Yıl: 2015 Cilt: 17 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 107 - 135 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

AKADEMİK PERSONELİN ALGILADIĞI PSİKOLOJİK TACİZ DAVRANIŞLARI İLE İŞ PERFORMANSI, PSİKOLOJİK VE FİZYOLOJİK SAĞLIK İLİŞKİSİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

Öz:
Çalışanlara yönelik, sistematik, düşmanca ve etik olmayan uygulamalar bağlamında ele alınan psikolojik taciz, birçok kamu ve özel kuruş gibi üniversiteleri de yakından ilgilendiren bir problemdir. Bu çalışma, akademi personel tarafından algılanan, yönetici kaynaklı mobbing davranışlarının, iş performansı, psikolojik ve fizyolojik sağlık ile ilişkisini araştırmaktadır. Çalışmada tarama yöntemi kullanılmıştır. Veri toplama aracı olarak, Ülkemiz için Yıldırım ve Yıldırım tarafından geliştirilen (2010) psikolojik taciz davranışları ve etkileri ölçeği kullanılmıştır. Ülke genelinde 108 akademisyenden alınan verilerden oluşan çalışma, nonparametrik Mann-Whitney U anlamlılık testi, Kruskal Wallis anlamlılık testi ve Spearman kolerasyon analizleri aracılığıyla 8 adet hipotezi test etmektedir. Çalışma bulguları tek başına psikolojik tacize uğrayan akademik personelin, algıladıkları psikolojik taciz davranışları ile iş performansı, psikolojik ve fizyolojik sağlıktaki bozulma arasında anlamlı, pozitif ve orta dereceli bir ilişki tespit etmiştir. En azından bir arkadaşıyla birlikte psikolojik taciz davranışlarına maruz kalan akademik personel açısından ise sadece psikolojik sağlık bağlamında benzer bir ilişki ortaya konmuştur. Çalışmaya konu demografik değişkenler bağlamında ise çalışmaya katılan akademisyenler açısından herhangi bir farklılık tespit edilememiştir
Anahtar Kelime:

Konular: İş İşletme Psikoloji Davranış Bilimleri

A RESEARCH ON THE RELATIONSHIP BETWEEN MOBBING BEHAVIORS AND JOB PERFORMANCE, PSYCHOLOGICAL HEALTH, AND PHYSIOLOGICAL HEALTH AS PERCEIVED BY ACADEMIC PERSONNEL

Öz:
As systematic, hostile, and unethical behaviors against employees, mobbing is a problem of public and private organizations, including universities. This study examines the relationship between perceived mobbing behaviors of managers and the job performance, psychological health and physiologic health of employees. The research uses a survey developed by Yıldırım and Yıldırım (2010) for measuring mobbing behaviors and its effects. The collected data from 108 academic personnel throughout Turkey was used to test 8 hypotheses through nonparametric MannWhitney U, Kruskal Wallis and Spearman Correlation tests. Research findings indicate medium level and positive linear relationship between perceived mobbing behaviors and job performance, psychological health, and physiological health of an employee who are subject to mobbing behaviors alone. A similar relationship was found only between the mobbing behaviors and psychological health of employees who are subject of mobbing behaviors at least with a co-worker
Anahtar Kelime:

Konular: İş İşletme Psikoloji Davranış Bilimleri
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Akar, Nuray Yapıcı ve Anafarta, Nilgün ve Sarvan, Fulya, (2011), Causes, Dimensions and Organizational Consequences of Mobbing: An Empirical Study, Ege Academic Review, C.11, No:1, ss. 179 -191.
  • Alazab, Raed M. ve El Elsheikh, Rawdave Kamal, Iman, (2008), Workplace Bullying Associated Health Hazard. Is It A Lack Of Quality Assurance? A Model Of Organizational Intervention in Egypt, Apha 136th Annual Meeting, San Diego, CA, ss.25-29.
  • Altunışık, R., Coşkun, R., Bayraktaroğlu, S., Yıldırım, E., (2010), Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri, Sakarya Yayıncılık, 6.Basım, Sakarya.
  • Baron, Robert A. ve Neuman, Joel H., (1996),Workplace Violence And Workplace Aggression: Evidence on Their Relative Frequency and Potential Causes, Aggressive Behavior, C. 22, No: 3, ss. 161-173.
  • Başbakanlık Genelgesi, Konu : İşyerlerinde Psikolojik Tacizin (Mobbing) Önlenmesi.,http://www.resmigazete.gov.tr/main.aspx?home=http://www.resmi
  • gazete.gov.tr/eskiler/2011/03/20110319.htm&main=http://www.resmigazete.go v.tr/eskiler/2011/03/20110319.htm, (06.04.2013)
  • Bentley, Tim A. ve Catley, Bevan ve Cooper-Thomas, Helena ve Gardner, Dianne ve O'Driscoll, Michael P. ve Dale, Alison ve Trenberth, Linda (2012), Perceptions of Workplace Bullying in The New Zealand Travel Industry: Prevalence and Management Strategies, Tourism Management, C. 33, No: 2, ss. 351-360.
  • Cassell, Macgorine A., (2011), Bullying in Acedeme: Prevalent, Significant, and Incessant, Contemporary Issues in Education Research, C. 4, No. 5, ss.33- 44.
  • Cambridge International Dictionary of English, (1995), London
  • Çobanoğlu, Şaban, (2005), Mobbing, Timaş Yayınları, İstanbul.
  • Druskat, Vanessa Urchve Wolff, Steven B. (2001). Building The Emotional Intelligence of Groups, Harvard Business Review, C. 79, No: 3, ss.80-90.
  • Davenport, Noave Schwartz, Ruth Distlerve Elliot, Gail Pursell, (2003), Mobbing, Sistem Yayıncılık, İstanbul.
  • Day, David V. veBedeian, Aarthut G., (1991), Work Climate and Type A Status As Predictors of Job Satisfacion: A Test of The Internetional Perspective, Journal of Vocational Behaviour, C. 38, No: 1, ss.39-52.
  • Einarsen, Stale veRaknes, Bjİrn I., (1997), Harassment in The Workplace And Victimization of Men, Violence and Victimization, C. 12, No. 3, ss.247-263.
  • Einarsen, Stale ve Raknes, BjİrnIgne ve Matthiesen, Stig Berge, (1994), Bullying and Harassment at Work and Their Relationships to Work Environment Quality - An Exploratory Study, European Work and Organizational Psychologist, C. 4, No: 4, ss. 381-401.
  • Einarsen, Stale veHoel, Helge veNotelaers, Guy, (2009), Measuring Exposure to Bullying and Harassment at Work: Validity, Factor Structure and Psychometric Properties of The Negatıve Acts Questionnaire-Revised, Work & Stress, C. 23, No:1, ss.24-44.
  • Ege, Harald, (2010), Different Typologıes of Workplace Conflict and Their Connections With Post Traumatic Embitterment Disorder (Pted), Health, C. 2, No: 3, ss.234-236.
  • Ege, Harald, 6 aşamalıİtalyanmodeli, (çevirimiçi),
  • http://www.cesil.com/0300/ mobing03.htm, (05.03.2010).
  • Ferraz, Hugo Figueiredove Gil-Monte, Pedro R. ve Grau-Alberola, Ester ve Llorca-Pellicer, Marta ve García-Juesas, Juan A., (2012), Influence of Some Psychosocial Factors on Mobbing and Its Consequences Among Employees Working With People With Intellectual Disabilities, Journal of Applied Research in Intellectual Disabilities, C. 25, No: 5, ss.455-463.
  • Friedman, Gabrielle S., (2004), Global Perspective on Workplace Harassment Law: Proceedings of The 2004 Annual Meeting, Association of American Law Schools Section on Labor Relations and Employment Law, Employee Rights and Employment Policy Journal, C. 8, No: 1, ss.151-194 (çevirimiçi),
  • http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1025621, (19.11.2012).
  • Finne, Live Bakke ve Knardahl, Stein ve Lau, Bjİrn, (2011), Workplace Bullying and Mental Distress: A Prospective Study of Norwegian Employees, Scandinavian Journal of Work, Environment & Health, C. 37, No: 4, ss.276- 287.
  • Gün, Hüseyin, (2009), ÇalışmaOrtamındaPsikolojikTaciz (Mobbing), LazerYayınları, Ankara.
  • Hansen, Ase Marie ve Hogh, Annie ve Persson, Roger ve Karlson, Björnve Helene Garde, Anne ve Ørbæk, Palle, (2006), Bullying at Work, Health Outcomes, and Physiological Stress Response, Journal of Psychosomatic Research, C. 60, No: 1, ss.63- 72.
  • Hallberg, Lillemor R-M. ve Strandmark, Margaretha, (2006), Health Consequences of Workplace Bullying: Experiences from The Perspective of Employees in The Public Service Sector, International Journal of Qualitative Studies on Health and Well-being, C. 1, No: 2, ss.109-119.
  • Hague, Lars Johan, (2010), Environmental Antecedents of Workplace Bullying: A Multi-Design Approach, Bergen Üniversitesi, Felsefe Doktora Tezi (PhD).
  • Hodson, Randy ve Roscigno, Vincent J. ve Lopez, Steven, H., (2006), Chaos and The Abuse Of Power: Workplace Bullying in Organizational and Interactional Context, Work and Occupations, C. 33, No: 4, ss. 382-416.
  • Hoel, Helge ve Glasİ, Lars ve Hetland, Jİrnve Cooper,Cary L. ve Einarsen,Ståle (2010), Leadership Styles as Predictors of Self-reported and Observed Workplace Bullying, British
  • Ishiyama, F.Ishu, (2000), Toward Organizational Maturation: Active Witnessing for Prejudice Reduction, Transcending Boundries: Integrating People, Processes And Systems, Proceedings of the 2000 Conference Brisbane, Yönetim Bölümü, Griffith Üniversitesi, Queensland, Avustralya, 6-8 Eylül 2000, ss.14-19.
  • Jennifer, Dawn, (2000), Bullying at Work: The Role Of Work Environment Quality, Transcending Boundries: Integrating People, Processes and Systems, Proceedings of the 2000 Conference Brisbane, YönetimBölümü, Griffith Üniversitesi, Queensland, Avustralya, 6-8 Eylül 2000, ss.194-200.
  • Karasar, Niyazi, (2009), Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara, 20. Baskı.
  • Keashly, Loraleigh ve Neuman, Joel H., (2010), Faculty Experiences With Bullying in Higher Education, Administrative Theory & Praxis, C. 32, No: 1, ss. 48-70.
  • Kırel, Çiğdem, (2008), Örgütlerde Psikolojik Taciz (Mobbing) veYönetimi, T.C. Anadolu Üniversitesi Yayınları, No. 1806, Eskişehir.
  • Leymann, Heinz ve Gustafsson, Annelie, (1996a), Mobbing at Work and The Development of Post-Traumatic Stress Disorders, Europan Journal of Work and Organizational Psychology, C. 5, No: 2, ss. 251-275.
  • Leymann, Heinz, (1996b), Content and Development of Mobbing at Work, European Journal of Work And Organizational Psychology, C. 5, No: 2, ss.165-184.
  • Leymann, Heinz, (1990), Mobbing and Psychological Terror at Workplaces, Springer Publishing Company, Violence and Victims, C. 5, No: 2, ss. 119-126. Leymann, Heinz, (çevirimiçi), http://www.leymann.se/English/frame.html, (15.11.2012).
  • Lewis, Sian E., (2006), Recognition of Workplace Bullying: A Qualitative Study of Women Targets in The Public Sector, Journal of Community & Applied Social Psychology, J. Community Appl. Soc. Psychol., C. 16, No: 2,ss.119-135.
  • Matthiesen, Stig Berge, (2006), Bullying at Work; Antecedents And Outcomes, Department of Sychosocial Science Faculty of Psychology University of Bergen Norway, Doctoral Thesis.
  • Matthiesen, Stig Berge ve Einarsen, Stale, (2010), Bullying in The Workplace: Defination, Prevalence, Antecedents, Consequences, International Journal of Organization Theory and Behavior, C. 13, No: 2, ss.202-248.
  • Mayhew, Claire ve McCarthy, Paul ve Chappell, Duncan ve Quinlan, Michael ve Barker, Michelle ve Sheehan, Michael, (2004), Measuring The Extent of Impact from Occupational Violence and Bullying on Traumatised Workers, Employee Responsibilities and Rights Journal, C. 16, No. 3, ss.117-134.
  • Moayed, Farman A. ve Daraiseh, Nancy ve Shell, Richard ve Salem, Sam (2006), Workplace Bullying: A Systematic Review of Risk Factors and Outcomes, Theoretical Issues in Ergonomics Science, C. 7, No: 3, ss.311-327. Namie, Gary, (2003), Workplace Bullying: Escalated Incivility, Ivey BussinessJournal, London, November/December.
  • Namie, Gary, (2007), The Challenge of The Workplace Bullying, Employment Relations Today, C. 34, No: 2, ss.43-51.
  • Namie, Gary ve Namie, Ruth, (2009), The Bully at Work, Sourcebooks Inc.,Naperville/Illinois.
  • Rayner, Charlotte ve Hoel, Helge, (1997), A Summary Review of Literature Relating to Workplace Bullying, Journal of Community & Applied Social Psychology, C. 7, No: 3, ss.181-191.
  • Sacket, Paul R. ve DeVore, Cynthıa J., (2009), İş Yerinde Amaç Karşıtı Davranışlar, Endüstri, İş ve Örgüt Psikolojisi El Kitabı, ed. Anderson, Neil veÖneş, Deniz S. ve Sinangil, Handan Kepir, Literatür Yayıncılık, Dağıtım, Pazarlama San. veTic.Ltd.Şti., Cilt 1, ss.179-201.
  • Salin, Denise, (2003),Workplace Bullying Among Business Professionals Prevalence Organisational Antecedents and Gender Differences, Publications of the Swedish School of Economics and Business Administration, Helsinki, Finland, No. 117
  • Salin, Denise ve Hoel, Helge, (2011), Organizational Causes of Workplace Bullying, Bullying and Harassment in The Workplace, Bullying and Harassment in the Workplace: Developments in Theory, Research And Practice (2nd Edition), London, Toylor&Francis, ss. 227-245.
  • Sandvik, Pamela Lutgen, (2003), The Communicative Cycle of Employee Emotional Abuse: Generetion And Regeneration of Workplace Mistreatment, Management Communication Quarterly, C. 16, No: 4, ss. 471-501.
  • Sandvik, Pamela Lutgen, (çevirimiçi), http://ombudsfac.unm.edu/Article Summaries/Workplace_Bullying_causes_consequences_interventions_8
  • pdf, (24.04.2012).
  • Skogstad, Anders ve Matthiesen, Stig Berge ve Einarsen, Stale, (2007), Organizational Changes: A Precursor of Bullying at Work?,International Journal of Organazitaon Theory And Behavior, C. 10, No: 1, ss.58-94.
  • Skorek, Judy L., (2009), A Qualitative Study of Counseling Interventions Used to Assist Targets of Workplace Bullying, Northern Illinoıs University Dekalb, Illinoıs, DoktoraTezi.
  • Tınaz, Pınar, (2006a), İş Yerinde Psikolojik Taciz (Mobbing), Beta yayıncılık, İstanbul.
  • Tınaz, Pınar, (2008), Çalışma Psikolojisi ve Hukuki Boyutlarıyla İşyerinde Psikolojik Taciz, Beta yayıncılık, İstanbul.
  • TürkiyeBüyük Millet Meclisi Kadın Erkek FırsatEşitliği Komisyonu, (2011), İşyerinde Psikolojik Taciz (Mobbing) ve Çözüm Önerileri Komisyon Raporu, No:6, TBMM Basımevi, Ankara.
  • Vie, Tina Lİkke ve Glaso, Lars ve Einarsen, Stale, (2011), Health Outcomes and Self-Labeling as A Victim of Workplace Bullying, Journal of Psychosomatic Research, C. 70, No: 1, ss.37-43.
  • Workplace Bullying Institute, (2012), Impact Of Workplace Bullying on Individuals' Health, (çevirimiçi),
  • http://www.workplacebullying.org/multi/pdf/WBI-2012-IP-D.pdf, (01.01.2013).
  • Yamada, David, (2004), Global Perspective on Workplace Harassment Law: Proceedings of The 2004 Annual Meeting, Association of American Law Schools Section on Labor Relations and Employment Law, Employee Rights and Employment Policy Journal, C. 8, No: 1, ss.151-194 (çevirimiçi),
  • http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1025621, (19.11.2012).
  • Yaman, Erkan, (2008), Üniversiteler ve Etik: Baskılarya da PsikolojikŞiddet, İşAhlakıDergisi, C. 1, No: 1, ss.81-97.
  • Yaman, Erkan, (2009), YönetimPsikolojisiAçısındanİşyerindePsikoşiddet - Mobbing-, Nobel YayınDağıtım, Ankara.
  • Yıldırım, Dilek ve Yıldırım, Aytolan ve Tımuçın, Arzu, (2007) Mobbing Behaviors Encountered By Nurse Teaching Staff, Nursing Ethics, No: 14, ss.447-463
  • Yıldırım, Dilek ve Yıldırım, Aytolan, (2010), Sağlık Alanında Çalışan Akademisyenlerin
  • BuDavranışların Etkileri, Türkiye Klinikleri J. Med.Sci., C. 30, No: 2, ss. 559- 570.
  • Zapf, Dieter ve Einarsen, Stale, (2011), Individual Antededants of Bullying: Victims and Perpetrators, Bullying and Harassment in the Workplace, Bullying and Harassment in the Workplace: Developments in Theory, Research And Practice (2nd Edition), Taylor and Francis, London, ss.177-200.
APA ŞENERKAL R, ÇORBACIOĞLU S (2015). AKADEMİK PERSONELİN ALGILADIĞI PSİKOLOJİK TACİZ DAVRANIŞLARI İLE İŞ PERFORMANSI, PSİKOLOJİK VE FİZYOLOJİK SAĞLIK İLİŞKİSİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA. , 107 - 135.
Chicago ŞENERKAL Rıza,ÇORBACIOĞLU Sıtkı AKADEMİK PERSONELİN ALGILADIĞI PSİKOLOJİK TACİZ DAVRANIŞLARI İLE İŞ PERFORMANSI, PSİKOLOJİK VE FİZYOLOJİK SAĞLIK İLİŞKİSİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA. (2015): 107 - 135.
MLA ŞENERKAL Rıza,ÇORBACIOĞLU Sıtkı AKADEMİK PERSONELİN ALGILADIĞI PSİKOLOJİK TACİZ DAVRANIŞLARI İLE İŞ PERFORMANSI, PSİKOLOJİK VE FİZYOLOJİK SAĞLIK İLİŞKİSİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA. , 2015, ss.107 - 135.
AMA ŞENERKAL R,ÇORBACIOĞLU S AKADEMİK PERSONELİN ALGILADIĞI PSİKOLOJİK TACİZ DAVRANIŞLARI İLE İŞ PERFORMANSI, PSİKOLOJİK VE FİZYOLOJİK SAĞLIK İLİŞKİSİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA. . 2015; 107 - 135.
Vancouver ŞENERKAL R,ÇORBACIOĞLU S AKADEMİK PERSONELİN ALGILADIĞI PSİKOLOJİK TACİZ DAVRANIŞLARI İLE İŞ PERFORMANSI, PSİKOLOJİK VE FİZYOLOJİK SAĞLIK İLİŞKİSİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA. . 2015; 107 - 135.
IEEE ŞENERKAL R,ÇORBACIOĞLU S "AKADEMİK PERSONELİN ALGILADIĞI PSİKOLOJİK TACİZ DAVRANIŞLARI İLE İŞ PERFORMANSI, PSİKOLOJİK VE FİZYOLOJİK SAĞLIK İLİŞKİSİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA." , ss.107 - 135, 2015.
ISNAD ŞENERKAL, Rıza - ÇORBACIOĞLU, Sıtkı. "AKADEMİK PERSONELİN ALGILADIĞI PSİKOLOJİK TACİZ DAVRANIŞLARI İLE İŞ PERFORMANSI, PSİKOLOJİK VE FİZYOLOJİK SAĞLIK İLİŞKİSİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA". (2015), 107-135.
APA ŞENERKAL R, ÇORBACIOĞLU S (2015). AKADEMİK PERSONELİN ALGILADIĞI PSİKOLOJİK TACİZ DAVRANIŞLARI İLE İŞ PERFORMANSI, PSİKOLOJİK VE FİZYOLOJİK SAĞLIK İLİŞKİSİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17(1), 107 - 135.
Chicago ŞENERKAL Rıza,ÇORBACIOĞLU Sıtkı AKADEMİK PERSONELİN ALGILADIĞI PSİKOLOJİK TACİZ DAVRANIŞLARI İLE İŞ PERFORMANSI, PSİKOLOJİK VE FİZYOLOJİK SAĞLIK İLİŞKİSİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 17, no.1 (2015): 107 - 135.
MLA ŞENERKAL Rıza,ÇORBACIOĞLU Sıtkı AKADEMİK PERSONELİN ALGILADIĞI PSİKOLOJİK TACİZ DAVRANIŞLARI İLE İŞ PERFORMANSI, PSİKOLOJİK VE FİZYOLOJİK SAĞLIK İLİŞKİSİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, vol.17, no.1, 2015, ss.107 - 135.
AMA ŞENERKAL R,ÇORBACIOĞLU S AKADEMİK PERSONELİN ALGILADIĞI PSİKOLOJİK TACİZ DAVRANIŞLARI İLE İŞ PERFORMANSI, PSİKOLOJİK VE FİZYOLOJİK SAĞLIK İLİŞKİSİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 2015; 17(1): 107 - 135.
Vancouver ŞENERKAL R,ÇORBACIOĞLU S AKADEMİK PERSONELİN ALGILADIĞI PSİKOLOJİK TACİZ DAVRANIŞLARI İLE İŞ PERFORMANSI, PSİKOLOJİK VE FİZYOLOJİK SAĞLIK İLİŞKİSİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 2015; 17(1): 107 - 135.
IEEE ŞENERKAL R,ÇORBACIOĞLU S "AKADEMİK PERSONELİN ALGILADIĞI PSİKOLOJİK TACİZ DAVRANIŞLARI İLE İŞ PERFORMANSI, PSİKOLOJİK VE FİZYOLOJİK SAĞLIK İLİŞKİSİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA." Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17, ss.107 - 135, 2015.
ISNAD ŞENERKAL, Rıza - ÇORBACIOĞLU, Sıtkı. "AKADEMİK PERSONELİN ALGILADIĞI PSİKOLOJİK TACİZ DAVRANIŞLARI İLE İŞ PERFORMANSI, PSİKOLOJİK VE FİZYOLOJİK SAĞLIK İLİŞKİSİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA". Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 17/1 (2015), 107-135.