Yıl: 2016 Cilt: 22 Sayı: 86 Sayfa Aralığı: 167 - 180 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Türk Mitolojisinde Eskatoloji Mitleri

Öz:
İnsanlar için, anlattıkları kutsal olan ya da kutsal kabul edilen mitler insanların ihtiyaçları sonucunda ortaya çıkmaktadırlar. Evrenin, dünyanın ve insanoğlunun nasıl yaratıldığı kadar, bunların sonunun nasıl olacağı da mitlerin önemli bir konusunu oluşturmaktadır. Mitolojinin bir türü olan eskatoloji de kuşkusuz kutsal olanla iç içedir, bu sebeple dünyanın yaratılışı ile ilgili mitler gibi dünyanın sonu ile ilgili mitler de insanlar için kutsaldır. Bu durumun da en yaygın anlatmaları eskatoloji mitleridir. Dünyanın yenilenmesi ile ilgili uyarılar kendisini en belirgin biçimde Tufan mitlerinde göstermektedir bu sebeple eskatoloji mitleri ile tufan mitleri arasındaki ilişki net bir şekilde kendisini hissettirmektedir. Geleneksel toplumlar kutsal olanın rehberliği altında kendilerine bir dünya kurmaktadırlar. Kurdukları bu dünya kutsal olanın koyduğu kurallar üzerine varlığını devam ettirmekte, bu dünya üzerinde yaşayan insanlar da inanış, düşünüş ve uygulamalarıyla kuralları geliştirip olgunlaştırarak yaşamları içerisine öncelikle sözlü ortamda daha sonraki dönemlerde ise yazılı olarak sokmaktadırlar. Toplumlara, bozdukları bu kuralların cezası da yaratıcı tarafından ahlaki ve toplumsal alanda yani dünyada verilecektir. Bu makalede Türklerin dünyanın sonuyla ilgili tasavvurlarını mitolojilerine nasıl yansıttıkları, eskatoloji mitlerinin konusu, Türk eskatoloji mitlerinin mitoloji içerisindeki yeri ve Türk eskatoloji mitlerine bağlı olarak Türk tufan mitlerinden örnekler verilmiş ve incelenmiştir.
Anahtar Kelime:

Konular: Kültürel Çalışmalar

Eschatology Myths in Turkic Mythology

Öz:
Myths which are sacred or admitted as sacred for humans arise from the needs of people. The end of the universe, World and humans is as important part of the myths as the creation of these. Eschatology Myths are also interwined with the holy one so the myths related to the end of the World are also sacred for the people like the myths about the creation of the World. The most common narratives of this case is Eschatology Myths. The warnings related to the regeneration of the World show themselves clearly in the Cataclysm Myths. For this reason the relationship between Eschatology Myths and Cataclysm Myths make itself felt strongly. Traditional societies create a World for themselves under the guidance of the holy one. The World they established continue to exist under the rules laid down by the holy one. The people living on this World develops these rules by their beliefs, thinking and applications. First of all they put these rules into their lives as oral environment, and then as a writings at a later period. Communities broke those rules will get their punishment by the creator in moral and social fields meaning on this World. In this article how Turks reflected their imagination of the end of the World in their myths, subjects of the eschatology myths, the place of the Turk Eschatology Myths in Mythology and the examples taken from the Turk Cataclysm Myths dpending the Turk Eschatology Myths are given and studied.
Anahtar Kelime:

Konular: Kültürel Çalışmalar
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Abdullah, Kemal (1997), Gizli Dede Korkut (çev. Ali Duymaz), İstanbul.
  • Aça, Mehmet (1999), Tufan'ın Kuşları ve Kozı Körpeş-Bayan Sulu Destanındaki Bazı Kuşlar,
  • Milli Folklor, 6 (42),s 53-57.
  • Batuk, Cengiz (2003), Tarihin Sonunu Beklemek, İstanbul.
  • Bayat, Fuzuli (2007a), Mitolojiye Giriş, İstanbul: Ötüken Neşriyat.
  • Bayat, Fuzuli (2007b), Türk Mitolojik Sistemi Ontolojik ve Epistemolojik Bağlamda Türk
  • Mitolojisi, İstanbul.
  • Bayat, Fuzuli (2003), Korkut Ata Mitolojiden Gerçekliğe Dede Korkut, Ankara.
  • Budda, Hilmi Ömer (2003), Kurban ve Tufan Üzerine Makaleler (haz. B.Z. Çoban), İstanbul.
  • Bull, Malcolm (2005), Kıyamet Teorileri ve Dünyanın Sonları (ed. Malcolm Bull; çev. İbrahim Şener), İstanbul.
  • Bultmann, Rudolf (2006), Tarih ve Eskatoloji Sonsuzluğun Mevcudiyeti (çev. Emir Kuşcu), İstanbul.
  • Bultmann, Rudolf (2013), Rudolf Bultmann: Mitoloji ve Hermenötik Sorunu (çev. C.Batuk; E. Kuşcu), Ankara.
  • Campbell, Joseph (2003), Yaratıcı Mitoloji Tanrının Maskeleri (çev. Kudret Emiroğlu), Ankara.
  • Can, Şefik (t.y.), Klasik Yunan Mitolojisi (4. Basım), İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
  • Çağatay, Saadet (1977), "Altay Türklerinde Kıyamet Anlayışı", Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, cilt 7, s.1-12, Ankara.
  • Çınaroğlu, Menderes (2008), Türk Kültüründe Eskatoloji Mitlerine Dair Bir İnceleme, Kocaeli
  • Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
  • Dilek, İbrahim (2014), Resimli Türk Mitoloji Sözlüğü, Ankara.
  • Eliade, Mircea (1993), Mitlerin Özellikleri (çev. Sema Rifat), İstanbul.
  • Ergun, Pervin (2004), Türk Kültüründe Ağaç Kültü, Ankara.
  • Fromm, Erich (2003), Rüyalar, Masallar, Mitoslar Sembol Dilinin Çözümlenmesi (çev. K.H. Ökten), İstanbul.
  • Günay, Ünver-Güngör, Harun (2009), Başlangıçtan Günümüze Türklerin Dini Tarihi, İstanbul.
  • Hooke, Samuel Henry (2015), Ortadoğu Mitolojisi Mezopotamya, Mısır, Filistin, Hitit, Musevi,
  • Hıristiyan Mitosları (çev. Alâeddin Şenel), Ankara.
  • İnan, Abdülkadir (1998), Makaleler ve İncelemeler-I, Ankara.
  • İnan, Abdülkadir (2000), Tarihte ve Bugün Şamanizm Materyaller ve Araştırmalar, Ankara.
  • Levi-Strauss, Claude (2013), Mit ve Anlam (çev. G.Y. Demir), İstanbul.
  • Örnek, Sedat Veyis (1995), 100 Soruda İlkellerde Din, Büyü, Sanat, Efsane, İstanbul.
  • Rosenberg, Donna ( 2006), Dünya Mitolojisi, Büyük Destan ve Söylenceler Antolojisi, Ankara.
  • Roux, Jean Paul (2002), Türklerin ve Moğolların Eski Dini (çev.Aykut Kazancıgil), İstanbul.
  • Shaffer, Elinor (2005), Kıyamet Teorileri ve Dünyanın Sonları (ed. Malcolm Bull; çev. İbrahim Şener), İstanbul.
  • Tökel, Dursun Ali ( 2000), Divan Şiirinde Mitolojik Unsurlar Şahıslar Mitolojisi, Ankara.
  • Turan, Ahsen (2006), "Türk Kültüründe Tufanla İlgili Anlatılar", Mitten Meddaha Türk Halk
  • Anlatıları Uluslararası Sempozyum Bildirileri (hzl. Öcal Oğuz- Tuba Saltık Özkan), Ankara.
  • Yamayeva E.E.-Şincin İ.B. (1994), Altay Kep Kuuçındar, Gorno Altaysk.
APA KAYABAŞI O (2016). Türk Mitolojisinde Eskatoloji Mitleri. , 167 - 180.
Chicago KAYABAŞI Onur Alp Türk Mitolojisinde Eskatoloji Mitleri. (2016): 167 - 180.
MLA KAYABAŞI Onur Alp Türk Mitolojisinde Eskatoloji Mitleri. , 2016, ss.167 - 180.
AMA KAYABAŞI O Türk Mitolojisinde Eskatoloji Mitleri. . 2016; 167 - 180.
Vancouver KAYABAŞI O Türk Mitolojisinde Eskatoloji Mitleri. . 2016; 167 - 180.
IEEE KAYABAŞI O "Türk Mitolojisinde Eskatoloji Mitleri." , ss.167 - 180, 2016.
ISNAD KAYABAŞI, Onur Alp. "Türk Mitolojisinde Eskatoloji Mitleri". (2016), 167-180.
APA KAYABAŞI O (2016). Türk Mitolojisinde Eskatoloji Mitleri. Folklor/Edebiyat, 22(86), 167 - 180.
Chicago KAYABAŞI Onur Alp Türk Mitolojisinde Eskatoloji Mitleri. Folklor/Edebiyat 22, no.86 (2016): 167 - 180.
MLA KAYABAŞI Onur Alp Türk Mitolojisinde Eskatoloji Mitleri. Folklor/Edebiyat, vol.22, no.86, 2016, ss.167 - 180.
AMA KAYABAŞI O Türk Mitolojisinde Eskatoloji Mitleri. Folklor/Edebiyat. 2016; 22(86): 167 - 180.
Vancouver KAYABAŞI O Türk Mitolojisinde Eskatoloji Mitleri. Folklor/Edebiyat. 2016; 22(86): 167 - 180.
IEEE KAYABAŞI O "Türk Mitolojisinde Eskatoloji Mitleri." Folklor/Edebiyat, 22, ss.167 - 180, 2016.
ISNAD KAYABAŞI, Onur Alp. "Türk Mitolojisinde Eskatoloji Mitleri". Folklor/Edebiyat 22/86 (2016), 167-180.