Yıl: 2011 Cilt: 0 Sayı: 59 Sayfa Aralığı: 235 - 254 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Tarihsellik ve Kuramsallık Arasında: 1921 ve 1924 Anayasalarında Kuvvetler Birliği/Ayrılığı Tartışması

Öz:
Türkiye'de modern anayasa hareketleri çoğu Avrupa ülkesiyle aynı tarihlerde ortaya çıkmış olmasına karşın birçok bakımdan kendine özgü tarihsel ve toplumsal olayların etkilerini taşır. Bun-lardan birisi 1921 ve 1924 anayasalarında yer alan kuvvetler birliği ilkesidir. Çoğu yoruma göre bu anayasal ilke dönemin koşulları gereği savunulmuş ve kabul edilmiştir. Bu çalışma, bu yaygın görüşün aksine, 1921 Teşkilat-i Esasiye Kanunu'ndan 1961 Anayasası'na kadar hukuksal olarak yürürlükte olan kuvvetler birliği ilkesinin özellikle Atatürk ve arkadaşları tarafından tarihsel bir gereklilik temelinde değil; kuramsal, felsefi ve normatif temelde savunulmuş bir görüşe dayandığını göstermektedir. Çalışmanın birinci ana bölümünde kuvvetler birliğinin bu iki anayasada yer almasıyla ilgili yorumların değerlendirilmesi; ikinci bölümünde kuvvetler birliği ve ayrılığı düşüncesinin tarihsel ve kuramsal olarak gelişimi; son bölümde ise Atatürk ve arkadaşlarının kuvvetler birliğini savaş koşullarının veya etkin bir yönetim anlayışının gereği olarak değil, Rousseau'cu bir egemenlik anlayışının sonucu olarak savundukları ele alınmaktadır
Anahtar Kelime:

Historical or Theoretical? The Separation and Unity of Powers in the Turkish Constitutions of 1921 and 1924

Öz:
Although the beginning of modern constitutional movements in Turkey started in the same period with that of many European countries, the Turkish constitutional development bears its own peculiar historical and societal effects in many respects. Among others, one is the existence of the unity of powers in the constitutions of 1921 and 1924. A great number of commentators suggest that this was due to consequences of the conditions of that period. This paper argues that, unlike the common interpretation, the constitutional principle of the unity of powers in the 1921 and 1924 constitutions was defended on the basis of theoretical, philosophical and normative arguments, rather than on the necessity of such historical facts. The first part of the paper examines widely accepted comments with respect to the unity of powers in these constitutions; the second part discusses the historical development of the idea of the separation and unity of powers; the third part argues that the main reason behind the argument defended by Atatürk and his colleagues with respect to the unity of powers rested not on the conditions of war or concern for an effective government, but on a Rousseauian idea of sovereignty
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • AKDTYK (1997). Atatürk'ün Söylev ve Demeçleri I-III. Ankara: TTK Basımevi.
  • Akın, Rıdvan (2001). TBMM Devleti (1920-1923) Birinci Meclis Döneminde Devlet Erkleri ve İdare. İstanbul: İletişim Yay.
  • Akyol, Taha (2008). Ama Hangi Atatürk. İstanbul: Doğan Kitap.
  • Akyüz, Yahya vd. (1992). Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi I/1 Türk İnkılabı'nın Hazırlık Dönemi ve Türk İstiklal Savaşı. Ankara: YÖK Yay.
  • Alpargu, Mehmet, İsmail Özçelik ve Nuri Yavuz (2003). Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi. Ankara: Gündüz Yay.
  • Aristoteles (2006). Politika. Çeviri: Mete Tuncay, İstanbul: Remzi Kitapevi.
  • Aslan, Yavuz (2002). "Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti (23 Nisan 1920- 30 Ekim 1923)". Türkler, Cilt 16, Ankara: Yeni Türkiye Yay.
  • Atatürk, Mustafa Kemal (1989). Nutuk. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi.
  • Cengiz, Recep (2001). Atatürk'ün Okuduğu Kitaplar.Cilt 21, Ankara: Anıtkabir Derneği Yay.
  • Demirel, Ahmet (2003). Birinci Meclis'te Muhalefet İkinci Grup. İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Dodge, Guy H. (1971). Jean-Jacques Rousseau: Authoritarian Libertarian? MA: Heath and Company.
  • Eroğlu, Hamza (1974). Türk Devrim Tarihi. Ankara: Emel Matbaacılık.
  • Fairlie, John A. (1923). "The Seperation of Powers". Michigan Law Review, 21 (4): 393-436.
  • Goloğlu, Mahmut (1971). Cumhuriyete Doğru. Ankara: Başnur Matbaası.
  • Gökberk, Macit (2004). Felsefe Tarihi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
  • İnan, Arı (1996). Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ün 1923 Eskişehir-İzmit Konuşmaları. Ankara: TTK.
  • İnan, Afet (1998). Medeni Bilgiler ve M. Kemal Atatürk'ün El Yazıları. Ankara: TTK.
  • Locke, John (2004). Hükümet Üzerine İkinci İnceleme. Türkçesi: Fahri Bakırcı Ankara: Babil.
  • Loewnstein, Karl (1938). "The Balance between Legistlative and Executive Pow- er: A Study in Comparative Constitutional Law". The University of Chica- go Law Review 5 (4): 566-608.
  • Montesquieu, (2004). Kanunların Ruhu Üzerine. Çev. Fehmi Baldaş, İstanbul: Seç.
  • Mumcu, Ahmet (1997). Tarih Açısından Türk Devriminin Temelleri ve Gelişimi. Ankara: İnkılap Kitabevi.
  • Özbudun, Ergun (1992). 1921 Anayasası. Ankara: AAM.
  • Petit, Philip (1998). Cumhuriyetçilik. İstanbul: Ayrıntı.
  • Rousseau, Jean Jacques (1989). Toplum Anlaşması. Çev. Vedat Günyol, İstanbul: MEB Yayınları.
  • Savcı, Bahri (1960). "Türkiye'de Meclis-Hükümet Münasebetlerine Bir Bakış". İncelemeler 9: 57-82.
  • Sharp, Malcolm P. (1935). "The Classical American Doctrine of the Seperation of Powers". The University of Chicago Law Reviev 2 (3): 385-436.
  • Shaw, Stanford J. ve Ezel Kural Shaw (2000). Osmanlı İmparatorluğu ve Modern Türkiye. Cilt 2, İstanbul: E Yay.
  • Tanör, Bülent (2006). Osmanlı-Türk Aynasal Gelişmeleri. İstanbul: YKY.
  • TBMM Zabıt Ceridesi, Birinci Devre, Cilt 14. Ankara: Türkiye Büyük Millet Meclisi Matbaası.
  • Teziç, Erdoğan (1998). Anayasa Hukuku. İstanbul: Beta.
  • Tunaya, Tarık Zafer (2003). Türkiye'de Siyasal Gelişmeler (1876-1938). İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yay.
  • Turan, Refik vd. (2004). Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi. Ankara: Gazi Kitabevi.
  • Wright, Benjamin F. (1933). "The Origins of the Seperation of Powers in Ameri- ca". Economica 40: 169-185.
  • Yazıcı, Sedat (2003). "Atina, Isparta Ya da Liberal Cumhuriyetçilik". Liberal Düşünce 29: 115-126.
APA YAZICI S, Yazıcı F (2011). Tarihsellik ve Kuramsallık Arasında: 1921 ve 1924 Anayasalarında Kuvvetler Birliği/Ayrılığı Tartışması. , 235 - 254.
Chicago YAZICI Sedat,Yazıcı Fatih Tarihsellik ve Kuramsallık Arasında: 1921 ve 1924 Anayasalarında Kuvvetler Birliği/Ayrılığı Tartışması. (2011): 235 - 254.
MLA YAZICI Sedat,Yazıcı Fatih Tarihsellik ve Kuramsallık Arasında: 1921 ve 1924 Anayasalarında Kuvvetler Birliği/Ayrılığı Tartışması. , 2011, ss.235 - 254.
AMA YAZICI S,Yazıcı F Tarihsellik ve Kuramsallık Arasında: 1921 ve 1924 Anayasalarında Kuvvetler Birliği/Ayrılığı Tartışması. . 2011; 235 - 254.
Vancouver YAZICI S,Yazıcı F Tarihsellik ve Kuramsallık Arasında: 1921 ve 1924 Anayasalarında Kuvvetler Birliği/Ayrılığı Tartışması. . 2011; 235 - 254.
IEEE YAZICI S,Yazıcı F "Tarihsellik ve Kuramsallık Arasında: 1921 ve 1924 Anayasalarında Kuvvetler Birliği/Ayrılığı Tartışması." , ss.235 - 254, 2011.
ISNAD YAZICI, Sedat - Yazıcı, Fatih. "Tarihsellik ve Kuramsallık Arasında: 1921 ve 1924 Anayasalarında Kuvvetler Birliği/Ayrılığı Tartışması". (2011), 235-254.
APA YAZICI S, Yazıcı F (2011). Tarihsellik ve Kuramsallık Arasında: 1921 ve 1924 Anayasalarında Kuvvetler Birliği/Ayrılığı Tartışması. Bilig / Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, 0(59), 235 - 254.
Chicago YAZICI Sedat,Yazıcı Fatih Tarihsellik ve Kuramsallık Arasında: 1921 ve 1924 Anayasalarında Kuvvetler Birliği/Ayrılığı Tartışması. Bilig / Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi 0, no.59 (2011): 235 - 254.
MLA YAZICI Sedat,Yazıcı Fatih Tarihsellik ve Kuramsallık Arasında: 1921 ve 1924 Anayasalarında Kuvvetler Birliği/Ayrılığı Tartışması. Bilig / Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, vol.0, no.59, 2011, ss.235 - 254.
AMA YAZICI S,Yazıcı F Tarihsellik ve Kuramsallık Arasında: 1921 ve 1924 Anayasalarında Kuvvetler Birliği/Ayrılığı Tartışması. Bilig / Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi. 2011; 0(59): 235 - 254.
Vancouver YAZICI S,Yazıcı F Tarihsellik ve Kuramsallık Arasında: 1921 ve 1924 Anayasalarında Kuvvetler Birliği/Ayrılığı Tartışması. Bilig / Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi. 2011; 0(59): 235 - 254.
IEEE YAZICI S,Yazıcı F "Tarihsellik ve Kuramsallık Arasında: 1921 ve 1924 Anayasalarında Kuvvetler Birliği/Ayrılığı Tartışması." Bilig / Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, 0, ss.235 - 254, 2011.
ISNAD YAZICI, Sedat - Yazıcı, Fatih. "Tarihsellik ve Kuramsallık Arasında: 1921 ve 1924 Anayasalarında Kuvvetler Birliği/Ayrılığı Tartışması". Bilig / Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi 59 (2011), 235-254.