Çok ölçütlü karar verme yöntemleri ile atık bertaraf firması seçimi

EROL, DOĞAN; AKTAR DEMİRTAŞ, EZGİ; KORKMAZER, Cenker

Çok ölçütlü karar verme yöntemleri ile atık bertaraf firması seçimi

Cenker KORKMAZER, (1. Hava İkmal Bakım Merkezi, Komutanlığı, Eskişehir, Türkiye)

Ezgi AKTAR DEMİRTAŞ, (Osmangazi Üniversitesi, Mühendislik Mimarlık Fakültesi, Endüstri Mühendisliği Bölümü, Eskişehir, Türkiye)

Doğan EROL (Osmangazi Üniversitesi, Mühendislik Mimarlık Fakültesi, Endüstri Mühendisliği Bölümü, Eskişehir, Türkiye)

Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi

5 0

Yıl: 2016 Cilt: 22 Sayı: 4 Sayfa Aralığı: 305 - 313 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Çok ölçütlü karar verme yöntemleri ile atık bertaraf firması seçimi

Öz:

Tehlikeli atıklar, fiziksel ve kimyasal özellikleri nedeniyle uygunsuz depolanması, bertaraf edilmesi ve taşınması halinde, insanı ve çevreyi tehdit eden maddelerdir. Çeşitli faaliyetleri sonucu bu maddeleri atık olarak üreten işletmelerin çoğunlukla kendilerine ait güvenli bertaraf sistemleri bulunmamaktadır. Ayrıca işletmeler, yüklenici firmaları seçerken çoğu kez yeterince dikkatli davranmamaktadır. Yüklenici fHava İkmal Bakım Merkezi Komutanlığı, Eskişehir, Türkiyeirma seçimine etki eden ve kendi aralarında çelişebilen birçok nitel ve nicel ölçüt bulunmaktadır. Yapılan çalışmanın amacı, tehlikeli atık üreten bir işletmeye bu atıkları ekonomik ve zararsız olarak uzaklaştırabilen uygun yükleniciyi seçmesinde yardımcı olabilmektir. Çalışmada Çok Ölçütlü Karar Verme (ÇÖKV) yöntemlerinden birisi olan ve literatürde yaygın olarak kullanılan Analitik Serim Süreci (ASS) ile yüklenici firmaların ağırlıkları hesaplanmıştır. İzleyen aşamada ise kurulan bir matematiksel model desteğinde; hangi tehlikeli atık türünün hangi yükleniciye verilmesi gerektiği belirlenmiştir. Bahsedilen bütünleşik yaklaşım bu konuda çalışacak benzer işletmelere rehberlik edecektir.

Anahtar Kelime:

Selection of disposal contractor by multi criteria decision making methods

Öz:

Hazardous waste is substance that threaten people and environment in case of improper storage, disposal and transport due to its concentration, physical and chemical properties. Companies producing hazardous waste as a result of several activities mostly do not have any own disposal facilities. In addition, they do not pay attention enough to determine the right contractor as a disposal facility. On the other hand, there are various qualitative and quantitative criteria affecting the selection of the contractor and conflicting with each other. The aim of the performed study is to assist one of these companies producing hazardous waste in the selection of the best contractor that eliminates hazardous waste economic and harmless way. In the study, contractor weights in percentage is calculated by using Analytic Network Process (ANP) as one of the multi-criteria decision making (MCDM) methods and widely used in the literature which considers both qualitative and quantitative criteria. In the next step, by the help of the mathematical model, contractors that will be given which type of hazardous waste are identified. This integrated approach can be used as a guide for similar firms.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Battal ER. Entegre Katı Atık Yönetimi Türkiye Uygulaması. Yüksek Lisans Tezi, Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü, Adapazarı, Türkiye, 2011.
Korkmazer C. Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri ile Tehlikeli Atık Bertaraf Firması Seçimine Bütünsel Bir Yaklaşım. Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir, Türkiye, 2014.
Tzeng GH, Huang JJ. Multiple Attribute Decision Making. Methods and Applications. USA, CRC Publishers, 2011.
Soltani A, Hewage K, Reza B, Sadiq R. "Multiple stakeholders in multi-criteria decision-making in the context of Municipal Solid Waste Management: A review". Waste Management, 35, 318-328, 2015.
Yılmaz Z, Erol S, Aplak HS. "Tehlikeli maddelerin taşınması-bir literatür taraması". Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 22(1), 39-53, 2016.
Beltran PA, Fernando JPP, Garcia F, Agullo AP. "An analytic network process approach for siting a municipal solid waste plant in the metropolitan area of Valencia (Spain)". Journal of Environmental Management, 91(5), 1071-1086,
Eskandari M, Homaee M, Mahmodi S. "An integrated multi criteria approach for landfill siting in a conflicting environmental, economical and socio-cultural area". Waste Management, 32(8), 1528-1538, 2012.
Kulaç A. Eskişehir Tepebaşı Belediyesi için Katı Atık Yönetimi Sistemi Seçiminde Analitik Serim Süreci (ANP) Yaklaşımı. Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir, Türkiye, 2006.
Ohman KVH, Hettiaratchi JPA, Ruwanpura J, Balakrishnan J, Achari G. "Development of a landfill model to prioritize design and operating objectives". Environmental Monitoring and Assessment, 135(1), 85-97, 2007.
Balaban Y, Baki B. "Analitik serim süreci yaklaşımıyla en uygun katı atık bertaraf sisteminin belirlenmesi: Trabzon ili örneği". Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 24(3), 183-192, 2010.
Karmperis AC, Sotirchos A, Aravossis K, Tatsiopoulos IP. "Waste management project's alternatives: A risk-based multi-criteria Waste Management, 32(1), 194-212, 2012. (RBMCA) approach".
Ekmekçioğlu M, Kaya T, Kahraman C. "Fuzzy multicriteria disposal method and site selection for municipal solid waste". Waste Management, 30(8-9), 1729-1736, 2010.
Hanan D, Burnley S, Cooke D. "A multi-criteria decision analysis assessment of waste paper management options". Waste Management, 33(3), 566-573, 2013.
Kabir G. "Selection of hazardous industrial waste transportation firm using extended VIKOR method under fuzzy environment". International Journal of Data Analysis Techniques and Strategies, 7(1), 40-58, 2015.
Hsu PF, Wu CR, Li YT. "Selection of infectious medical waste disposal firms by using the analytic hierarchy process and sensitivity analysis". Waste Management, (8), 1386-1394, 2008.
Khan S, Faisal MN. "An analytic network process model for municipal solid waste disposal options". Waste Management, 28(9), 1500-1508, 2008.
Gumus AT. "Evaluation of hazardous waste transportation firms by using a two step fuzzy-AHP and TOPSIS methodology". Expert Systems with Applications, (2), 4067-4074, 2009.
Faisal MN, Khan S, Farooqi IH. "Prioritising factors for selection of infectious waste management contractors using fuzzy analytic hierarchy process". International Journal of Applied Management Science, 3(3), 275-293, Ho CC. "Optimal evaluation of infectious medical waste disposal companies using the fuzzy analytic hierarchy process". Waste Management, 31(7), 1553-1559, 2011.
Dursun M, Karsak E, Karadayı, MA. "Assessment of health-care waste treatment alternatives using fuzzy multi-criteria decision making approaches". Resources, Conservation and Recycling, 57, 98-107, 2011.
Çapraz O. Polat O. Gungor A. "Planning of waste electrical and electronic equipment (WEEE) recycling facilities: MILP modelling and case study investigation". Flexible Service and Manufacturing Journal, 27(4), 479-508, 2015.
Nema AK, Gupta SK. "Optimization of regional hazardous waste management systems: An improved formulation". Waste Management, 19(7-8), 441-451, 1999.
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı. "T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı". www.csb.gov.tr (22.07.2015). Çevre Bilgi Portalı. "Cevreonline". http://www.cevreonline.com/ (22.07.2015).
Tchobanoglous G, Theisen H, Vigil SA. Integrated Solid Waste Management Issue. New York, USA, McGraw Hill Inc, 1993. Engineering Principle and Tenikler G. Türkiye'de Tehlikeli Atık Yönetimi ve Avrupa
Birliği Ülkeleri ile Karşılaştırmalı bir Analiz. Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir, Türkiye, 2007.
Saaty T. Theory and Applications of the Analytic Network Process: Decision Making with Benefits, Opportunities, Costs and Risks. Pittsburg, USA, RWS Publications, 2005.
Saaty TL, Özdemir MS. The Encyclicon: A Dictionary of Decisions with Dependence and Feedback Based on the Analytic Network Process. Pittsburgh, USA, RWS Publications, 2005.
Göze EA. Analitik Serim Süreci ile Sürdürülebilir Bir Üçüncü Parti Lojistik Servis Sağlayıcısı Seçimi. Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul, Türkiye, Kök D, Aksu G. "Müşteri kredi değerliliğinin belirlenmesinde analitik ağ süreci kullanimi: bir model önerisi". Muhasebe ve Finansman Dergisi, 59, 167-185, Ecer F, Dündar S. "Analitik ağ süreci yöntemiyle cep telefonu seçimi". İşletme Fakültesi Dergisi, 10(2), 168, 2009.
Meydan C. Şirket Derecelendirmesi ve Bir Endüstri İşletmesinde Uygulama Örneği. Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul, Türkiye, 2009.
Resmi İhaleler. "Resmi İhaleler". www.ihaleler.org. (22.07.2015).
Noorul Haq A, Kannan G. "Fuzzy analytical hierarchy process for evaluating and selecting a vendor in a supply chain model". International Journal of Advanced Manufacturing Technology, 29(7), 826-835, 2006. Ek A

APA	KORKMAZER C, AKTAR DEMİRTAŞ E, EROL D (2016). Çok ölçütlü karar verme yöntemleri ile atık bertaraf firması seçimi. , 305 - 313.
Chicago	KORKMAZER Cenker,AKTAR DEMİRTAŞ EZGİ,EROL DOĞAN Çok ölçütlü karar verme yöntemleri ile atık bertaraf firması seçimi. (2016): 305 - 313.
MLA	KORKMAZER Cenker,AKTAR DEMİRTAŞ EZGİ,EROL DOĞAN Çok ölçütlü karar verme yöntemleri ile atık bertaraf firması seçimi. , 2016, ss.305 - 313.
AMA	KORKMAZER C,AKTAR DEMİRTAŞ E,EROL D Çok ölçütlü karar verme yöntemleri ile atık bertaraf firması seçimi. . 2016; 305 - 313.
Vancouver	KORKMAZER C,AKTAR DEMİRTAŞ E,EROL D Çok ölçütlü karar verme yöntemleri ile atık bertaraf firması seçimi. . 2016; 305 - 313.
IEEE	KORKMAZER C,AKTAR DEMİRTAŞ E,EROL D "Çok ölçütlü karar verme yöntemleri ile atık bertaraf firması seçimi." , ss.305 - 313, 2016.
ISNAD	KORKMAZER, Cenker vd. "Çok ölçütlü karar verme yöntemleri ile atık bertaraf firması seçimi". (2016), 305-313.

APA	KORKMAZER C, AKTAR DEMİRTAŞ E, EROL D (2016). Çok ölçütlü karar verme yöntemleri ile atık bertaraf firması seçimi. Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 22(4), 305 - 313.
Chicago	KORKMAZER Cenker,AKTAR DEMİRTAŞ EZGİ,EROL DOĞAN Çok ölçütlü karar verme yöntemleri ile atık bertaraf firması seçimi. Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi 22, no.4 (2016): 305 - 313.
MLA	KORKMAZER Cenker,AKTAR DEMİRTAŞ EZGİ,EROL DOĞAN Çok ölçütlü karar verme yöntemleri ile atık bertaraf firması seçimi. Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, vol.22, no.4, 2016, ss.305 - 313.
AMA	KORKMAZER C,AKTAR DEMİRTAŞ E,EROL D Çok ölçütlü karar verme yöntemleri ile atık bertaraf firması seçimi. Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi. 2016; 22(4): 305 - 313.
Vancouver	KORKMAZER C,AKTAR DEMİRTAŞ E,EROL D Çok ölçütlü karar verme yöntemleri ile atık bertaraf firması seçimi. Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi. 2016; 22(4): 305 - 313.
IEEE	KORKMAZER C,AKTAR DEMİRTAŞ E,EROL D "Çok ölçütlü karar verme yöntemleri ile atık bertaraf firması seçimi." Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 22, ss.305 - 313, 2016.
ISNAD	KORKMAZER, Cenker vd. "Çok ölçütlü karar verme yöntemleri ile atık bertaraf firması seçimi". Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi 22/4 (2016), 305-313.