OSMANLI İMPARATORLUĞU’NDA VEBA KAVRAMLARI ÜZERİNE: MİSTİSİZMDEN SOSYAL REFORMA

BULMUŞ, Birsen

OSMANLI İMPARATORLUĞU’NDA VEBA KAVRAMLARI ÜZERİNE: MİSTİSİZMDEN SOSYAL REFORMA

Birsen BULMUŞ (Boş)

Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi

26 9

Yıl: 2013 Cilt: 2 Sayı: 19 Sayfa Aralığı: 17 - 22 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

OSMANLI İMPARATORLUĞU’NDA VEBA KAVRAMLARI ÜZERİNE: MİSTİSİZMDEN SOSYAL REFORMA

Öz:

Bu makale Osmanlı'da dinsel veba idrakini imparatorluğun kuruluşundan karantinanın 1838'de kuruluşuna kadar olan dönem içerisinde incelemektedir. Modern tarihçiler çoğu zaman Osmanlıların Tanrı'nın iradesine karşı gelmek anlamında hastalığı engellemek ya da hafifletmek için her türlü tıbbi tedbiri yasakladıkları şeklinde bir sonuca varmaktadırlar. Osman bin Süleyman Penah Efendi (ö.1817) en açık şekliyle bu bakış açısını savunmaktadır. Bununla beraber çoğu Osmanlı veba tez yazarları, örneğin İdris-i Bitlisi (ö. 1520), İsameddin Ahmed Taşköprüzade (ö.1561) ve Ebussuud Efendi (ö.1571) yukarıdaki düşüncenin aksini savundular. Mustafa Reşid Paşa'nın (1800-1858) hamiliğini yaptığı Cezayirli Hamdan Bin El-Merhum Osman Hoca (ö.1840) tıbbi tedbiri meşrulaştırmak için bu yazarları ve İslami hukuk kaynaklarını örnek olarak gösterdi. Osmanlı kamu görüşünü padişahın amacı doğrultusunda yönlendirmek konusunda Hamdan'ın görüşleri Sultan II. Mahmud'un karantina kuruluşu için son derece önemliydi.

Anahtar Kelime:

Konular: Tarih

The Notions of Plague in the Ottoman Empire: From Mysticism to Social Reform

Öz:

This paper examines Ottoman Islamic religious perceptions of plaguebeginning from the foundation of the Empire until the foundation of the Ottomanquarantine in 1838. Modern historians have often concluded that the Ottomansfollowed Islamic dictates which forbade any medical action to prevent oralleviate the disease as it would be defying God's will. This point of view is mostclearly annunciated by Osman bin Suleyman Penah Efendi (d. 1817). However,the majority of Ottoman plague treatise writers, including such well-knownpersonalities as Idrisi Bitlisi (d. 1520), Isameddin Ahmed Taskopruzade(d. 1561), and Ebussuud Efendi (d. 1571). Cezayirli Hamdan Bin El-MerhumOsman Hoca (1840), a protégé of Mustafa Resid Pasa (1800-1858), cited theseauthors along with Islamic legal sources to justify medical activity. Hisarguments were critical to Sultan Mahmud II's establishment of the quarantine asthey swayed Ottoman public opinion to his cause.

Anahtar Kelime:

Konular: Tarih

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

TRDizin Dışındaki Atıf Sayıları

OpenCitations: 0

OpenAlex: 0

Crossref: 0

Abdulgani Efendi. (Çev.). (1586). Risale fi’t-taun ve’l-Veba. Süleymaniye Kütüphanesi, Aşir Efendi Nu.: 275.
Berkes, N. (1964). The Development of Secularism in Turkey. Montreal: McGill University Press.
Dols, M. (1977). The Black Death in the Middle East. Princeton: Princeton University Press.
Düzdağ, M. E. (1972). Şeyhülislam Ebussuud Efendi Fetvaları Işığında 16. Asır Türk Hayatı. İstanbul: Enderun Kitabevi.
Ebussuud Efendi. (1580). Risale-i Ebussuud. Süleymaniye Kütüphanesi, Denizli Nu.: 43.
Hamdan bin El-Merhum Osman Hoca. (1252/1836). Tercüme-i İthaf el-Munassıfin ve’lUdeba bi Mabahit el İhtiraz’an el-Veba. Süleymaniye Kütüphanesi, Nafız Paşa Nu.: 836.
Lowry, H. (2003). Pushing the Stone Uphill: the Impact of Bubonic Plague on Ottoman Urban Society in the Fifteenth and Sixteenth Centuries. Journal of Ottoman Studies, XXIII.
Osman bin Süleyman Penah. (1218/1804). Risale-i Taun. Süleymaniye Kütüphanesi: Serez 2920.
Panzac, D. (1985). La Peste dans L’Empire Ottoman, 1700-1850. Leuven: E. Peeters. Rahman, F. (1998). Health and Medicine in the Islamic Tradition: Change and Identity. Chicago: ABC International Group.
Sa’deddin Süleyman bin Muhammed Emin Müstakimzade. (1194/1780). Cihazu’lMacun fi’lhalas Mine’t-taun. Süleymaniye Kütüphanesi, Esad Efendi, Nu.: 1329.
Salih, M. (Çev.). (1827). Yazar: İdris-i Bitlisi. Hısn ül-Veba: Terceme-i Risalet ül-Veba. Süleymaniye Kütüphanesi, Hacı Mahmud Efendi 4015.
Süreyya, M. (1971). Sicill-i Osmani, İstanbul, 1308/1890-1315/1897, Cilt 3. Westmead, UK: Gregg International Publishers Limited.
Ullmann, M. (1978). Islamic Medicine. Edinburgh: Edinburgh University Press.

APA	BULMUŞ B (2013). OSMANLI İMPARATORLUĞU’NDA VEBA KAVRAMLARI ÜZERİNE: MİSTİSİZMDEN SOSYAL REFORMA. , 17 - 22.
Chicago	BULMUŞ Birsen OSMANLI İMPARATORLUĞU’NDA VEBA KAVRAMLARI ÜZERİNE: MİSTİSİZMDEN SOSYAL REFORMA. (2013): 17 - 22.
MLA	BULMUŞ Birsen OSMANLI İMPARATORLUĞU’NDA VEBA KAVRAMLARI ÜZERİNE: MİSTİSİZMDEN SOSYAL REFORMA. , 2013, ss.17 - 22.
AMA	BULMUŞ B OSMANLI İMPARATORLUĞU’NDA VEBA KAVRAMLARI ÜZERİNE: MİSTİSİZMDEN SOSYAL REFORMA. . 2013; 17 - 22.
Vancouver	BULMUŞ B OSMANLI İMPARATORLUĞU’NDA VEBA KAVRAMLARI ÜZERİNE: MİSTİSİZMDEN SOSYAL REFORMA. . 2013; 17 - 22.
IEEE	BULMUŞ B "OSMANLI İMPARATORLUĞU’NDA VEBA KAVRAMLARI ÜZERİNE: MİSTİSİZMDEN SOSYAL REFORMA." , ss.17 - 22, 2013.
ISNAD	BULMUŞ, Birsen. "OSMANLI İMPARATORLUĞU’NDA VEBA KAVRAMLARI ÜZERİNE: MİSTİSİZMDEN SOSYAL REFORMA". (2013), 17-22.

APA	BULMUŞ B (2013). OSMANLI İMPARATORLUĞU’NDA VEBA KAVRAMLARI ÜZERİNE: MİSTİSİZMDEN SOSYAL REFORMA. Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 2(19), 17 - 22.
Chicago	BULMUŞ Birsen OSMANLI İMPARATORLUĞU’NDA VEBA KAVRAMLARI ÜZERİNE: MİSTİSİZMDEN SOSYAL REFORMA. Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi 2, no.19 (2013): 17 - 22.
MLA	BULMUŞ Birsen OSMANLI İMPARATORLUĞU’NDA VEBA KAVRAMLARI ÜZERİNE: MİSTİSİZMDEN SOSYAL REFORMA. Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, vol.2, no.19, 2013, ss.17 - 22.
AMA	BULMUŞ B OSMANLI İMPARATORLUĞU’NDA VEBA KAVRAMLARI ÜZERİNE: MİSTİSİZMDEN SOSYAL REFORMA. Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi. 2013; 2(19): 17 - 22.
Vancouver	BULMUŞ B OSMANLI İMPARATORLUĞU’NDA VEBA KAVRAMLARI ÜZERİNE: MİSTİSİZMDEN SOSYAL REFORMA. Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi. 2013; 2(19): 17 - 22.
IEEE	BULMUŞ B "OSMANLI İMPARATORLUĞU’NDA VEBA KAVRAMLARI ÜZERİNE: MİSTİSİZMDEN SOSYAL REFORMA." Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 2, ss.17 - 22, 2013.
ISNAD	BULMUŞ, Birsen. "OSMANLI İMPARATORLUĞU’NDA VEBA KAVRAMLARI ÜZERİNE: MİSTİSİZMDEN SOSYAL REFORMA". Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi 2/19 (2013), 17-22.