Yeni Bir Kavram Önerisi Olarak Toplumsal Şema ve Atasözlerine Bilişsel Davranışçı Pencereden Bir Bakış

PİŞTOF, Selim; Şanlı, Esat

Yeni Bir Kavram Önerisi Olarak Toplumsal Şema ve Atasözlerine Bilişsel Davranışçı Pencereden Bir Bakış

Esat ŞANLI, (Ondokuz Mayıs Üniversitesi)

Selim PİŞTOF (²Bayburt Rehberlik ve Araştırma Merkezi)

Bilişsel Davranışçı Psikoterapi ve Araştırmalar Dergisi

25 4

Yıl: 2016 Cilt: 5 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 1 - 13 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Yeni Bir Kavram Önerisi Olarak Toplumsal Şema ve Atasözlerine Bilişsel Davranışçı Pencereden Bir Bakış

Öz:

Bilişsel Davranışçı Terapi öğretisi ve klinik birikimi kişisel paradigmalar ile değerlendirmeler arasında sebep sonuç ilişkisi olduğunu göstermektedir. Bu bilişsel içerik otomatik düşünceler ve şemalar olarak adlandırılmaktadır. Otomatik düşünceler ve şemaların rasyonel - adaptif olmaları ruhsal iyilik haline, irrasyonelmaladaptif olmaları ise kişiyi patolojilere doğru sevk etmektedir. Diğer yandan bu bilişsel yapılar toplumda kabul görmüş kültürün parçaları olan müzik eserleri ve atasözleri gibi gereklilik ve kurallar barındıran düşünce formlarından beslenmektedir. Bu çalışmanın temel amacı bilişsel davranışçı yaklaşım kapsamında değerlendirilebilecek "toplumsal şema" kavramını ortaya koymak ve kavramın dayanaklarını atasözleri üzerinden açıklamaktır. Bu bağlamda toplumsal şema kavramının adaptif ve maladaptif yönleri değerlendirilmiş, olumsuz şemalardan beslenen bilişsel yanlılıklar, sosyal motivasyon kapsamında ele alınmış, sınıflandırılmış ve atasözleriyle örneklendirilmiştir. Gelecekteki çalışmalar için teorik altyapı oluşturmak da çalışmanın amaçları arasındadır. (Bilişsel Davranışçı Psikoterapi ve Araştırmalar Dergisi 2016; .:...-...)

Anahtar Kelime:

Konular: Psikiyatri

Collective Schema as a New Concept Suggestion and a View to Turksih Proverbs From Cognitive Behavioral Point of View

Öz:

Collective Schema as a New Concept Suggestion and a View to Turksih Proverbs From Cognitive Behavioral Point of View Cognitive Behavioral Therapy doctrine and clinical accumulation have shown that there is a causal link between personal paradigms, and assessments. These cognitive contents are named as automatic thoughts and schemas. Rational-adaptive automatic thoughts and schemas lead to good mood while irrational-maladaptive automatic thoughts and schemas cause pathology. On the other hand these cognitive structures have fed by accepted culture by society and components of this culture such as songs and proverbs which possess necessity and rules. The basic aim of this study is to put forth concept of “collective schema” which will be assessable content in Cognitive Behavioral Approach, and clarifying bases of this concept deal with proverbs. In this sense adaptive and maladaptive aspects of collective schema concept were commented, cognitive distortions fed by maladaptive schemas were categorized and illustrated with proverbs taking social motivation into account. With this study we aimed create groundwork for previous studies. (Journal of Cognitive Behavioral Psychotherapy and Research 2016; .:…-…)

Anahtar Kelime:

Konular: Psikiyatri

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Alagözlü, N. (2009). Dil ve Cins: Türkçe Atasözlerinde ve Deyimlerde Kadın Üzerine Eğretilemeler ve ToplumBilişsel Yapı. International Journal of Central Asian Studies (13), 37-48
Adler, A. (1994). İnsanı Tanıma Sanatı, (K. Şipal, Trans.). İstanbul: Say Yay, pp. 289-290
Adler, A. (2007). İnsan Doğasını Anlamak. (D. Başkaya, Trans.). İzmir: İlya Yayınevi.
Beck, A. T. (2008a), Bilişsel Terapi ve Duygusal Bozukluklar (A. Türkcan & V. Öztürk, Trans.). İstanbul: Litera Yayıncılık, pp. 40-98
Beck, A. T. (2008b). Kişilik Bozukluklarının Bilişsel Terapisi (T. Özakkaş, Trans.). İstanbul: Litera Yayıncılık, pp. 67-70
Batur, Z. (2011). Atasözleri ve Deyimlerde Kadın ve Kadının Sosyo-psikolojik Özellikleri. Turkish Studies, 6(3), 577-584
Bekiroğlu, O. (2014). Türkçe Atasözlerinde İletişim Olgusunun İzleri ve Sosyo-Kültürel Çıkarımları. Milli Folklor, 26(103), 80-97
Bernard, M. E. (2010). Rationality And The Pursuit Of Happiness: The Legacy Of Albert Ellis. Malden – Massachusetts: Wiley Blackwell, s.263-290
Bulut, S. (2011). Atasözlerinin Değerler Eğitimindeki Yeri, Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
Burns, D. D. (2006). İyi Hissetmek (İ. Erdem-Atak, Ö. Mestçioğlu, G. Acar & E. Tuncer, Trans.). İstanbul: Psikonet Yayınları, s. 33
Chang, E. C. (2001). Cultural Influences on Optimism and Pessimism: Differences in Western and Eastern Construals of the Self. Washington, DC, US: American Psychological Association, s. 276
Çobanoğlu, Ö. (2004). Türk Dünyası Ortak Atasözleri Sözlüğü. Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı
Dattilio. F. M. (2012). Bilişsel Davranışçı Çift ve Aile Terapisi,(M. Benveniste, S. Kızıltaş, & P. Turanlı, TransT. Özakkaş, Ed.). İstanbul: Psikoterapi Enstitüsü Eğitim Yayınları, pp. 15-88.
Dik, T. ( 2010). Atasözlerinde Adil Dünya İnancı. Millî Folklor, 22(88), pp. 28-32.
Dryden, W. (2000). Ertelemek Yaşamı Kaçırmaktır (G. Günay, Trans.). İstanbul: Rota Yayınları, pp. 52-54
Ellis, A. (2007). Nasıl mutlu olursunuz. (S. Kunt-Akbaş, Trans.). Ankara: HYB yayıncılık, pp. 31
Ellis, A., & Harper, R. A. (2009). Akılcı Yaşam Kılavuzu, (S. Kunt-Akbaş, Trans.). Ankara: HYB Yayıncılık, pp. 26
Ersanlı, K. (2012). Davranışlarımız. Ankara: Birleşik Dağıtım Kitabevi, pp. 407
Esen, S., & Yılmaz, E. (2011). Türk Atasözleri ve Deyimlerinde Girişimcilik Olgusu (Sosyo-ekonomik Açıdan Bir Bakış). Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi(30), 249-258.
Greenberger, D., & Padesky, C., (2013). Evinizdeki Terapist (D. Dağyaran, Trans.). İstanbul: Altın Kitaplar, pp. 10-305
Sharf, R.S. (2014). Bilişsel Terapi (F. Gültekin, Trans.). In Psikoterapi ve Psikolojik Danışma Kuramları (N. Voltan-Acar, Trans.). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık, pp. 328-370
Gürses, İ. (2007). Jungcu Arketip Teorisi Bağlamında Tasavvufi Öykülerin Değerlendirirlmesi: Simurg Örneği. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 16(1), 77-96.
Jung, C. G. (2014). Two Essays on Analyltical Psychology, New York: Routledge.
Karahan, T. F., & Sardoğan, M. E. (2004). Psikolojik Danışma ve Psikoterapide Kuramlar. Samsun: Deniz Kültür Yayınları, pp. 263-283
Kılınç, H. (2005). Ergenlerin Yalnızlık Düzeyleri ve Kişilerarası İlişkilerle İlgili Bilişsel Çarpıtmaları Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Korkmaz, Z. (1992). Gramer Terimleri Sözlüğü, Genişletilmiş (2nd Ed.). Ankara: TDK Yayınları.
Köroğlu. E. (2008). Düşünsel Duygulanımcı Davranış Terapisi, Ankara: HYB Yayıncılık, pp. 95-102
Kurt, İ. (1989). Türk Atasözlerine Psikolojik Bir Yaklaşım, Yüksek Lisans Tezi, Gazi üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Kurt, İ. (2012). Türk Atasözlerine Psikolojik Yaklaşımlar (3. b.). Ankara: Akçağ Yayıncılık, pp. 202 Leahy, R. L. (2007). Bilişsel Terapi Yöntemleri, (M. H. Türkçapar & E. Köroğlu, Trans.). Ankara: HYB Yayıncılık, pp. 285
Milli Kütüphane Genel Müdürlüğü, (1992). Türk Atasözleri ve Deyimleri I-II. Araştırma-İnceleme Dizisi. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
Mindivanlı, E., Küçük, B., & Aktaş, E. (2012). Sosyal Bilgiler Dersinde Değerlerin Aktarımında Atasözleri ve Deyimlerin Kullanımı. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 1(3), 93-101.
Özdel, K., Türkçapar, M. H., Guriz, S. O., Hamamci, Z., Duy, B., Taymur, I., & Riskind, J. H. (2015). Early Maladaptive Schemas and Core Beliefs in Antisocial Personality Disorder. International Journal of Cognitive Therapy,8(4), 306-317.
Özden, H. Ö. (2001). Türk Atasözlerinde İnsan. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (15), 75-105.
Piştof, S., & Şanlı, E. (2013). Bilişsel Davranışçı Terapide Metafor Kullanımı. Bilişsel Davranışçı Psikoterapi ve Araştırmalar Dergisi(2), 182-189.
Satterfield, J. M. (2000). Optimism, Culture And History: The Roles Of Explanatory Styles, İntegrative ComPlexity, And Pessimistic Rumination. In The Science Of Optimism And Hope. Philadelphia: Templeton Foundation Press, pp. 355
Savaşır, I., & Batur, S. (2003). Depresyonun Bilişsel-Davranışçı Tedavisi. In Bilişsel-Davranışçı Terapiler (I. Savaşır, G. Soygüt, & E. Kabakçı, Eds.). Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları, pp. 17-46.
Tanrikulu, T. (2011). Türk Atasözlerinde Gerçeklik Terapisi. Millî Folklor, 23(90).
Türkçapar, M. H. (2007). Bilişsel Terapi Temel İlkeler ve Uygulama, Ankara: HYB Basım Yayın, pp. 27 – 32.
Türkçapar, M. H. (2009). Klinik Uygulamada Bilişsel-Davranışçı Terapi: Depresyon, HYB Basım Yayın, pp. 182-186
Türk Dil Kurumu (2009). Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü. C, 1, C2.
Ünal, S. (2000). Psikiyatrik Uygulamalarda Sosyokültürel Duyarlılık. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 1(4), 225-230.
Üstüner, A. (2002). Olumsuz Yargılı Atasözleri. Türk Dili, 83(601), 35-42.
Yalçın, S. B. (2014). Bilişsel Terapi. (A. Akın, & R. Şahin, Eds.). içinde, Psikolojik Danışma Kuramları, İstanbul: Lisans Yayıncılık, pp. 219-251.
Yazgan-İnanç, B., & Yerlikaya, E. E. (2012). Kişilik Kuramları (6th Ed.). Ankara: Pegem Akademi, pp. 74.
Yılmaz, M., Çelik, S. B., Şanlı, E., & Gençoğlu, C. (2011). Samsun Yazılı Basınında Yer Alan Bilişsel Çarpıtmalar: Tarama Çalışması. Samsun Sempozyumu. Samsun.
Young, J. E., Kolosko, J. S., & Weishaar, M. E. (2009). Şema Terapi. (T. V. Soylu, Trans.). İstanbul, Litera Yayıncılık, pp. 17-56.
Young, J. E., & Klosko, J. S. (2014). Hayatı Yeniden Keşfedin, İstanbul: Psikonet Yayınları, pp. 47-63.

APA	Şanlı E, PİŞTOF S (2016). Yeni Bir Kavram Önerisi Olarak Toplumsal Şema ve Atasözlerine Bilişsel Davranışçı Pencereden Bir Bakış. , 1 - 13.
Chicago	Şanlı Esat,PİŞTOF Selim Yeni Bir Kavram Önerisi Olarak Toplumsal Şema ve Atasözlerine Bilişsel Davranışçı Pencereden Bir Bakış. (2016): 1 - 13.
MLA	Şanlı Esat,PİŞTOF Selim Yeni Bir Kavram Önerisi Olarak Toplumsal Şema ve Atasözlerine Bilişsel Davranışçı Pencereden Bir Bakış. , 2016, ss.1 - 13.
AMA	Şanlı E,PİŞTOF S Yeni Bir Kavram Önerisi Olarak Toplumsal Şema ve Atasözlerine Bilişsel Davranışçı Pencereden Bir Bakış. . 2016; 1 - 13.
Vancouver	Şanlı E,PİŞTOF S Yeni Bir Kavram Önerisi Olarak Toplumsal Şema ve Atasözlerine Bilişsel Davranışçı Pencereden Bir Bakış. . 2016; 1 - 13.
IEEE	Şanlı E,PİŞTOF S "Yeni Bir Kavram Önerisi Olarak Toplumsal Şema ve Atasözlerine Bilişsel Davranışçı Pencereden Bir Bakış." , ss.1 - 13, 2016.
ISNAD	Şanlı, Esat - PİŞTOF, Selim. "Yeni Bir Kavram Önerisi Olarak Toplumsal Şema ve Atasözlerine Bilişsel Davranışçı Pencereden Bir Bakış". (2016), 1-13.

APA	Şanlı E, PİŞTOF S (2016). Yeni Bir Kavram Önerisi Olarak Toplumsal Şema ve Atasözlerine Bilişsel Davranışçı Pencereden Bir Bakış. Bilişsel Davranışçı Psikoterapi ve Araştırmalar Dergisi, 5(2), 1 - 13.
Chicago	Şanlı Esat,PİŞTOF Selim Yeni Bir Kavram Önerisi Olarak Toplumsal Şema ve Atasözlerine Bilişsel Davranışçı Pencereden Bir Bakış. Bilişsel Davranışçı Psikoterapi ve Araştırmalar Dergisi 5, no.2 (2016): 1 - 13.
MLA	Şanlı Esat,PİŞTOF Selim Yeni Bir Kavram Önerisi Olarak Toplumsal Şema ve Atasözlerine Bilişsel Davranışçı Pencereden Bir Bakış. Bilişsel Davranışçı Psikoterapi ve Araştırmalar Dergisi, vol.5, no.2, 2016, ss.1 - 13.
AMA	Şanlı E,PİŞTOF S Yeni Bir Kavram Önerisi Olarak Toplumsal Şema ve Atasözlerine Bilişsel Davranışçı Pencereden Bir Bakış. Bilişsel Davranışçı Psikoterapi ve Araştırmalar Dergisi. 2016; 5(2): 1 - 13.
Vancouver	Şanlı E,PİŞTOF S Yeni Bir Kavram Önerisi Olarak Toplumsal Şema ve Atasözlerine Bilişsel Davranışçı Pencereden Bir Bakış. Bilişsel Davranışçı Psikoterapi ve Araştırmalar Dergisi. 2016; 5(2): 1 - 13.
IEEE	Şanlı E,PİŞTOF S "Yeni Bir Kavram Önerisi Olarak Toplumsal Şema ve Atasözlerine Bilişsel Davranışçı Pencereden Bir Bakış." Bilişsel Davranışçı Psikoterapi ve Araştırmalar Dergisi, 5, ss.1 - 13, 2016.
ISNAD	Şanlı, Esat - PİŞTOF, Selim. "Yeni Bir Kavram Önerisi Olarak Toplumsal Şema ve Atasözlerine Bilişsel Davranışçı Pencereden Bir Bakış". Bilişsel Davranışçı Psikoterapi ve Araştırmalar Dergisi 5/2 (2016), 1-13.