İNSANA vERİLEN DEĞER EKSENİNDE ÇEŞİTLİ DİNLERDE İNSAN: DİNLER TARİHİ AÇISINDAN KARŞILAŞTIRMALI BİR İNCELEME?

ÖZCAN, ŞEVKET

İNSANA vERİLEN DEĞER EKSENİNDE ÇEŞİTLİ DİNLERDE İNSAN: DİNLER TARİHİ AÇISINDAN KARŞILAŞTIRMALI BİR İNCELEME?

Şevket ÖZCAN (Milli Eğitim Bakanlığı Ankara, Türkiye)

DİNİ ARAŞTIRMALAR

69 9

Yıl: 2016 Cilt: 19 Sayı: 48 Sayfa Aralığı: 203 - 223 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

İNSANA vERİLEN DEĞER EKSENİNDE ÇEŞİTLİ DİNLERDE İNSAN: DİNLER TARİHİ AÇISINDAN KARŞILAŞTIRMALI BİR İNCELEME?

Öz:

İlk insandan itibaren insanoğlu, evrenin ve hayatın merkezinde yer almıştır. İnsanın sahip olduğu özelliklerden ve tarih boyunca içinde bulunduğu durumlardan bahseden kaynaklar mevcuttur. Bu kaynaklardan birisi olan din, insan hayatında çok önemli bir yere sahiptir çünkü insan, varoluş nedeni ve amacının cevabını dinde bulmuştur. İnsanlık tarihi kadar eski ve köklü geçmişi olan ve tarihi değeri bulunan bütün dinlerin mesajlarında insana üstün bir değer verilmektedir. Nitekim bu dinlerde, bu değerin göstergesi olarak günümüzde de büyük önem atfedilen temel insan haklarının köklerini bulmak mümkündür. Çünkü bütün dinler, insanın hem dünyada hem de ölümden sonra mutluluğa ulaşmasını hedeflemekte ve bunu temel kaynaklarında açıkça ifade etmektedir. Bu amaç doğrultusunda dinler, insanın canını, aklını, malını, namusunu ve dinini koruma altına almış ve bunları korumayı temel esasları haline getirmişlerdir. Bu nedenle insanların tarih boyunca elde etmek için çabaladıkları temel haklar, dinlerin koruma altına aldığı beş temel esas olarak özetlenebilir. Böylelikle söz konusu beş temel esas üzerine temellendirilen temel hakların günümüzde İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi'nde belirtilen haklar haline geldiği ifade edilebilir. Bu durumda dinler, insana verdikleri değer ekseninde insani birtakım gayretlerle elde edilmeye çalışılan temel hakların garantörü olarak kabul edilebilir. Bu makalede, Yahudilik, Hıristiyanlık ve İslam dışında Hint, Çin, Japon ve Eski İran dinleri ile Sabiilik gibi bazı dinlerin insana bakışının ve insana verdikleri değerin genel bir çerçevesi çizilmeye gayret edilmektedir.

Anahtar Kelime:

Konular: Tarih Din Bilimi

Human Being in Various Religions in the Axis of Value Given to Human Being: A Comparative Study in Perspective of History of Religion

Öz:

Human Being: A Comparative Study in Perspective of History of ReligionSince the first human being, human being has taken place in the center of the universe and life. There are sources mentioning the characteristics which human being has and conditions in which human being has been throughout the history. Religion, one of these sources, has an important place in the life of human being, because human being has found the answer of the reason and purpose of the his existence in religion. Supreme value has been given to human being in the messages of all religions which have as old and rooted as the history of humanity, and have historical value. Hence, today it is also possible to find the roots of the basic human rights being attributed to crucial as a sign of this value in these religions. Because all religions aim that human being to reach happiness both in the world and after death and this clearly express in the main sources. For this purpose religions have preserved the life, intellect, property, honor and religion of human being and these have made basic principles. Accordingly the basic rights that pepople strive to achieve throughout history can be summarized in the five basic principles that protect religions. Thus the basic rights that based on the five basic principles in question can be said that have became rights set forth in the Universal Declaration of Human Rights at the present time. In the case, religions in the axis of value given to human being can be considered of the guarantor of the basic right that a number of humanitarian efforts have been tried to be obtained. In this article, it has been endavored to draw the general framework of some religions perspective on human and value given to human being such as Indian, Chinese, Japanese and Old Iran Religions with Mandeanism, excluding Judaism, Christianity and Islam.

Anahtar Kelime:

Konular: Tarih Din Bilimi

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

o Adam, Baki (1992). "Yahudilerde Din ve Gelenek Üzerine", İslami Araştırmalar Dergisi, 6/1: 44-50.
o Alıcı, Mehmet (2012). Kadim İran'da Din: Monoteizm'den Düalizm'e Mecusi Tanrı Anlayışı, İstanbul: Ayışığı Yay.
o ----------- (2015a). "Mecusilik", Dinler Tarihi El Kitabı, Ed. Baki Adam, Ankara: Grafiker Yay.
o ----------- (2015b)."Maniheizm", Dinler Tarihi El Kitabı, Ed. Baki Adam, Ankara:Grafiker Yay.
o ----------- (2015c). "Sabiilik", Dinler Tarihi El Kitabı, Ed. Baki Adam, Ankara: Grafiker Yay.
o Arık, Durmuş (2015)."Şintoizm",Dinler Tarihi El Kitabı, Ed.Baki Adam, Ankara:Grafiker Yay.
o Baldrian, Farzeen (1987). "Taoism", The Encyclopedia of Religion, Ed.Mircea Eliade, New York: The Macmillan Co. (16 Cilt).
o Barrett, William (1958). Irrational Man: A Study of Existential Philosophy, New York: Doubleday&Company Inc.
o Bhagavadgita: Hinduların Kutsal Kitabı (2001), Çev.: Korhan Kaya, Ankara: Dost Kitab.
o Burkitt, Francis Crawford (2010). The Religion of the Manichees: Donnellan Lectures for 1924, United Kingdom: Cambridge University Press.
o Cerrahoğlu, İsmail (1962). "Kuran-ı Kerim ve Sabiiler", Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 10: 103-116.
o Cobbold, George A. (1905). Religion in Japan: Shintoism- BuddhismChristianity, New York.
o Cooper, J. C. (2003). Taoculuk Nedir, Çev.: İsmet Zeki Eyüboğlu, İstanbul: Omega Yay.
o Davids, Rhys (1912). Buddhism, London: Williams and Norgate.
o Douglas, Robert K. (1900). Confucianism and Taousim, New York: E. and J.B.Young &Co.
o Güç, Ahmet (2001). "Konfüçyüs ve Konfüçyüsçülük", Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 10/2: 43-65.
o Gündüz, Şinasi (1998). Din ve İnanç Sözlüğü, Ankara: Vadi Yay.
o ----------- (2010a). "Mecusilik", Yaşayan Dünya Dinleri, Ankara: DİB Yay.
o ----------- (2010b). "Maniheizm ", Yaşayan Dünya Dinleri, Ankara: DİB Yay.
o ----------- (2010c). "Sabiilik ", Yaşayan Dünya Dinleri, Ankara: DİB Yay.
o Hanh, Thich Nhat (2002). Buda'nın Öğretisi, Çev.: Nur Yener, İstanbul: Okyanus Yay.
o Heschel, Abraham J. (1965). Who Is Man?, Kaliforniya: Stanford University Press.İzutsu,
o Izutsu, Toshihiko (2001). Tao-culuk'daki Anahtar-Kavramlar, Çev.: Ahmed Y. Özemre, İstanbul: Kevser Yay.
o Jackson, A.V. William (1923). "Manichaeism", A Dictionary of Religion and Ethics, Ed.Shailer Mathews, Gerald Birney Smith, New York: The Macmillan Company.
o Jacobi, Hermann (1908). "Jainizm", Encylopedia of Religion and Ethics, Ed. J. Hasting Edinbourg.
o Konfüçyüs (2000). Konuşmalar, Çev.: Muhaddere Nabi Özerdim, yy.: Çağ- daş Matb.
o The Four Books (Confucian Analects, The Great Learning, The Doctrine of the Mean, The Works of Mencius) (t.s). Çev.: James Legge, China: The Commercial Press.
o Küçük, Abdurrahman- Tümer, Günay- Küçük, M.Alparslan (2009). Dinler Tarihi, Ankara: Berikan Yay.
o Lao Tse (1994). Tao Te Ching, Türkçesi ve Yorumu: Ömer Tulgan, İstanbul: Yol Yay.
o Niebuhr, Reinhold (1945). The Nature and Destiny of Man (A Christian Interpretation), , New York: Charles Scribner's Sons.
o Pascal, Blaise (2006). "Human Contradictions", Mind On First: A Faith for the Skeptical and Indifferent, Ed. James Houston, USA Victor Books.
o Pike, E. Royston (1951). Encyclopedia of Religion and Religions, London.
o Rahi, M.S. (erişim: 10.12.2012). "Human Rights and Sikhism", http://www.sikhreview.org/pdf/january2008/pdf-files/dynamics.pdf.
o Sarıkçıoğlu, Ekrem (1983). Başlangıçtan Günümüze Dinler Tarihi, İstanbul: Otağ Yay.
o ---------------- (2002). Din Fenomenolojisi (Dinlerin Mahiyeti ve Tezahür Şekilleri), Isparta: Süleyman Demirel Ünivesitesi Yay.
o Sayım, Huzeyfe (2004). "Zerdüştilik'de Kozmogoni ve Yaratılış", Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 16: 91-101.
o Sharpe, Eric J. (2000). Dinler Tarihinde 50 Anahtar Kavram, Çev.: Ahmet Güç, Bursa: Arasta Yayınları.
o Smart, Ninian (1998). The World's Religions, New York: Cambridge University Press.
o -------- (1969). The Religious Experience of Mankind, Glasgow: William Collins Sons&Co.
o Söderblom, Nathan (1908). "The Age of the World (Zoroastrian)", Encyclopedia of Religion and Ethics Ed. J. Hasting, Edinbourg (12 Cilt).
o Şeybetü'l-hamd, Abdulkadir (1995). Çağdaş Dünya Dinleri ve Mezhepleri, Çev.: Osman Cilacı, Beyan İstanbul Yay.
o The Book of Arda Viraf (1872). Gosht-i Fryano and Hadokht-Nask, by Martin Haug, assisted by E.W. West, Bombay, London: Messrs Trubner and Co.
o The Laws of Manu (1886)., Çev.: G.Bühler, USA: Oxford University Press.
o Tümer, Günay (1975). Biruni'ye Göre Dinler ve İslam Dini, Ankara: DİB Yay.
o Williams, Monier (1877). Hinduism (Non-Christian Religious Systems), New York: Pott,Young&Co.
o Yitik, Ali İhsan (2015). Doğu Dinleri, İsam Yay., İstanbul-2014.
o -------- (2010b). "Budizm", Yaşayan Dünya Dinleri, Ed. Şinasi Gündüz, Ankara: DİB Yay.
o -------- (2010b). "Caynizm", Yaşayan Dünya Dinleri, Ed. Şinasi Gündüz Ankara: DİB Yay.
o -------- (2010c). "Hinduizm", Yaşayan Dünya Dinleri, Ed. Şinasi Gündüz, Ankara: DİB Yay.
o -------- (1996). Hint Kökenli Dinlerde Karma İnancının Tenasüh İnancıyla İlişkisi, İstanbul: Ruh ve Madde Yay.
o Yurdaydın, Hüseyin G.- Dağ, Mehmet (1978). Dinler Tarihi, Ankara: Gündüz Matbaacılık.

APA	ÖZCAN Ş (2016). İNSANA vERİLEN DEĞER EKSENİNDE ÇEŞİTLİ DİNLERDE İNSAN: DİNLER TARİHİ AÇISINDAN KARŞILAŞTIRMALI BİR İNCELEME?. , 203 - 223.
Chicago	ÖZCAN ŞEVKET İNSANA vERİLEN DEĞER EKSENİNDE ÇEŞİTLİ DİNLERDE İNSAN: DİNLER TARİHİ AÇISINDAN KARŞILAŞTIRMALI BİR İNCELEME?. (2016): 203 - 223.
MLA	ÖZCAN ŞEVKET İNSANA vERİLEN DEĞER EKSENİNDE ÇEŞİTLİ DİNLERDE İNSAN: DİNLER TARİHİ AÇISINDAN KARŞILAŞTIRMALI BİR İNCELEME?. , 2016, ss.203 - 223.
AMA	ÖZCAN Ş İNSANA vERİLEN DEĞER EKSENİNDE ÇEŞİTLİ DİNLERDE İNSAN: DİNLER TARİHİ AÇISINDAN KARŞILAŞTIRMALI BİR İNCELEME?. . 2016; 203 - 223.
Vancouver	ÖZCAN Ş İNSANA vERİLEN DEĞER EKSENİNDE ÇEŞİTLİ DİNLERDE İNSAN: DİNLER TARİHİ AÇISINDAN KARŞILAŞTIRMALI BİR İNCELEME?. . 2016; 203 - 223.
IEEE	ÖZCAN Ş "İNSANA vERİLEN DEĞER EKSENİNDE ÇEŞİTLİ DİNLERDE İNSAN: DİNLER TARİHİ AÇISINDAN KARŞILAŞTIRMALI BİR İNCELEME?." , ss.203 - 223, 2016.
ISNAD	ÖZCAN, ŞEVKET. "İNSANA vERİLEN DEĞER EKSENİNDE ÇEŞİTLİ DİNLERDE İNSAN: DİNLER TARİHİ AÇISINDAN KARŞILAŞTIRMALI BİR İNCELEME?". (2016), 203-223.

APA	ÖZCAN Ş (2016). İNSANA vERİLEN DEĞER EKSENİNDE ÇEŞİTLİ DİNLERDE İNSAN: DİNLER TARİHİ AÇISINDAN KARŞILAŞTIRMALI BİR İNCELEME?. DİNİ ARAŞTIRMALAR, 19(48), 203 - 223.
Chicago	ÖZCAN ŞEVKET İNSANA vERİLEN DEĞER EKSENİNDE ÇEŞİTLİ DİNLERDE İNSAN: DİNLER TARİHİ AÇISINDAN KARŞILAŞTIRMALI BİR İNCELEME?. DİNİ ARAŞTIRMALAR 19, no.48 (2016): 203 - 223.
MLA	ÖZCAN ŞEVKET İNSANA vERİLEN DEĞER EKSENİNDE ÇEŞİTLİ DİNLERDE İNSAN: DİNLER TARİHİ AÇISINDAN KARŞILAŞTIRMALI BİR İNCELEME?. DİNİ ARAŞTIRMALAR, vol.19, no.48, 2016, ss.203 - 223.
AMA	ÖZCAN Ş İNSANA vERİLEN DEĞER EKSENİNDE ÇEŞİTLİ DİNLERDE İNSAN: DİNLER TARİHİ AÇISINDAN KARŞILAŞTIRMALI BİR İNCELEME?. DİNİ ARAŞTIRMALAR. 2016; 19(48): 203 - 223.
Vancouver	ÖZCAN Ş İNSANA vERİLEN DEĞER EKSENİNDE ÇEŞİTLİ DİNLERDE İNSAN: DİNLER TARİHİ AÇISINDAN KARŞILAŞTIRMALI BİR İNCELEME?. DİNİ ARAŞTIRMALAR. 2016; 19(48): 203 - 223.
IEEE	ÖZCAN Ş "İNSANA vERİLEN DEĞER EKSENİNDE ÇEŞİTLİ DİNLERDE İNSAN: DİNLER TARİHİ AÇISINDAN KARŞILAŞTIRMALI BİR İNCELEME?." DİNİ ARAŞTIRMALAR, 19, ss.203 - 223, 2016.
ISNAD	ÖZCAN, ŞEVKET. "İNSANA vERİLEN DEĞER EKSENİNDE ÇEŞİTLİ DİNLERDE İNSAN: DİNLER TARİHİ AÇISINDAN KARŞILAŞTIRMALI BİR İNCELEME?". DİNİ ARAŞTIRMALAR 19/48 (2016), 203-223.