Denkleştirme Talebinin Kıyasen Uygulanması İçin Gereken Kıyas Şartları Işığında Tekel Hakkı Vermeyen Sürekli Sözleşme İlişkilerine Uygulanması Sorunu
Yıl: 2016 Cilt: 11 Sayı: 137-138 Sayfa Aralığı: 159 - 188 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022
Denkleştirme Talebinin Kıyasen Uygulanması İçin Gereken Kıyas Şartları Işığında Tekel Hakkı Vermeyen Sürekli Sözleşme İlişkilerine Uygulanması Sorunu
Öz: TTK md. 122/5'e, denkleştirme talebinin kimlere uygulanacağını belirtmiştir. Denkleştirme talebine ilişkin hüküm, hakkaniyete aykırı düşmedikçe, tek satıcılık ile benzeri diğer tekel hakkı veren sürekli sözleşme ilişkilerinin sona ermesi halinde de uygulanır. Tekel hakkının, acentelik sözleşmesinin tipik bir unsuru olmadığı hususu göz önünde bulundurulduğunda, denkleştirme talebinin kıyas yoluyla tekel hakkı vermeyen diğer sözleşmelerine de uygulanmasının hakkaniyete uygun olacağı görülmektedir. Zira kıyas, bir hükmün benzeri diğer durumlara uygulanmasını gerektirir. Bu noktada, denkleştirme tazminatının maddi şartları ile kıyasen uygulanması için gereken kıyas şartlarını birbirinden ayırt etmek gerekir. Bir hukuki ilişkiye kıyas yoluyla acente için öngörülen denkleştirme talebinin uygulanabilmesi için, (1) yetkili satıcının ekonomik olarak dağıtıcıya bağımlı olması ve (2) yetkili satıcı tarafından oluşturulan müşteri çevresinden, iş sahibi ile olan sözleşmesel ilişkinin sonlanmasından sonra, iş sahibinin menfaat sağlamaya devam etmesi gerekir. Ancak TTK md. 122/5'e Meclis Görüşmeleri sırasında yapılan ilave ile kıyasın sadece tekel hakkı veren sözleşmeler bakımından söz konusu olacağı anlaşılmaktadır. Fikrimizce Kanun'un bu kadar kısıtlayıcı bir uygulamaya yol açması hakkaniyete aykırı sonuçlara yol açar. Hakimin hakkaniyete uygun olarak kıyasen uygulaması sadece tekel hakkı veren sözleşmeler ile sınırlandırılmıştır. Ancak Kanun koyucunun iradesinin açık olması, bu hükmün contra legem uygulanmasını engeller. Zira hakim her ne kadar boşluk doldurmada hukuk yaratma konusunda takdir yetkisine sahip olsa da, kanun koyucunun açık iradesine aykırı karar vermesi ve kanun hükmünü değiştirme kabul edilemez. Hükmün hakkaniyete uygun sonuçlar doğurabilmesi için "teke hakkı veren" ibaresinin hükümden çıkarılması ve takdir yetkisinin hakimlere bırakılması gerekir
Anahtar Kelime: Konular:
The Problem of the Application of Goodwill Indemnity to the Agreements Giving Non-Exclusive Rights in the Light of the Rules for Application by Analogy
Öz: According to Turkish Commercial Code 6012, art 122, where the agent's activities have resulted in a substantial expansion of the principal's clients and benefits and even after the end of the agency relationship the principal still benefits from the clients that the agent has bound to the principal, the agent has an inalienable claim for adequate compensation, provided this is not inequitable. The commercial agent shall be indemnified for the goodwill he has created over time, because he can't benefit from any future commision fort he transactions that the aquired custemers will continue to do with the principal. Pursuant art. 122/5 of the Turkish Commercial Code, the exclusive authorised dealer and distributors of other similar contratcs giving exclusive rights to the right holder shall benefit of the goodwill indemnity. In this article we suggest that, as the agency agreement is not an agreement giving obligatory monopoly rights to the agent and the non-excusive agent is still rewarded with goodwill indemnity if it is equitable; the authorised dealer and other distributors, even if they don't have excusive rights in their commercial are shall still be indemnified for the goodwill. The problem is that the Turkish Commercial Code made it clear that the application by analogy shall be performed only for the agreements giving exclusive rights
Anahtar Kelime: Konular:
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Bibliyografik
- Akıntürk, Turgut/ Ateş Karaman, Derya: Medeni Hukuk, Ankara 2015
- Altınok-Ormancı, Pınar: "Tek Satıcılık Sözleşmesinde Müşteri Tazminatı İsviçre Federal Mahkemesinin 22 Mayıs 2008 Tarihli Kararı (Atf 134 III 497 Vd.) Üzerine Düşünce- ler", Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Y 2009, C.58, S.3, s.451-480
- Ayan, Özge: Acentenin Denkleştirme Talep Etme Hakkı, Ankara 2008
- Ayan, Özge: "6102 Sayılı Türk Ticaret Kanununun Acentelik Kısmında Getirdiği Yeni- likler", Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.12, S.2010, s.79-120
- Bahtiyar, Mahmet: "Yeni TTK'nın Acentelik Konusunda Getirdikleri", Makalelerim III, İstanbul 2014, s.199-202
- Bénédict, Martine: Le contrat de concession de vente exclusive, thèse Lausanne 1975
- Can, Ozan: "6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu'nun Acentelikle İlgili Hükümlerinin Değer- lendirilmesi", 6102 sayılı Yeni Türk Ticaret Kanunu'nu Beklerken, 10-11-12 Mayıs 2012 Tarihli Sempozyum, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırma- ları Dergisi, C. 18, S.2, Y.2012, s.81-96
- Chappius, Benoti: "Les contrats de distribution exclusive", La pratique contractuelle: actualité et perspectives, Symposiun en droit des contrats, 2009, s.73-93
- Cherpillod, Ivan: "La fin des accords de distribution", Les accords de distribution travaux de la journée d'étude organisée le 27 avril 2004 par le groupe suisse de la Licensing Executives Society, Lausanne 2005, s.192-217
- Cherpillod, "Ivan: Partie VI: La fın des contrats de distribution", Les contrats de distri- bution Quelques aspects juridiques, Lausanne 1998, s.429-457
- Demir Gökyayla, Cemile: Milletlerarası Özel Hukukta Tek Satıcılık Sözleşmeleri, Ankara 2005
- Dreyer, Dominique: "Contrats de distribution: deux questions", La pratique contractuelle 3 Symposium en droit des contrats, 2012, s.129-148.
- Dural, Ali: "Türk Ticareti Kanunu Tasarısı Uyarınca Acentenin Denkleştirme Talep Etme Hakkının Maddi Şartları", Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2005/1, s.303-313
- Dural, Mustafa/ Sarı, Suat: Türk Özel Hukuku Cilt:I Temel Kavramlar ve Medeni Kanu- nun Başlangıç Hükümleri, İstanbul 2010
- Pichonnaz, Pascal: "Le contrat de franchise: état de son évolution", La pratique contrac- tuelle 3 Symposium en droit des contrats, 2012, s.41-68
- Poroy, Reha/ Yasaman, Hamdi: Ticari İşletme Hukuku, İstanbul 2015
- Reymond, Philippe: "Résiliation", Les accords de distribution travaux de la journée d'étude organisée le 27 avril 2004 par le groupe suisse de la Licensing Executives Society, Lausanne 2005, s.72-86,
- La Spada, Fabrizio: "La typologie des accords de distribution", Les accords de distributi- on travaux de la journée d'étude organisée le 27 avril 2004 par le groupe suisse de la Licensing Executives Society, Lausanne 2005
- Tandoğan, Haluk: Tek Satıcılık Sözleşmesi, BATİDER, C. XI, S.4, 1982
- Tandoğan, Haluk: Borçlar Hukuku, Özel Borç İlişkileri, C. I/1, Akara 1988
- Tekinalp, Ünal: "Türk Hukukunda Portföy Akçası Talebi", Ali Bozer'e Armağan, Ankara 1998, s.1-17
- Tercier, Pierre/Favre, Pascal G.: Les contrats spéciaux, 4e éd., Zurich et al. 2009
- Yasaman, Hamdi: "Tek Yetkili Satıcı", 40. Yılında Türk Ticaret Kanunu, İstanbul 1997, s.38-41
- von Buren, Roland / Walter, Hans Peter, Die wirtschaftsrechtliche Rechtsprechung des Bundesgerichts im Jahr 2008, ZBJV 2008, s.858-885
- Venturi-Zen-Ruffinen, Marie-Noëlle: "La résiliation pour justes motifs des contrats de durée", AISUF - Travaux de la Faculté de Droit de l'Université de Fribourg Band/Nr. 264, Fribourg 2007, s.381-408
- Zen-Ruffinen, Marie-Noëlle: "Indemnité pour la clientèle: bonne affaire pour les distri- buteurs?" in: Rita Trigo Trindade/Henry Peter/Christian Bovet (éd.), Economie En- vironnement Ethique, De la responsabilité sociale et sociétale, Liber Amicorum Anne Petitpierre-Sauvain, Zurich/Bâle/Genève 2009, s.423-438
| APA | YUSUFOĞLU BİLGİN F (2016). Denkleştirme Talebinin Kıyasen Uygulanması İçin Gereken Kıyas Şartları Işığında Tekel Hakkı Vermeyen Sürekli Sözleşme İlişkilerine Uygulanması Sorunu. , 159 - 188. |
| Chicago | YUSUFOĞLU BİLGİN FÜLÜRYA Denkleştirme Talebinin Kıyasen Uygulanması İçin Gereken Kıyas Şartları Işığında Tekel Hakkı Vermeyen Sürekli Sözleşme İlişkilerine Uygulanması Sorunu. (2016): 159 - 188. |
| MLA | YUSUFOĞLU BİLGİN FÜLÜRYA Denkleştirme Talebinin Kıyasen Uygulanması İçin Gereken Kıyas Şartları Işığında Tekel Hakkı Vermeyen Sürekli Sözleşme İlişkilerine Uygulanması Sorunu. , 2016, ss.159 - 188. |
| AMA | YUSUFOĞLU BİLGİN F Denkleştirme Talebinin Kıyasen Uygulanması İçin Gereken Kıyas Şartları Işığında Tekel Hakkı Vermeyen Sürekli Sözleşme İlişkilerine Uygulanması Sorunu. . 2016; 159 - 188. |
| Vancouver | YUSUFOĞLU BİLGİN F Denkleştirme Talebinin Kıyasen Uygulanması İçin Gereken Kıyas Şartları Işığında Tekel Hakkı Vermeyen Sürekli Sözleşme İlişkilerine Uygulanması Sorunu. . 2016; 159 - 188. |
| IEEE | YUSUFOĞLU BİLGİN F "Denkleştirme Talebinin Kıyasen Uygulanması İçin Gereken Kıyas Şartları Işığında Tekel Hakkı Vermeyen Sürekli Sözleşme İlişkilerine Uygulanması Sorunu." , ss.159 - 188, 2016. |
| ISNAD | YUSUFOĞLU BİLGİN, FÜLÜRYA. "Denkleştirme Talebinin Kıyasen Uygulanması İçin Gereken Kıyas Şartları Işığında Tekel Hakkı Vermeyen Sürekli Sözleşme İlişkilerine Uygulanması Sorunu". (2016), 159-188. |
| APA | YUSUFOĞLU BİLGİN F (2016). Denkleştirme Talebinin Kıyasen Uygulanması İçin Gereken Kıyas Şartları Işığında Tekel Hakkı Vermeyen Sürekli Sözleşme İlişkilerine Uygulanması Sorunu. Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 11(137-138), 159 - 188. |
| Chicago | YUSUFOĞLU BİLGİN FÜLÜRYA Denkleştirme Talebinin Kıyasen Uygulanması İçin Gereken Kıyas Şartları Işığında Tekel Hakkı Vermeyen Sürekli Sözleşme İlişkilerine Uygulanması Sorunu. Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 11, no.137-138 (2016): 159 - 188. |
| MLA | YUSUFOĞLU BİLGİN FÜLÜRYA Denkleştirme Talebinin Kıyasen Uygulanması İçin Gereken Kıyas Şartları Işığında Tekel Hakkı Vermeyen Sürekli Sözleşme İlişkilerine Uygulanması Sorunu. Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, vol.11, no.137-138, 2016, ss.159 - 188. |
| AMA | YUSUFOĞLU BİLGİN F Denkleştirme Talebinin Kıyasen Uygulanması İçin Gereken Kıyas Şartları Işığında Tekel Hakkı Vermeyen Sürekli Sözleşme İlişkilerine Uygulanması Sorunu. Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 2016; 11(137-138): 159 - 188. |
| Vancouver | YUSUFOĞLU BİLGİN F Denkleştirme Talebinin Kıyasen Uygulanması İçin Gereken Kıyas Şartları Işığında Tekel Hakkı Vermeyen Sürekli Sözleşme İlişkilerine Uygulanması Sorunu. Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 2016; 11(137-138): 159 - 188. |
| IEEE | YUSUFOĞLU BİLGİN F "Denkleştirme Talebinin Kıyasen Uygulanması İçin Gereken Kıyas Şartları Işığında Tekel Hakkı Vermeyen Sürekli Sözleşme İlişkilerine Uygulanması Sorunu." Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 11, ss.159 - 188, 2016. |
| ISNAD | YUSUFOĞLU BİLGİN, FÜLÜRYA. "Denkleştirme Talebinin Kıyasen Uygulanması İçin Gereken Kıyas Şartları Işığında Tekel Hakkı Vermeyen Sürekli Sözleşme İlişkilerine Uygulanması Sorunu". Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 11/137-138 (2016), 159-188. |
