TÜRK KİŞİ ADLARINDA ÖRNEKLENEN SÖZ DİZİMSEL YAPILAR

ERGENE, OGUZ

TÜRK KİŞİ ADLARINDA ÖRNEKLENEN SÖZ DİZİMSEL YAPILAR

Oğuz ERGENE (Mersin Üniversitesi)

Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi

4 1

Yıl: 2016 Cilt: 5 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 626 - 650 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

TÜRK KİŞİ ADLARINDA ÖRNEKLENEN SÖZ DİZİMSEL YAPILAR

Öz:

Türk kişi adlarının bir bölümü; sözcük gruplarından, cümlelerden ve kalıplaşmış söz varlığı ürünlerinden oluşmaktadır. Bu örnekler; türlü duyguları, düşünceleri, durumları ve kavramları yargı bildirerek ya da bildirmeyerek karşılayan söz dizimi ögelerinden kişi adı yapımında da yararlanıldığını gösterir. Türk kişi adlarında örneklenen bu nitelikteki yapıların büyük çoğunluğunu, sözcük grupları oluşturmaktadır. Basit ve birleşik yapılı cümlelerin kişi adı olarak kullanımı ise genellikle çekimli eylemlerin kalıplaşmasıyla sağlanmıştır. Bu çalışmada; Türkiye Türkçesinde kullanılan birleşik sözcük niteliğindeki Türk kişi adları, söz dizimi açısından incelenmiştir. Çalışmanın amacı, türlü sözcük gruplarından, cümlelerden ve söz varlığı ürünlerinden oluşan kişi adlarının belirlenmesi, bu tür adların oluşum biçimlerinin ve taşıdığı özelliklerin irdelenmesidir. Bu amaçla çalışma kapsamında, adlar sınıflandırılmış; söz dizimsel yapılar, örneklerle somutlaştırılmıştır

Anahtar Kelime:

Konular: Dil ve Dil Bilim

SYNTACTIC STRUCTURES EXEMPLIFYING IN TURKISH PERSONAL NAMES

Öz:

Some of the Turkish personal names form from word-groups, sentencesand formulaic vocabulary outputs. These examples show that syntactic itemsreferring to various emotions, thoughts, situations and concepts by statinginformation or not are also used for construction of the personal names. Agreat deal of that kind of structures in Turkish personal names consist ofword-groups. Using simple and compound sentences as personal names, onthe other hand, has been provided by taking a fixed form of inflected verbs.In this study, Turkish personal names that used in Turkish as a type ofcompound word is analyzed in terms of syntax. The purpose of the study is toidentify personal names forming from various word-groups, sentences andformulaic vocabulary outputs and then to scrutinize formation manners andcharacteristics of this kind of names. For this purpose, the names within thescope of the study have been classified and syntactic structures have beenobjectified with examples.

Anahtar Kelime:

Konular: Dil ve Dil Bilim

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

ABDURRAHMAN, V. (2004). Türklerin Ad Koyma Gelenekleri Üzerine Bir İnceleme. Millî Folklor, 61, 124-133.
ACIPAYAMLI, O. (1992). Türk Kültüründe “Ad Koyma Folkloru”Nun Morfolojik ve Fonksiyonel Yönlerden İncelenmesi. IV Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi Bildirileri, IV. Cilt, Gelenek, Görenek ve İnançlar, 1-14, Ankara: Kültür Bakanlığı Halk Kültürlerini Araştırma ve Geliştirme Genel Müdürlüğü Yayınları.
AKSAN, D. (1990). Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilim 3. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
BANGUOĞLU, T. (1986). Türkçenin Grameri. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
DİLÇİN, C. (2014). Adlar Sözlüğü. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
ERKMAN-AKERSON, F. (2000). Türkçe Örneklerle Dile Genel Bir Bakış. İstanbul: Multilingual.
EROL, A. (2010). Adlarımız, Şarkılarla Şiirlerle Türkülerle ve Tarihî Örneklerle. İstanbul: Çağrı Yayınları.
GÜLENSOY, T. (1999). Türk Kişi Adlarının Dil ve Tarih Açısından Önemi. Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi, 565, 3-8.
KARAAĞAÇ, G. (2001). Özel Ad Bilgisi. Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi, 593, 520-525.
KARAAĞAÇ, G. (2012). Türkçenin Dil Bilgisi. Ankara: Akçağ Yayınları.
KARAHAN, L. (2008). Türkçede Söz Dizimi. Ankara: Akçağ Yayınları.
KİBAR, O. (2005). Türk Kültüründe Ad Verme, Kişi Adları Üzerine Bir Tasnif Denemesi. Ankara: Akçağ Basım Yayım Pazarlama A.Ş.
KORKMAZ, Z. (2003). Türkiye Türkçesi Grameri (Şekil Bilgisi). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
KORKMAZ, Z. (2010). Gramer Terimleri Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
ÖZMEN, M. (2013). Türkçenin Sözdizimi. Adana: Karahan Kitabevi.
ÖZTÜRK, D. (2008). Türkiye Türkçesinde Anlamca Kaynaşmış-Deyimleşmiş Birleşik Fiiller. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
PÜSKÜLLÜOĞLU, A. (2012). Türkçe Sözlük. Ankara: Arkadaş Yayınevi.
ŞİMŞEK, R. (1987). Örneklerle Türkçe Sözdizimi, Tümceler-Belirtme Öbekleri-Çözümleme. Trabzon: Kuzey Gazetecilik, Matbaacılık ve Ambalaj San. A.Ş.
T.C. İÇİŞLERİ BAKANLIĞI NÜFUS VE VATANDAŞLIK İŞLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ. İsim İstatistikleri, http://www.nvi.gov.tr/Hizmetler/Istatistikler,Isim_Istatistikleri.html (ET: 06.03.2016).
TDK (2011). Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
TDK (2012). Yazım Kılavuzu. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
TDK Güncel Türkçe Sözlük. (http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&view=gts) (ET: 11.04.2016).
TDK Kişi Adları Sözlüğü. http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_kisiadlari&view= kisiadlari (ET: 03.04.2016).
TİMURTAŞ, F. K. (1995). Tarihi Türkiye Türkçesi Araştırmaları III, Osmanlı Türkçesi Grameri. İstanbul: Alfa Basım Yayım Dağıtım.
TÜBA (2011). Türkçe Bilim Terimleri Sözlüğü Sosyal Bilimler. Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi.
UCA, A. (2004). Türk Toplumunda Ad Verme Geleneği. A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 23, 145-150.
VARDAR, B. (2002). Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Multilingual.
YALÇINKAYA, B. (2015). Almanca ve Türkçe Ad Verme Gelenekleri. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 55(1), 363-379.
ZENGİN, D. (2014). Türk Toplumunda Adlar ve Soyadları (Sosyo-Kültürel ve Bilimsel Bir Yaklaşım). Ankara: Kurmay Kitap Yayın Dağıtım.

APA	ERGENE O (2016). TÜRK KİŞİ ADLARINDA ÖRNEKLENEN SÖZ DİZİMSEL YAPILAR. , 626 - 650.
Chicago	ERGENE OGUZ TÜRK KİŞİ ADLARINDA ÖRNEKLENEN SÖZ DİZİMSEL YAPILAR. (2016): 626 - 650.
MLA	ERGENE OGUZ TÜRK KİŞİ ADLARINDA ÖRNEKLENEN SÖZ DİZİMSEL YAPILAR. , 2016, ss.626 - 650.
AMA	ERGENE O TÜRK KİŞİ ADLARINDA ÖRNEKLENEN SÖZ DİZİMSEL YAPILAR. . 2016; 626 - 650.
Vancouver	ERGENE O TÜRK KİŞİ ADLARINDA ÖRNEKLENEN SÖZ DİZİMSEL YAPILAR. . 2016; 626 - 650.
IEEE	ERGENE O "TÜRK KİŞİ ADLARINDA ÖRNEKLENEN SÖZ DİZİMSEL YAPILAR." , ss.626 - 650, 2016.
ISNAD	ERGENE, OGUZ. "TÜRK KİŞİ ADLARINDA ÖRNEKLENEN SÖZ DİZİMSEL YAPILAR". (2016), 626-650.

APA	ERGENE O (2016). TÜRK KİŞİ ADLARINDA ÖRNEKLENEN SÖZ DİZİMSEL YAPILAR. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 5(2), 626 - 650.
Chicago	ERGENE OGUZ TÜRK KİŞİ ADLARINDA ÖRNEKLENEN SÖZ DİZİMSEL YAPILAR. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi 5, no.2 (2016): 626 - 650.
MLA	ERGENE OGUZ TÜRK KİŞİ ADLARINDA ÖRNEKLENEN SÖZ DİZİMSEL YAPILAR. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, vol.5, no.2, 2016, ss.626 - 650.
AMA	ERGENE O TÜRK KİŞİ ADLARINDA ÖRNEKLENEN SÖZ DİZİMSEL YAPILAR. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi. 2016; 5(2): 626 - 650.
Vancouver	ERGENE O TÜRK KİŞİ ADLARINDA ÖRNEKLENEN SÖZ DİZİMSEL YAPILAR. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi. 2016; 5(2): 626 - 650.
IEEE	ERGENE O "TÜRK KİŞİ ADLARINDA ÖRNEKLENEN SÖZ DİZİMSEL YAPILAR." Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 5, ss.626 - 650, 2016.
ISNAD	ERGENE, OGUZ. "TÜRK KİŞİ ADLARINDA ÖRNEKLENEN SÖZ DİZİMSEL YAPILAR". Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi 5/2 (2016), 626-650.