Tipomorfoloji: Kentsel Mekânın Yapısını Anlamak

Yıl: 2016 Cilt: 7 Sayı: 18 Sayfa Aralığı: 8 - 21 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Tipomorfoloji: Kentsel Mekânın Yapısını Anlamak

Öz:
İçinde yaşadığımız kentsel mekânın yapısını anlamak, mevcut dokuya yeni mimari müdahalelerde bulunmak ya da ona eklemlenmek için önemli bir aşamadır. Dünya üzerinde çeşitli coğrafyalarda yer alan kentlerin farklı kültürel ve morfolojilere sahip olduğu gözlemlenir. Coğrafi koşullar kadar mekânsal yapıyı etkileyen bir diğer faktör ise toplumların sosyo-kültürel yapısıdır. Bu birbiriyle iç içe geçmiş iki yapı kentlerin tarihsel bir süreç içerisinde değişmesine, evrilmesine neden olur. Bu değişimin mekaniğini anlamak amacıyla özellikle yirminci yüzyılın ilk çeyreğinden itibaren kentler üzerinde morfolojik ve tipolojik çalışmaların ağırlık kazandığına tanık oluruz. Avrupa temelli bu çalışmalar farklı disiplinlerin bakış açılarından kent dokularının mekânsal yapılarını çözümlemeye çalışır. İngiltere'de coğrafya üzerinden giderek kentin morfolojik yapısı incelenirken, İtalya'da mimari ağırlıklı tipoloji ve morfoloji geleneği ön plana çıkar, Fransa'da çalışmalarını sürdüren Versailles okulu ise içerik olarak daha zengindir ve içinde mimarlık, kent planlama, felsefe, sosyoloji vb. alanlardan çeşitli araştırmacıları barındırır. Fakat hepsini ortak paydada bir araya getiren olgu kent mekânının özünde yatan gerçekler ve bu gerçeklerin önderliğinde bir kent kuramı geliştirme çabasıdır. Son birkaç on yıl içerisinde hem tipolojinin hem de morfolojinin inceleme yöntemlerini bir araya getiren ve daha kapsamlı bir bakışla kentsel mekâna odaklanan tipomorfolojik çalışmalar önem kazanmıştır. Her iki gelenekten de beslenen bu çalışmalarda gerçekleştirilen kentsel çözümleme, biçimlerin görünümlerini değil, düzenlemelerin mantığının kavranmasına yöneliktir. Bu metin kentsel mekânın altında yatan mantığı keşfetmeye yönelik kuramsal yaklaşımlar ve ağırlıklı olarak tipomorfoloji üzerinde odaklanacaktır. Bu kuramsal yaklaşımlar kimi zaman uzmanlar tarafından eksik ve tartışılabilir bulunmasına rağmen, fizik mekânla ve inşa edilmiş çevreyle ilgili titiz bir çalışmanın önemini ortaya koyar ve toplumsal olaylara da veri teşkil eden mantığı kavramaya çalışır.
Anahtar Kelime:

Konular: Tarih Kültürel Çalışmalar Sanat

Typomorphology: Discover the Structure of Urban Space

Öz:
Understanding the mechanism of any urban space is essential phase for both future interventions inside the fabric and articulation to the existing situation. Cities around the world have different morphologies and cultures related with them. Beside the geographic characteristics, socio-cultural values also effect the form of cities and cause the historical evolution of the morphology. We have witnessed the exact architectural tendencies from the beginning of the twentieth century that tried to understand the mechanisms which gave the shape of the cities as typologically and morphologically. These Europe based studies try to investigate the spatial structure of the urban spaces from a different discipline's point of view. While the cities were investigated according to geographical tendency in England, architectural based typo-morphological studies were initiated in Italy. In Versailles School in France has wide range of researches from different fields such as architects, urban planners, philosophers, sociologists, etc. The important phenomenon which connects these three approaches in same denominator is the realities underlying the essence of the urban space and the aim of developing an urban theory according to theme. Today typomorphological works are under more consideration than the typological and morphological ones. New tendency is combining both and focusing on urban issues extensively. Typomorphological works are generally focusing on the logic of urban order rather than appearances of the forms. This text will try to deal with these tendencies which try to discover the urban spatial logic. Although some of them can be found as incomplete by the researches, they try to explain the characteristics of urban space and man-made environment and discover the logic of things which constitute a base for social events.
Anahtar Kelime:

Konular: Tarih Kültürel Çalışmalar Sanat
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Bibliyografik
  • Marzot, N. (2002). The study of urban form in Italy. Urban Morphology, 6(2), 59-73
  • Menghini, A.B. (2002). The city as form and structure: The urban project in Italy from the 1920s to the 1980s. Urban Morphology, 6(2), 75-86
  • Moudon, A.V. (1994). Getting to know the built landscape: Typomorphology. In K.A. Franck, L.H. Schneekloth (Eds.), (1994). Ordering space: Types in architecture and design. New York: Wiley, John & Sons.
  • Panerai, P. ve Castex, J. (1970-71). Notes sur la structure de l' espace urbain, l'architecture d'aujourd'hui, 153, Dec. 1970-Jan. 1971, 30-33.(A. Köksal, A. Arel, E. Gürsel, S. Özkan, Çev.), 2005,Selçuk Batur için mimarlık yazıları. Ankara: Mimarlar Odası Yayınları.
  • Petruccioli, A. (2008). Bellek yitiminin ardından, Akdeniz İslam kent dokusunun öğret- tikleri. İstanbul: YEM Yayınları.
  • Rossi, A. (1984). The architecture of the city. Massachusetts, Cambridge: The MIT Press.
  • Whitehand, J.W.R. (2001). British urban morphology: Conzenian tradition. Urban Morphology, 5(2), 103-109.
  • Whitehand, J.W.R. (2007). Conzenian urban morphology and the urban landscapes. Sixth Space Syntax Symposium Proceedings, İTÜ, İstanbul.
  • Yücel, A. (1979). Mekân okuma aracı olarak tipolojik çözümleme. M.Pultar (Der.), Çevre, yapı ve tasarım içinde. Ankara: ÇEMBİL.
APA GÜRER T (2016). Tipomorfoloji: Kentsel Mekânın Yapısını Anlamak. , 8 - 21.
Chicago GÜRER Tan Kamil Tipomorfoloji: Kentsel Mekânın Yapısını Anlamak. (2016): 8 - 21.
MLA GÜRER Tan Kamil Tipomorfoloji: Kentsel Mekânın Yapısını Anlamak. , 2016, ss.8 - 21.
AMA GÜRER T Tipomorfoloji: Kentsel Mekânın Yapısını Anlamak. . 2016; 8 - 21.
Vancouver GÜRER T Tipomorfoloji: Kentsel Mekânın Yapısını Anlamak. . 2016; 8 - 21.
IEEE GÜRER T "Tipomorfoloji: Kentsel Mekânın Yapısını Anlamak." , ss.8 - 21, 2016.
ISNAD GÜRER, Tan Kamil. "Tipomorfoloji: Kentsel Mekânın Yapısını Anlamak". (2016), 8-21.
APA GÜRER T (2016). Tipomorfoloji: Kentsel Mekânın Yapısını Anlamak. İdealkent, 7(18), 8 - 21.
Chicago GÜRER Tan Kamil Tipomorfoloji: Kentsel Mekânın Yapısını Anlamak. İdealkent 7, no.18 (2016): 8 - 21.
MLA GÜRER Tan Kamil Tipomorfoloji: Kentsel Mekânın Yapısını Anlamak. İdealkent, vol.7, no.18, 2016, ss.8 - 21.
AMA GÜRER T Tipomorfoloji: Kentsel Mekânın Yapısını Anlamak. İdealkent. 2016; 7(18): 8 - 21.
Vancouver GÜRER T Tipomorfoloji: Kentsel Mekânın Yapısını Anlamak. İdealkent. 2016; 7(18): 8 - 21.
IEEE GÜRER T "Tipomorfoloji: Kentsel Mekânın Yapısını Anlamak." İdealkent, 7, ss.8 - 21, 2016.
ISNAD GÜRER, Tan Kamil. "Tipomorfoloji: Kentsel Mekânın Yapısını Anlamak". İdealkent 7/18 (2016), 8-21.