A Learner Corpus-based Approach to Explicitation in Interpreting Studies

OKTAR, Lütfiye; YAVUZ, YASEMİN; Kansu Yetkiner, Neslihan; Özgen, Murat

A Learner Corpus-based Approach to Explicitation in Interpreting Studies

Lütfiye OKTAR, (İzmir Ekonomi Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Mütercim Tercümanlık Bölümü, İzmir, Türkiye)

Neslihan Kansu Yetkiner, (İzmir Ekonomi Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Mütercim Tercümanlık Bölümü, İzmir, Türkiye)

Yasemin YAVUZ, (Ankara Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Biyoistatistik Anabilim Dalı, Ankara, Türkiye)

Murat ÖZGEN (Dokuz Eylül Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Dilbilim Bölümü, İzmir, Türkiye)

Çeviribilim ve Uygulamaları

9 0

Yıl: 2016 Cilt: 2016 Sayı: 22 Sayfa Aralığı: 21 - 35 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

A Learner Corpus-based Approach to Explicitation in Interpreting Studies

Öz:

Bu çalışmanın temel amacı, Halliday'in (Halliday, 1994; Halliday ve Matthiesen, 2004) Dizgeci İşlevsel Dilbilgisi (DİD) modeli çerçevesinde belirtikleştirme odaklı sözlü çeviri sürecine ışık tutmaktır. Kaynak metin ve erek metinlerin karşılaştırılması temelinde 232 öğrenci performansındaki belirtikleştirmeye ilişkin çeviri davranışları, çeviri türü (andaş, ardıl ve yazılı metinden sözlü çeviriler), yönlülük (İng-Tr ve Tr-İng) ve metin türü (Bilgilendirici ve anlatımsal metinler) parametreleri çerçevesinde ele alınmaktadır. Araştırmanın odak noktasını, adlaştırma yapılarının incelenmesi yoluyla 20 dördüncü sınıf mütercim tercümanlık öğrencisinin sözlü çeviri ses kaydı verisine dayanan performanslarındaki dilbilgisel eğretilemelerden uzaklaşma örüntülerinin, bir başka deyişle, belirtik eşleşik yapıların değerlendirilmesi oluşturmaktadır. Ses kayıtlarına temel oluşturan metinler, İngilizce Türkçe olarak üretilmiş, benzer içeriklere sahip 12 farklı metinden oluşmaktadır. Anlatımsal metinleri oluşturan 6 farklı politik konuşma metni 3 İngilizce ve 3 Türkçe) zamanın dönemin başbakanı Recep Tayyip Erdoğan'ın ve Amerika Başkanı Barack Obama'nın seçim konuşmalarından alınmıştır. Enflasyon ve işsizlik konulu 6 bilgilendirici metin ise benzer sayıda eğretilemeli yapıları oluşturmak üzere özgün metinlerde değişiklik yapılarak üretilmiştir. Çalışma, İngilizce-Türkçe dil çifti söz konusu olduğunda Evrensel Çeviri Öğeleri kapsamında yer alan belirtikleştirme varsayımınının aksine, belirlenen parametrelere duyarlı bulgular ortaya koymuştur. Öğrenci odaklı bütünce, İngilizceden Türkçeye bilgilendirici metinlerin çevirisinde çeviri türüne bakılmaksızın adlaştırma yani, dilbilgisel eğretileme eğilimi olduğunu, Türkçeden İngilizceye anlatımsal metinlerin çevirisinde ise yönlülüğün belirleyici bir belirtikleştirme faktörü olduğunu ortaya koymuştur. Bilgilendirici metinlerin İngilizceden Türkçeye çevirilerinde tüm sözlü çeviri türleri için dilbilgisel eğretileme yoğunluğu dolayısıyla, belirtikleştirmeden uzaklaşma ortak bir örüntü olarak görülmektedir. Genel olarak anlatımsal metinlere bakıldığında ise, çeviri türü ve yönlülük parametrelerine bakılmaksızın öğrenci deneklerin özgün metinlerle karşılaştırıldığında çeviri metinlerde yoğun belirtikleştirme yaptıkları görülmektedir. Hiç şüphe yok ki, bu çalışma kapsamında yer alan üç farklı çeviri türüne ilişkin farklı performanslar, özellikle süreç yönetimi ve zaman kısıtı açısından büyük farklılıklar gösteren bu farklı çeviri türlerinin kendilerine has doğasından kaynaklanmaktadır. Bu bakımdan, konuşmacının belirlediği hız ayarı ve zaman kısıtı düşünüldüğünde, adlaştırmadan uzaklaşma yoluyla yapılan belirtikleştirme, kaynak metindeki karmaşık sözlükdilbilgisel yükü hafifletmek açısından öğrencilere yardımcı olabilir. Ayrıca, öğrenci çevirilerinden oluşan bu bütüncenin sunduğu bulgular, örtüklük ve belirtiklik dereceleri açısından söylem oluşturma stratejilerinde bir farkındalık yaratırken, uygun sözlükdilbilgisel yeniden bağlamlaştırmanın ve üzerinde çalışılan iki dil çifti arasındaki olası dilbilimsel zorlukların altını çizmektedir. Problem çözme tekniklerini somut bir biçimde ortaya koyan çeviri süreçlerini aydınlatmak, soyut ve karmaşık anlambilimsel yapıların takip edilebilir ve tanımlanabilir birimlere dönüştürülerek çözümlenmesine olanak sağlayan pedagojik bir boyut yaratmaktadır.

Anahtar Kelime:

Konular: Dil ve Dil Bilim

Sözlü Çeviride Belirtikleştirmeye Öğrenci Odaklı Bütünce Temelli Bir Yaklaşım*

Öz:

The present study aims to enrich the framework of students' interpreting process with systemic functional grammar perspective (Halliday, 1994; Halliday and Matthiesen, 2004). Focusing on grammatical demetaphorization, namely explicitation in 232 performances of senior Translation and Interpreting students by comparing original texts and their simultaneous, consecutive and sight interpreted versions, the present study explores students' tendency towards demetaphorization considering directionality (i.e. English-Turkish vs. Turkish-English) and text-type (i.e., informative vs. expressive) parameters. Recordings were based on 12 sets of designed, non-identical, variable texts with similar content produced both in English and Turkish (+/-(25) 550 words each). Six sets of expressive political speech (3 in English and 3 in Turkish) consisted of election campaign speeches addressed by Turkish Prime Minister, Recep Tayyip Erdoğan in Turkish, and by USA President, Barack Obama in English, respectively. Six informative texts on inflation and unemployment were generated through manipulation in order to create analogous instances of more or less metaphorical wordings in each version. The present research provides parameter-sensitive evidences regarding explicitation hypothesis on translation universals with respect to Turkish-English language pairs: Learner corpus has revealed that there is a consistent tendency towards nominalization i.e. grammatical metaphorization, in interpreted Turkish informative texts regardless of the modes of interpreting. In contrast, directionality (from Turkish into English) is a determining factor of demetaphorization in the interpreting of expressive. There is no doubt that different performances on three different modes of interpreting covered in this study are inextricably linked to and depend on different natures of these modes, specifically regarding process management and temporal load. In this respect, considering external pacing and time constraint in interpreting modes, explicitation through demetaphorization can be regarded as a remedy for dealing with demands of processing capacity management in relation to the complex lexico grammatical load in source. Moreover, learner translation corpora results provide consciousness in discourse-building strategies regarding the degree of implicitness and explicitness; highlight proper lexicogrammatical recontextualization and potential linguistic difficulties between language pairs in practice. Bearing these in mind, highlighting translation processes which materialize specific problem solving techniques adds a pedagogical dimension which would decompose abstract or complex semantic structures into traceable and identifiable learning/teaching units.

Anahtar Kelime:

Konular: Dil ve Dil Bilim

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Alves, F., Pagano, A., & da Silva, I. L. (2011). Modeling (un)packing of meaning in translation: Insights from effortful text production. In B. Sharp, M. Zock, M. Carl & A. Lykke Jakobsen (Eds.), Proceedings of the 8th international NLPSC workshop (pp. 153-163). Frederiksberg: Samfundslitteratur.
Baker, M. (1992). In other words: A course book on translation. London: Routledge.
Baker, M. (1995). Corpora in translation studies: An overview and some suggestions for future research.
Target, 7 (2), 223-243.
Baumgarten, N., Meyer, B., & Özçelik, D. (2008). Explicitness in translation and interpreting. A review
and some empirical evidence of an elusive concept. Across Languages and Cultures, 9 (2), 177-203.
Billig, M. (2008). The language of critical discourse analysis: The case of nominalization. Discourse and Society, 19 (6), 783-800.
Blum-Kulka, S. (1986). Shifts of cohesion and coherence in translation. In J. House & S. Blum-Kulka (Eds.), Interlingual and intercultural communication (pp. 17-35). Tübingen: Narr.
Çakır, H., & Kansu-Yetkiner, N. (2011). Grammatical metaphor and translation: A contrastive study of Turkish and English scientific discourse. In E. D. Adanur (Ed.), IDEA: Studies in English (pp. 495-518). New Castle upon Tyne: Cambridge Scholars Publishing.
Fattah, A. A. (2010). A corpus-based study of conjunctive explicitation in Arabic translated and non- translated texts written by the same translators/authors. Unpublished doctoral dissertation, University of Manchester, Manchester.
Gumul, E. (2007). Explicitation in conference interpreting. In M. Thelen & B. Lewandowska-Tomaszczyk (Eds.), Translation and meaning (pp. 449-456). Maastricht: Zuyd University.
Halliday, M. A. K. (1985/1994). An introduction to functional grammar (2nd ed.). London: Arnold.
Halliday, M. A. K., & Martin, J. R. (1993). Writing science: Literacy and discursive power. London/ Washington, DC: The Falmer Press.
Halliday, M. A. K., & Matthiessen, C. M. I. M. (1999). Construing experience through meaning: A language- based approach to cognition. London: Cassell.
Halliday, M. A. K., & Matthiessen, C. M. I. M. (2004). An introduction to functional grammar (3rd ed.). London: Arnold.
Ishikawa, L. (1999). Cognitive explicitation in simultaneous interpreting. In A. Álvarez Lugris & A. Fernández Ocampo (Eds.), Anovar/Anosar estudios de traducción e interpretación (pp. 231-257). Vigo: Universidade de Vigo.
Martin, J. R. (1992). English text: System and structure. Philadelphia/Amsterdam: John Benjamins.
Matthiessen, C. M. I. M. (1995). Lexicogrammatical cartography: English systems. Tokyo: International Language Sciences Publishers.
Munday, J. (2001). Introducing translation studies: Theories and applications. London: Routledge.
Oktar, L., & Yağcıoğlu, S. (1995). Türkçede metin türleri: Bir sınıflandırma çalışması. IX. Dilbilim Kurultayı Bildirileri, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
Puurtinen, T. (2003). Genre-specific features of translationese? Linguistic differences between translated and non-translated Finnish children's literature. Literary and linguistic computing, 18 (4), 389-406.
Shlesinger, M. (1995). Shifts in cohesion in simultaneous interpreting. The Translator, 1 (1), 193-219.
Shlesinger, M. (1998). Corpus-based interpreting studies as an offshoot of corpus-based translation studies. Meta, 43 (4), 486-493.
Steiner, E. (2001). Translations English-German: Investigating the relative importance of systemic contrasts and of the text-type 'translation' (SPRIK Report. No: 7). Oslo: University of Oslo.
Tiayon, C. (2008). Corpora in translation teaching and learning. Language Matters, 35 (1), 119-132.
Toury, G. (1995). Descriptive translation studies and beyond. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins.
Vinay, P., & Darbelnet, J. (1958/1995). Comparative stylistics of French and English: A methodology for translation. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins.
Wenyan, G. (2012). Nominalizations in medical papers: A comparative study. Studies in Literature and Language, 4 (1), 86-93.
Zanettin, F. (1998). Bilingual comparable corpora and the training of translators. Meta, 43 (4), 616-630.

APA	OKTAR L, Kansu Yetkiner N, YAVUZ Y, Özgen M (2016). A Learner Corpus-based Approach to Explicitation in Interpreting Studies. , 21 - 35.
Chicago	OKTAR Lütfiye,Kansu Yetkiner Neslihan,YAVUZ YASEMİN,Özgen Murat A Learner Corpus-based Approach to Explicitation in Interpreting Studies. (2016): 21 - 35.
MLA	OKTAR Lütfiye,Kansu Yetkiner Neslihan,YAVUZ YASEMİN,Özgen Murat A Learner Corpus-based Approach to Explicitation in Interpreting Studies. , 2016, ss.21 - 35.
AMA	OKTAR L,Kansu Yetkiner N,YAVUZ Y,Özgen M A Learner Corpus-based Approach to Explicitation in Interpreting Studies. . 2016; 21 - 35.
Vancouver	OKTAR L,Kansu Yetkiner N,YAVUZ Y,Özgen M A Learner Corpus-based Approach to Explicitation in Interpreting Studies. . 2016; 21 - 35.
IEEE	OKTAR L,Kansu Yetkiner N,YAVUZ Y,Özgen M "A Learner Corpus-based Approach to Explicitation in Interpreting Studies." , ss.21 - 35, 2016.
ISNAD	OKTAR, Lütfiye vd. "A Learner Corpus-based Approach to Explicitation in Interpreting Studies". (2016), 21-35.

APA	OKTAR L, Kansu Yetkiner N, YAVUZ Y, Özgen M (2016). A Learner Corpus-based Approach to Explicitation in Interpreting Studies. Çeviribilim ve Uygulamaları, 2016(22), 21 - 35.
Chicago	OKTAR Lütfiye,Kansu Yetkiner Neslihan,YAVUZ YASEMİN,Özgen Murat A Learner Corpus-based Approach to Explicitation in Interpreting Studies. Çeviribilim ve Uygulamaları 2016, no.22 (2016): 21 - 35.
MLA	OKTAR Lütfiye,Kansu Yetkiner Neslihan,YAVUZ YASEMİN,Özgen Murat A Learner Corpus-based Approach to Explicitation in Interpreting Studies. Çeviribilim ve Uygulamaları, vol.2016, no.22, 2016, ss.21 - 35.
AMA	OKTAR L,Kansu Yetkiner N,YAVUZ Y,Özgen M A Learner Corpus-based Approach to Explicitation in Interpreting Studies. Çeviribilim ve Uygulamaları. 2016; 2016(22): 21 - 35.
Vancouver	OKTAR L,Kansu Yetkiner N,YAVUZ Y,Özgen M A Learner Corpus-based Approach to Explicitation in Interpreting Studies. Çeviribilim ve Uygulamaları. 2016; 2016(22): 21 - 35.
IEEE	OKTAR L,Kansu Yetkiner N,YAVUZ Y,Özgen M "A Learner Corpus-based Approach to Explicitation in Interpreting Studies." Çeviribilim ve Uygulamaları, 2016, ss.21 - 35, 2016.
ISNAD	OKTAR, Lütfiye vd. "A Learner Corpus-based Approach to Explicitation in Interpreting Studies". Çeviribilim ve Uygulamaları 2016/22 (2016), 21-35.