SABRİ F. ÜLGENER'İN METODOLOJİSİ, KAYNAKLARI VE BAZI KAVRAMLARINA DAİR ELEŞTİRİLER
Yıl: 2016 Cilt: 12 Sayı: 45 Sayfa Aralığı: 93 - 118 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022
SABRİ F. ÜLGENER'İN METODOLOJİSİ, KAYNAKLARI VE BAZI KAVRAMLARINA DAİR ELEŞTİRİLER
Öz: Osmanlı dönemi iktisat zihniyetine dair önde gelen araştırmacılardan biri olan Sabri F. Ülgener, temelde Max Weber'in teorisine bağlı kalarak kapitalizmin niçin Osmanlı devlet ve toplumunda ortaya çıkmadığını araştırmıştır. Weber modern kapitalizmin Avrupa'da ortaya çıkmasındaki en önemli etken olarak Protestan ahlâkına vurgu yaparken, Ülgener de Osmanlı dönemi zihniyetine eğilerek Protestanlık türü bir ahlâkın Osmanlı toplumundaki izlerini sürmüştür. Netice itibarıyla Ülgener, bu türden bir zihniyetin Osmanlı toplumunda ortaya çıkmadığı sonucuna ulaşmıştır.Ülgener, zihniyet meselesiyle ilgili çalışmalarında yöntemi, faydalandığı kaynaklar ve kullandığı kavramlarla dikkat çekmiştir. Ülgener, anlayıcı yöntemden hareket etmiş, arşiv kaynakları yerine dönemin ahlâk, nasihat ve şiirlerini ihtiva eden edebî türlerden faydalanmıştır. Kavramlar açısından da, bazen Batı literatüründeki rasyonalite ve Ortaçağ gibi kavramlardan yoğun şekilde istifade etmiş; bazen de bizzat kendisinin özel anlam kazandırdığı iktisat ahlâkı-iktisat zihniyeti gibi kavramları kullanmıştır.Bu çalışma, Ülgener'in iktisadi zihniyetle ilgili ortaya koyduğu eserlerin bir hülasasını sunmayı amaçlamaktadır. Çalışmada, Ülgener'in yöntemi, kullandığı kaynaklar ve kavramları ile ulaştığı sonuçların tutarlılığı ve doğruluğu eleştirel bir tarzda ele alınmıştır
Anahtar Kelime: A REVIEW OF THE METHODOLOGY, RESOURCES AND CERTAIN CONCEPTS OF SABRI F. ULGENER
Öz: One of the eminent researchers in the field of Ottoman economic thought, Sabri F. Ülgener attempted to understand, mainly drawing upon the Weberian theory, why capitalism did not emerge in the Ottoman Empire and society. While Weber focuses on Protestant ethics as the predominant factor in explaining the emergence of modern capitalism in Europe; Ülgener looks for the traces of a quasi-Protestant ethics in the Ottoman society with an emphasis on its economic mentality. Consequently, he concludes that the Ottoman society failed to develop such mentality.In his studies on economic mentality, Ülgener catches the attention of researchers particularly with his methodology, resources and concepts. He drew upon the interpretive method, and made use of literary genres comprising the ahlâk (ethics) and nasihat (advice) literatures as well as poetry of the period, rather than archival materials. As far as the concepts are concerned, he extensively used Western concepts such as rationality and Middle Ages, while he also adopted notions such as economic ethics-economic mentality, to which he himself lent new meanings.The present study is intended to present a review of Ülgener's works on economic mentality. It discusses from a critical point of view his resources and concepts as well as the consistency and accuracy of his conclusions
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- [1] Ahmet Özkiraz, "Sabri F. Ülgener'de Zihniyet ve Geri Kalmışlık", İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, No: 36, Mart 2007, ss. 36-37, ss. 38-39, 40, 43, [2] Ahmet Güner Sayar, Bir İktisatçının Entelektüel Portresi-Sabri F. Ülgener, Eren Yayınları, İstanbul, 1998, ss. 66, 246-247, 257, 265, 266-267, 268, 299, 350, 351-352, 373-375 [3] Lütfi Sunar, "A Weberian Critique of Weber: Re-Evaluation of Sabri F. Ülgener's Studies on Socio-Economic Structure of Turkey", Journal of Economics and Political Economy, Volume 2, May 2015, ss. 190, 192, 195[4] Osman Cengiz, "Ortaçağ Çöllerinde Liberal Bir Zihniyet Dervişi: Sabri F. Ülgener (1911-1983) "İktisadi çözülmenin Ahlak Ve Zihniyet Dünyası", https://pamukkale.academia.edu/OsmanCengiz, (04. 07. 2015), ss. 17 5] Sengün Vanleene, "Wilhelm Dilthey'da "Anlama" Üzerine", http://dergiler.ankara.edu.tr/der-giler/26/1668/11.pdf, (12. 06. 2015), ss. 157[6] Sabri F. Ülgener, Zihniyet Aydınlar ve İzmler, Mayaş Ya yınları, Ankara, 1983, ss. 15-16, 18-19, 24-25, 27-28[7] Sabri F. Ülgener, "İktisadî Hayatta Zihniyetin Rolü ve Tezahürleri", Makaleler, Derin Yayın-ları, İstanbul, 2006, ss. 22-23, 34-36[8] Ahmet Demirhan, "Hatlar, Portreler, Çehreler ve Renkler Ortasında "Püriten ve Ülgener" ed. Murat Yılmaz, T.C. Kültür Ve Turizm Bakanlığı Ya yınları, ss. 139, 161[9] Kadir Koçdemir, "İlmiyle Alim, İrfanıyla Arif; Ülgener", Türkiye Günlüğü, Sayı 51, Yaz 1998, ss. 110, 115, [10] Mehmet Ali Kılıçbay, "Kapitalizm, Kalvinizm ve İslami Kalvinistler", TİSK Akademi, C.1, Sayı 1, 2006, ss. 94[11] Efe Baştürk, "Pozitivizme Eleştirel Bir Yaklaşım: Max Weber Ve Anlayıcı-YorumlayıcıSosyal Teori", https://www.academia.edu/1522124/POZ%C4%B0T%C4%B0V%C4%B-0ZME_ELE%C5%9ET%C4%B0REL_B%C4%B0R_YAKLA%C5%9EIM_MAX_WEBER_VE_ANLAYICI-YORUMLAYICI_SOSYAL_TEOR%C4%B0, (16. 05. 2015), ss. 6[12] Mustafa Acar-Hüsnü Bilir, "Gerçek Bir Alim, Mümtaz Bir Şahsiyet: Sabri Fehmi Ülgener", KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi 16 (26): 2014, ss.118, 120[13] Ercan Eren, "Prof. Dr. Sabri Ülgener ve Yöntem Sorunları", İktisat Dergisi, Kasım 1985, Sayı 252, ss. 9[14] Aydın Uğur, "XIX. Yüzyıl Alman Tarih Felsefesi ve Ülgener", Toplum ve Bilim, 23, Güz 1983, ss. 129 [15] Fatma Torun-Hacı Duran, "Sabri F. Ülgener ve İki Eseri Üzerine Bir Değerlendirme" http://www.journals.istanbul.edu.tr/iusoskon/article/view/1023006715/1023006237, (17. 07. 2015), ss. 71[16] Ferudun Yılmaz, "Sabri F. Ülgener ve Liberalizm" Küreselleşme ve Zihniyet Dünyamız, Edi-tör Murat Yılmaz, T.C. Kültür Ve Turizm Bakanlığı Ya yınları, Ankara, 2011, ss. 96, 99-100[17] Lütfi Sunar, "Weber'in İktisat Sosyolojisi: Uygarlığı Anlamanın Anahtarı Olarak İktisadî Zihniyet"Sosyoloji Konferansları, Sayı 45, 2012-1, ss. 37[18] Orhan Türkdoğan, Max Weber-Günümüzde ve Türkiye'de Weberci Görüşler, Türk DünyasıAraştırmaları Va k fı Ya yınları, İstanbul, 1985, ss. 28, 35, 39[19] H. Emrah Beriş, "Zihniyet, Aydınlar ve İzm'ler", Sabri Fehmi Ülgener, Küreselleşme ve Zih-niyet Dünyamız, Editör Murat Yılmaz, T.C. Kültür Ve Turizm Bakanlığı Ya yınları, Ankara, 2011, ss. 326 20] Orhan Çakmak, Sabri Ülgener, Alternatif Yayınları, Ankara, 2003, ss. 59, 82[21] H. Bayram Kaçmazoğlu, "İktisadî Düşünce Tarihimize Ülgener'in Katkıları", Türkiye Gün-lüğü, 34, Mayıs-Haziran 1995, ss. 34[22] İbrahim Şahin, "Zihniyetin Göstergesi Olarak Edebiyat ve Ülgener", ed. Murat Yılmaz, T.C. Kültür Ve Turizm Bakanlığı Ya yınları, Ankara, 2007, ss. 297[23] Orhan Tuna, "Prof. Dr. Sabri F. Ülgener ve İki Eseri", İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, Prof. Dr. S. F. Ülgener'e Armağan, C.43, 1987, ss. 10[24] Ahmet Yörük, "Prof. Dr. Sabri F. Ülgener", İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, Prof. Dr. S. F. Ülgener'e Armağan, C.43, 1987, ss. XIX[25] Sabri F. Ülgener, İktisadî Çözülmenin Ahlâk Ve Zihniyet Dünyası, Derin Yayınları, İstanbul, 2006, ss. 6, 9, 11, 13, 15, 21-23, 24-26, 38-40, 42, 43-45, 49, 51, 53, 69, 77, 93-94, 97-99, 113-114, 131, 142, 144-149, 171-173, 176, 204-205, 209-214, 269-272, 274[26] Sabri F. Ülgener, Zihniyet ve Din, Derin Yayınları, İstanbul, 2006, ss. 21, 83-84, 96-98, 106-110, 119-120, 130-131[27] Mustafa Arslan, "Ülgener'in Dikotomik Yönteminde Meslek Ahlâkı ve Ahilik", İ.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, Bahar 2010, 1 (1), ss. 59-60, 75-76, [28] İsmail Kara, Dinle Modernleşme Arasında-Çağdaş Tü r k D üşüncesinin Meseleleri-, Dergâh Ya yınları, İstanbul, 2014, 4. Baskı, ss. 27 [29] Mehmet Can Doğan, "Sabri F. Ülgener Örneğiyle Sosyal Bilimler ve Edebiyat", Editör Murat Yılmaz, T.C. Kültür Ve Turizm Bakanlığı Ya yınları, Ankara, 2007, s. 286-292[30] Ahmet Tabakoğlu, "İktisadî İnhitat Tarihimizin Ahlâk ve Zihniyet Meseleleri", İktisat Tari-hi-Toplu Makaleler-I, Kitabevi Yayınları, İstanbul, 2005, ss. 454[31] Ömer Lütfi Barkan, "İktisadî İnhitat Tarihimizin Ahlâk ve Zihniyet Meseleleri Üzerine" Editör Murat Yılmaz, T.C. Kültür Ve Turizm Bakanlığı Ya yınları, Ankara, 2011, ss. 320-323[32] Mehmet Genç, Osmanlıİmparatorluğunda Devlet Ve Ekonomi, Ötüken Yayınları, 11. Ba-sım, İstanbul, 2014, ss. 68-70, 88-89[33] Dursun Ayan, "Sabri F. Ülgener'in Türk Düşünce Kültüründeki Yeri", Doğu Batı, Yıl 3, Sayı12, Ekim 2000, ss. 192[34] Abdülkadir Zorlu, "Sabri F. Ülgener'i Okumak: "Sosyal Tarih, Osmanlıİktisat Faaliyetleri-nin ve Zihniyetinin Ortaçağlaşması, Tasavv uf, İslam ve Kapitalizm", Editör Murat Yılmaz, T.C. Kültür Ve Turizm Bakanlığı Ya yınları, Ankara, 2011, ss. 248, 255-257[35] Mustafa Aydın, "Zihniyet Sorunu", Tezkire Dergisi, Vadi Yayınları, 1997, Sayı 11-12, ss. 99-100 [36] Sabri F. Ülgener, "İslam Hukuk Ve Ahlak Kaynaklarında İktisat Siyaseti Meseleleri", Maka-leler, Derin Yayınları, İstanbul, 2006, ss. 87[37] Murat Çizakça-Mustafa Akyol, Ahlâki Kapitalizm, Ufuk Yayınları, İstanbul, 2012, ss. 29[38] Sabri F. Ülgener, "Bugünün İktisat Felsefesi Yönünden Descartes Rasyonalizmine Bir Bakış", Makaleler, Derin Yayınları, İstanbul, 2006, s.122-123[39] Selahattin Bayram, "Osmanlı Devleti'nde Ekonomik Hayatın Yerel Unsurları: Ahilik Teş-kilatı ve Esnaf Loncaları", İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı 21, 2012, ss. 94-95, 101-102[40] Ahmet Kala, "Esnaf ", Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, C.11, 1995, ss. 423[41] Richard S. Westfall, Modern Bilimin Oluşumu, çev. İsmail Hakkı Duru, TÜBİTAK Yayınları, 14. Basım, Ankara, 2004, ss. 79[42] Münir Koştaş, "19. Yüzyıl İdealist Felsefe Akımı Ve We b e r c i G ö r üş", F e l s e f e D ü n y a sı, Sayı11, Mart 1994, ss. 34-35[43] M. Şükrü Hanioğlu, "Max Weber-İslami Calvinistler", Türkiye Günlüğü 84, Bahar 2006, ss. 43-44[44] Ahmet Güner Sayar, "Sabri Ülgener'in Bıraktığı Miras", Prof. Dr. Sabri Ülgener'e Armağan, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, C.43, 1987, ss. 31-32
| APA | ÇAĞMAN E (2016). SABRİ F. ÜLGENER'İN METODOLOJİSİ, KAYNAKLARI VE BAZI KAVRAMLARINA DAİR ELEŞTİRİLER. , 93 - 118. |
| Chicago | ÇAĞMAN Ergin SABRİ F. ÜLGENER'İN METODOLOJİSİ, KAYNAKLARI VE BAZI KAVRAMLARINA DAİR ELEŞTİRİLER. (2016): 93 - 118. |
| MLA | ÇAĞMAN Ergin SABRİ F. ÜLGENER'İN METODOLOJİSİ, KAYNAKLARI VE BAZI KAVRAMLARINA DAİR ELEŞTİRİLER. , 2016, ss.93 - 118. |
| AMA | ÇAĞMAN E SABRİ F. ÜLGENER'İN METODOLOJİSİ, KAYNAKLARI VE BAZI KAVRAMLARINA DAİR ELEŞTİRİLER. . 2016; 93 - 118. |
| Vancouver | ÇAĞMAN E SABRİ F. ÜLGENER'İN METODOLOJİSİ, KAYNAKLARI VE BAZI KAVRAMLARINA DAİR ELEŞTİRİLER. . 2016; 93 - 118. |
| IEEE | ÇAĞMAN E "SABRİ F. ÜLGENER'İN METODOLOJİSİ, KAYNAKLARI VE BAZI KAVRAMLARINA DAİR ELEŞTİRİLER." , ss.93 - 118, 2016. |
| ISNAD | ÇAĞMAN, Ergin. "SABRİ F. ÜLGENER'İN METODOLOJİSİ, KAYNAKLARI VE BAZI KAVRAMLARINA DAİR ELEŞTİRİLER". (2016), 93-118. |
| APA | ÇAĞMAN E (2016). SABRİ F. ÜLGENER'İN METODOLOJİSİ, KAYNAKLARI VE BAZI KAVRAMLARINA DAİR ELEŞTİRİLER. ÖNERİ, 12(45), 93 - 118. |
| Chicago | ÇAĞMAN Ergin SABRİ F. ÜLGENER'İN METODOLOJİSİ, KAYNAKLARI VE BAZI KAVRAMLARINA DAİR ELEŞTİRİLER. ÖNERİ 12, no.45 (2016): 93 - 118. |
| MLA | ÇAĞMAN Ergin SABRİ F. ÜLGENER'İN METODOLOJİSİ, KAYNAKLARI VE BAZI KAVRAMLARINA DAİR ELEŞTİRİLER. ÖNERİ, vol.12, no.45, 2016, ss.93 - 118. |
| AMA | ÇAĞMAN E SABRİ F. ÜLGENER'İN METODOLOJİSİ, KAYNAKLARI VE BAZI KAVRAMLARINA DAİR ELEŞTİRİLER. ÖNERİ. 2016; 12(45): 93 - 118. |
| Vancouver | ÇAĞMAN E SABRİ F. ÜLGENER'İN METODOLOJİSİ, KAYNAKLARI VE BAZI KAVRAMLARINA DAİR ELEŞTİRİLER. ÖNERİ. 2016; 12(45): 93 - 118. |
| IEEE | ÇAĞMAN E "SABRİ F. ÜLGENER'İN METODOLOJİSİ, KAYNAKLARI VE BAZI KAVRAMLARINA DAİR ELEŞTİRİLER." ÖNERİ, 12, ss.93 - 118, 2016. |
| ISNAD | ÇAĞMAN, Ergin. "SABRİ F. ÜLGENER'İN METODOLOJİSİ, KAYNAKLARI VE BAZI KAVRAMLARINA DAİR ELEŞTİRİLER". ÖNERİ 12/45 (2016), 93-118. |
