BOSNA-HERSEK'TE TÜRKÇE BASIN: MUALLİM
Yıl: 2016 Cilt: 0 Sayı: 57 Sayfa Aralığı: 1791 - 1808 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022
BOSNA-HERSEK'TE TÜRKÇE BASIN: MUALLİM
Öz: Tarih boyunca Balkanlarda siyaset, din, millet, dil ve kimlik konularında karmaşa yaşanmış, dönem dönem yaşanan bu karmaşa Balkan coğrafyasındaki bireysel ve toplumsal kimliği etkilemiştir. Çatışmalar daha çok millet ve din ekseninde baş göstermiştir. Sürekli değişimin yaşandığı Bosna-Hersek'te Avusturya-Macaristan Dönemi kısa olmakla birlikte önemli bir iz bırakmıştır. Boşnakların hazırlıksız yakalandıkları bu dönem, şaşkınlık duydukları, bir süre boşluk yaşadıkları bir dönemdir. Uzun yüzyıllar boyunca Osmanlı hâkimiyetinin görüldüğü bu topraklarda, 1878 yılında Berlin Antlaşması'nın imzalanmasıyla Osmanlının Balkanlardaki hâkimiyeti sona ermiştir. Boşnak/Müslümanlar, şaşkınlıkla karşıladıkları AvusturyaMacaristan Dönemi için farklı formüller bulmaya çalışmışlardır. Bu formüllerden biri de basın olmuştur. Arap harfleriyle yayımlanan Boşnakça metinlerin, aslında Avusturya-Macaristan Dönemi'nde Boşnak kimliğini korumak, halka toplumsal bilinci aşılamak için birer araç olarak kullanıldığı görülür. Avusturya-Macaristan Dönemi'nde kimlik bilincini aşılamada önemli rol oynayan Muallim gazetesi Hacı Mehmed Cemaleddun ?au?evi?'in isteği üzerine Cemiyet-i İlmiyye'nin kurul toplantısında görüşülmüş ve basılmaya başlanmıştır. Derneğin sözcülüğünü yapan Muallim gazetesinin, özellikle imamların, muallimlerin ihtiyaçlarını karşılamak, dönemin eğitim problemlerini anlatmak ve en önemlisi dinî eğitim vermek için yola çıkıldığı her sayıda belirtilmiştir. Yaklaşık üç yıl yayımlanan Muallim, daha sonra Misbah gazetesi ile birleşerek Yeni Misbah adıyla basılmaya devam etmiştir. Boşnakça metinler ağırlıklı olmakla beraber gazetede yer alan Türkçe metinler dönemin fikri yapısını algılanmasında önemli belgeler olarak ortaya çıkmaktadır. Alhamiyado edebiyatı -Arap harfleriyle yaratılan Boşnakça edebiyat- döneminde varlık gösteren Muallim gazetesinde bulunan tüm Türkçe metinleri çalışmamızda yayımlayarak dönemin kültürel, fikrî değişimini göstermeye çalıştık.
Anahtar Kelime: Konular:
TURKISH PRESS IN BOSNIA AND HERZGOVINA: MUALLIM
Öz: Historically, there has been a choesin the fields of Balkan politics, religion, nationality, language and identity and this chaosfrom time to time affected the individual and collective identity in this geography. The conflict in the Balkans happened about notions of nationality and religion. It has had perpetual change in this lands and one of the this changes was The AustroHungarian era in Bosnia and Herzegovina. It is a period which Bosnians are blindsided, feel the surprise and live in space for a while. For long centuries, theselands have seen the Ottoman dominance, Ottoman dominance in the Balkans ended with the Agreement on Berlin in 1878. Bosnian/Muslims try to find a way for this new era they are blindsided. One of the recipe is to broadcast Bosnian using the Arabic scripts. Press with Arabic scripts virtually have used as facility to instill the social consciousness, to protect the Bosnian identity in the Austro-Hungarian era.In the Austro-Hungarian era, Muallim journal which figured to instill the identity consicousness was discussed in the assembly meeting of Cemiyet-i Ilmiye (Religious Scholars' Association) and began to be pressed at the request of Haji Mehmed Cemaleddun Causevic. It was exlplained that Muallim, represented of Asssociation, especially provides imams and masters, to commentate the educational problems of the period and the most important to supply the religion education in the each volume. Muallim is published abouth three years. Then, it proceeds to press named New Misbah integrating with the Misbah journal. We encounter Turkish texts and mainly Bosnian texts which figure in the journal as important documents to perceive the mental construction of the period. In our study, we aimed to suggest cultural and mental change of the period publishing the Turkish texts in our study which has occured Muallim journal which is admirable of Alhamiyado Literature- Bosnian literature written with Arabic letters.
Anahtar Kelime: Konular:
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Daşcıoğlu, Y. (2006). Boşnak şair Musa Kazım Çatiç'in gözünden Türk edebiyatı. Ilmi Araştırmalar, 22, 65-81.
- Dizdarevic, M. (2010). Muallim nastanak i razvitak lista. Novi Muallim, Zima, br. 44 Sarajevo.
- Furat, A. Z. (2013). Gayrimüslim İdare Altında Müslümanların Din Eğitimi. İstanbul: İdil Yayıncılık.
- Hasanovic, A. (2010). Vjersko prosvjetni sadrzaji Alhamijado periodike u Bosni i Hercegovini. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Saraybosna: Univeryitet u Sarajevu Fakultet Politickih Nauka.
- Kaya, F. (1997). Çağdaş Boşnak Edebiyatı Antolojisi. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Mualim. (1911). Sarajevo: İslam Matbaası.
- Mualim. (I/1911). Sarajevo: İslam Matbaası.
- Muallim. (I/1910). Sarajevo: İslam Matbaası.
- Muallim. (III/1912). Sarajevo: İslam Matbaası.
- Muallim. (III/1913). Sarajevo: İslam Matbaası.
- Sancaktar, C. (2011). Balkanlarda Osmanlı hâkimiyeti ve siyasal mirası. Ege Stratejik Araştırmalar Dergisi, 2(2), 27-47.
- Seyhan, S. (2012). Osmanlı döneminde Bosna-Hersek'te çıkan ilk özel Türkçe gazete Gülşen-i Saray. Selçuk İletişim, 7(3), 110-116.
- Tarik. (I/1908). Sarajevo: Urednistvo Tarika .
| APA | BAYRAM S (2016). BOSNA-HERSEK'TE TÜRKÇE BASIN: MUALLİM. , 1791 - 1808. |
| Chicago | BAYRAM SIBEL BOSNA-HERSEK'TE TÜRKÇE BASIN: MUALLİM. (2016): 1791 - 1808. |
| MLA | BAYRAM SIBEL BOSNA-HERSEK'TE TÜRKÇE BASIN: MUALLİM. , 2016, ss.1791 - 1808. |
| AMA | BAYRAM S BOSNA-HERSEK'TE TÜRKÇE BASIN: MUALLİM. . 2016; 1791 - 1808. |
| Vancouver | BAYRAM S BOSNA-HERSEK'TE TÜRKÇE BASIN: MUALLİM. . 2016; 1791 - 1808. |
| IEEE | BAYRAM S "BOSNA-HERSEK'TE TÜRKÇE BASIN: MUALLİM." , ss.1791 - 1808, 2016. |
| ISNAD | BAYRAM, SIBEL. "BOSNA-HERSEK'TE TÜRKÇE BASIN: MUALLİM". (2016), 1791-1808. |
| APA | BAYRAM S (2016). BOSNA-HERSEK'TE TÜRKÇE BASIN: MUALLİM. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 0(57), 1791 - 1808. |
| Chicago | BAYRAM SIBEL BOSNA-HERSEK'TE TÜRKÇE BASIN: MUALLİM. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi 0, no.57 (2016): 1791 - 1808. |
| MLA | BAYRAM SIBEL BOSNA-HERSEK'TE TÜRKÇE BASIN: MUALLİM. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, vol.0, no.57, 2016, ss.1791 - 1808. |
| AMA | BAYRAM S BOSNA-HERSEK'TE TÜRKÇE BASIN: MUALLİM. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi. 2016; 0(57): 1791 - 1808. |
| Vancouver | BAYRAM S BOSNA-HERSEK'TE TÜRKÇE BASIN: MUALLİM. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi. 2016; 0(57): 1791 - 1808. |
| IEEE | BAYRAM S "BOSNA-HERSEK'TE TÜRKÇE BASIN: MUALLİM." Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 0, ss.1791 - 1808, 2016. |
| ISNAD | BAYRAM, SIBEL. "BOSNA-HERSEK'TE TÜRKÇE BASIN: MUALLİM". Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi 57 (2016), 1791-1808. |
