Yıl: 2016 Cilt: 0 Sayı: 57 Sayfa Aralığı: 1599 - 1618 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

"DAĞ"IN TÜRKÜLERE MİTİK BİR ÖGE OLARAK YANSIMASI

Öz:
Türküler, halkın hayatından kaynaklanan ürünlerdir. Halkın günlük hayatta yaşadığı veya şahit olduğu olay, durum, tutum ve davranışlarla ilgili duyguları, düşünceleri, sevinçleri, kederleri, nefretleri, ümitleri, inançları açık bir şekilde türkülere yansır. Bu özelliklerinden dolayı türküler, halk kültürü ürünleri içinde en yaygın türlerin başında gelir. Türk milletinin bütün özelliklerini ve Türk kültürünü oluşturan maddi ve manevi unsurların hemen hepsi türkülerde görülebilir. Bu bağlamda, geçmişten günümüze Türk kültürü içinde ayrı bir yere sahip olan dağlar da türkülerde çeşitli rol ve fonksiyonlarda karşımıza çıkar. Dağlar, İslamiyet öncesi Türk inanç sistemi içinde tabiatla ilgili inanç ögelerinden biridir. Yeryüzünün bu devasa kamburları sahip olduğu özellikler sebebiyle öteden beri insanoğlu için gizemli bir mekân ve varlık olmuştur. Dağlar, yükseklikleri, yücelikleri, ihtişamları, başlarında karın, boranın eksik olmaması, üzerlerinde yaşayan hayvanlara barınma ve beslenme imkânları sunmaları, konargöçer Türk yaşam biçiminin vazgeçilmez bir unsuru olmaları gibi birçok sebebe bağlı olarak Türklerin toplumsal hayatında canlı ve yüce bir varlık inancı oluşturmuşlardır. Bu inanç, tabii olarak, doğrudan halkın hayatından kaynaklanan ürünler olan türkülere de yansımıştır.Halk, yaşadığı olaylara bağlı olarak dağları nasıl algılamışsa türkülere de aynı şekilde yansıtmıştır. Dağlar, türkülerde genellikle yüce, kutsal, irade ve kudret sahibi bir varlık olarak karşımıza çıkar. İnsanlar, bir kısım istek ve dileklerinin karşılanması için dağlara yalvarır. Bazı türkülerde dağların ya kendisi engeldir ya da yaptıklarıyla kişilerin isteklerinin gerçekleşmesini engellerler. Bunların yanında, dağlar bazen de ata, koruyucu, besleyici, dertleşilen, kendisine sığınılan, yücelerden veya uzak diyarlardan haber alınan bir varlıktır. Bu bağlamda, Türkülerde geçen "dağ" sembolü incelenmiş ve mitik bir unsur olarak Türk halk kültürü içinde türkülerde varlığını devam ettirdiği tespit edilmiştir.
Anahtar Kelime:

Konular: Folklor Tarih Din Bilimi Kültürel Çalışmalar Edebiyat

REFLECTION OF THE MOUNTAIN AS A MYSTICAL ELEMENT TO FOLK SONGS

Öz:
Folk songs are products originating from the life of the people. Feelings, attitudes and behaviors, thoughts, joys, sorrows, hatred, hopes, beliefs about Event, situation, and attitudes and behaviors where people lived or witnessed in everyday life, clearly are reflected in in the folk song. Folk song because of its characteristics, is among the most common types of folk culture products. All characteristics of the Turkish nation and almost all constitutive material and spiritual elements of Turkish culture can be seen in the folk song. In this context, also mountains which have a separate position in Turkish culture from past to present we encountered with in various roles and functions in folk songs. Mountains, is one of the nature-related elements within the pre-Islamic Turkish belief system. Due to the earth huge hump properties that have all long it has been a mysterious place and presence for mankind. Mountains whit its heights, glory,snow on top, always with snow and rain, presentations of sheltering and feeding facilities to the animals that live in, along side being an indispensable element of the Turkish nomadic lifestyle, Depending on many reasons they create an alive and supreme asset belief in Turkish people social life. This belief, naturally, the Folk songs are products that originating from the people life. The people, Due to experienced events how did they perceive mountains reflected it on the song in the same way. Usually mountains, emerge as a sublime, holy, possessed of the will and power entity. People are begging the mountains to meet the part of demands and wishes. In the some of the songs mountains either itself is an obstacle or they prevent the realization of the wishes of the people with what they do. Furthermore, mountains are an entity that sometimes can be as ancestor, protective, sustaining, confidant, an entity that asylum in it, an entity that get the news from the sublimes or from distant lands. In this context, "mountain" symbol in the folk songs are examined and as a mystical element in the songs of Turkish folk culture has been determined that continue to exist.
Anahtar Kelime:

Konular: Folklor Tarih Din Bilimi Kültürel Çalışmalar Edebiyat
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Anohin, A. V. (2006). Altay şamanlığına ait materyaller. (çev. Zekeriya Karadavut - Jannet Meyermanova), Konya: Kömen Yayınları.
  • Başgöz, İ. (2008). Türkü. İstanbul: Pan Yayıncılık.
  • Bayat, F. (2007). Türk mitolojik sistemi (Kutsal dişi - mitolojik ana, umay paradigmasında ilkel mitolojik kategoriler - iyeler ve demonoloji) 2. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
  • Bekki, S. (2004). Baş yastıkta göz yolda Sivas türküleri. İstanbul: Kitabevi.
  • Boratav, P. N. (1992). 100 Soruda halk edebiyatı. İstanbul: Gerçek Yayınevi.
  • Çetindağ, G. (2005). Elazığ türküleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Elazığ: Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Çoruhlu, Y. (2011). Türk mitolojisinin ana hatları. İstanbul: Kabalcı Yayıncılık.
  • Duymaz, A. ve Şahin H. İ. (2008). Kaz dağlarında dağ, ağaç ve ocak kültü üzerine inanış ve uygulamalar. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(19), 116-126.
  • Gürbüz, M. ve Şahin, M. (2012). Türk halk müziği söz varlığında coğrafi motifler ve benzerlik Aaalizi. International Journal Of Human Sciences [Online]. 9(2), 1633-1656.
  • Kaşgarlı Mahmut, (1998). Divanü lûgat-it-türk tercümesi. (çev. Besim Atalay), C 1, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • Kaşgarlı Mahmut, (1999). Divanü lûgat-it-türk tercümesi. (çev. Besim Atalay). C III, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • Kaya, D. (1999). Anonim halk şiiri. Ankara: Akçağ Yayınları.
  • Kaya, D. (2010). Ansiklopedik türk halk edebiyatı terimleri sözlüğü. Ankara: Akçağ Yayınları.
  • Köksel, B. (2005). Halk türkülerinde ayrılık ve gurbet sembolleri. Ortaq Türk Keçmişinden Ortaq Türk Keleceğine III. Uluslararası Folklor Konfransının Materialleri (13-16 Kasım 2005), Bakü: 82-94.
  • Kuzgun, Ş. (1993). Dinler tarihi dersleri. Kayseri: Erciyes Üniversitesi Yayınları.
  • Ocak, A. Y. (yy). Türklerde dağ kültü. TDVİA, VIII, 401-402.
  • Ögel, B. (1995). Türk mitolojisi (Kaynakları ve açıklamaları ile destanlar). C II, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
  • Özbek, M. (1994). Folklor ve türkülerimiz. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
  • Öztelli, C. (1983). Halk türküleri evlerinin önü. İstanbul.
  • Sönmez, S. (2008). Dağ kültü inancının altay, tıva ve şor destanlarındaki yansımaları üzerine bir araştırma. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Balıkesir: Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Tanyu, H. (1973). Dinler tarihi araştırmaları. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fak. Yayınları.
  • TDK, (2005). Türkçe sözlük. Ankara.
  • Vural, F. G. ve Vural, T. (2012). Niğde kültürünün sesi: Niğde türküleri. Turkish Studies International Periodical For The Languages, Literature And History Of Turkish Or Turkic, 8(3), 645-657.
  • Yakıcı, A. (2007). Halk şiirinde türkü. Ankara: Akçağ Yayınları.
  • Yardımcı, M. (2002). Başlangıcından günümüze türk halk şiiri. Ankara: Ürün Yayınları.
  • www.türküler.com/sözler 25.05.2016
APA Gökşen C, GÖKŞEN R (2016). "DAĞ"IN TÜRKÜLERE MİTİK BİR ÖGE OLARAK YANSIMASI. , 1599 - 1618.
Chicago Gökşen Cengiz,GÖKŞEN Rukiye "DAĞ"IN TÜRKÜLERE MİTİK BİR ÖGE OLARAK YANSIMASI. (2016): 1599 - 1618.
MLA Gökşen Cengiz,GÖKŞEN Rukiye "DAĞ"IN TÜRKÜLERE MİTİK BİR ÖGE OLARAK YANSIMASI. , 2016, ss.1599 - 1618.
AMA Gökşen C,GÖKŞEN R "DAĞ"IN TÜRKÜLERE MİTİK BİR ÖGE OLARAK YANSIMASI. . 2016; 1599 - 1618.
Vancouver Gökşen C,GÖKŞEN R "DAĞ"IN TÜRKÜLERE MİTİK BİR ÖGE OLARAK YANSIMASI. . 2016; 1599 - 1618.
IEEE Gökşen C,GÖKŞEN R ""DAĞ"IN TÜRKÜLERE MİTİK BİR ÖGE OLARAK YANSIMASI." , ss.1599 - 1618, 2016.
ISNAD Gökşen, Cengiz - GÖKŞEN, Rukiye. ""DAĞ"IN TÜRKÜLERE MİTİK BİR ÖGE OLARAK YANSIMASI". (2016), 1599-1618.
APA Gökşen C, GÖKŞEN R (2016). "DAĞ"IN TÜRKÜLERE MİTİK BİR ÖGE OLARAK YANSIMASI. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 0(57), 1599 - 1618.
Chicago Gökşen Cengiz,GÖKŞEN Rukiye "DAĞ"IN TÜRKÜLERE MİTİK BİR ÖGE OLARAK YANSIMASI. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi 0, no.57 (2016): 1599 - 1618.
MLA Gökşen Cengiz,GÖKŞEN Rukiye "DAĞ"IN TÜRKÜLERE MİTİK BİR ÖGE OLARAK YANSIMASI. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, vol.0, no.57, 2016, ss.1599 - 1618.
AMA Gökşen C,GÖKŞEN R "DAĞ"IN TÜRKÜLERE MİTİK BİR ÖGE OLARAK YANSIMASI. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi. 2016; 0(57): 1599 - 1618.
Vancouver Gökşen C,GÖKŞEN R "DAĞ"IN TÜRKÜLERE MİTİK BİR ÖGE OLARAK YANSIMASI. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi. 2016; 0(57): 1599 - 1618.
IEEE Gökşen C,GÖKŞEN R ""DAĞ"IN TÜRKÜLERE MİTİK BİR ÖGE OLARAK YANSIMASI." Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 0, ss.1599 - 1618, 2016.
ISNAD Gökşen, Cengiz - GÖKŞEN, Rukiye. ""DAĞ"IN TÜRKÜLERE MİTİK BİR ÖGE OLARAK YANSIMASI". Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi 57 (2016), 1599-1618.