Aile Temelli Okuma Yazmaya Hazırlık Programının Çocukların Okuma Yazmaya Hazırlık Becerilerine Etkisi *

Akman, Berrin; Özen Altınkaynak, Şenay

Aile Temelli Okuma Yazmaya Hazırlık Programının Çocukların Okuma Yazmaya Hazırlık Becerilerine Etkisi *

Şenay Özen ALTINKAYNAK, (Kafkas Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Okul Öncesi Öğretmenliği Bölümü, Kars, Türkiye)

Berrin AKMAN (Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, İlköğretim Bölümü, Okulöncesi Eğitimi Anabilim Dalı, Ankara, Türkiye)

Eğitim ve Bilim

9 2

Yıl: 2016 Cilt: 41 Sayı: 186 Sayfa Aralığı: 185 - 204 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Aile Temelli Okuma Yazmaya Hazırlık Programının Çocukların Okuma Yazmaya Hazırlık Becerilerine Etkisi *

Öz:

Bu araştırmada, okul öncesi dönemdeki çocukların gelişim özelliklerine, ailelerin ve çocukların ilgi, ihtiyaç ve beklentilerine, okul öncesi eğitim ve ilköğretim programlarına uygun, ailelere yönelik olarak geliştirilen okuma yazmaya hazırlık programının çocukların okuma yazmaya hazırlık becerilerine etkisinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Aile Temelli Okuma Yazmaya Hazırlık Programı'nın etkililiğini ortaya koymak amacıyla ön testson test kontrol gruplu deneysel desen kullanılmıştır. 3x3 (üç grup; deney, plasebo ve kontrol grubu, 3 ölçüm; ön test, son test, izleme testi) deneysel araştırma modelinde yürütülen bu araştırmanın bağımsız değişkeni, Aile Temelli Okuma Yazmaya Hazırlık Programı'dır. Araştırmanın bağımlı değişkeni ise çocukların okuma yazmaya hazırlık becerileridir. Deney grubunu oluşturan ailelere 23 oturumdan oluşan program uygulanmıştır. Plasebo grubuna 20 hafta süren seminerler düzenlenmiş, kontrol grubuna ise herhangi bir müdahalede bulunulmamıştır. Araştırmanın çalışma grubunu, 2012-2013 eğitim öğretim yılında Milli Eğitim Bakanlığı'nın Ankara ili Etimesgut ilçesinde bulunan bir ilkokulun anasınıfına devam eden 55 çocuk ve bu çocukların aileleri oluşturmuştur. Uygulanan Aile Temelli Okuma Yazmaya Hazırlık Programının çocukların okuma yazmaya hazırlık becerileri üzerindeki etkisine ilişkin veriler elde etmek için; Fonolojik Farkındalık Ölçeği, Sözcük ve Yazı Farkındalığı Ölçeği, Türkçe İfade Edici ve Alıcı Dil Becerileri Testi (TİFALDİ) ve Frostig Görsel Algı Testi kullanılmıştır. Araştırmada Aile Temelli Okuma Yazmaya Hazırlık Programının çocukların erken okuryazarlık becerileri üzerindeki etkisini belirlemek amacıyla Kovaryans analizi (ANCOVA) uygulanmıştır. Araştırmanın sonucunda Aile Temelli Okuma Yazmaya Hazırlık Programının çocukların alıcı ve ifade edici dil, ses farkındalığı, sözcük ve yazı farkındalığı ile görsel algı becerileri üzerinde olumlu ve uzun süreli etkileri olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelime:

Konular: Eğitim, Eğitim Araştırmaları Eğitim, Özel Psikoloji Aile Çalışmaları Davranış Bilimleri

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Akaroğlu, E. G. ve Dereli, E. (2012). Okul öncesi çocukların görsel algı eğitimlerine yönelik geliştirilmiş eğitici oyuncakların çocukların görsel algılarına etkisi. Zeitschrift für die Welt der Türken/ Journal of Worlds of Turks, 4(1), 201-222.
Anderson, A., Anderson, J. ve Teichert, L. (2013). Through a rear-view mirror: Families look back at a family literacy program. School Community Journal, 23(2), 33-54.
Arıkök, İ. (2001). Beş-altı yaş çocuklarında görsel algı eğitiminin okuma olgunluğuna olan etkisinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Bayraktar, V. (2013). Okuma yazmaya hazırlık eğitim programının anasınıfına devam eden 6 yaş grubu çocukların yazı farkındalığı becerilerine ve ilk okul birinci sınıftaki ses farkındalığı ve okuma yazma becerilerine etkisinin incelenmesi (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Boyle, E. (2006). The effects of a parent-child early literacy intervention on children's phonemic awareness and preliteracy skills (Yayımlanmamış doktora tezi). The Johns Hopkins University, Baltimore, Maryland.
Bracken, S. S. ve Fischel, J. E. (2008). Family reading behavior and early literacy skills in preschool children from low-income backgrounds. Early Education and Development, 19, 45-67.
Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Büyüköztürk, Ş. (2011). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı: İstatistik, araştırma deseni, SPSS uygulamaları ve yorum (14. bs.). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Byrne, B., Olson, R. K., Samuelsson, S., Wadsworth, S., Corley, R., DeFries, J. C. ve Willcutt, E. (2006). Genetic and environmental influences on early literacy. Journal of Research in Reading, 29, 33-49.
Dankert, H. L., Davies, P. L. ve Gavin, W. J. (2003). Occupational therapy effects on visual-motor skills in preschool. The American Journal of Occupational Therapy, 57(5), 542-549.
Evans, M. A., Shaw, D. ve Bell, M. (2000). Home literacy activities and their influence on early literacy skills. Canadian Journal of Experimental Psychology, 54(2), 65-75.
Horner, S. L. (2004). Observational learning during shared book reading: The effects on preschoolers' attention to print and letter knowledge. Reading Psychology, 25, 167-188.
Justice, L. M. ve Ezell, H. K. (2002). Use of storybook reading to increase print awareness in at-risk children. American Journal of Speech-Language Pathology, 11, 17-29.
Kazak Berument, S. ve Gül Güven, A. (2010). TİFALDİ: Türkçe ifade edici ve alıcı dil testi. Ankara: Türk Psikologlar Derneği.
Lefebvre, P., Trudeau, N. ve Sutton, A. (2011). Enhancing vocabulary, print awareness and phonological awareness through shared storybook reading with low-income preschoolers. Journal of Early Childhood Literacy, 11(4), 453-479.
Mcgee, L. M. ve Morrow, L. M. (2005). Teaching litreacy in kindergarten. London: The Guilford Pres.
MEGEP. (2007). Okuma yazmaya hazırlık çalışmaları: Mesleki eğitim ve öğretim sisteminin güçlendirilmesi projesi. 12 Şubat 2014 tarihinde http://hbogm.meb.gov.tr/modulerprogramlar/kursprogramlari/cocukgelisim/moduller/okumaya zmayahazirlik.pdf adresinden erişildi.
Navah, Z. R., Orit, L. Shifra, C. H. ve Yehiela, M. (2009). Comparing different short-term service delivery methods of visual-motor treatment for first grade students in mainstream school. Research in Developmental Disabilities, 30, 1168-1176.
Phillips, B., M., Menchetti, J. C. ve Lonigan, C. J. (2008). Successful phonological awareness instruction with preschool children lessons from the classroom. Topics in Early Childhood Special Education, 28(1), 3-17.
Powell, D. R. (2004). Parenting education in family literacy programs. B. Wasik (Ed.). Handbook of family literacy programs içinde (s. 157-173). Mahwah, NJ: Erlbaum.
Press, A. A. (2008). The effect of a home-based family literacy program on parents' involvement in their children's literacy development (Yayımlanmamış doktora tezi). University of Toronto, Toronto.
Ratzon, N. Z., Efraim, D. ve Bart, O. (2007). A short-term graphomotor program for improving writing readiness skills of first-grade students. The American Journal of Occupational Theraphy, 61, 399-405.
Samuelsson, S., Byrne, B., Quain, P., Wadsworth, S., Corley, R., DeFries, J. C., ... ve Olson, R. (2005). Environmental and genetic influences on prereading skills in Australia, Scandinavia, and the United States. Journal of Educational Psychology, 97(4), 705.
Saracho, O. N. (2007). Hispanic families as facilitators of their children's literacy development. Journal of Hispanic Higher Education, 6(2), 103-117.
Senechal, M. ve LeFevre, J. (2002). Parental involvement in the development of children's reading skill: A 5-year longitudinal study. Child Development, 73(2), 445-460.
Sheridan, S. M., Knoche, L. L., Kupzyk, K. A., Edwards, C. P. ve Marvin, C. A. (2011). A randomized trial examining the effects of parent engagement on early language and literacy: The Getting Ready intervention. Journal of School Psychology, 49(3), 361-383.
Sonnenschein, S. (2002). Engaging children in the appropriation of literacy: The importance of parental beliefs and practices. O. N. Saracho ve B. Spodek (Ed.). Contemporary perspective in literacy in early childhood education içinde (Cilt 2, s. 127-149). Connecticut: Information Age Publications.
Storch, S. A. ve Whitehurst, G. J. (2001). The role of family and home in the literacy development of children from low-income backgrounds. New Directions for Child and Adolescent Development, 92, 53- 71.
Swain, J., Brooks, G. ve Bosley, S. (2014). The benefits of family literacy provision for parents in England. Journal of Early Childhood Research, 12, 77-91.
Tuğrul, B., Aral, N., Erkan, S. ve Etikan, İ. (2001). Altı yaşındaki çocukların görsel algılama düzeylerine frostig gelişimsel görsel algı eğitim programının etkisinin incelenmesi. Journal of Qafqaz University, 8, 67-84.
Wasik, B. H. ve Herrmann, S. (2004). Family literacy: History, concepts, services. B. H. Wasik (Ed.). Handbook of family literacy içinde (s. 3-22). Mahwah, NJ: Erlbaum.
Weigel, D. ve Martin, S. (2007). The crucial role of parents in children's literacy and language development. University of Nevada Cooperative Extension.
Weigel, D., Martin, S. ve Bennett, K. (2006). Contributions of the home literacy environment to preschool-aged children's emerging literacy and language skills. Early Child Development and Care, 176, 357-378.
Wood, C. (2002). Parent-child pre-school activities can affect the development of literacy skills. Journal of Research in Reading, 25(3), 241-258.
Yangın, B., Erdoğan, T. ve Erdoğan, Ö. (2008). Fonolojik farkındalık ölçeği I. 15 Mart 2013 tarihinde http://www.academia.edu/2030482/ adresinden erişildi.
Yüksel, Ö. (2009). Eğitilebilir zihinsel engelli çocuklarda frostig görsel algı egitim programının etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.

APA	Özen Altınkaynak Ş, Akman B (2016). Aile Temelli Okuma Yazmaya Hazırlık Programının Çocukların Okuma Yazmaya Hazırlık Becerilerine Etkisi *. , 185 - 204.
Chicago	Özen Altınkaynak Şenay,Akman Berrin Aile Temelli Okuma Yazmaya Hazırlık Programının Çocukların Okuma Yazmaya Hazırlık Becerilerine Etkisi *. (2016): 185 - 204.
MLA	Özen Altınkaynak Şenay,Akman Berrin Aile Temelli Okuma Yazmaya Hazırlık Programının Çocukların Okuma Yazmaya Hazırlık Becerilerine Etkisi *. , 2016, ss.185 - 204.
AMA	Özen Altınkaynak Ş,Akman B Aile Temelli Okuma Yazmaya Hazırlık Programının Çocukların Okuma Yazmaya Hazırlık Becerilerine Etkisi *. . 2016; 185 - 204.
Vancouver	Özen Altınkaynak Ş,Akman B Aile Temelli Okuma Yazmaya Hazırlık Programının Çocukların Okuma Yazmaya Hazırlık Becerilerine Etkisi *. . 2016; 185 - 204.
IEEE	Özen Altınkaynak Ş,Akman B "Aile Temelli Okuma Yazmaya Hazırlık Programının Çocukların Okuma Yazmaya Hazırlık Becerilerine Etkisi *." , ss.185 - 204, 2016.
ISNAD	Özen Altınkaynak, Şenay - Akman, Berrin. "Aile Temelli Okuma Yazmaya Hazırlık Programının Çocukların Okuma Yazmaya Hazırlık Becerilerine Etkisi *". (2016), 185-204.

APA	Özen Altınkaynak Ş, Akman B (2016). Aile Temelli Okuma Yazmaya Hazırlık Programının Çocukların Okuma Yazmaya Hazırlık Becerilerine Etkisi *. Eğitim ve Bilim, 41(186), 185 - 204.
Chicago	Özen Altınkaynak Şenay,Akman Berrin Aile Temelli Okuma Yazmaya Hazırlık Programının Çocukların Okuma Yazmaya Hazırlık Becerilerine Etkisi *. Eğitim ve Bilim 41, no.186 (2016): 185 - 204.
MLA	Özen Altınkaynak Şenay,Akman Berrin Aile Temelli Okuma Yazmaya Hazırlık Programının Çocukların Okuma Yazmaya Hazırlık Becerilerine Etkisi *. Eğitim ve Bilim, vol.41, no.186, 2016, ss.185 - 204.
AMA	Özen Altınkaynak Ş,Akman B Aile Temelli Okuma Yazmaya Hazırlık Programının Çocukların Okuma Yazmaya Hazırlık Becerilerine Etkisi *. Eğitim ve Bilim. 2016; 41(186): 185 - 204.
Vancouver	Özen Altınkaynak Ş,Akman B Aile Temelli Okuma Yazmaya Hazırlık Programının Çocukların Okuma Yazmaya Hazırlık Becerilerine Etkisi *. Eğitim ve Bilim. 2016; 41(186): 185 - 204.
IEEE	Özen Altınkaynak Ş,Akman B "Aile Temelli Okuma Yazmaya Hazırlık Programının Çocukların Okuma Yazmaya Hazırlık Becerilerine Etkisi *." Eğitim ve Bilim, 41, ss.185 - 204, 2016.
ISNAD	Özen Altınkaynak, Şenay - Akman, Berrin. "Aile Temelli Okuma Yazmaya Hazırlık Programının Çocukların Okuma Yazmaya Hazırlık Becerilerine Etkisi *". Eğitim ve Bilim 41/186 (2016), 185-204.