Şehremini:Müntehab mı?Mansub mu? Erken Cumhuriyet Döneminde Merkeziyet Sorunu

YILMAZ UÇAR, Aslı

Şehremini:Müntehab mı?Mansub mu? Erken Cumhuriyet Döneminde Merkeziyet Sorunu

Aslı YILMAZ UÇAR (İstanbul Kemerburgaz Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, İstanbul, Türkiye)

Çağdaş Yerel Yönetimler

20 0

Yıl: 2016 Cilt: 25 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 95 - 117 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Şehremini:Müntehab mı?Mansub mu? Erken Cumhuriyet Döneminde Merkeziyet Sorunu

Öz:

1900'lerin başında Prens Sabahattin ile İttihat Terakki arasında merkeziyet /ademi merkeziyet kavramları üzerinden yaşanan siyasal-yönetsel kutuplaşmanın bir benzeri 1920'li yıllarda ortaya çıkar. 1920'lerin ilk yarısında yoğunlaşan kutuplaşma, büyükşehir belediye başkanı (şehremini) seçilmiş mi (müntehab) atanmış mı (mansub) olmalı sorusu üzerinden ilerler. Çalışmada söz konusu siyasal kutuplaşmanın tarihsel gelişimi aktarılarak, yönetsel kavramların tarihsel-toplumsal karakterinin çözümlenmesi amaçlanmıştır. Çalışmanın iki özgün katkısı bulunmaktadır: yerel yönetim tarihinde görece karanlıkta kalan 1920'li yıllara ışık tutar; merkeziyetçilik tartışmalarına tarihsel-toplumsal bir boyut kazandırır. Çalışma iki ana bölümden oluşmaktadır: şehreminliğin yasal-yönetsel gelişimi ve siyasal kutuplaşmanın aktörleri ve argümanlarının incelenmesi

Anahtar Kelime:

Konular: Kamu Yönetimi

Metropolitan Municipality Mayor: Elected vs Appointed? The 'Centralism' Issue in the Early Republican Era

Öz:

In the early 1920s of the Turkish Republic, there occurred a politicaladministrative conflict around the administrative concepts of appointed or elected mayor of metropolitan municipality like the centralization / decentralization debate of 1900s between Prince Sabahaddin and the Committee of Union and Progress. This study reveals the historical development of this conflict and helps to analyze the historical-social characteristics of administrative concepts. Thus, the study contributes to the literature that 1920s, which is still relatively uncovered in administrative history, is to be analyzed and an historical-social dimension on the concept of centralization is to be provided. The study consists of two main parts: historical - legal development of the statue of the metropolitan mayor and the analysis of the political conflict on the basis of the actors and their main arguments

Anahtar Kelime:

Konular: Kamu Yönetimi

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Abadan, Y. (1965), "Siyasi Teori Açısından Türkiye'de Ademi Merkeziyet Problemi", Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi, Cilt: 20, Sayı: 4, s.29-43.
Adıgüzel, N. (2010), Cumhuriyet Döneminde Belediyecilik, Yüksek Lisans Tezi, Bolu: Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih ABD.
Akgündüz, A. (2005), Osmanlı Devletinde Belediye Teşkilâtı ve Belediye Kanunları, İstanbul: Osmanlı Araştırmaları Vakfı, s.535-596.
Alada, Adalet B. (1988), "Bir Erken Büyükşehir Yönetimi Denemesi", Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Cilt: LXIII, Sayı: 3-4, s.135-142
Bayrak, B. (2012) "1924: Rejimin Güvence altına Alınması ve Anayasal Kuruluş", Açıklamalı Yönetim Zaman Dizini 1919-1928, Editör: Ertürk Keskin, N.. İçinde. C.1, Ankara: Ankara Ün. SBF KAYAUM Yayını.
Erdoğdu, İ. (2000), "Osmanlı İktisadi Düzeninde İhtisâb Müessesesi ve Muhtesiblik Üzerinde Bir Deneme", OTAM, Sayı:11, s.125-145.
Ergin, O. N. (2007), İstanbul Şehreminleri 1855-1928 (1932) (Yay. Haz. A.N. Galitekin), 2.Baskı, İşaret.: İstanbul
Ergin, O. N. (1987), "Türkiye'de Şehirciliğin Tarihi İnkişafı" (1936), Türk Belediyecilik ve Şehircilik Tarihi Üstüne Seçmeler, İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi, s.101-138.
Güler, B. (2000), "Yerel Yönetimleri Güçlendirmek mi? Ademi Merkeziyetçilik mi?", Çağdaş Yerel Yönetimler, Cilt: 9, Sayı: 2, Nisan 2000: 14-29.
Montagu, Harris (1926), Local Governments in Many Lands A Comparative Study, P.S.King: London & Son Ltd.
Montagu, H. (1928), Muhtelif Memleketlerde Beledi Usuller, Ali Suat (Çev.), Şehremaneti Matbaası (Osmanlıca).
Nalbant, A. (1997), Üniter Devlet Bölgeselleşmeden Küreselleşmeye, YKY: İstanbul, 1.Baskı.
Odgers, W. B. (1899), Local Government, New York: Macmillan.
Oktay, T.(2011), Osmanlı'da Büyükşehir Belediye Yönetimi İstanbul Şehremaneti, 1. Baskı, Yeditepe, İstanbul.
Oktay, T. (2006), "Osmanlı İstanbul'unda Bir Yönetim Reformu Önerisi: Rıfat Müeyyid'in 1914 Tarihli Kanun Tasarısı", Çağdaş Yerel Yönetimler, Ekim, Cilt: 15, Sayı: 4, s. 51-68.
Ortaylı, İ. (1979), Türkiye İdare Tarihi, Ankara: TODAİE, Yayın No:180.
Özkan, A.(2014), "Dersaadet'ten Vilayet'e Geçiş Sürecinde İstanbul Cemiyet-İ Umûmiye-i Belediye Seçimleri (1922-1923)", Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Güz 2014, Sayı: 55, s.243-276.
Reyhan, C. (2007), Osmanlı'da İki Tarz-ı İdare Merkeziyetçilik - Adem-i Merkeziyetçilik, İmge, Ankara.
Seyitdanlıoğlu, M. (1996), "Yerel Yönetim Metinleri IV: Şehremanetinin Kuruluşu ve Şehremaneti Nizamnamesi", Çağdaş Yerel Yönetimler, Mayıs 1996, Cilt: 5, Sayı: 3, s.75-82.
Tümerkan, S. (1946), Türkiye'de Belediyeler Tarihi Gelişim ve Bugünkü Durum, İçişleri Yayınları: İstanbul.
Topuzlu, C. (2010), İstibdat - Meşrutiyet - Cumhuriyet Devirlerinde 80 Yıllık Hatıratım, (Hazr. Prof. Dr. Hüsrev Hatemi ve Prof. Dr. Aykut Kazancıgil) 5. Baskı, İşaret: İstanbul.
Uçar, Aslı Y., Şinik, B. ve Dik, E. (2016), "Cumhuriyetin Kuruluş Döneminde (1923- 1930) 'Merkezileşme' Süreci: Merkez ile Yerel Yönetimler Arası İlişkiler", Yerelleşme - Merkezileşme Tartışmaları 9. Kamu Yönetimi Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Ankara:TODAİE.
İstanbul Şehremaneti Mecmuası:
İstanbul Şehremaneti Mecmuası (Temmuz 1926), "Belediye Kanunu Layihası", 23: 445-450.
İstanbul Şehremaneti Mecmuası (Ağustos 1926), "Belediye Kanunu Layihası", 24: 519- 550. Resmi Gazete:
Resmi Gazete (1930), 14.04.1930/1471
TBMM Zabıt Cerideleri (TBMM ZC):
TBMM ZC D:2 C:5 İ.101
TBMM ZC D:2 C:6 İ.103
TBMM ZC D.2 C.6 İ.108
Hâkimiyet-i Milliye:
Hâkimiyet-i Milliye, 18.04.1923
Hâkimiyet-i Milliye, 15.06.1923
Hâkimiyet-i Milliye, 04.01.1925
Hâkimiyet-i Milliye, 11.01.1925
Hâkimiyet-i Milliye, 1-15.05.1926 Tanin
Tanin, 16 Şubat 1923 Cumhuriyet
Cumhuriyet, 14 Kanunisani 1929

APA	YILMAZ UÇAR A (2016). Şehremini:Müntehab mı?Mansub mu? Erken Cumhuriyet Döneminde Merkeziyet Sorunu. , 95 - 117.
Chicago	YILMAZ UÇAR Aslı Şehremini:Müntehab mı?Mansub mu? Erken Cumhuriyet Döneminde Merkeziyet Sorunu. (2016): 95 - 117.
MLA	YILMAZ UÇAR Aslı Şehremini:Müntehab mı?Mansub mu? Erken Cumhuriyet Döneminde Merkeziyet Sorunu. , 2016, ss.95 - 117.
AMA	YILMAZ UÇAR A Şehremini:Müntehab mı?Mansub mu? Erken Cumhuriyet Döneminde Merkeziyet Sorunu. . 2016; 95 - 117.
Vancouver	YILMAZ UÇAR A Şehremini:Müntehab mı?Mansub mu? Erken Cumhuriyet Döneminde Merkeziyet Sorunu. . 2016; 95 - 117.
IEEE	YILMAZ UÇAR A "Şehremini:Müntehab mı?Mansub mu? Erken Cumhuriyet Döneminde Merkeziyet Sorunu." , ss.95 - 117, 2016.
ISNAD	YILMAZ UÇAR, Aslı. "Şehremini:Müntehab mı?Mansub mu? Erken Cumhuriyet Döneminde Merkeziyet Sorunu". (2016), 95-117.

APA	YILMAZ UÇAR A (2016). Şehremini:Müntehab mı?Mansub mu? Erken Cumhuriyet Döneminde Merkeziyet Sorunu. Çağdaş Yerel Yönetimler, 25(3), 95 - 117.
Chicago	YILMAZ UÇAR Aslı Şehremini:Müntehab mı?Mansub mu? Erken Cumhuriyet Döneminde Merkeziyet Sorunu. Çağdaş Yerel Yönetimler 25, no.3 (2016): 95 - 117.
MLA	YILMAZ UÇAR Aslı Şehremini:Müntehab mı?Mansub mu? Erken Cumhuriyet Döneminde Merkeziyet Sorunu. Çağdaş Yerel Yönetimler, vol.25, no.3, 2016, ss.95 - 117.
AMA	YILMAZ UÇAR A Şehremini:Müntehab mı?Mansub mu? Erken Cumhuriyet Döneminde Merkeziyet Sorunu. Çağdaş Yerel Yönetimler. 2016; 25(3): 95 - 117.
Vancouver	YILMAZ UÇAR A Şehremini:Müntehab mı?Mansub mu? Erken Cumhuriyet Döneminde Merkeziyet Sorunu. Çağdaş Yerel Yönetimler. 2016; 25(3): 95 - 117.
IEEE	YILMAZ UÇAR A "Şehremini:Müntehab mı?Mansub mu? Erken Cumhuriyet Döneminde Merkeziyet Sorunu." Çağdaş Yerel Yönetimler, 25, ss.95 - 117, 2016.
ISNAD	YILMAZ UÇAR, Aslı. "Şehremini:Müntehab mı?Mansub mu? Erken Cumhuriyet Döneminde Merkeziyet Sorunu". Çağdaş Yerel Yönetimler 25/3 (2016), 95-117.