KIRGIZ TÜRKLERİNDE ERKEK ÇOCUĞUN ÖNEMİ VE EDEBİ ESERLERE YANSIMASI

DIYKANBAYEVA, Mayramgül

KIRGIZ TÜRKLERİNDE ERKEK ÇOCUĞUN ÖNEMİ VE EDEBİ ESERLERE YANSIMASI

Mayramgül DIYKANBAYEVA (Atatürk Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Bölümü, Erzurum, Türkiye)

Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi

6 0

Yıl: 2011 Cilt: 17 Sayı: 46 Sayfa Aralığı: 181 - 194 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

KIRGIZ TÜRKLERİNDE ERKEK ÇOCUĞUN ÖNEMİ VE EDEBİ ESERLERE YANSIMASI

Öz:

Kırgız Türkleri, Orta Asya'da yaşayan Türk boylarından biridir ve Müslüman bir toplumdur. Türk dili ve tarihine ait kaynaklarda verilen bilgiler, Kırgız Türklerinin en eski Türk boylarından biri olduğunu göstermektedir. Kırgız Türkleri, çok eskiden beri soyun devamı için ,aile küçük memlekettir' diyerek aile hayatına çok önem vermişler ve soyun devamı için ne gerekiyorsa yapmışlardır. Baba ocağının tütmesinde erkek çocuğun gerekli olduğunu vurgulamış ve ona kız çocuğuna göre daha fazla değer vermişlerdir. Çocuğu olmayan, özellikle erkek çocuğu olmayan aileler kutsal mezarları, pınarları ziyaret etmiş, Allah'tan medet ummuş, ölen ata-babaların ruhlarına Kuran - ı Kerimden süreler okumuş ve böylece arzularının gerçekleşeceğine inanmışlardır. Kırgızlar arasındaki bu inançlar günümüzde de canlı bir şekilde sürdürülmektedir. Bu çalışmada Kırgız Türklerinin aile hayatından kısaca söz edilmiş, soyun devamında erkek çocuğun gerekliliğinin ve öneminin nedenleri anlatılmıştır. Ayrıca Türk boylarının kahramanlık destanlarından örnekler verilmiş ve atasözleri ile desteklenmiştir. Ayrıca bu çalışmada Kırgız Türkleri ile diğer Türk boylarının çocuk algısı ve erkek çocuklarına verilen önem açısından bazı ortak noktalara değinilmiştir.

Anahtar Kelime:

Konular: Kültürel Çalışmalar

The Importance of the Male Child for the Kyrgyz Turks and its Reflection in Literary Works

Öz:

Kyrgyz Turks are one of the Turkic tribest has live in the Middle East and they are Muslim. The data given in the sources of Turkish Language and Historys how that Kyrgyz Turks are one of the oldest Turkic tribes. Kyrgyz Turks, saying that 'family is the small homeland' for the continuation of the posterity, place demphasis on the family life and did whatever it took fort he continuation of the posterity. They specify that boy child is necessary for the survival of the family home and cher is hed them more than girls. The families who do not have kids most particularly boys, visited sacred tombs and fountains, hoped for help from God, read verses from Quran for their late Ancestors. Thus, they believed that wis hed would come true. Those beliefs among Kyrgyz people are stil alive. In this study, Kyrgyz Turks, family life are mentioned briefly, in the continuation of posterity the necessity and the significance of boy child is told. Besides, examples are given from the her oicsagas of the Turkic tribes and they are supported with proverbs. The aim of this study is to determinethe similarities and differences between Kyrgyz Turks and the other Turkic tribes in terms of family life.

Anahtar Kelime:

Konular: Kültürel Çalışmalar

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

AKMATALİEV, Abdıldacan. Coodorbeşim. Bişkek: Şam Yayınları,1997.
AKMATALİEV, Abdıldacan, BaldargaArnalgan Salt cana IrımCırımdar. Bişkek: Şam Yayınları, 1998.
AKMATALİEV, Abdıldacan, Kırgız Folkloru cana Tarıhıy Kahramanlar. Ankara: AKM Yayınları, 2001.
AKMATALİEV, Abdıldacan, Kırgız AdabiyatınınTarıhı. Bişkek: Şam Yayınları, 2004.
BAYDEMİR, Hüseyin. Rüstem Han Destanı. Erzurum: Yüksek Lisans Tezi, 1998.
BAYDEMİR, Hüseyin, Özbekistan'da Ölüm Adetleri. TurkishStudies, 2010.
BERNŞTAM, Aleksanr Natanoviç. Kırgızdardın cana KırgızstandınTarıhı cana Arheologiyası Bo- yunça Tandalma Emgekter. Bişkek: Uçkun Yayınlar,1997.
CAKIPBEKOV, Aşım. Tengri Manas. Bişkek: Kırgızistan Yayınları, 1995.
CUSUPOV, Keneş. Kırgızdar. Bişkek: Kırgızistan Yayınlar, 2004.
ERGİN, Muharrem. Dede Korkut Kitabı. Ankara: TDK Yayınlar,1964.
ERDEM, Mustafa. Kırgız Türkleri. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2005.
ERDENTUĞ, Nermin. Sosyal Adet ve Gelenekler. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1977.
İNAN, Abdulkadir. Tarihte ve Bugün Şamanizm. TDK Yayınları, 1972.
KEBEKOVA, Batma. Kırgız AdabiyatınınTarıhı. Bişkek: Şam Yayınları, 2004.
KIDIRBAEVA, Raisa. Kırgız Edebiyatının Tarıhı. Bişkek: Şam Yayınları, 2004.
,Manas', 1.Kitap. Frunze: Kırgızistan Yayınları, 1984.
,Manas', 2. Kitep. Frunze: Kırgızistan Yayınları, 1985.
MİRZAYEV, Töre. Özbek Halk Makalleri. Taşkent: Şark Yayınları, 2005.
MUKASOV, Muratalı. Cenicok (Ötö) KököUulu. Bişkek: Şam Yayınları, 2002.
OROZBEKOVA, Çolpon. Kırgız AdabiyatınınTarıhı. c.I, Bişkek: Şam Yayınları, 2004.
ÖGEL, Bahaeddin. Türk Mitolojisi. Ankara: TTK Yayınları, 1993.
POLAT, Kemal. Beşikten Mezara Kırgız Türklerinde Gelenek ve İnanışlar. Ankara: Türkiye Diya- net Vakfı Yayınevi, 2008.
RASONY, Laszlo. Tarihte Türkler. Ankara: TKAE Yayınlar, 1971.
ROUX, Jean Paul. Orta Asya'da Kutsal Bitkiler ve Hayvanlar. İstanbul: Kabalcı Yayınları, 2005.
SARAÇOĞLU, Erdoğan. Kıbrısta Doğum İle İlgili Gelenek - Görenek ve İnançlar. III. Milletlera- rası Türk Folklor Kongresi Bildirileri, c. IV, Ankara: Başbakanlık Yayınları, 1987.
ŞAMBAEV, Sırgabek. Kirgizsko - RusskiePoslovistsı, Pogovorki i İzreçeniya. Frunze: Mektep Yayınları, 1979.
ŞIMŞEK, Esma. Ölümsüzlük İlacı Elma. TurkishStudies, 2008.
TÜRKMEN, Fikret. Manas Destanı ve Anadolu'daki Bazı Adet ve İnanmalar. Ankara: TDK Yayın- ları, 1995.
YILDIZ, Naciye. Manas Destanı (W. Radloff) ve Kırgız Kültürü İle İlgili Tespit ve Tahliller. Anka- ra: TDK Yayınları, 1995.
YILDIZ, Naciye, Türk Destanlarında ,Çocuksuzluk'. Milli Folklor, 82 (Yaz / 2009): 76 -88

APA	DIYKANBAYEVA M (2011). KIRGIZ TÜRKLERİNDE ERKEK ÇOCUĞUN ÖNEMİ VE EDEBİ ESERLERE YANSIMASI. , 181 - 194.
Chicago	DIYKANBAYEVA Mayramgül KIRGIZ TÜRKLERİNDE ERKEK ÇOCUĞUN ÖNEMİ VE EDEBİ ESERLERE YANSIMASI. (2011): 181 - 194.
MLA	DIYKANBAYEVA Mayramgül KIRGIZ TÜRKLERİNDE ERKEK ÇOCUĞUN ÖNEMİ VE EDEBİ ESERLERE YANSIMASI. , 2011, ss.181 - 194.
AMA	DIYKANBAYEVA M KIRGIZ TÜRKLERİNDE ERKEK ÇOCUĞUN ÖNEMİ VE EDEBİ ESERLERE YANSIMASI. . 2011; 181 - 194.
Vancouver	DIYKANBAYEVA M KIRGIZ TÜRKLERİNDE ERKEK ÇOCUĞUN ÖNEMİ VE EDEBİ ESERLERE YANSIMASI. . 2011; 181 - 194.
IEEE	DIYKANBAYEVA M "KIRGIZ TÜRKLERİNDE ERKEK ÇOCUĞUN ÖNEMİ VE EDEBİ ESERLERE YANSIMASI." , ss.181 - 194, 2011.
ISNAD	DIYKANBAYEVA, Mayramgül. "KIRGIZ TÜRKLERİNDE ERKEK ÇOCUĞUN ÖNEMİ VE EDEBİ ESERLERE YANSIMASI". (2011), 181-194.

APA	DIYKANBAYEVA M (2011). KIRGIZ TÜRKLERİNDE ERKEK ÇOCUĞUN ÖNEMİ VE EDEBİ ESERLERE YANSIMASI. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 17(46), 181 - 194.
Chicago	DIYKANBAYEVA Mayramgül KIRGIZ TÜRKLERİNDE ERKEK ÇOCUĞUN ÖNEMİ VE EDEBİ ESERLERE YANSIMASI. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi 17, no.46 (2011): 181 - 194.
MLA	DIYKANBAYEVA Mayramgül KIRGIZ TÜRKLERİNDE ERKEK ÇOCUĞUN ÖNEMİ VE EDEBİ ESERLERE YANSIMASI. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, vol.17, no.46, 2011, ss.181 - 194.
AMA	DIYKANBAYEVA M KIRGIZ TÜRKLERİNDE ERKEK ÇOCUĞUN ÖNEMİ VE EDEBİ ESERLERE YANSIMASI. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi. 2011; 17(46): 181 - 194.
Vancouver	DIYKANBAYEVA M KIRGIZ TÜRKLERİNDE ERKEK ÇOCUĞUN ÖNEMİ VE EDEBİ ESERLERE YANSIMASI. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi. 2011; 17(46): 181 - 194.
IEEE	DIYKANBAYEVA M "KIRGIZ TÜRKLERİNDE ERKEK ÇOCUĞUN ÖNEMİ VE EDEBİ ESERLERE YANSIMASI." Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 17, ss.181 - 194, 2011.
ISNAD	DIYKANBAYEVA, Mayramgül. "KIRGIZ TÜRKLERİNDE ERKEK ÇOCUĞUN ÖNEMİ VE EDEBİ ESERLERE YANSIMASI". Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi 17/46 (2011), 181-194.