CBS Tabanlı RUSLE Yöntemiyle Işıklı Gölü Havzasının Erozyon Risk Analizi

TATAR DÖNMEZ, Sevgi; özdemir, aozdemir

CBS Tabanlı RUSLE Yöntemiyle Işıklı Gölü Havzasının Erozyon Risk Analizi

Mehmet Ali ÖZDEMİR, (Afyon Kocatepe Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Coğrafya Bölümü, Afyonkarahisar, Türkiye)

Sevgi TATAR DÖNMEZ (Afyon Kocatepe Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Coğrafya Bölümü, Afyonkarahisar, Türkiye)

Harita Teknolojileri Elektronik Dergisi

12 2

Yıl: 2016 Cilt: 8 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 1 - 21 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

CBS Tabanlı RUSLE Yöntemiyle Işıklı Gölü Havzasının Erozyon Risk Analizi

Öz:

Günümüzde çok önemli bir sorun olan erozyon, genellikle yanlış arazi kullanımı ve insan tahribatı nedeniyle, eğimli arazilerde toprağın tutucu bitki örtüsünün azaldığı ya da tamamen yok olduğu toprak profilinin üst katmanlarından başlayıp alta doğru devam eden aşınma ve taşınma olayıdır. Çalışma alanı, Ege Bölgesi İç Batı Anadolu Bölümü'nde bulunan ve Büyük Menderes nehri havzasının önemli bir bölümünü oluşturan Işıklı Gölü havzasıdır. Bu çalışmanın amacı; son yıllarda erozyon risk analizlerinin doğru bir biçimde yapılmasında oldukça fazla tercih edilen CBS tabanlı RUSLE yöntemini kullanarak Işıklı Gölü havzasının erozyon risk sahalarının belirlenmesi ve haritalanmasıdır. Bu çalışmada RUSLE yönteminin uygulanması için ArcGIS 10.2 ve ENVİ programları kullanılmıştır. Bu çalışma sonucunda oluşturulan Işıklı Gölü havzası erozyon risk analizi haritasına göre çeşitli risk sınıfları belirlenmiştir. Bunlar; çok hafif, hafif, orta, şiddetli ve çok şiddetli şeklinde beş sınıf olarak ayrılmaktadır. Çalışma alanında uygulanan RUSLE yönteminin diğer bir sonucu ise çalışma alanında meydana gelen erozyonla taşınan sediment miktarının tahmini olarak hesaplanmasıdır. Buna göre Işıklı Gölü havzasında erozyon bakımından en riskli kesimler, havzanın doğusunda yer alan ve oldukça engebeli bir yapıya sahip olan Akdağ kütlesinin bulunduğu kesim başta olmak üzere, havzanın kuzey, kuzeybatı, batı, güneybatı ve güneyinde bulunan diğer dağlık ve engebeli alanlarda bulunmaktadır. Çalışma Işıklı Gölü havzasında tespit edilen erozyon riski taşıyan alanlarda gerekli tedbirlerin alınması için önem taşımaktadır. Böylelikle erozyonla taşınan sediment miktarı en aza indirilerek toprağın korunması sağlanacaktır.

Anahtar Kelime:

Konular: Biyoloji Coğrafya

GIS- Based RUSLE Method of the Erosion Risk Analysis in Işıklı Lake Basin

Öz:

Erosion, which is a very important problem nowadays, usually due to improper land use and antropogenic degredation of vegetation on slopes where the holder is reduced or disappears completely, starting from the upper layers of the soil profile and the on goingwear and is moving to ward the bottom. The study area is located in western Anatolia part of Aegean Region and constitute a significant part of the Büyük Menderes river basin it is Işıklı Lake basin. The aim of this study is mapping and identification of erosion risk areas in Işıklı Lake Basin by using GIS based RUSLE method. In this study, GIS-based method for the implementation of RUSLE, ArcGIS10.2 and ENVİ programmes has been used. This study was created as a result of various risk classes according to the map of erosion risk analysis the Işıklı Lake basin were determined. These are; veryslight, slight, moderate, severe and very severe are divided into five classes.Another consequence of theme method implemented in the study area RUSLE erosion from occurring in the study area to calculate an estimate of the amount of sediment that are transported by. Accordingly, in Işıklı Lake basin in terms of soil erosion is the most risky part of the basin is quite rugged and has a structure which is located tothe East sector where the mass is located Akdağ, including basin north, northwest, west, southwest and South are mountainous and hilly areas in other. This study identified are as with erosion risk in the watershed in Işıklı Lake, it is important to take the necessary measures.Thus, the amount of sediment which is carried by erosion, will be minimized and the protection of soil can be provided.

Anahtar Kelime:

Konular: Biyoloji Coğrafya

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Çanga, M. (1995). Toprak ve Su Koruma, Ankara Üniv. Ziraat Fak., Yayın No. 1386, Ders Kitabı. 400, Ankara
İşler, N. (2013). Ders Notları, Mustafa Kemal Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Hatay
Tağıl, Ş. (2007). Tuzla Çayı Havzasında (Biga Yarımadası) CBS-Tabanlı RUSLE Modeli Kullanarak Arazi Degradasyonu Risk Değerlendirmesi, Ekoloji, 17, 65, 11-20
Cebel, H., Akgül, S. (2011). Toprak Oluşumu ve Koruyucu Önlemler, Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim, S. 134, ss. 57-61
Cürebal, İ., Ekinci, D. (2006). Kızılkeçili Deresi Havzasında CBS Tabanlı RUSLE Yöntemiyle Erozyon Analizi, Türk Coğrafya Dergisi, 47, 115-130. Kapladığı alan % oranı Çok hafif Hafif Orta Şiddetli Çok şiddetli Toplam 47.777 13.129 8.982 4.046 6.188 80.123 100
Değerliyurt, M. (2013). Arsuz Çayı Havzasının Erozyon Duyarlılık Analizi, International Journal of Social Science, Do i number: http://dx.doi.org/10.9761/JASSS1630 Volume 6 Issue 7, p. 321- 344.
Değerliyurt, M. (2013). Antakya Şehri ve Yakın Çevresinde Meydana Gelen Erozyonun Coğrafi Dağılışı ve Analizi, Turkish Studies- International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 8/8 , p. 1745-1764, Ankara, Turkey
Ekinci, D. (2007). Estimating of soilerosion in lake durusu basin using revised USLE 3d with GIS, Çantay Kitabevi, İstanbul
Erkal, T. (2012). Çobanlar Havzası'nda (Afyonkarahisar) Toprak Erozyonun Değerlendirmesi. The Journal of Academic Social Science Studies 5 (8): 543-562.
Karabulut, M., Küçükönder, M. (2008). Kahramanmaraş Ovası ve Çevresinde CBS Kullanılarak Erozyon Alanlarının Tespiti. KSÜ Fen ve Mühendislik Dergisi 11 (2): 14-22.
Jones, D.,S., Kowalski, D., G., Shaw, R., B. (1996). Calculating revised universal soil loss equation (rusle) estimates on department of defense lands: a review of rusle factors and u.s. army land condition-trend analysis (lcta) data gaps, Center for Ecological Management of Military Lands Department of Forest Science, Colorado State University, Fort Collins, CO 80523
Özşahin, E. (2011). Zeytinli Çayı Havzasının (Balıkesir) Erozyon Analizi. E-Journal of New World Sciences Academy, 6 (1): 42-56.
Tağıl, Ş. (2009). Çakırdere ve Yahu Dere Havzalarında (Balıkesir) Toprak Kaybının Mekânsal Dağılışı ve Etkileyen Faktörler. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12 (22): 23-39.
Yıldırım, Ü. (2011). Assessment of soil erosion at the Değirmen creek watershed area, Afyonkarahisar, Turkey. In: Ayvaz M (ed). (2011). Proceedings of the International Symposium on Environmental Protectionand Planning: Geographic Information Systems (GIS) and Remote Sensing (RS) Applications (ISEPP), pp.: 73-80, 28-29 June, Izmir.
Yıldırım, Ü., Erkal, T. (2008). Kumalar Dağı (Afyonkarahisar) Doğu ve Batısındaki Sahalarda Toprak Erozyonunun Değerlendirilmesi. TÜBİTAK Proje No: TOVAG 107 O 648, Afyonkarahisar.
Yıldırım, Ü., Erkal, T. (2011). Prediction of soilerosion risk using a gıs-based USLE model: a case study fromthe şuhut watershed area, Afyonkarahisar, Turkey. Fresenius Environmental Bulletin, 20 (4): 953-961.
Ceylan, M.A. (1998). Baklan- Çivril Havzası ve Yakın Çevresinin Hidrojeomorfolojik Etüdü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Coğrafya Ana Bilim Dalı, İstanbul.
Kadıoğlu, Y. (2008). Çal'da Bağcılığın Coğrafi Analizi, Doğu Coğrafya Dergisi, Sayı: 20, S.141- 161, Konya.
Kadıoğlu, Y. (2009). Çivril'de Şeker Pancarı Tarımının Coğrafi Özellikleri, Doğu Coğrafya Dergisi, Sayı: 22, S.107-124, Erzurum.
Anonim (2014). DSİ 2014 Sulama Planı Uygulama Raporu, Irgıllı Sulama Planı Uygulaması, Denizli
Aksu, N. ve Uçan, K. (2012) Hurman Çayı Havzasında Ölçülen ve Ampirik Yöntemlerle Hesaplanan Sediment Verimlerinin Karşılaştırılması, KSU Doğa Bil. Dergisi, 15(3), KSU J. Nat. Sci., 5(3),Trabzon
Goksu, E., Uygun, İ., Alışık, A. Barlas, S. (1979). Türkiye Akarsularında Sediment Verimi ve Sediment Taşıma Miktarları ile Havza Parametreleri Arasındaki İlişkiler, I.Ulusal Hidroloji Kongresi, 12-14 Kasım, İTÜ, İstanbul.
Sevinc, A.N. (1993). Havza Sediment Verimi. KHGM., Ankara Araştırma Enstitusu Yayınları, Ankara.
Wischmeier, W.H. ve Smith, D.D. 1978, Predicting rainfall erosion losses, Agricultural Handbook, US Department of Agrıculture, Washington, DC, USA
Morgan,R., Morgan D., Finney, H. (1984). A Predictive model for the assesment of soil erosion risk, J.Agricultural Engineering Res., 30.
Wischmeier, W.H., Smith, D.D. (1958). Rainfall energy and ıts relationship to soil loss. Transactions of the Ameican Geophysical Union, 39-2, 285-291
Wischmeier, W.H., Smith, D.D. (1965). Predicting rainfall-erosion losses from crop land east of the rocky montains: guide for selection practices for soil and water conservation. Agricultural Handbook 282, US Dept. Of Agric. Sciand Edu. Admin., Agric. Res., USA
Renard, K.g.,Foster, G.R., Weesies, G.A. ve Porter, J.P. (1991). Revised universal soil loss equation (RUSLE), Journal Soil Water Conservation 46: 30-33.
Renard, K.G.,and Ferreira, V.A. (1993). RUSLE Model description and data base sensitivity.J., Environ, Qual, 22-3,458-466.
Renard, K.G.,G.R. Foster, D.C., Yoder, ve Mc Cool, D.K. (1994). RUSLE revisited: status, questions, answers, and the future, J. Soil Water Conserv., 49-3, 213-220.
Renard, K.G.,G.R. Foster, G.A., Weesies, D.K., McCool, ve D.C. Yoder (1997). Predicting soil erosion by water: a guide to conservation planning with the revised universal soil loss equation. U.S. Department of Agriculture Handbook 703, USA.
Sivertun, A. ve Prange, L. (2003). Non-Point source critical area analysis in the gissel watershed using GIS'', Environmental Modeling and Software 18:887-898.
Knijft, V.J.M.,Jones, R.J.A., ve Montanarella, L. (1999). Soil erosion assessment in Italy, European Soil Bureau.
Lufafaa, A.,Tenywaa, M.M., Isabiryeb, M., Majaliwaa, M.J.G., ve Woomerc P.L. (2003). Prediction of soil erosion in a lake Victoria basin catchment using a GIS- based universal soil loss model, Agricultural Systems, 76, 883-894.
Millward, A.A.,Mersey, J.E. (1999). Adapting the RUSLE to model soil erosion in a mountainous tropical watershed Catena., 38,109-129.
Mitasova, H., J., Hofierka, M., Zlocha, Iverson, L.R. (1996). Modeling topographic potential for erosion and deposition using GIS., Iint. Journal of Geographical Information Science, 10-5, 629- 641.
Mitasova, H.,Mitas, L., Brown, W. M., Johnston, D. (1998). Multidimensional soil erosion deposition modeling and visualizationusing GIS. Final Report for USA Cerl. University of İllinoisi Urbana- Champaign, IL.
Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Tarım Reformu Genel Müdürlüğü Entegre İdare ve Kontrol Sistemi Daire Başkanlığı, 2015.
Çivril Fonksiyonel Orman Amenajman Planı, 2013-2023, Denizli Orman Bölge Müdürlüğü, Çal Orman İşletme Müdürlüğü, Çivril Orman İşletme Şefliği, Denizli
Baklan Fonksiyonel Orman Amenajman Planı, 2013-2023, Denizli Orman Bölge Müdürlüğü, Çal Orman İşletme Müdürlüğü, Baklan Orman İşletme Şefliği, Denizli
T.C. Meteoroloji Genel Müdürlüğü İklim verileri (2015).
Chen, T.,Nıu, Rui, Q., LI Ping, X., Zang, L., P., DU,Bo. (2010). Regional soil erosion risk mapping using RUSLE, GIS and remote sensing: a case study in miyun watershed, north China, Environ Earth Sci, 63:533-541.
Beskow S.,Mello, Carlos R., Norton, Lloyd D., Curi N, Vıola, M.R., Avanzi J.C. (2009). Soil erosion prediction in the grande river basin, brasil using distributed modelling, Catena. 79, 49-59, USA.
Arnoldous, H.,M.,J. (1977). Methology used to determine the maximum potential average annual soil loss due to sheet and rill erosion in Morocco, FAO Soils Bulletin, 34, 39-51.
Arnoldous, H.,M.,J. (1980). An approximation of the rainfall factor in the USLE, In: de boodt M., Gabriels, D., (Eds.), assessment of erosion. Wiley, Chichester, England, pp. 127-132.
Williams, R.G., Sheridan, J.M. (1991). Effect of rainfall measurement time and depth resolution on eı calculation, Transaction of the American Society of Agriculture Engineering ASAE, 34-2, 402- 406.
Bayramin, İ., Erpul, G., Erdoğan, H.E. (2006). Use of corine methodology to assess soil erosion risk in the semi-arid area of Beypazarı, Ankara, Türk J Sgric For, 30, 81-100
Diyotato, N. (2004). Estimating RUSLE's rainfall factor in the part of ıtaly with a mediterranean rainfall regime, Hydrology and Earth System Sciences, 8-1, 103-107.
Balcı, N. (1996). Toprak Koruması. Üniversite Yayın No. 3947, Orman Fakültesi Yayın No. 439, İstanbul.
Özden, Ş., Özden, M. (1997). Türkiye Toprak Erozyon Tahmin Modeli, TURTEM, Başbakanlık Türkiye Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Toprak ve Gübre Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Yayınları, Ankara.
İrvem, A.,Tülücü, K. (2004). Coğrafi Bilgi Sistemi ile Toprak Kaybı ve Sediment Verimi Tahmin Modelinin (EST) Oluşturulması ve Seyhan- Körkün Alt Havzasına Uygulanması, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, No:13, Adana. 52. Desmet.,P., J., J., Govers G. (1997). Comment on 'modelling topographic potential for erosion and deposition using GIS', International Journal of Geographical Information Science, 11:6, 603-610.
Shiferaw, A. (2011). Estimating soil loss rates for soil conservation planning ın the borenaworeda of south wollohighlands, Ethiopia, Journal of Sustainable Development in Africa, Volume 13, No.3.
Hickey, R. (2000). Slope angle and slope length solutions for GIS. Cartography, v. 29, No. 1, pp.1.
Özsoy, G. (2007). Uzaktan Algılama (UA) Coğrafi Bilgi sistemleri (CBS) Teknikleri Kullanılarak Erozyon Riskinin Belirlenmesi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Uludağ Üni. Fen Bilimleri Enst. Toprak Ana Bilim Dalı, Bursa.
Blanco, H., Lal R. (2008). Principles of soil conservationand management, Springer, USA.
Bergsma Eelko., Charman P., Gibbons F., Hurni H., Moldenhauer W.C., Panichapong, S. (1996). Terminology for soil erosion and conservation. ınternational society of soil science, Grafisch Service Centrom, Wageningen.
Erkal, T. and Yıldırım, Ü. (2012). Soil erosion risk assessment in the sincanlı sub-watershed of the Akarçay basin (Afyonkarahisar, Turkey) using the universal soilloss equation (USLE). Ekoloji 21(84), 18-29.

APA	özdemir a, TATAR DÖNMEZ S (2016). CBS Tabanlı RUSLE Yöntemiyle Işıklı Gölü Havzasının Erozyon Risk Analizi. , 1 - 21.
Chicago	özdemir aozdemir,TATAR DÖNMEZ Sevgi CBS Tabanlı RUSLE Yöntemiyle Işıklı Gölü Havzasının Erozyon Risk Analizi. (2016): 1 - 21.
MLA	özdemir aozdemir,TATAR DÖNMEZ Sevgi CBS Tabanlı RUSLE Yöntemiyle Işıklı Gölü Havzasının Erozyon Risk Analizi. , 2016, ss.1 - 21.
AMA	özdemir a,TATAR DÖNMEZ S CBS Tabanlı RUSLE Yöntemiyle Işıklı Gölü Havzasının Erozyon Risk Analizi. . 2016; 1 - 21.
Vancouver	özdemir a,TATAR DÖNMEZ S CBS Tabanlı RUSLE Yöntemiyle Işıklı Gölü Havzasının Erozyon Risk Analizi. . 2016; 1 - 21.
IEEE	özdemir a,TATAR DÖNMEZ S "CBS Tabanlı RUSLE Yöntemiyle Işıklı Gölü Havzasının Erozyon Risk Analizi." , ss.1 - 21, 2016.
ISNAD	özdemir, aozdemir - TATAR DÖNMEZ, Sevgi. "CBS Tabanlı RUSLE Yöntemiyle Işıklı Gölü Havzasının Erozyon Risk Analizi". (2016), 1-21.

APA	özdemir a, TATAR DÖNMEZ S (2016). CBS Tabanlı RUSLE Yöntemiyle Işıklı Gölü Havzasının Erozyon Risk Analizi. Harita Teknolojileri Elektronik Dergisi, 8(1), 1 - 21.
Chicago	özdemir aozdemir,TATAR DÖNMEZ Sevgi CBS Tabanlı RUSLE Yöntemiyle Işıklı Gölü Havzasının Erozyon Risk Analizi. Harita Teknolojileri Elektronik Dergisi 8, no.1 (2016): 1 - 21.
MLA	özdemir aozdemir,TATAR DÖNMEZ Sevgi CBS Tabanlı RUSLE Yöntemiyle Işıklı Gölü Havzasının Erozyon Risk Analizi. Harita Teknolojileri Elektronik Dergisi, vol.8, no.1, 2016, ss.1 - 21.
AMA	özdemir a,TATAR DÖNMEZ S CBS Tabanlı RUSLE Yöntemiyle Işıklı Gölü Havzasının Erozyon Risk Analizi. Harita Teknolojileri Elektronik Dergisi. 2016; 8(1): 1 - 21.
Vancouver	özdemir a,TATAR DÖNMEZ S CBS Tabanlı RUSLE Yöntemiyle Işıklı Gölü Havzasının Erozyon Risk Analizi. Harita Teknolojileri Elektronik Dergisi. 2016; 8(1): 1 - 21.
IEEE	özdemir a,TATAR DÖNMEZ S "CBS Tabanlı RUSLE Yöntemiyle Işıklı Gölü Havzasının Erozyon Risk Analizi." Harita Teknolojileri Elektronik Dergisi, 8, ss.1 - 21, 2016.
ISNAD	özdemir, aozdemir - TATAR DÖNMEZ, Sevgi. "CBS Tabanlı RUSLE Yöntemiyle Işıklı Gölü Havzasının Erozyon Risk Analizi". Harita Teknolojileri Elektronik Dergisi 8/1 (2016), 1-21.