Bir sanayi sitesinde küçük ölçekli işyerlerindeki risk faktörleri ve yaşam kalitesi ile ilişkisi

ÖZTÜRK, Mustafa; SÖNMEZ, Yonca; USKUN, Ersin; kişioğlu, ahmet nesimi

Bir sanayi sitesinde küçük ölçekli işyerlerindeki risk faktörleri ve yaşam kalitesi ile ilişkisi

Ersin USKUN, (Süleyman Demirel Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Halk Sağlığı Anabilim Dalı, Isparta, Türkiye)

Mustafa ÖZTÜRK, (Adıyaman Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Halk Sağlığı Anabilim Dalı, Adıyaman, Türkiye)

Ahmet Nesimi KİŞİOĞLU, (Süleyman Demirel Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Halk Sağlığı Anabilim Dalı, Isparta, Türkiye)

Yonca SÖNMEZ (Süleyman Demirel Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Halk Sağlığı Anabilim Dalı, Isparta, Türkiye)

Türkiye Halk Sağlığı Dergisi

9 1

Yıl: 2015 Cilt: 13 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 97 - 114 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Bir sanayi sitesinde küçük ölçekli işyerlerindeki risk faktörleri ve yaşam kalitesi ile ilişkisi

Öz:

Amaç: Çalışma ortamı çalışanların sağlık, sosyal ve kültürel durumlarına etki eden faktörlere sahiptir. Yaşam kalitesi; sağlık durumunun değerlendirilmesinde önemli bir sonuç ölçümüdür. Bu araştırmanın amacı bir sanayi sitesinde bulunan küçük ölçekli işyerlerinde çalışanların çalışma ortamındaki riskleri belirlemek ve yaşam kalitesi ile ilişkisini incelemektir. Yöntem: Kesitsel tipteki bu çalışma 500 küçük ölçekli işyeri bulunduran bir sanayi sitesinde gerçekleştirildi. Basit rasgele örnekleme yöntemiyle 125 işyeri seçildi ve çalışanların tamamına (n=298) anket uygulandı. Yaşam kalitesi ölçümü için Dünya Sağlık Örgütü Yaşam Kalitesi Ölçeği Kısa Formu-Türkçe Versiyonu (WHOQOL-BREF-TR) kullanıldı. Analiz için, tanımlayıcı istatistikler, Mann Whitney U, ttesti, varyans analizi, Pearson korelasyon ve lineer regresyon analizleri kullanıldı. Bulgular: Araştırma grubunun ortalama yaşı 34.8±10.9'du ve %94.6'sı erkekti. Fiziksel, psikolojik, sosyal, çevresel ve kültüre standardize (ulusal) çevre alan puanları (ortalama±ss) sırasıyla 15.5±2.4, 14.7±2.5, 15.3±3.0, 13.8±2.5 ve 14.9±4.3'dü. Çalışma ortamında en yaygın belirlenen riskler sırasıyla psikososyal (%96.3), ergonomik (%67.1), kimyasal (%32.9), fiziksel (%32.2) ve biyolojik (%28.5) risklerdi. En az bir riske maruz kalan çalışanların fiziksel, psikolojik ve kültüre standardize çevre alanı puanları diğerlerinden anlamlı biçimde düşüktü (sırasıyla p<0.05, p<0.05 ve p<0.05). Sonuç: Bu araştırmanın sonucunda; cinsiyetin, ekonomik düzeye ilişkin algının ve risk içeren bir ortamda çalışmanın, yaşam kalitesi alt alanlarının anlamlı yordayıcıları arasında bulunduğu ve özellikle risk içeren bir ortamda çalışmanın, fiziksel ve psikolojik alanda en önemli yordayıcı olduğu belirlenmiştir

Anahtar Kelime:

Konular: İş İşletme Temel Sağlık Hizmetleri Sağlık Bilimleri ve Hizmetleri Ergonomi

Risk factors of small scale work places in an industrial site in relations to quality of life

Öz:

Objective: Working environments include many factors that affect the workers' health, their social and cultural situations. Quality of life is an important outcome measure for evaluation of health conditions. This study determines the risk factors of workers in small-scale work places in an industrial site and evaluates their relationship with quality of life. Methods: This cross-sectional study was performed at an industrial site which includes 500 small scale work places. 125 work places were selected by randomized sampling and all workers (n=298) in these work places were asked to completed a questionnaire. The World Health Organization Quality of Life Scale (Turkish Version) (WHOQOL-BREF-TR) was used to measure the quality of life. For analysis, descriptive statistics, Mann Whitney U, independent t test, variance analyses, Pearson's correlation and linear regression were used. Results: The mean age of the study group was 34.8±10.9 and 94.6% of the subjects were male. Physical, psychological, social, environmental and national environmental domain scores (mean±standart deviation) were found as 15.5±2.4, 14.7±2.5, 15.3±3.0, 13.8±2.5 and 14.9±4.3 respectively. In the working environment, the most common risks were (respectively) psychosocial (96.3%), ergonomic (67.1%), chemical (32.9%), physical (32.2%) and biological risks (28.5%). Physical, psychological, and national environmental domain scores of workers who were exposed at least one risk were found to be lower than others. Conclusion: Sex, perception of own economic potential and the working environment were risks with significant relevance for the quality of life. The study concluded that the working environment in particular includes risks that were the most important factor on physical and psychological domains

Anahtar Kelime:

Konular: İş İşletme Temel Sağlık Hizmetleri Sağlık Bilimleri ve Hizmetleri Ergonomi

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Blanc PD. Why quality of life should matter to occupational health researchers. Occup Environ Med 2004;61(7):571.
Tatar M, Tatar F. Sağlığın ölçülmesi: Kavramsal bir çerçeve. Toplum ve Hekim 1997;12(78):54-61.
Uz MH. Sağlık düzeyi ve sağlık hizmetlerinin sonuçlarının ölçülmesinde yapılan 1998;8(1):8-10. Sağlık ve Toplum
Fidan D, Unal B, Demiral Y. Sağlığa ilişkin yaşam kalitesi kavramı ve ölçüm yöntemleri. Sağlık ve Toplum 2003;13(3):3-8.
Şahin B. Sağlığın ölçümü ve kullanım alanlarına teorik bir bakış. Sağlık ve Toplum 1999;9(3):3-11.
World Health Organization (WHO). 1996. WHOQOL-BREF introduction, administiration scoring and generic version of the assessment, Field Trial Version. Geneva: WHO, Programme on Mental Health. Erişim adresi:http://www.who.int/ mental_health/media/en/76.pdf Erişim tarihi: 09.06.2014
World Health Organization (WHO). WHOQOL User Manual. Geneva: WHO, Programme on Mental Health; 1998.
Skevington SM, O'Connell KA, The WHOQOL Group. Can we identify the poorest quality of life? Assessing the importance of quality of life using the WHOQOL-100. Quality of Life Research 2004;13(1):23-34.
9. The WHOQOL Group. Development of the World Health Organization WHOQOL-BREF quality of life assessment. The WHOQOL Group. Psychol Med 1998;28(3):551-558.
10. Pattani S, Constantinovici N, Williams S. Predictors of re-employment and quality of life in NHS staff one year after early retirement because of ill health; a national prospective study. Occup Environ Med 2004;61(7):572-576.
11. Ergör A. Biyolojik ve ergonomik risk etmenleri. Erişim adresi: http:// kisi.deu.edu.tr//alp.ergor/5030-uygulamaB-ErgoRE-2013-1(93).pdf Erişim tarihi: 06.06.2014
12. Ergör A. Kimyasal fiziksel risk etmenleri. Erişim adresi: http://kisi.deu.edu.tr// alp.ergor/5030-uygulama-K-Fretmenleri- 2013-1.pdf Erişim tarihi: 06.06.2014.
13. Oktaylar HC, editor. İş Sağlığı ve Güvenliği İşyeri Hekimliği Hazırlık Kılavuzu. Ankara: Yargı Yayınları, 2014.
14. Bilir N, Yıldız AN, editörler. İş Sağlığı ve Güvenliği. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Tayınları, 2014.
15. Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmelerin Tanımı, Nitelikleri ve Sınıflandırılması Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik (4 Kasım 2012 Tarih ve 28457 Sayılı Resmi Gazete)
16. The WHOQOL Group. The World Health Organisation quality of life assessment (WHOQOL): Position paper from the World Health Organisation. Social Science & Medicine 1995;41(10):1403-1409.
17. The WHOQOL Group. The World Health Organisation quality of life assessment (WHOQOL): Development and psychometric properties. Social Science & Medicine 1998;46(12):1569-1585.
18. Eser E, Fidaner H, Fidaner C, Eser SY, Elbi H, Göker E. WHOQOL-Bref'in Psikometrik Özellikleri. 3P Dergisi (Psikiyatri Psikoloji Psikofarmakoloji) 1999;7(2):23-40.
19. Yalcin SE, Fidaner H, Fidaner C, Elbi H, Göker E. Yaşam Kalitesinin Ölçülmesi, WHOQOL-100 ve WHOQOL-BREF. 3 P (Psikiyatri, Psikoloji, Psikofarmakoloji) Dergisi, 1999;7(supp.2):5-13.
20. Türkiye İstatistik Kurumu. Seçilmiş Göstergelerle Isparta, 2013. Erişim adresi: http://www.tuik.gov.tr/ilGostergeleri/iller/ ISPARTA.pdf Erişim tarihi: 23 Aralık 2014
21. Yıldırım A, Hacıhasanoğlu R. Sağlık Çalışanlarında Yaşam Kalitesi ve Etkileyen Değişkenler. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi 2011;2(2):61-68.
22. Erbay Dündar P, Bilge B, Baydur H, Pala T, Eser E, Ergör A et al. Manisa'da Çıraklık Eğitim Merkezinde Eğitim Gören Gençlerin Yaşam Kalitesini Etkileyen Faktörler. Toplum Hekimliği Bülteni 2006;25(1):24- 29.
23. Işıklı B, Kalyoncu C, Arslantaş D. Eskişehir Mahmudiye'de 35 Yaş ve Üzeri Kişilerde Yaşam Kalitesi. Toplum Hekimliği Bülteni 2007;26(3):7-12.
24. Arslantaş D, Metintaş S, Ünsal A, Kalyoncu C. Eskişehir Mahmudiye ilçesi yaşlılarında yaşam kalitesi. Osmangazi Tıp Dergisi 2006;28(2):81-89.
25. Khorshid L, Eşer İ, Arslan GG. Erişkin Bireylerde Kolesterol Düzeyi ve Yaşam Kalitesinin İncelenmesi. İzmir: 2. Sağlıkta Yaşam Kalitesi Kongre Özet Kitabı; 2007. p.92.
26. Şen HÖ, Ergin D. Akneli Ergenlerde Yaşam Kalitesini Etkileyen Faktörler. İzmir: 4. Ulusal Sağlıkta Yaşam Kalitesi Kongre Özet Kitabı; 4-6 Nisan 2013.p. 75.
27. Kaygusuz A, Gülen H, Erbay A, Erdoğan İ, Kazancı E, Atabay B, et al. İzmir'de Onkoloji Ve Poliklinik Çalışanlarında Yaşam Kalitesi. İzmir: 4. Ulusal Sağlıkta Yaşam Kalitesi Kongre Özet Kitabı; 4-6 Nisan 2013. p. 68
28. Aydın P, Günay T, Baydur H, Şimşek H. İzmir'de yarı kentsel bir bölgede 45-59 yaş kadınlarda yaşam kalitesinin değerlendirilmesi. Tıp Araştırmaları Dergisi 2012;10(3):88-93.
29. Saka G, Çifçi S, Değer V, Arslan E. Mardin İl Merkezinde 3 Nolu Sağlık Ocağı Bölgesinde Yaşlıların Yaşam Kalitesini Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi. İzmir: 3. Çalışma ortamında riskler ve yaşam kalitesi Turk J Public Health 2015;13(2) 113 Ulusal Sağlıkta Yaşam Kalitesi Kongre Özet Kitabı; 25-27 Mart 2010. p. 213.
30. Mollaoğlu M, Özkan Tuncay F, Kars Fertelli T, Solmaz G. Kronik Hastalığı Olan Bireye Bakım Verenlerde Yaşam Kalitesi ve Sosyal Destek Arasındaki İlişki. İzmir: 4. Ulusal Sağlıkta Yaşam Kalitesi Kongre Özet Kitabı; 4-6 Nisan 2013.p. 11
31. Birtane M, Tuna H, Ekuklu G, Uzunca K, Akçi C, Kokino S. Edirne Huzurevi Sakinlerinde Yaşam Kalitesine Etki Eden Etmenlerin İrdelenmesi. Geriatri 2000;3(4):141-145.
32. Turgul Ö, Mandıracıoğlu A, Özuğurlu B, Özgener N, Deveci H. Narlıdere İlçesinde 65 Yaş Üstü Nüfusun Yaşam Kalitesinin Değerlendirilmesi. İzmir: 1. Ulusal Sağlıkta Yaşam Kalitesi Kongre Özet Kitabı; 2004. p. 26.
33. Avcı K, Pala K. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesinde Çalışan Araştırma Görevlisi ve Uzman Doktorların Yaşam Kalitesinin Değerlendirilmesi. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 2004;30(2): 81-85.
34. Wang X, Matsuda N, Ma H, Shinfuku N. Comparative study of quality of life between the Chinese and Japanese adolescent populations. Psychiatry and Clinical Neurosciences 2000;54(2):147-152.
35. Borglin G, Jakobsson U, Edberg A, Hallberg IR. Selfreported health complaints and their prediction of overall and healthrelated quality of life among elderly people. Int J Nurs Stud 2005;42(2):147-158.
36. Asada Y, Ohkusa Y. Analysis of healthrelated quality of life (HRQL), its distribution by income in Japan, 1989 and 1998. Social Science and Medicine 2004;59:1423-1433.
37. Saatli G, Eser E, Pala T, Göngür N. Hasta Memnuniyeti ve Yaşam Kalitesi Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Sivas: 8. Halk Sağlığı Günleri Bildiri Özetleri; 23-25 Haziran 2003. p. 235.
38. Sönmez Y, Uçku R, Kıtay Ş et al. İzmir'de Bir Sağlık Ocağı Bölgesinde Yaşayan 75 Yaş ve Üzeri Bireylerde Yaşam Kalitesi Ve Etkileyen Etmenler. DEU Tıp Fakültesi Dergisi 2007;21(3):145-153.
39. Calıştır B, Dereli F, Ayan H, Canturk A. Muğla İl Merkezinde Yaşayan Yaşlı Bireylerin Yaşam Kalitelerinin İncelenmesi. Türk Geriatri Dergisi 2006;9(1):30-33.
40. Guallar-Castillon P, Sendino A R, Banegas J R, Lopez- Garcia E, RodriguezArtalejo F. Differences in quality of life between women and men in the older population of Spain. Soc Sci Med 2005;60(6):1229-1240.
41. Chung JO, Cho DH, Chung DJ, Chung MY. Assessment of factors associated with the quality of life in Korean type 2 diabetic patients. Inten Med 2013;52(2):179-185.
42. Lüleci E, Mandıracıoğlu A. Manisa'da Huzurevlerinde Yaşayan Yaşlıların Günlük Yaşam Aktivitelerinin ve Yaşam Kalitelerinin Belirlenmesi. Eskişehir: 7. Halk Sağlığı Günleri; 2002. p.5.
43. Messing K. Women Workers İçinde: Public Health & Preventive Medicine. 14th Edition. Maxcy-RosenauLast. Appleton and Lange. USA 1998 s:693-966.
44. Kılıçoğlu A, Yenilmez Ç. Huzurevindeki Yaşlı Bireylerde Yaşam Kalitesi ve Bireye Özgü Etkenler İle İlişkisi. Düşünen Adam Dergisi 2005;18(4):187-195.
45. Acheson D, Alleyne GA, Casas JA, Castillo-Salgado C, Barzach M, Braveman P et al. Round table discussion. Health inequalities and the health of the poor. Bull World Health Organ 2000;78(1):75-85.
46. Milio N. Minority populations and health: An indroduction to health disparities in The United States. JAMA 2005;294(19):1280-1281.
47. Ergün FS, Oran NT, Bender CM. Quality of life of oncology nurses. Cancer Nurs 2005;28(3):193-199.
48. Chou YC, Lin LC, Chang AL, Schalock RL. The quality of life of family cregivers of adults with ıntellectual disabilities in Taiwan. Journal of Applied Research in Intellectual Disabilities (JARID) 2007;20(3):200-210. Çalışma ortamında riskler ve yaşam kalitesi Turk J Public Health 2015;13(2) 114
49. Musaoğlu Z. Trakya Üniversitesi Öğretim Elemanlarının Sağlıkla İlintili Yaşam Kalitesi. [Uzmanlık Tezi] Edirne: Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi Aile Hekimliği AD; 2008.
50. Cimete G, Gencalp NS, Keskin G. Quality of life and job satisfaction of nurses. J Nurs Care Qual 2003;18(2):151-158.
51. Jirojanakul P, Skevington SM, Hudson J. Predicting young children's quality of life. Soc Sci Med 2003;57(7):1277-1288.
52. Spurrier NJ, Sawyer MG, Clark JJ, Boghurst P. Socioeconomic differentials in the health-related quality of life of Australian children: results of a National Study. Aust NZJ Public Health 2003;27(1):27-33.
53. Nehir S, Çoban A, Demirci H, Özbaşaran F, İnceboz Ü. Menopozal Belirtilerin ve Evlilik Uyumunun Yaşam Kalitesi Üzerine Etkisi. Cumhuriyet Tıp Derg 2009;31(1):15- 21.
54. Gülmez H. Çalışanların Yaşam Kalitesini Etkileyen Faktörler. Turkish Journal Of Family Medicine and Primary Care (TJFMPC) 2013;7(4):74-82.
55. Ergen O, Tanrıverdi A, Kumbasar E, Arslan D. Atmaca D. Sağlık Personelinin Yaşam Kalitesi Üzerine Kesitsel Bir Çalışma. Haseki Tıp Bülteni 2011;49:14-19.
56. Kaya M. Ankara'da 112 Acil Yardım Hizmetleri Sağlık Çalışanlarının Öznel Yaşam Kalitelerinin Değerlendirilmesi. Sağlık ve Toplum Dergisi 2004;4:1-14.
57. Baydur H. Soma Elektrik Üretim ve Ticaret Anonim Şirketi Tesislerinde Çalışan İşçilerde Bazı Sosyodemografik Faktörlerle Yaşam Kalitesinin İlişkisi. (Halk Sağlığı Yüksek Lisans Tezi). Manisa: Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2001.
58. Kavlu İ, Pınar R. Acil Servislerde Çalışan Hemşirelerin Tükenmişlik ve İş Doyumlarının Yaşam Kalitesine Etkisi. Türkiye Klinikleri J Med Sci 2009;29(6):1543-1555.
59. Yeşil A, Ergün Ü, Amasyalı C, Er F, Olgun NN, Aker AT. Çalışanlar için Yaşam Kalitesi Ölçeği Türkçe Uyarlaması Geçerlik ve Güvenilirlik Çalışması. Nöropsikiyatri Arşivi 2010;47(2):111-117.
60. Lerner DJ, Levine S, Malspeis S, D'Agostino RB. Job strain and health-related quality of life in a national sample. Am J Public Health 1994;84(10):1580-1585.
61. Selvi Y, Özdemir PG, Özdemir O, Aydın A, Beşiroğlu L. Sağlık Çalışanlarında Vardiyalı Çalışma Sisteminin Sebep Olduğu Genel Ruhsal Belirtiler ve Yaşam Kalitesi Üzerine Etkisi. Düşünen Adam Psikiyatri ve Nörolojik Bilimler Dergisi 2010;23(4):238- 43.

APA	USKUN E, ÖZTÜRK M, kişioğlu a, SÖNMEZ Y (2015). Bir sanayi sitesinde küçük ölçekli işyerlerindeki risk faktörleri ve yaşam kalitesi ile ilişkisi. , 97 - 114.
Chicago	USKUN Ersin,ÖZTÜRK Mustafa,kişioğlu ahmet nesimi,SÖNMEZ Yonca Bir sanayi sitesinde küçük ölçekli işyerlerindeki risk faktörleri ve yaşam kalitesi ile ilişkisi. (2015): 97 - 114.
MLA	USKUN Ersin,ÖZTÜRK Mustafa,kişioğlu ahmet nesimi,SÖNMEZ Yonca Bir sanayi sitesinde küçük ölçekli işyerlerindeki risk faktörleri ve yaşam kalitesi ile ilişkisi. , 2015, ss.97 - 114.
AMA	USKUN E,ÖZTÜRK M,kişioğlu a,SÖNMEZ Y Bir sanayi sitesinde küçük ölçekli işyerlerindeki risk faktörleri ve yaşam kalitesi ile ilişkisi. . 2015; 97 - 114.
Vancouver	USKUN E,ÖZTÜRK M,kişioğlu a,SÖNMEZ Y Bir sanayi sitesinde küçük ölçekli işyerlerindeki risk faktörleri ve yaşam kalitesi ile ilişkisi. . 2015; 97 - 114.
IEEE	USKUN E,ÖZTÜRK M,kişioğlu a,SÖNMEZ Y "Bir sanayi sitesinde küçük ölçekli işyerlerindeki risk faktörleri ve yaşam kalitesi ile ilişkisi." , ss.97 - 114, 2015.
ISNAD	USKUN, Ersin vd. "Bir sanayi sitesinde küçük ölçekli işyerlerindeki risk faktörleri ve yaşam kalitesi ile ilişkisi". (2015), 97-114.

APA	USKUN E, ÖZTÜRK M, kişioğlu a, SÖNMEZ Y (2015). Bir sanayi sitesinde küçük ölçekli işyerlerindeki risk faktörleri ve yaşam kalitesi ile ilişkisi. Türkiye Halk Sağlığı Dergisi, 13(2), 97 - 114.
Chicago	USKUN Ersin,ÖZTÜRK Mustafa,kişioğlu ahmet nesimi,SÖNMEZ Yonca Bir sanayi sitesinde küçük ölçekli işyerlerindeki risk faktörleri ve yaşam kalitesi ile ilişkisi. Türkiye Halk Sağlığı Dergisi 13, no.2 (2015): 97 - 114.
MLA	USKUN Ersin,ÖZTÜRK Mustafa,kişioğlu ahmet nesimi,SÖNMEZ Yonca Bir sanayi sitesinde küçük ölçekli işyerlerindeki risk faktörleri ve yaşam kalitesi ile ilişkisi. Türkiye Halk Sağlığı Dergisi, vol.13, no.2, 2015, ss.97 - 114.
AMA	USKUN E,ÖZTÜRK M,kişioğlu a,SÖNMEZ Y Bir sanayi sitesinde küçük ölçekli işyerlerindeki risk faktörleri ve yaşam kalitesi ile ilişkisi. Türkiye Halk Sağlığı Dergisi. 2015; 13(2): 97 - 114.
Vancouver	USKUN E,ÖZTÜRK M,kişioğlu a,SÖNMEZ Y Bir sanayi sitesinde küçük ölçekli işyerlerindeki risk faktörleri ve yaşam kalitesi ile ilişkisi. Türkiye Halk Sağlığı Dergisi. 2015; 13(2): 97 - 114.
IEEE	USKUN E,ÖZTÜRK M,kişioğlu a,SÖNMEZ Y "Bir sanayi sitesinde küçük ölçekli işyerlerindeki risk faktörleri ve yaşam kalitesi ile ilişkisi." Türkiye Halk Sağlığı Dergisi, 13, ss.97 - 114, 2015.
ISNAD	USKUN, Ersin vd. "Bir sanayi sitesinde küçük ölçekli işyerlerindeki risk faktörleri ve yaşam kalitesi ile ilişkisi". Türkiye Halk Sağlığı Dergisi 13/2 (2015), 97-114.