SELANİK'TE 18. YÜZYILIN İLK YARISINDA PARA VAKIFLARI VE KREDİ İŞLEMLERİ

H.Veli AYDIN (Namık Kemal Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Tarih Bölümü, Tekirdağ, Türkiye)
Tarih İncelemeleri Dergisi
1 0
Yıl: 2014 Cilt: 29 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 87 - 106 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

SELANİK'TE 18. YÜZYILIN İLK YARISINDA PARA VAKIFLARI VE KREDİ İŞLEMLERİ

Öz:
Osmanlı İmparatorluğunda çok erken dönemlerde ortaya çıkan para vakıfları, 18. yüzyıla gelindiğinde, Anadolu ve Rumelideki kentlerinde oldukça yaygınlaşmış, hemen her kentte olağan birer küçük kredi kurumlarından biri haline gelmişlerdir. Bu yönüyle, bankacılık işlemlerinin henüz yeterince gelişmediği bir toplumda, gerek ticari işlemler gerekse, bireyselve toplumsal nedenlerle ihtiyaç duyulan nakit kredi taleplerinin karşılanmasında önemli rol üstlenmişlerdir. Bu özellikleriyle, artan vergi borçları dolayısıyla tefecilerden yüksek faizle borçlanan köylülerle, küçük işletmecilere daha düşük faizle kredi sağlayarak önemli katkılar sağlamışlardır. Bu çerçevede, çalışmamız, 1696-1766 yılları arasında, Selanik Kadı Sicilleri koleksiyonunda yer alan dört adet para vakıfları tahrir defterinden yararlanarak, 18.yüzyılın ilk yarısındaSelanikte para vakıfların borç-kredi işlemlerindeki yeri ve rolü; vakıfların kurucuları, sermayeleri, kredi verdikleri kişiler ve uyguladıkları faiz oranları analiz edilerek, bu vakıfların Selanik kenti finans tarihindeki yerleri değerlendirilecektir.
Anahtar Kelime:

Konular: Tarih

The Cash Waqfs and Credit Operations in the FirstHalf of 18thCenturyat Thessalonik

Öz:
The cash waqfs, which emerged in the early periods of the Ottoman Empire, were very widespread inthe cities ofAnatolia and Rumeli in the 18thcentury, and wereusual credit institutions almost in all cities of the empire. In this aspect, the cash waqfs played an important role in the society where the banking operationshave not yet develop to meet the demands of the needed commercial transactions and cash loansboth by individuals and society. Because of these reasons, they helped to villagers and small entrepreneurs who borrowed loans from users with high interest rates because of their tax burdensby providing low interest credit. In this context, by using waqfregisters between the years of 1696 and 1766 located in the collection of Judicial Records of Thessaloniki, we will try to map out the place and the role of the cash waqfs on the loan and credit transactions, and in the financial history of the city by analyzingthe data including founders of the waqfs, their capitals, borrowers, and interest rates in the first half of 18thcentury.
Anahtar Kelime:

Konular: Tarih
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • A.Arşiv BelgeleriGAK Thessalonike (Selanik Makedonya Tarih Arşivi) BelgeleriSelanik Şeriye Sicilleri: No: 3, Tarih(Hicri): 1108-110
  • Selanik Şeriye Sicilleri: No: 23,Tarih(Hicri): 1116-1117Selanik Şeriye Sicilleri: No: 24,Tarih(Hicri): 1126-1133
  • Selanik Şeriye Sicilleri: No: 29,Tarih(Hicri): 1136Selanik Şeriye Sicilleri: No: 49, Tarih(Hicri): 1145-1146
  • Selanik Şeriye Sicilleri: No: 120, Tarih(Hicri): 1184-1197
  • B. Makale ve Kitaplar
  • Aycibin 2001Zeynep Aycibin, XVII. YüzyılSadrazamlarından Köprülü-zade Mustafa Paşa Döneminde Osmanlı Devletinin Siyasi ve Sosyal Durumu, Yüksek Lisans Tezi, Mimar Sinan Üniversitesi Sosyal Bilinler Enstitüsü, İstanbul.
  • Aydın 2010Veli Aydın, “18. Yüzyılda Selanik Kazasında Tefecilerle Köylüler Arasındaki Borç İlişkileri” XVI. Türk Tarih Kongresi, Ankara, (Yayınlanmamış Bildiri).
  • Başol 2008Samettin Başol, Kentleşme, Ekonomi ve Sosyal Hayat Yönleriyle 17. Yüzyıl Bursa Vakıfları, Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
  • Çiftçi 2004 Cafer Çiftçi, “18. Yüzyılda bursa’da Para Vakıfları ve Kredi İşlemleri”, Tarih Araştırmaları Dergisi, C. XXIII, S.36, s.79-102.
  • Çiftçi 2001Cafer Çiftçi, Bursa’da Vakıfların Sosyo-Ekonomik İşlevleri (1544-1588 ve 1749-1795 Yılları Arası Vakıf Muhasebe Kayıtları Işığında), Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
  • Çizakça 1995Murat Çizakça, “Cash Waqfs of Bursa, 1555-1823”, JESHO, Vol. 38, No 3, s.313-354.
  • Faroqhi 1986Suraiya Faroqhi, “Selanik”, Encyclopedia of Islam, Brill NV, Leiden,(Electronic Edition)
  • Faroqhi 2004Suraiya Faroqhi, Osmanlı Dünyasında Üretmek, Pazarlamak, Yaşamak, YKY, İstanbul.
  • Gerber 1980Haim Gerber, “Social and Economic Position of Women in an Ottoman City, Bursa, 1600-1700, IJMES, Vol.12, No.3, s.231-244.
  • Gerber 1981Haim Gerber, “Jews and Money-Lending in the Ottoman Empire”, Jewish Quarterly Review, New Series, Vol. 72, No. 2, s.100-118.
  • Gökbilgin 1964Tayip Gökbilgin, “Selanik”, İslam Ansiklopedisi(İA), MEB, C.X, İstanbul, s.337-349.
  • Gözübenli 1990Beşir Gözübenli, “Bey’ Bi’l-Vefa (Vefaen Satış) ve Bey’ Bi’l İstiğlal”, Atatürk Üniversitesi İlahiyat FakültesiDergisi, sayı 9, s.109-119.
  • Jennings 1990Ronald C. Jennings, “Pious Foundations in the Society and Economy of Ottoman Trabzon, 1565-1640: A Study Based on the Judicial Registers (Şer’i mahkeme Sicilleri) of Trabzon”, JESHO, Vol. 33, No. 3, s.271-336.
  • Jennings 1973Ronald C. Jennings, “Loans and Credit in Early 17th Century Ottoman Judicial Records: Sahria Court of Anatolian Kayseri”, JESHO, Vol. 16, No. 2/3, s.168-216
  • Kaya 2007Süleyman Kaya, XVIII. Yüzyıl Osmanlı Toplumunda Nazari ve Tatbiki Olarak Karz İşlemleri, Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İlahiyat Anabilim Dalı, İstanbul.
  • Kurt 1994İsmail Kurt, Nazari ve Tatbiki Olarak Para Vakıfları, İ.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk İktisat Tarihi Anabilim Dalı, Doktora Tezi,İstanbul.
  • Mandaville 1979Jon E. Mandaville, “Usurious Piety: The Cash Waqf Contoversy ın the Ottoman Empire”, IJMES, Vol. 10, No 3, s.289-308.
  • Özcan 2008Tahsin Özcan, “Osmanlı Toplumuna Özgü bir Finansman Modeli: Para Vakıfları”, Çerçeve, MUSİAD, s.124-128.
  • Özkaya1985Yücel Özkaya, XVIII. Yüzyılda Osmanlı Ekonomisi ve Osmanlı Toplum Yaşantısı, KTBY, Ankara.
  • Pamuk 2002Şevket Pamuk, “The Evolution of Fiscal İntsitutions in the Ottoman Empire, 1500-1914”, The Formation and Efficiency of Fiscal States in Europe and Asia, 1500-1914, 13th İnternational Economic History Congress, Buenos Aires.
  • Salakidis 2004Georgios Salakidis, He Larisa (Yenişehir): sta mesa tou 17ou aiona, Ekdotikos Oikos Ant. Stamoulis, Thessaloniki.
  • Uzunçarşılı1988İ. Hakkı Uzunçarşılı, Osmanlı Tarihi, C. III/I, TTKYayınları, Ankara.
  • Yüksel1999Hasan Yüksel, “Osmanlı Toplumunda Vakıflar ve Kadın (XVI-XVII. Yüzyıllar)”, Osmanlı, C.V, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, s. 49-55.
APA AYDIN H (2014). SELANİK'TE 18. YÜZYILIN İLK YARISINDA PARA VAKIFLARI VE KREDİ İŞLEMLERİ. , 87 - 106.
Chicago AYDIN H.Veli SELANİK'TE 18. YÜZYILIN İLK YARISINDA PARA VAKIFLARI VE KREDİ İŞLEMLERİ. (2014): 87 - 106.
MLA AYDIN H.Veli SELANİK'TE 18. YÜZYILIN İLK YARISINDA PARA VAKIFLARI VE KREDİ İŞLEMLERİ. , 2014, ss.87 - 106.
AMA AYDIN H SELANİK'TE 18. YÜZYILIN İLK YARISINDA PARA VAKIFLARI VE KREDİ İŞLEMLERİ. . 2014; 87 - 106.
Vancouver AYDIN H SELANİK'TE 18. YÜZYILIN İLK YARISINDA PARA VAKIFLARI VE KREDİ İŞLEMLERİ. . 2014; 87 - 106.
IEEE AYDIN H "SELANİK'TE 18. YÜZYILIN İLK YARISINDA PARA VAKIFLARI VE KREDİ İŞLEMLERİ." , ss.87 - 106, 2014.
ISNAD AYDIN, H.Veli. "SELANİK'TE 18. YÜZYILIN İLK YARISINDA PARA VAKIFLARI VE KREDİ İŞLEMLERİ". (2014), 87-106.
APA AYDIN H (2014). SELANİK'TE 18. YÜZYILIN İLK YARISINDA PARA VAKIFLARI VE KREDİ İŞLEMLERİ. Tarih İncelemeleri Dergisi, 29(1), 87 - 106.
Chicago AYDIN H.Veli SELANİK'TE 18. YÜZYILIN İLK YARISINDA PARA VAKIFLARI VE KREDİ İŞLEMLERİ. Tarih İncelemeleri Dergisi 29, no.1 (2014): 87 - 106.
MLA AYDIN H.Veli SELANİK'TE 18. YÜZYILIN İLK YARISINDA PARA VAKIFLARI VE KREDİ İŞLEMLERİ. Tarih İncelemeleri Dergisi, vol.29, no.1, 2014, ss.87 - 106.
AMA AYDIN H SELANİK'TE 18. YÜZYILIN İLK YARISINDA PARA VAKIFLARI VE KREDİ İŞLEMLERİ. Tarih İncelemeleri Dergisi. 2014; 29(1): 87 - 106.
Vancouver AYDIN H SELANİK'TE 18. YÜZYILIN İLK YARISINDA PARA VAKIFLARI VE KREDİ İŞLEMLERİ. Tarih İncelemeleri Dergisi. 2014; 29(1): 87 - 106.
IEEE AYDIN H "SELANİK'TE 18. YÜZYILIN İLK YARISINDA PARA VAKIFLARI VE KREDİ İŞLEMLERİ." Tarih İncelemeleri Dergisi, 29, ss.87 - 106, 2014.
ISNAD AYDIN, H.Veli. "SELANİK'TE 18. YÜZYILIN İLK YARISINDA PARA VAKIFLARI VE KREDİ İŞLEMLERİ". Tarih İncelemeleri Dergisi 29/1 (2014), 87-106.
Sayfa Oluşturulma Tarihi
23-04-2024 0:39

İLETİŞİM

TÜBİTAK ULAKBİM TR Dizin

Yüzüncüyıl, İşçi Blokları Mahallesi

Muhsin Yazıcıoğlu Caddesi No:51/C

06530 Çankaya / ANKARA +90 (312) 298 92 00

trdizin@tubitak.gov.tr

TÜBİTAK ULAKBİM Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Cahit Arf Bilgi Merkezi © Tüm Hakları Saklıdır. Gizlilik Politikası Kullanım Şartları