİK DESENLER VE ANALİZ YÖNTEMLERİ (Şehzade, Süleymaniye ve Selimiye Camileri Örneği)

Öz:
Neredeyse bütün İslam coğrafyasında özellikle de mimarî eserlerde çeşitli örneklerini gördüğümüz geometrik (hendesî) bezeme uygulamaları konusunda çalışmalar yapılmakla birlikte, geometrik kompozisyonların İslam tarihi sürecinde matematiksel açıdan gelişimi ve coğrafî konuma göre değişimi açısından ele alınması yeterli değildir. Bu durum sahip olunan mimari eserlerdeki geometrik bezeme zenginliği ile tezat oluşturmaktadır. Çalışmamızın amacı özellikle desen üretim metotlarına dikkat çekmek ve bundan sonraki geometrik desen içeren bilimsel çalışmalarda bu üretim prensiplerinden hareketle kompozisyon tahlillerinin yapılmasına yol açmak ve klasik Osmanlı eserlerinde uygulanmış altıgen ve kare kurgulu birim hücrelere farklı analizlerle ışık tutmaktır. Makalede klasik dönem Osmanlı eserlerinde de zengin bir çeşitliliğe sahip olan geometrik desen uygulamalarının nerede ve hangi kompozisyonlarla uygulandığı ortaya konulmaya çalışılmış, Osmanlı öncesi ile mukayese edilerek desen uygulamalarının nasıl bir sisteme bağlandığı anlaşılmaya çalışılmış; Şehzade, Süleymaniye ve Selimiye camilerinde birim hücrelerden hareketle oluşturulmuş bazı desenlerin analizlerine yer verilmiştir
Anahtar Kelime:

Konular: Sanat

Geometric Patterns that Have Hexagonal and Square Fictions and Methods of Analysis in Mimar Sinan Mosques(Example of Şehzade, Süleymaniye and Selimiye Mosques)

Öz:
Besides there are so many studies about geometric decoration applications, which exist especially in architectural works in almost all around the Islamic geography; these studies are insufficient about considering the alteration of their geometric compositions according to their geographic diversity and mathematical progress throughout the Islamic history. This situation is in contradiction with the wealth of geometric decoration on the architectural works that they possess. Aim of this article is to call attention to methods of pattern production and to conduce to make compositional analyses in next scientific studies, which includes geometric pattern, with reference to these production principles. This article, in addition, aims to flash on different analyses on unit cells that have hexagonal and square fictions, which applied in classical Ottoman artworks. In this article, it is presented that the geometric pattern applications, which have rich diversity in also artworks of Ottoman classical period, applied where and in which compositions. It is worked out, by comparing to pre-Ottoman period, how the pattern applications codified. It is included analyses of some interesting patterns, which were composed with reference to the unit cells, through Şehzade, Süleymaniye and Selimiye Mosques
Anahtar Kelime:

Konular: Sanat
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • ABAS, S. J.; SALMAN A. S., 2007, "Symmetries of Islamic Geometrical Patterns", World Scientific, Singapore.
  • ARIK, M.; SANCAK, M., 2007, "Pentapleks Kaplamalar", TÜBİTAK, İstanbul.
  • ATALAY, B., 2006, "Matematik ve Mona Lisa", (Çeviri Özge Özgür, Kosta Sarıoğlu), Albatros, İstanbul.
  • BAKIRER, Ö., 1981, "Selçuklu Öncesi ve Selçuklu Dönemi Anadolu Mimarisinde Tuğla Kullanımı", ODTÜ Yayınları, c. I, Ankara.
  • BARRY, M. R.; MICHAUD, S., 1996, Colourand Symbolısm In Islamic Architecture, Thamesand Hudson, London.
  • BOZER, R., 2007, "Süleymaniye'nin Ahşapları", Bir Şaheser Süleymaniye Külliyesi, (ed. Selçuk Mülayim), T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
  • BURCKHARDT, T., 1976, "İslam Sanatı", Turan Koç (çev.), Klasik Yayınları, İstanbul.
  • CASTERA, J. M., 1999, "Arabesques Decorative Art in Morocco", ACR, Paris.
  • DEMİRİZ, Y., 2004, "İslam Sanatında Geometrik Süsleme", Yorum Sanat, İstanbul 2004.
  • DEMİRİZ, Y., 1979, "Osmanlı Mimarisinde Süsleme I Erken Devir (1300-1453)", Kültür Bakanlığı Yayınları, İstanbul.
  • DOĞANAY, A., 2011, "Osmanlı Tezyinatı Klasik Devir İstanbul Hanedan Türbeleri 1522-1604", Klasik Yayınları, İstanbul.
  • FİELD, R., 2004, "Geometric Patterns from İslamic Art & Arthitecture", Tarquin Publications, England.
  • KAYILI, M., 1989, "Sinan Eserlerinde Akustik", VI. Vakıf Haftası Türk Vakıf Medeniyeti Çerçevesinde Mimar Sinan ve Dönemi Sempozyumu 5-8 Aralık 1988, Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayınları, İstanbul.
  • KUBAN, D., 2008, "Selçuklu Çağında Anadolu Sanatı" YKY, İstanbul.
  • MAJEWSKİ, M., 2011, "İslamic Geometric Ornaments in İstanbul", Poland.
  • MEMMEDOV, H.; EMİRASLANOV, İ.; NECEFOĞLU H.; MÜRSELİYEV A., 1996, "Nahışların Yaddaşı", Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı, İstanbul.
  • MÜLAYİM, S., 1982, "Anadolu Selçuklu Mimarisinde Geometrik Süslemeler", Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara.
  • NECEFOĞLU, H., 1994, "Selçuklu Mimarisinde Kristallografik Nakışların Yeri", III. Selçuklu Kültür ve Medeniyeti Semineri Bildirileri, Konya.
  • NECİPOĞLU, G., 1995, "The Topkapı Scroll-Geometry and Ornament in Islamic Architecture", Santa Monica.
  • ŞEN, H., 2013, "İslam Sanatında Geometrik Desenler", Türk İslam Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi, Türk İslam Medeniyeti Akademik Araştırmalar Enstitüsü, Konya.
  • WELLS, D., 1998, "Geometrinin Gizli Dünyası", Selçuk Alsan (çev.), Sarmal Yayınevi, İstanbul.
APA EKİZLER SÖNMEZ S, DOĞANAY A (2015). MİMAR SİNAN CAMİLERİNDE KARE VE ALTIGEN KURGULU GEOMETRİK DESENLER VE ANALİZ YÖNTEMLERİ (Şehzade, Süleymaniye ve Selimiye Camileri Örneği). , 87 - 108.
Chicago EKİZLER SÖNMEZ Serap,DOĞANAY AZİZ MİMAR SİNAN CAMİLERİNDE KARE VE ALTIGEN KURGULU GEOMETRİK DESENLER VE ANALİZ YÖNTEMLERİ (Şehzade, Süleymaniye ve Selimiye Camileri Örneği). (2015): 87 - 108.
MLA EKİZLER SÖNMEZ Serap,DOĞANAY AZİZ MİMAR SİNAN CAMİLERİNDE KARE VE ALTIGEN KURGULU GEOMETRİK DESENLER VE ANALİZ YÖNTEMLERİ (Şehzade, Süleymaniye ve Selimiye Camileri Örneği). , 2015, ss.87 - 108.
AMA EKİZLER SÖNMEZ S,DOĞANAY A MİMAR SİNAN CAMİLERİNDE KARE VE ALTIGEN KURGULU GEOMETRİK DESENLER VE ANALİZ YÖNTEMLERİ (Şehzade, Süleymaniye ve Selimiye Camileri Örneği). . 2015; 87 - 108.
Vancouver EKİZLER SÖNMEZ S,DOĞANAY A MİMAR SİNAN CAMİLERİNDE KARE VE ALTIGEN KURGULU GEOMETRİK DESENLER VE ANALİZ YÖNTEMLERİ (Şehzade, Süleymaniye ve Selimiye Camileri Örneği). . 2015; 87 - 108.
IEEE EKİZLER SÖNMEZ S,DOĞANAY A "MİMAR SİNAN CAMİLERİNDE KARE VE ALTIGEN KURGULU GEOMETRİK DESENLER VE ANALİZ YÖNTEMLERİ (Şehzade, Süleymaniye ve Selimiye Camileri Örneği)." , ss.87 - 108, 2015.
ISNAD EKİZLER SÖNMEZ, Serap - DOĞANAY, AZİZ. "MİMAR SİNAN CAMİLERİNDE KARE VE ALTIGEN KURGULU GEOMETRİK DESENLER VE ANALİZ YÖNTEMLERİ (Şehzade, Süleymaniye ve Selimiye Camileri Örneği)". (2015), 87-108.
APA EKİZLER SÖNMEZ S, DOĞANAY A (2015). MİMAR SİNAN CAMİLERİNDE KARE VE ALTIGEN KURGULU GEOMETRİK DESENLER VE ANALİZ YÖNTEMLERİ (Şehzade, Süleymaniye ve Selimiye Camileri Örneği). Türk İslam Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi, 10(19), 87 - 108.
Chicago EKİZLER SÖNMEZ Serap,DOĞANAY AZİZ MİMAR SİNAN CAMİLERİNDE KARE VE ALTIGEN KURGULU GEOMETRİK DESENLER VE ANALİZ YÖNTEMLERİ (Şehzade, Süleymaniye ve Selimiye Camileri Örneği). Türk İslam Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi 10, no.19 (2015): 87 - 108.
MLA EKİZLER SÖNMEZ Serap,DOĞANAY AZİZ MİMAR SİNAN CAMİLERİNDE KARE VE ALTIGEN KURGULU GEOMETRİK DESENLER VE ANALİZ YÖNTEMLERİ (Şehzade, Süleymaniye ve Selimiye Camileri Örneği). Türk İslam Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi, vol.10, no.19, 2015, ss.87 - 108.
AMA EKİZLER SÖNMEZ S,DOĞANAY A MİMAR SİNAN CAMİLERİNDE KARE VE ALTIGEN KURGULU GEOMETRİK DESENLER VE ANALİZ YÖNTEMLERİ (Şehzade, Süleymaniye ve Selimiye Camileri Örneği). Türk İslam Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi. 2015; 10(19): 87 - 108.
Vancouver EKİZLER SÖNMEZ S,DOĞANAY A MİMAR SİNAN CAMİLERİNDE KARE VE ALTIGEN KURGULU GEOMETRİK DESENLER VE ANALİZ YÖNTEMLERİ (Şehzade, Süleymaniye ve Selimiye Camileri Örneği). Türk İslam Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi. 2015; 10(19): 87 - 108.
IEEE EKİZLER SÖNMEZ S,DOĞANAY A "MİMAR SİNAN CAMİLERİNDE KARE VE ALTIGEN KURGULU GEOMETRİK DESENLER VE ANALİZ YÖNTEMLERİ (Şehzade, Süleymaniye ve Selimiye Camileri Örneği)." Türk İslam Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi, 10, ss.87 - 108, 2015.
ISNAD EKİZLER SÖNMEZ, Serap - DOĞANAY, AZİZ. "MİMAR SİNAN CAMİLERİNDE KARE VE ALTIGEN KURGULU GEOMETRİK DESENLER VE ANALİZ YÖNTEMLERİ (Şehzade, Süleymaniye ve Selimiye Camileri Örneği)". Türk İslam Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi 10/19 (2015), 87-108.