Klasik Osmanlıca Dönemi Bir Tıp Metni: İlm-i Tıbb ve Dil Özellikleri

KARTALCIK, Vedat; ÖZDOĞAN ÜNVER, Hande

Klasik Osmanlıca Dönemi Bir Tıp Metni: İlm-i Tıbb ve Dil Özellikleri

Hande ÖZDOĞAN ÜNVER, (Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yeni Türk Dili Ana Bilim Dalı, Isparta, Türkiye)

Vedat KARTALCIK (Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, Isparta, Türkiye)

Akdeniz İnsani Bilimler Dergisi

81 0

Yıl: 2016 Cilt: 6 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 323 - 336 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Klasik Osmanlıca Dönemi Bir Tıp Metni: İlm-i Tıbb ve Dil Özellikleri

Öz:

Tıp yazmaları hem eski tıp anlayışına dayalı bilgileri hem de dönemin tıp literatürüne ait söz varlığını günümüze taşır. Didaktik bir üslupla yazılan sade ve anlaşılır bir dil kullanılan tıp yazmalarının incelenmesi hem tıp tarihi hem dil tarihi araştırmaları için son derece önemlidir. Bu makalede Muhammed bin Hasan tarafından yazılmış Milli Kütüphane Adnan Ötüken İl Halk Kütüphanesi Koleksiyonuna 06 Hk 4453 arşiv numarasıyla kayıtlı İlm-i Tıbb adlı Klasik Osmanlı Türkçesi dil özellikleri gösteren yazma eser tanıtılmıştır. Eski tıp anlayışında önemli bir yeri olan hıfzıssıhha konulu bu eser, alanında kıymetli bilgiler sunmaktadır. Yazar eseri önce Arapça yazmış daha sonra Türkçeye çevirmiş ve sekiz başlıkta sağlıklı olma kurallarını anlatmıştır. Makalenin giriş bölümünde hıfzıssıhha konusu üzerinde durulmuş ve İlm-i Tıbb adlı eserin içeriği tanıtılmıştır. Daha sonra eserin fonetik ve morfolojik özellikleri örneklerle açıklanmıştır. Son olarak eserin söz varlığı üzerinde durulmuştur. Böylece yazarının hayatı ve yazıldığı yıl hakkında bilgi bulunamayan bu yazma eserin dil özelliklerini ortaya koymak amaçlanmıştır.

Anahtar Kelime:

Konular: Tamamlayıcı ve Entegre Tıp Tarih Edebiyat Sanat Edebi Teori ve Eleştiri

A Classical Ottoman Turkish Medical Manuscript: İlm-i Tıbb and its Language Features

Öz:

Medical writing through centuries brings us both the knowledge that is based on the classical medical approach and the existence of the medical terms pertaining to that era. The study of the medical writing which was written in a didactic style in a simple and clear language at that time is very significant, both for linguistic research and for the history of medicine. In this article, the manuscript İlm-i Tıbb, which is registered in the Adnan Ötüken Public Library Collection in National Library with the archive number 06 Hk 4453 which was written by Muhammed bin Hasan in classical Ottoman Turkish language structure is introduced and explained. This book which is concerned with hygiene is very important and had a great role in public health care in classical medical studies and provides us precious knowledge on its field. The author wrote his book first in Arabic than translated it into Turkish and explained the rules for being healthy in eight chapters. The introduction of the article concentrates on the issue of hygiene, and the book İlm-i Tıbb's contents are introduced. Then the book's phonetic and morphological features are explained with examples. Finally, the book's vocabulary is focused upon. Thereby this article introduces the language structure and properties of this manuscript whose writer's life and date of composition remain unknown.

Anahtar Kelime:

Konular: Tamamlayıcı ve Entegre Tıp Tarih Edebiyat Sanat Edebi Teori ve Eleştiri

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Bayat A. H. (2010). Tıp Tarihi. İstanbul 2010.
Canpolat M. (1973). "XIV. Yüzyılda Yazılmış Değerli Bir Tıp Eseri Edviye-i Müfrede". Türkoloji Dergisi 5/1 (1973) 21-47.
Cin A (2011). Türk Edebiyatının İlk Yusuf ve Züleyha Hikayesi, Ali'nin Kıssa-yı Yusuf'u. Ankara 2011.
Cin A (2006). "Türkçede +sIz/ sİz Eki Üzerine". Türk Dili Araştırmaları Belleten 2004/I (2006) 19-43.
Doğan A. T. (2015). "Kitab-ı Tıbb-ı Hikmet'te Geçen Yabancı Tıp Terimlerine Türkçe Karşılıklar". Turkish Studies - International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic 10/8 (Spring 2015) 903-918. Ankara 2015.
Doğan Ş. (2009). Terceme-i Akrabadin Sabuncuoğlu Şerefeddin: Giriş-İnceleme-Metin-Dizinler. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitsüsü, Sakarya 2009.
Elbir Z. G. (2005). "XVII. yy'da Yazılmış Önemli Bir Tıp Kitabı". BAL-TAM Türklük Bilgisi 2 (2005) 125-137.
Ergin M. (2012). Türk Dil Bilgisi. İstanbul 2012.
Gülsevin G. (2011). Eski Anadolu Türkçesinde Ekler. Ankara 2011.
Güven M. (2005). Abdulvehhâb bin Yusuf'un Müntahab-ı Fi't-Tıbb'ı: Dil İncelemesi-Metin-Dizin. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Pamukkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli 2005.
Kartallıoğlu Y. (2011). Klasik Osmanlı Türkçesinde Eklerin Ses Düzeni: 16, 17 ve 18. Yüzyıllar. Ankara 2011.
Kurban F. (1990). Şirvanlı Mahmud Sultaniye: Giriş-Metin-Sözlük. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.Marmara Üniversitesi, İstanbul 1990.
Küçüker P. (1994). Yadigar-ı İbn-i Şerif: Giriş-Metin-Dizin. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ 1994.
Şahin H. (2009). "Tercüme-i Hülâsâ'nın Bir Nüshası Üzerine". Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic 4/8 (Fall 2009) 108-132.
TDK Sözlük (1998). Ankara 1998.

APA	ÖZDOĞAN ÜNVER H, KARTALCIK V (2016). Klasik Osmanlıca Dönemi Bir Tıp Metni: İlm-i Tıbb ve Dil Özellikleri. , 323 - 336.
Chicago	ÖZDOĞAN ÜNVER Hande,KARTALCIK Vedat Klasik Osmanlıca Dönemi Bir Tıp Metni: İlm-i Tıbb ve Dil Özellikleri. (2016): 323 - 336.
MLA	ÖZDOĞAN ÜNVER Hande,KARTALCIK Vedat Klasik Osmanlıca Dönemi Bir Tıp Metni: İlm-i Tıbb ve Dil Özellikleri. , 2016, ss.323 - 336.
AMA	ÖZDOĞAN ÜNVER H,KARTALCIK V Klasik Osmanlıca Dönemi Bir Tıp Metni: İlm-i Tıbb ve Dil Özellikleri. . 2016; 323 - 336.
Vancouver	ÖZDOĞAN ÜNVER H,KARTALCIK V Klasik Osmanlıca Dönemi Bir Tıp Metni: İlm-i Tıbb ve Dil Özellikleri. . 2016; 323 - 336.
IEEE	ÖZDOĞAN ÜNVER H,KARTALCIK V "Klasik Osmanlıca Dönemi Bir Tıp Metni: İlm-i Tıbb ve Dil Özellikleri." , ss.323 - 336, 2016.
ISNAD	ÖZDOĞAN ÜNVER, Hande - KARTALCIK, Vedat. "Klasik Osmanlıca Dönemi Bir Tıp Metni: İlm-i Tıbb ve Dil Özellikleri". (2016), 323-336.

APA	ÖZDOĞAN ÜNVER H, KARTALCIK V (2016). Klasik Osmanlıca Dönemi Bir Tıp Metni: İlm-i Tıbb ve Dil Özellikleri. Akdeniz İnsani Bilimler Dergisi, 6(1), 323 - 336.
Chicago	ÖZDOĞAN ÜNVER Hande,KARTALCIK Vedat Klasik Osmanlıca Dönemi Bir Tıp Metni: İlm-i Tıbb ve Dil Özellikleri. Akdeniz İnsani Bilimler Dergisi 6, no.1 (2016): 323 - 336.
MLA	ÖZDOĞAN ÜNVER Hande,KARTALCIK Vedat Klasik Osmanlıca Dönemi Bir Tıp Metni: İlm-i Tıbb ve Dil Özellikleri. Akdeniz İnsani Bilimler Dergisi, vol.6, no.1, 2016, ss.323 - 336.
AMA	ÖZDOĞAN ÜNVER H,KARTALCIK V Klasik Osmanlıca Dönemi Bir Tıp Metni: İlm-i Tıbb ve Dil Özellikleri. Akdeniz İnsani Bilimler Dergisi. 2016; 6(1): 323 - 336.
Vancouver	ÖZDOĞAN ÜNVER H,KARTALCIK V Klasik Osmanlıca Dönemi Bir Tıp Metni: İlm-i Tıbb ve Dil Özellikleri. Akdeniz İnsani Bilimler Dergisi. 2016; 6(1): 323 - 336.
IEEE	ÖZDOĞAN ÜNVER H,KARTALCIK V "Klasik Osmanlıca Dönemi Bir Tıp Metni: İlm-i Tıbb ve Dil Özellikleri." Akdeniz İnsani Bilimler Dergisi, 6, ss.323 - 336, 2016.
ISNAD	ÖZDOĞAN ÜNVER, Hande - KARTALCIK, Vedat. "Klasik Osmanlıca Dönemi Bir Tıp Metni: İlm-i Tıbb ve Dil Özellikleri". Akdeniz İnsani Bilimler Dergisi 6/1 (2016), 323-336.