TÜRK SOSYOLOJİSİNDE ORGANİZMACI VE EVRİMCİ AKIM
Yıl: 2015 Cilt: 0 Sayı: 52 Sayfa Aralığı: 57 - 78 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022
TÜRK SOSYOLOJİSİNDE ORGANİZMACI VE EVRİMCİ AKIM
Öz: Sosyolojinin Türk düşüncesindeki serüveni Türk toplumunun Batılılaşma serüveni ile eş zamanlı gelişmiştir. Batılılaşan Türk toplumu Batılı değerlere yüzünü döndüğünde bir yandan varlığından haberdar olmakla birlikte kendi toplumsal dünyasının dışında ve karşısında bir toplumsal örgütlenme; öte yandan da fiziksel ve sosyal dünyayı kendi fiziksel ve sosyal dünya algısının karşısında ve dışında yöntem ve araçla açıklayan Aydınlanma zihniyeti ile karşılaşmıştır. Romantizm, Yeni Pozitivizm, Yeni Realizm, Tarihi Materyalizm, Evolüsyonizm (Evrimcilik), İdealizm ve Materyalizm gibi çeşitli felsefe akımları Türk düşünce hayatına girmiştir. Bu anlamda sosyoloji, Osmanlı aydını için, nasıl batılılaşılacağının, iktisadi kalkınmanın nasıl sağlanacağının ve modern topluma nasıl geçileceğinin yollarını öğreten, kurtuluş reçeteleri sunacak bir bilim olarak görülmüştür. Hazırlık ve oluşum devrelerinde kolayca gözlenebilen evrimci sosyoloji Gelişim döneminde Behice Boran ile sona ermiş gibi görünmektedir
Anahtar Kelime: Konular:
ORGANICIST AND EVOLUTIONIST MOVEMENT IN TURKISH SOCIOLOGY
Öz: The adventure of sociology throughout Turkish idea is developed simultaneously with the westernization adventure of the Turkish society. The westernization progress of the Turkish society turned its face to western values which were known more or less but were at the same time outside the Turkish society's social structure and organization. It was the first to encounter of the Enlightenment mentality which was explaning the physical and social world with a different counter-method and instrument then its own perception of the physical and social world. Following this, movements of thought such as Romanticism, new Positivism, New Realism, Historical Materialism and Evolutionism have entered the Turkish intellectual life. In this sense, sociology was regarded by the Ottoman intellectuals as a science which would guide the society for westernization, economic development and modernization. Evolutionist sociology that can be easily observed in the preparation and formation stages, seems to have ended with the Behice Boran in the development stage
Anahtar Kelime: Konular:
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Ahmed Şuayb (1324), "Devlet ve Cemiyet," Ulum-ı İktisadiye ve İçtimaiye Mecmuası, Numara 1, s. 54-71.
- Ahmed Şuayb (1324a), "Fransa İhtilal-i Kebiri," Ulum-ı İktisadiye ve İçtimaiye Mecmuası, Numara 3, s. 413-424. İstanbul.
- Ahmed Şuayb (1325a), "Avamil-i İctimaiye," Ulum-ı İktisadiye ve İçtimaiye Mecmuası Numara 5, s. 40-80.
- Akca, Ümit (2013), Türkiye'ye Sosyolojinin Girişi: Ulum-ı İktisadiye ve İçtimaiye Mecmuası, İstanbul, Doğu Kitabevi.
- Akgün, Mehmet (2002), "Materyalizmin Girişi ve Tartışmaları (1839-1923)," Türkler Ansiklopedisi (Cilt 14), Edt. Hasan Celal Güzel vd.,, Cedit Yayıncılık, s. 1449-1471.
- Akgün, Mehmet (2013), "19. Asırda Osmanlı Türk Düşüncesi," Türkiye'de Sosyoloji Ed. M. Çağatay Özdemir, Eskişehir, Anadolu Üniversitesi Yayınları
- Akpolat, Yıldız (2013), "Behice Boran ve İbrahim Yasa," Türkiye'de Sosyoloji, Ed. M. Çağatay Özdemir, Eskişehir, Anadolu Üniversitesi Yayınları.
- Asaf Nefi (1325), "Demokrasi ve Sosyalizm," Ulum-ı İktisadiye ve İçtimaiye Mecmuası, Numara 6, s. 161-181.
- Asaf Nefi (1325a), "Mücadele-i Hayat ve Tekâmül-ü Cemiyat," Ulum-ı İktisadiye ve İçtimaiye Mecmuası, Numara 8, s. 455-480.
- Ayni-zade Hasan Tahsin (1325), "Yirminci Asırda Mesele-i İktisadiye," Ulum-ı İktisadiye ve İçtimaiye Mecmuası, Numara 9, s. 113-128.
- Aysoy, Mehmet (2013), "Sosyolojimizin Ontolojisine Dair," Türkiye Yazarlar Birliği Akademi. Sayı 9, s. 41-52.
- Bedii Nuri (1325a), "Kabiliyet-i İçtimaiye," Ulum-ı İktisadiye ve İçtimaiye Mecmuası, Numara 7, s. 323-353.
- Bedii Nuri (1325b), "Hayat-ı İçtimaiye," Ulum-ı İktisadiye ve İçtimaiye Mecmuası, Numara 9, s. 1-19.
- Bedi Nuri (1325e), "Hayat-ı İçtimaiye," Ulum-ı İktisadiye ve İçtimaiye Mecmuası, Numara 12, s. 448-456.
- Bedii Nuri (1327), "Ulum-ı İçtimaiye," Ulûm-u İktisadiye ve İçtimaiye Mecmuası, Numara 24, s. 1109-1136.
- Berkes, Niyazi (1936), "Sociology in Turkey," The American Journal of Sociology, No. 2, pp. 238-246.
- Berkes, Niyazi (2006), Türkiye'de Çağdaşlaşma, 9. bs., İstanbul, Yapı Kredi Yayınları. Bolay, Süleyman Hayri (2008), Türkiye'de Ruhçu ve Maddeci Görüşlerin Mücadelesi, 5. bs, Ankara, Nobel Yayınları.
- Boran, Behice Sadık (1943), "Sosyal Evrim Meselesi," Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Dergisi, Sayı 2, s. 059-065.
- Bottomore, Tom B. (1984), Toplumbilim: Sorunlarına ve Yazınına İlişkin Bir Kılavuz, İstanbul, Beta Basım Yayım Dağıtım.
- Dever, Ayhan (2014). "Erken Cumhuriyet Döneminde Yerli Düşünürler Tarafından Türkçe Yazılan Sosyolojiye Giriş Mahiyetindeki Kitapların Sistematik Analizi," Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Sayı: 2/2, s. 148-168.
- Doğan, Atila (2012), Osmanlı Aydınları ve Sosyal Darwinizm, İstanbul, Küre Yayınları. Ergun, Doğan (1995), "Türkiye'de Cumhuriyet Döneninde Sosyoloji ve Gelişmesi," Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi (Cilt 8), İstanbul, İletişim Yayınları, s. 2160-2163.
- Erişçi, Lûtfi (1941), "Türkiyede Sosyolojinin Tarihçesi ve Bibliyografyası," Sosyoloji Dergisi, Sayı 1, s. 158-169.
- Fazıl Ahmed 1325 "Terbiye, Tahsil," Ulum-ı İktisadiye ve İçtimaiye Mecmuası, Gündüz, Mustafa (2008), "II. Meşrutiyet İdeolojilerinde Sosyoloji ve Geleceğin Toplum Tasavvuru," Doğu Batı, Sayı 45, s. 149-170.
- Hanioğlu, Şükrü (1985) "Bilim ve Osmanlı Düşüncesi," Tanzimat'tan Cumhurivet'e Türkiye Ansiklopedisi (Cilt 2), İstanbul: İletişim Yayınları, ss. 346-347.
- Işın, Ekrem (1985), "Osmanlı Materyalizmi," Tanzimat'tan Cumhuriyet'e Türkiye Ansiklopedisi (Cilt 2), İletişim Yayınları, İstanbul. ss.363-370.
- Işın, Ekrem (1985a), "Osmanlı Modernleşmesi ve Pozitivizm," Tanzimat'tan Cumhuriyet'e Türkiye Ansiklopedisi (Cilt 2), İletişim Yayınları, İstanbul. s. 352-362.
- Kaçmazoğlu, H. Bayram (2013), "Mehmet Ali Şevki Sevündük ve İsmayıl Hakkı Baltacıoğlu," Türk Sosyologları, Ed. M. Çağatay Özdemir, Eskişehir, Anadolu Üniversitesi Yayınları.
- Kaçmazoğlu, H. Bayram (2013a), "Ziya Gökalp ve Prens Sabahattin," Türk Sosyologları, Ed. M. Çağatay Özdemir, Eskişehir, Anadolu Üniversitesi Yayınları.
- Karaca, Nuray, Güngör Ergan, Nevin (2013), "Mehmet İzzet ve Ziyaeddin Fahri Fındıkoğlu" Türk Sosyologları, Ed. M. Çağatay Özdemir, Eskişehir, Anadolu Üniversitesi Yayınları.
- Koç, Emel (2009), "Klasik Materyalizm ve Pozitivizmin Türkiye'ye Girişi ve İlk Yansımaları," Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 2, s. 75-95.
- Lewis, Benard (1984), Modern Türkiye'nin Doğuşu, Ankara, Atatürk Kültür Dil Tarih Yüksek Kurumu Yayınları.
- Mardin, Şerif (1994a), Jön Türkler'in Siyasi Fikirleri 1895-1908, İstanbul, İletişim Yayınları.
- Öktem, Ülker, (1992) "Charles Darwin'in Evrim Kuramı'nın Tanzimat'taki Etkileri," Ankara Üniversitesi DTCF Felsefe Bölümü Dergisi, Sayı 14, s. 241-253.
- Özbay, Çiğdem (2014), Mustafa Satı El-Husrî'nin Etnografya Tarihimizdeki Yeri, (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, AÜ, SBE).
- Rıza Tevfik, (1325), "Hürriyet (İngiliz Hekîm-i Meşhuru John Stuart Mill Hürriyeti Nasıl Anlıyor?,)" Ulum-ı İktisadiye ve İçtimaiye Mecmuası, Sayı 5, s. 19-40.
- Rıza Tevfik, (1325a) "Hürriyet (İngiliz Hekîm-i Meşhuru John Stuart Mill Hürriyeti Nasıl Anlıyor?," Ulum-ı İktisadiye ve İçtimâiye Mecmuası, C. 2, S. 6, ss. 190-238).
- Rıza Tevfik (1326), "Hukuk-u Esasiyeye Medhal," Ulum-ı İktisadiye ve İçtimaiye Mecmuası, Numara 16, s. 534-576.
- Satı (1325), "Uzviyetler ve Cemiyetler." Ulum-ı İktisadiye ve İçtimaiye Mecmuası, Sezer, Baykan (1989), "Türk Sosyologları ve Eserleri I," Sosyoloji Dergisi (Cilt 3), Sayı 1, ss. 1-96.
- Soyyer, Yılmaz (1996), Türk Sosyolojisinin Başlangıcında Bedi Nuri (1872-1913), İstanbul, Kubbealtı Neşriyat.
- Suphi Ethem (1327), "Mektup", Çev. Ferşat Ballı, Sosyoloji Dergisi, 3. Dizi, Sayı 28, 2014/1, s. 335-342
- Toprak, Zafer (1985), "II. Meşrutiyet'te Fikir Dergileri," Tanzimat'tan Cumhuriyet'e Türkiye Ansiklopedisi (Cilt 1), Ed. Murat Belge, İletişim Yayınları, ss.126-132.
- Tuna, Korkut (2002), Yeniden Sosyoloji, İstanbul, Karakutu Yayınları.
- Ülken, H. Ziya (2013), Türkiye'de Çağdaş Düşünce Tarihi, 1. bs., İstanbul, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
- Yıldırım, Ergun (2004), "Türk Sosyolojisinde Pozitivizm: Bilginin Sosyolojik Tasarımı (1908-1945)," Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, Sayı 2004-1, s. 107-130.
| APA | AKCA Ü (2015). TÜRK SOSYOLOJİSİNDE ORGANİZMACI VE EVRİMCİ AKIM. , 57 - 78. |
| Chicago | AKCA Ümit TÜRK SOSYOLOJİSİNDE ORGANİZMACI VE EVRİMCİ AKIM. (2015): 57 - 78. |
| MLA | AKCA Ümit TÜRK SOSYOLOJİSİNDE ORGANİZMACI VE EVRİMCİ AKIM. , 2015, ss.57 - 78. |
| AMA | AKCA Ü TÜRK SOSYOLOJİSİNDE ORGANİZMACI VE EVRİMCİ AKIM. . 2015; 57 - 78. |
| Vancouver | AKCA Ü TÜRK SOSYOLOJİSİNDE ORGANİZMACI VE EVRİMCİ AKIM. . 2015; 57 - 78. |
| IEEE | AKCA Ü "TÜRK SOSYOLOJİSİNDE ORGANİZMACI VE EVRİMCİ AKIM." , ss.57 - 78, 2015. |
| ISNAD | AKCA, Ümit. "TÜRK SOSYOLOJİSİNDE ORGANİZMACI VE EVRİMCİ AKIM". (2015), 57-78. |
| APA | AKCA Ü (2015). TÜRK SOSYOLOJİSİNDE ORGANİZMACI VE EVRİMCİ AKIM. Sosyoloji Konferansları, 0(52), 57 - 78. |
| Chicago | AKCA Ümit TÜRK SOSYOLOJİSİNDE ORGANİZMACI VE EVRİMCİ AKIM. Sosyoloji Konferansları 0, no.52 (2015): 57 - 78. |
| MLA | AKCA Ümit TÜRK SOSYOLOJİSİNDE ORGANİZMACI VE EVRİMCİ AKIM. Sosyoloji Konferansları, vol.0, no.52, 2015, ss.57 - 78. |
| AMA | AKCA Ü TÜRK SOSYOLOJİSİNDE ORGANİZMACI VE EVRİMCİ AKIM. Sosyoloji Konferansları. 2015; 0(52): 57 - 78. |
| Vancouver | AKCA Ü TÜRK SOSYOLOJİSİNDE ORGANİZMACI VE EVRİMCİ AKIM. Sosyoloji Konferansları. 2015; 0(52): 57 - 78. |
| IEEE | AKCA Ü "TÜRK SOSYOLOJİSİNDE ORGANİZMACI VE EVRİMCİ AKIM." Sosyoloji Konferansları, 0, ss.57 - 78, 2015. |
| ISNAD | AKCA, Ümit. "TÜRK SOSYOLOJİSİNDE ORGANİZMACI VE EVRİMCİ AKIM". Sosyoloji Konferansları 52 (2015), 57-78. |
