Tipik ve Atipik Antipsikotik İlaç Kullanımına Bağlı EEG Anormallikleri

ATASOY, H. Tuğrul; Ankarali, Handan; EKEM, Süreyya; BARUT ÖZEN, Banu; ACIMAN DEMİREL, Esra; TAŞÇILAR, Nida Fatma

Tipik ve Atipik Antipsikotik İlaç Kullanımına Bağlı EEG Anormallikleri

Süreyya EKEM, (Zonguldak Atatürk Devlet Hastanesi, Nöroloji Kliniği, Zonguldak, Türkiye)

Nida Fatma TAŞÇILAR, (İstanbul Medipol Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Nöroloji Anabilim Dalı, İstanbul, Türkiye)

Esra ACIMAN DEMİREL, (Bülent Ecevit Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Nöroloji, Bölümü, Zonguldak, Türkiye)

Banu BARUT ÖZEN, (Dr. Lütfi Kırdar Kartal Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Nöroloji Kliniği, İstanbul, Türkiye)

Handan ANKARALI, (Düzce Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Biyoistatistik Anabilim Dalı, Düzce, Türkiye)

H. Tuğrul ATASOY (Bülent Ecevit Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Nöroloji, Bölümü, Zonguldak, Türkiye)

ANADOLU KLİNİĞİ TIP BİLİMLERİ DERGİSİ

16 0

Yıl: 2016 Cilt: 21 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 97 - 104 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Tipik ve Atipik Antipsikotik İlaç Kullanımına Bağlı EEG Anormallikleri

Öz:

Amaç: Tipik antipsikotikler ve klozapin EEG anormalliklerine ve epileptik nöbetlere neden olabilir. Yeni kuşak antipsikotiklerin EEG üzerindeki etkileri çok fazla bilinmemektedir. Yapılan bu çalışmada klozapin, ketiapin, risperidon ve olanzapin gibi atipik antipsikotikler, amisülpirid, aripiprazol, paliperidon gibi yeni diğer atipik antipsikotikler ve klorpromazin, haloperidol, zuklopentiksol, pimozid gibi tipik antipsikotiklerin EEG anormallikleri üzerine etkileri araştırılmıştır. Gereç ve Yöntemler: Şizofreni veya şizoaffektif bozukluk tanılı 102 hasta prospektif olarak değerlendirilerek EEG'leri çekildi. Bunların 82'si atipik [klozapin (n:16), risperidon (n:20), ketiapin (n:10), olanzapin (n:14), diğer yeni atipik antipsikotikler (n:10)] ve tipik [haloperidol (n:5), klorpromazin (n:2), zuklopentiksol (n:3), pimozid (n:2)] antipsikotik kullanıyordu, 20'si ise ilaç kullanmıyordu. Bu üç alt grup; cinsiyet ve yaş uyumlu sağlıklı kontrol grubunun (n=29) EEG'leri ile karşılaştırıldı. Bulgular: Gruplar arasında demografik özellikler bakımından istatiksel olarak anlamlı fark saptanmadı. Hem ilaç kullanmayan hastaların hem de sağlıklı kontrollerin EEG'leri normaldi. Klozapin kullanan hastaların % 31,3'ünde (p<0,05), ketiapin kullananların da %10'unda (p>0,05) epileptik aktivite gözlendi. Epileptik aktivite dışındaki EEG anormallikleri tipik antipsikotik kullananların %58,3'ünde (p<0,01), risperidon kullananlarında %35'inde (p<0,01) saptandı. EEG ketiapin ve yeni atipik antipsikotik kullananların %80'inde normalken, tipik antipsikotik kullananların %33,3'ünde normaldi (p=0,012).Tartışma ve Sonuç: Burada klozapinin en epileptojen antipsikotik olduğunu ve tipik antipsikotiklerin EEG'yi en fazla bozduğunu bulduk. Ancak klozapin tedavisi alan psikotik hastalarda EEG bir gerekliliktir. Epilepsinin eklendiği psikotik hastalara yeni atipik antipsikotikler verilebilir, çünkü EEG üzerine en az istenmeyen etkiler bu ilaçlarla gözlenmiştir. Buna ilaveten antipsikotik ilaçlar ve epilepsi eşiği arasındaki kompleks ilişkileri açığa çıkarmak için daha fazla bilimsel araştırmaya ihtiyaç olduğunu da vurgulanmamız lazımdır

Anahtar Kelime:

Konular: Farmakoloji ve Eczacılık Psikiyatri

EEG Abnormalities Associated with the Use of Typical and Atypical Antipsychotics

Öz:

Aim: Typical antipsychotics and clozapine could cause EEG abnormalities and risk of epileptic seizures. Little is known about the effects of newer antipsychotics on EEG. The present study therefore examined the risk of EEG abnormalities associated with the use of atypical antipsychotics [clozapine, quetiapine, risperidone, olanzapine and new atypical antipsychotics (amisulpride, aripiprazole, paliperidone)] and of the typical antipsychotics (chlorpromazine, haloperidol, zuclopenthixol, pimozide). Materials and Methods: EEG patterns were prospectively investigated in 102 patients with schizophrenia or schizoaffective disorders. While 82 out of the 102 patients were under atypical [clozapine (n=16), risperidone (n=20), quetiapine (n=10), olanzapine (n=14), and new atypical antipsychotics (n=10)] and typical [haloperidol (n=5), chlorpromazine (n=2), zuclopenthixol (n=3), pimozide (n=2)] antipsychotic treatment, 20 of them were not under any treatment. These three groups were compared with a sex- and aged- matched control group of healthy volunteers (n=29). Results: No statistically significant difference regarding demographic characteristics was found between the groups. Both the patients who were not on any medication and the healthy volunteers had normal EEG's. Epileptic activity was observed in 31.3% of the patients under clozapine treatment (p<0.05) and in 10% of the patients under quetiapine treatment (p>0.05). EEG abnormalities other than epileptic activity were observed in 58.3% of the patients under typical antipsychotics (p<0.01) and 35% of the patients under risperidone treatment (p<0.01). EEG was normal in 78-80% of the patients using quetiapine and new atypical antipsychotics, compared to 33.3% of the patients under typical antipsychotic treatment (p=0.012).Discussion and Conclusion: Herein, we found that clozapine was the most epileptogenic antipsychotic and that typical antipsychotics were making the worse EEG changes. Nevertheless, in the psychotic patients under clozapine treatment EEG is a must. Psychotic patients with consequential epilepsy could be given new atypical antipsychotics because it has the least unwanted effects on EEG. Moreover, it should also be emphasized that there is a need for further scientific research to clarify all aspects characterizing the complex link between seizure threshold and psychotropic drugs

Anahtar Kelime:

Konular: Farmakoloji ve Eczacılık Psikiyatri

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Centorrino F, Price BH, Tuttle M, Bahk WM, Hennen J, Albert MJ, et al. EEG abnormalities during treatment with typical and atypical antipsychotics. Am J Psychi- atry. 2002;159(1):109-15.
Roubicek J, Major I. EEG profile and behavioral changes after a single dose of clozapine in normals and schizoph- renics. Biol Psychiatry. 1977;12(5):613-33.
Moore NC, Tucker KA, Brin FB, Merai P, Shillcut SD, Coburn KL. Positive symptoms of schizophrenia: Res- ponse to haloperidol and remoxipride is associated with increased alpha EEG activity. Hum Psychopharmacol. 1999;12(1):75-80.
Stevens JR, Bigelow L, Denney D, Lipkin J, Livermore AH, Rauscher F, et al. Telemetered EEG-EOG during psychotic behaviors of schizophrenia. Arch Gen Psychi- atry. 1979;36(3):251-62.
Bridgers SL. Epileptiform abnormalities discovered on electroencephalographic screening of psychiatric inpati- ents. Arch Neurol. 1987;44(3):312-6.
Silvestri RC, Bromfield EB, Khoshbin S. Clozapi- ne-induced seizures and EEG abnormalities in am- bulatory psychiatric patients. Ann Pharmacother. 1998;32(11):1147-51.
Devinsky O, Honigfeld G, Patin J. Clozapine-related sei- zures. Neurology 1991;41(3):369-71.
Baldessarini RJ. Drugs and the treatment of psychiatric disorders: depression and anxiety disorders. In: Hard- man JG, Limbird LE, Gilman AG (ed.), Goodman and Gilman's The Pharmacological Basis of Therapeutics, 10. ed. New York: McGraw-Hill; 2001:447-83.
Amerikan Psikiyatri Birliği. Psikiyatride Hastalıkla- rın Tanımlanması ve Sınıflandırılması El Kitabı, 4. ed. (DSM-IV TR), (çev. Ertuğrul Köroğlu). Ankara: Hekim- ler Yayın Birliği; 2001:137-42.
American Electroencephalographic Society. Guideline seven: a proposal for standard montages to be used in clinical EEG. J Clin neurophsiol. 1994;11(1):30-6.
Small JG. Psychiatric disorders and EEG. In: Nieder- meyer E, DaSilva FL (ed.), Electroencephalography: Basic Principles, Clinical Applications, and Related Fi- elds, 5. ed. Baltimore: Lippincott Williams & Wilkins; 1999:639-61.
Aminoff MJ. Electroencephalography: general principles and clinical applications. In: Aminoff MJ (ed.), Electro- diagnosis in Clinical Neurology, 3. ed. New York: Churc- hill-Livingstone; 1992:41-91.
Saletu B, Anderer P, Kinsperger K, Grünberger J. To- pographic brain mapping of EEG in neuropsychop- harmacology. Part II: Clinical applications (pharma- co EEG imaging). Methods Find Exp Clin Pharma- col.1987;9(6):385-408.
Westphal KP, Grozinger B, Diekmann V, Scherb W, Re- ess J, Leibing U, et al. Slower theta activity over the midf- rontal cortex in schizophrenic patients. Acta Psychiatr Scand. 1990;81(2):132-8.
Jirsch JD, Urrestarazu E, LeVan P, Olivier A, Dubeau F, Gotman J. High-frequency oscillations during human focal seizures. Brain. 2006;129(6):1593-608.
Staba RJ, Wilson CL, Bragin A, Fried I, Engel J Jr. Qu- antitative analysis of high-frequency oscillations (80-500 Hz) recorded in human epileptic hippocampus and en- torhinal cortex. J Neurophysiol. 2002;88(4):1743-52.
Yağcıoğlu EA. Antipsikotik ilaçların etki mekanizmaları: şizofreni tedavisinde "atipiklik" bir üstünlük mü? Türk Psikiyatri Derg. 2007;18(4):364-74.
Amann BL, Pogarell O, Mergl R, Juckel G, Grunze H, Mulert C, et al. EEG abnormalities associated with an- tipsychotics: a comparison of quetiapine, olanzapine, ha- loperidol and healthy subjects. Hum Psychopharmacol. 2003;18(8):641-6.
Miller AL, Hall CS, Buchanan RW, Buckley PF, Chiles JA, Conley RR, et al. The Texas Medication Algorithm Project antipsychotic algorithm for schizophrenia: 2003 update. J Clin Psychiatry. 2004;65(4):500-8.
Farah A. Atypicality of atypical antipsychotics. Prim Care Companion J Clin Psychiatry. 2005;7(6):268-74.
Davis KL, Kahn RS, Ko G, Davidson M. Dopamine in schizophrenia: a review and reconceptualization. Am J Psychiatry. 1991;148(11):1474-86.
Herz MI, Marder SR. Schizophrenia: Comprehensive Treatment and Management. Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins; 2002:9-21.
Conley RR, Meltzer HY. Adverse events related to olan- zapine. J Clin Psychiatry. 2000;61(Suppl 8):26-9.
Kramer M, Simpson G, Maciulis V, Kushner S, Vijapur- kar U, Lim P, et al. Paliperidone extended-release tablets for prevention of symptom recurrence in patients with schizophrenia: a randomized, double-blind, placebo- controlled study. J Clin Psychopharmacol. 2007;27(1):6- 14.
Olney JW, Farber NB Efficacy of clozapine compared with other antipsychotics in preventing NMDA-antagonist neurotoxicity. J Clin Psychiatry. 1994;55(Suppl B):43-6.
Welch J, Manschreck T, Redmond D. Clozapine-induced seizures and EEG changes. J Neuropsychiatry Clin Neu- rosci. 1994;6(3):250-6.
Ichikawa J, Dai J, O'Laughlin IA. Atypical, but not typi- cal, antipsychotic drugs increase cortical acetylcholine release without an effect in the nucleus accumbens or striatum. Neuropsychopharmacology 2002;26(3):325- 39.
Risby ED, Epstein CM, Jewart RD, Nguyen BV, Morgan WN, Risch SC, et al. Clozapine-induced EEG abnorma- lities and clinical response to clozapine. J Neuropsychi- atry Clin Neurosci. 1995;7(4):466-70.
Freudenreich O, Weiner RD, McEvoy JP. Clozapine-in- duced electroencephalogram changes as a function of clozapine serum levels. Biol Psychiatry. 1997;42(2):132- 37.
Baldessarini RJ, Frankenburg FR. Clozapine: a novel an- tipsychotic agent. N Engl J Med. 1991;324(11):746-54.
Wetzel H, Szegedi A, Hain C, Wiesner J, Schlegel S, Benkert O. Seroquel (ICI 204 636), a putative "atypical" antipsychotic, in schizophrenia with positive symptoma- tology: results of an open clinical trial and changes of neuroendocrinological and EEG parameters. Psychop- harmacology (Berl) 1995;119(2):231-8.
Chengappa KN, Pollock BG, Parepally H, Levine J, Kirshner MA, Brar JS, et al. Anticholinergic differen- ces among patients receiving standard clinical doses of olanzapine or clozapine. J Clin Psychopharmacol. 2000;20(3):311-6.
Beasley CM Jr, Tollefson GD, Tran PV. Safety of olanza- pine. J Clin Psychiatry. 1997;58(Suppl 10):13-7.
Wyderski RJ, Starrett WG, Abou-Saif A. Fatal status epi- lepticus associated with olanzapine therapy. Ann Phar- macother. 1999;33(7-8):787-9.
Stahll SM. Stahl's Essential Psychopharmacology: Neu- roscientific Basis and Practical Application, 3. ed. New York: Cambridge University Press; 2008:401-50.
Jufe G. Psicofarmacología Práctica. Buenos Aires: Edito- rial Polemos; 2001:129-40.
Bezchlibnyk-Butler KZ, Jeffries JJ. Clinical handbook of psychotropic drugs,13. ed. Toronto: Hogrefe & Huber Publishers; 2003:100-29.
Strange PG. Antipsychotic drugs: importance of dopa- mine receptors for mechanisms of therapeutic actions and side effects. Pharmacol Rev. 2001;53(1):119-33.

APA	EKEM S, TAŞÇILAR N, ACIMAN DEMİREL E, BARUT ÖZEN B, Ankarali H, ATASOY H (2016). Tipik ve Atipik Antipsikotik İlaç Kullanımına Bağlı EEG Anormallikleri. , 97 - 104.
Chicago	EKEM Süreyya,TAŞÇILAR Nida Fatma,ACIMAN DEMİREL Esra,BARUT ÖZEN Banu,Ankarali Handan,ATASOY H. Tuğrul Tipik ve Atipik Antipsikotik İlaç Kullanımına Bağlı EEG Anormallikleri. (2016): 97 - 104.
MLA	EKEM Süreyya,TAŞÇILAR Nida Fatma,ACIMAN DEMİREL Esra,BARUT ÖZEN Banu,Ankarali Handan,ATASOY H. Tuğrul Tipik ve Atipik Antipsikotik İlaç Kullanımına Bağlı EEG Anormallikleri. , 2016, ss.97 - 104.
AMA	EKEM S,TAŞÇILAR N,ACIMAN DEMİREL E,BARUT ÖZEN B,Ankarali H,ATASOY H Tipik ve Atipik Antipsikotik İlaç Kullanımına Bağlı EEG Anormallikleri. . 2016; 97 - 104.
Vancouver	EKEM S,TAŞÇILAR N,ACIMAN DEMİREL E,BARUT ÖZEN B,Ankarali H,ATASOY H Tipik ve Atipik Antipsikotik İlaç Kullanımına Bağlı EEG Anormallikleri. . 2016; 97 - 104.
IEEE	EKEM S,TAŞÇILAR N,ACIMAN DEMİREL E,BARUT ÖZEN B,Ankarali H,ATASOY H "Tipik ve Atipik Antipsikotik İlaç Kullanımına Bağlı EEG Anormallikleri." , ss.97 - 104, 2016.
ISNAD	EKEM, Süreyya vd. "Tipik ve Atipik Antipsikotik İlaç Kullanımına Bağlı EEG Anormallikleri". (2016), 97-104.

APA	EKEM S, TAŞÇILAR N, ACIMAN DEMİREL E, BARUT ÖZEN B, Ankarali H, ATASOY H (2016). Tipik ve Atipik Antipsikotik İlaç Kullanımına Bağlı EEG Anormallikleri. ANADOLU KLİNİĞİ TIP BİLİMLERİ DERGİSİ, 21(2), 97 - 104.
Chicago	EKEM Süreyya,TAŞÇILAR Nida Fatma,ACIMAN DEMİREL Esra,BARUT ÖZEN Banu,Ankarali Handan,ATASOY H. Tuğrul Tipik ve Atipik Antipsikotik İlaç Kullanımına Bağlı EEG Anormallikleri. ANADOLU KLİNİĞİ TIP BİLİMLERİ DERGİSİ 21, no.2 (2016): 97 - 104.
MLA	EKEM Süreyya,TAŞÇILAR Nida Fatma,ACIMAN DEMİREL Esra,BARUT ÖZEN Banu,Ankarali Handan,ATASOY H. Tuğrul Tipik ve Atipik Antipsikotik İlaç Kullanımına Bağlı EEG Anormallikleri. ANADOLU KLİNİĞİ TIP BİLİMLERİ DERGİSİ, vol.21, no.2, 2016, ss.97 - 104.
AMA	EKEM S,TAŞÇILAR N,ACIMAN DEMİREL E,BARUT ÖZEN B,Ankarali H,ATASOY H Tipik ve Atipik Antipsikotik İlaç Kullanımına Bağlı EEG Anormallikleri. ANADOLU KLİNİĞİ TIP BİLİMLERİ DERGİSİ. 2016; 21(2): 97 - 104.
Vancouver	EKEM S,TAŞÇILAR N,ACIMAN DEMİREL E,BARUT ÖZEN B,Ankarali H,ATASOY H Tipik ve Atipik Antipsikotik İlaç Kullanımına Bağlı EEG Anormallikleri. ANADOLU KLİNİĞİ TIP BİLİMLERİ DERGİSİ. 2016; 21(2): 97 - 104.
IEEE	EKEM S,TAŞÇILAR N,ACIMAN DEMİREL E,BARUT ÖZEN B,Ankarali H,ATASOY H "Tipik ve Atipik Antipsikotik İlaç Kullanımına Bağlı EEG Anormallikleri." ANADOLU KLİNİĞİ TIP BİLİMLERİ DERGİSİ, 21, ss.97 - 104, 2016.
ISNAD	EKEM, Süreyya vd. "Tipik ve Atipik Antipsikotik İlaç Kullanımına Bağlı EEG Anormallikleri". ANADOLU KLİNİĞİ TIP BİLİMLERİ DERGİSİ 21/2 (2016), 97-104.