OSMANLI ARŞİV BELGELERİ IŞIĞINDA GİRİT/ KANDİYE’DE HORASANLI ALİ BABA TEKKESİ

Maden, Fahri

OSMANLI ARŞİV BELGELERİ IŞIĞINDA GİRİT/ KANDİYE’DE HORASANLI ALİ BABA TEKKESİ

Fahri MADEN (Kastamonu Üniversitesi)

Alevilik Araştırmaları Dergisi

65 4

Yıl: 2016 Cilt: 1 Sayı: 12 Sayfa Aralığı: 13 - 94 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

OSMANLI ARŞİV BELGELERİ IŞIĞINDA GİRİT/ KANDİYE’DE HORASANLI ALİ BABA TEKKESİ

Öz:

XIII. asırda Anadolu topraklarında kurulan Bektaşilik, Girit'te görülen ilk tarikatlardan birisidir. Bektaşilik Girit'in fethi sırasında orduda bulunan Bektaşi Şeyhi Horasanizâde Derviş Ali Dede tarafından adaya getirilmiştir. Horasanlı Tekkesi post-nişinlerinden Derviş Ali Baba (1810- 1926)'nın faaliyetleri ile Bektaşilik Girit'te gelişme kaydetmiş ve yaygınlaşmıştır. 1826'da Yeniçeri Ocağı ile birlikte Bektaşilik de yasaklanmış, hadiseden Girit Bektaşi tekkeleri de etkilenmiştir. Ancak Sultan II. Mahmut döneminin sonlarından itibaren Bektaşilik üzerindeki yasakçı politikanın yumuşaması diğer bölgelerde olduğu gibi Girit'te de Bektaşiliğin yeniden canlanmasını sağlamıştır. Girit'te Bektaşilik Osmanlı Devleti'nin yıkılışına kadar varlığını devam ettirmiştir. Ancak adanın Türk idaresinden Makale geliş tarihi: 13.06.2016 o Makale kabul tarihi: 25.11.2016 1 Yrd. Doç. Dr., Kastamonu Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Tarih Bölümü. çıkması ve Türkiye'den kopmasıyla yapılan nüfus mübadeleleri neticesinde Bektaşilik etkinliğini tamamen yitirmiştir. Bu çalışmada başta arşiv belgeleri olmak üzere eldeki kaynaklar ışığında Kandiye'de faaliyet gösteren Horasanlı Ali Baba Tekkesi ele alınacaktır.

Anahtar Kelime:

Konular: Tarih

HORASANLI ALİ BABA LODGE IN CRETE/KANDİYE IN THE LIGHT OF OTTOMAN ARCHIVE

Öz:

Bektashism founded in Anatolia in the13th century was one of the first lodges seenin Crete. Bektashism was brought to the islandby Bektashi Sheikh Horasani-zâde DervisAli Dede who was in the army duringthe conquest of Crete. Bektashism has madeprogress in Crete and has become widespread with Dervish Ali Baba (1810-1926)’sactivities who is one of the post-nisin ofKhorasan Lodge. Bektashism banned in 1826together with the Janissaries, Crete Bektashilodges were also affected by the incident.However, the moderation in prohibitivepolitics over Bektashism that have seen since the end of the period of Sultan Mahmud IIrevived Bektashism in also Crete as in otherregions. Bektashism continued to exist untilthe collapse of the Ottoman Empire in Crete.But Bektashism completely lost its activityas a result of the population exchange heldwith the departing of the island from Turkishadministration and breaking away fromTurkey. In this study, Horasanli Ali BabaTekkesi, operating in Kandiye, will be dealtwith in the light of resources at hand, especiallywith the archive documents.

Anahtar Kelime:

Konular: Tarih

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

BOA, BEO, 1741/130551.
BOA, C.EV, 191/9544.
BOA, C.EV, 470/23752.
BOA, C.EV, 656/33051.
BOA, EV.BKB, 183/2.
BOA, EV.MKT, 1159/46.
BOA, EV.MKT, 147/6.
BOA, EV.MKT, 1612/57.
BOA, EV.MKT, 1776/100.
BOA, EV.MKT, 1776/285.
BOA, EV.MKT, 1776/298.
BOA, EV.MKT, 185/66.
BOA, EV.MKT, 287/58.
BOA, EV.MKT.CHT, 147/6.
BOA, HAT, 1533/93.
BOA, HAT, 289/17345.
BOA, HAT, 293/17474-B.
BOA, İE.EV, 59/6470.
BOA, TD, nr. 820, s.113.
BOA, Y.PRK.MYD, 18/75.
VGMA, Defter nr. 229, s.337.
VGMA, Defter nr. 230, s.22.
VGMA, Defter nr. 231, s.72.
VGMA, Defter nr. 234, s.446.
VGMA, Defter nr. 260, s.228.
VGMA, Defter nr. 2702, s.177.
VGMA, Defter nr. 2803, s.60, 64, 129.
VGMA, Defter nr. 2826, s.124, 171.
VGMA, Defter nr. 2827, s.23.
VGMA, Defter nr. 4912, s.4.
VGMA, Defter nr. 4935, s.31.
VGMA, Defter nr. 5178, s.59-60, 68, 73, 232, 243-244, 259, 267-268.
VGMA, Defter nr.2803, s.125.
ADIYEKE, A. Nükhet; ADIYEKE, Nuri. (2012). “1856 Girit Depremi”, Tarih Araştırmaları Dergisi (TAD).S. XXXI. 51, s. 31-32.
ATA, Mehmet Reşat. (2007). Kutsal Bekar “Mücerret” Girit’ten Esen Bir Bektaşi Klasiği. Mersin.
ATA, Mehmet Reşat. (2009). “Girit-Kandiya Horasanlı Ali Baba Dergâhı Son Postnişini Halife Cafer Sadık Bektaş Baba”. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi. S. 49.
ATA, Mehmet Reşat. (2012). “Horasan’dan Ege’ye Taşınan Dergâh: Girit’te Bektaşiler de Vardı”. Atlas Tarih. S. 15. s. 122-129.
AYDIN, Abdullah. (2009). Hanyalı Nûri Osman ve Divân’ı. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara, Türkiye.
ERKAL, Ali Ekrem. (2008). Geleneksel Kültürüyle Türk Girit-Toplum II. İzmir.
ERKAL, Ali Ekrem (Ed.). (2011). Ustazade Yunus Bey’in Girit Fethi Tarihi Osmanlı-Venedik Girit Savaşı (1645-1669). İzmir.
Esad Efendi. (1243). Üss-i Zafer. İstanbul. Evliya Çelebi b. Derviş Mehmed Zıllî. (2003).
Evliya Çelebi Seyahatnâmesi VIII. İstanbul.
GÜLSOY, Ersin. (2004). Girit’in Fethi ve Osmanlı İdaresinin Kurulması (1645- 1670). İstanbul.
Hammer. (1329). Devlet-i Osmâniyye Tarihi. I. İstanbul.
HASLUCK, F. W. (1928). Bektâşilik Tedkîkleri. İstanbul.
KARA, Melike. (2008). Girit Kandiye’de Müslüman Cemaati 1913-1923. İstanbul.
KÖPRÜLÜ, Orhan F. (1980). “Usta-zâde Yunus Bey’in Meçhul Kalmış Bir Makalesi Bektaşiliğin Girid’de İntişârı”. Güneydoğu Avrupa Araştırmaları Dergisi, S. 8-9. s. 41-42.
NOYAN, Bedri. (2003). Bütün Yönleriyle Bektâşiler ve Alevilik V-VI. Ankara.
ÖZ, Baki. (1997). Bektaşilik Nedir? (Bektaşilik Tarihi). İstanbul.
ŞİMŞEK, Selami. (2007). “Doğu Akdeniz’de Tahrip Olan Bir Kültür Mirası: Girit’te Tarîkatlar ve Tekkeler”. A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi. S. 32. s. 219.
ŞİMŞEK, Selami. (2014). Dünden Bugüne Girit’te Türk Tasavvuf Kültürü. İstanbul.
TANCOIGNE, J. M. (2003). İzmir’e, Ege Adalarına ve Girit’e Seyahat Bir Fransız Diplomatının Türkiye Gözlemleri (1811- 1814). İstanbul.
ZİYA; RAHMİ. (1933). Girit Seferi (Mart 1645-6 Eylül 1669). İstanbul.

APA	Maden F (2016). OSMANLI ARŞİV BELGELERİ IŞIĞINDA GİRİT/ KANDİYE’DE HORASANLI ALİ BABA TEKKESİ. , 13 - 94.
Chicago	Maden Fahri OSMANLI ARŞİV BELGELERİ IŞIĞINDA GİRİT/ KANDİYE’DE HORASANLI ALİ BABA TEKKESİ. (2016): 13 - 94.
MLA	Maden Fahri OSMANLI ARŞİV BELGELERİ IŞIĞINDA GİRİT/ KANDİYE’DE HORASANLI ALİ BABA TEKKESİ. , 2016, ss.13 - 94.
AMA	Maden F OSMANLI ARŞİV BELGELERİ IŞIĞINDA GİRİT/ KANDİYE’DE HORASANLI ALİ BABA TEKKESİ. . 2016; 13 - 94.
Vancouver	Maden F OSMANLI ARŞİV BELGELERİ IŞIĞINDA GİRİT/ KANDİYE’DE HORASANLI ALİ BABA TEKKESİ. . 2016; 13 - 94.
IEEE	Maden F "OSMANLI ARŞİV BELGELERİ IŞIĞINDA GİRİT/ KANDİYE’DE HORASANLI ALİ BABA TEKKESİ." , ss.13 - 94, 2016.
ISNAD	Maden, Fahri. "OSMANLI ARŞİV BELGELERİ IŞIĞINDA GİRİT/ KANDİYE’DE HORASANLI ALİ BABA TEKKESİ". (2016), 13-94.

APA	Maden F (2016). OSMANLI ARŞİV BELGELERİ IŞIĞINDA GİRİT/ KANDİYE’DE HORASANLI ALİ BABA TEKKESİ. Alevilik Araştırmaları Dergisi, 1(12), 13 - 94.
Chicago	Maden Fahri OSMANLI ARŞİV BELGELERİ IŞIĞINDA GİRİT/ KANDİYE’DE HORASANLI ALİ BABA TEKKESİ. Alevilik Araştırmaları Dergisi 1, no.12 (2016): 13 - 94.
MLA	Maden Fahri OSMANLI ARŞİV BELGELERİ IŞIĞINDA GİRİT/ KANDİYE’DE HORASANLI ALİ BABA TEKKESİ. Alevilik Araştırmaları Dergisi, vol.1, no.12, 2016, ss.13 - 94.
AMA	Maden F OSMANLI ARŞİV BELGELERİ IŞIĞINDA GİRİT/ KANDİYE’DE HORASANLI ALİ BABA TEKKESİ. Alevilik Araştırmaları Dergisi. 2016; 1(12): 13 - 94.
Vancouver	Maden F OSMANLI ARŞİV BELGELERİ IŞIĞINDA GİRİT/ KANDİYE’DE HORASANLI ALİ BABA TEKKESİ. Alevilik Araştırmaları Dergisi. 2016; 1(12): 13 - 94.
IEEE	Maden F "OSMANLI ARŞİV BELGELERİ IŞIĞINDA GİRİT/ KANDİYE’DE HORASANLI ALİ BABA TEKKESİ." Alevilik Araştırmaları Dergisi, 1, ss.13 - 94, 2016.
ISNAD	Maden, Fahri. "OSMANLI ARŞİV BELGELERİ IŞIĞINDA GİRİT/ KANDİYE’DE HORASANLI ALİ BABA TEKKESİ". Alevilik Araştırmaları Dergisi 1/12 (2016), 13-94.