Çinko Uygulamasının Makarnalık Buğday Çeşitlerinde Verim ve Bazı Tarımsal Özellikler Üzerine Etkisi

AYKANAT, Sait; Barut, Hatun; ŞİMŞEK, Tuğba

Çinko Uygulamasının Makarnalık Buğday Çeşitlerinde Verim ve Bazı Tarımsal Özellikler Üzerine Etkisi

Hatun BARUT, (Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Adana, Türkiye)

Tuğba ŞİMŞEK, (Antepfıstığı Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Gaziantep, TÜRKİYE)

Sait AYKANAT (Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Adana, Türkiye)

Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi

2 1

Yıl: 2017 Cilt: 4 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 10 - 23 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Çinko Uygulamasının Makarnalık Buğday Çeşitlerinde Verim ve Bazı Tarımsal Özellikler Üzerine Etkisi

Öz:

Bu çalışma, Çukurova Bölgesi'nde yaygın olarak ekimi yapılan bazı makarnalık buğday çeşitlerinin gelişimi, verimi ve verim unsurları üzerine çinko uygulamalarının etkisini tespit etmek amacıyla yürütülmüştür. Araştırmada, Amanos-97 ve Fuatbey-2000 makarnalık buğday çeşitleri kullanılmıştır. Tarla denemeleri; topraktan ve toprak+yapraktan olmak üzere çinkonun iki farklı uygulama şekli ile yürütülmüştür. Her iki denemede; 0, 0.5, 1, 2, 3 ve 4 kg Zn da-1saf çinko dozları topraktan uygulanmıştır. Yapraktan çinko uygulamalarında % 0.4'lük ZnSO4.7H2O solüsyonu kullanılmıştır. Araştırma sonucunda elde edilen verilere göre; makarnalık buğdaylarda toprak ve toprak+yapraktan çinko uygulamalarının, bitki boyu, biyolojik verim, sap verimi, hasat indeksi, tane verimi üzerine istatistiki olarak etkili olmadığı belirlenmiştir. Topraktan çinko uygulamaları, bin tane ağırlığı, metrekarede başak sayısı ve tane çinko konsantrasyonunu üzerinde etkisi istatistiki açıdan % 1 düzeyinde önemli bulunmuştur. Araştırma sonucunda; toprakta 0.23-0.25 ppm çinko varlığında, topraktan dekara 1-2 kg çinko uygulamasının, tane çinko konsantrasyonu, verim ve verim unsurları üzerine olumlu etki yaptığı belirlenmiştir. Tane çinko konsantrasyonu üzerine ise çinkonun toprak+yaprak uygulamasının daha etkili olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelime:

Konular: Biyoloji Bahçe Bitkileri Tarımsal Ekonomi ve Politika Çevre Bilimleri Ekoloji Ziraat Mühendisliği Bitki Bilimleri Biyoloji Çeşitliliğinin Korunması Orman Mühendisliği Entomoloji Ziraat, Toprak Bilimi

Effects of Zinc Treatments on Yield and Some Agronomic Traits of Durum Wheat Cultivars

Öz:

This study was carried out to determine the effects of zinc applications on the development, yield and yield components of widespread durum wheat cultivars in Çukurova Region. Amanos-97 and Fuatbey-2000 durum wheat cultivars were used in the research. Field experiments were performed by two different zinc application methods; via soil and via soil+foliage. In both trials, 0, 0.5, 1, 2, 3, and 4 kg Zn da-1pure zinc doses were applied to the soil. 0.4% ZnSO4.7H2O solution was used for foliar zinc applications. As a result of the research, it has been determined that application of zinc via soil and via soil+foliage is not statistically effective on plant height, biological yield, stem yield, harvest index and grain yield of durum wheat. The application of zinc via soil were found statistically significantly effective at 1% level on thousand grains weight, number of spikes per square meter and zinc concentration of the grains. As a result of the research, it has been determined that when basal soil Zn content was 0.23-0.24 ppm, application of 1-2 kg da-1of zinc via soil has positive effects on grain zinc concentration, yield and yield components. It has also been determined that soil+foliar application of zinc is more effective on zinc concentration of grains.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Alloway, B.J., 2008. Zinc in soils and crop nutrition. IZA Publications, International Zinc Association: Brussels.
Anonymous, 1954. U.S. Salinity Laboratory Staff. Diagnosis and Improvement of Saline and Alkaline Soils (Ed L.A. Richards). USDA Agriculture Handbook B, No: 60, U.S. Goverment Printing Office, Washington.
Black, R.E., Lindsay, H.A., Bhutta, Z.A., Caulfield, L.E., De Onnis, M., Ezzati, M., Mathers, C., Rivera, J., 2008. Maternal and child undernutrition: Global and regional exposures and health consequences. Lancet, 371(9608): 243-260.
Bouis, H.E., Welch, R.M., 2010. Biofortification a sustainable agricultural strategy for reducing micronutrient malnutrition in the global south. Crop Science, 50(Supplement_1), S-20.
Bouyoucous, G.J., 1952. Hydrometer method improved for making particle size at analysis of soil. Agronomy journal, 54(5): 464-465.
Brown, K.H., Rivera, J.A., Bhutta, Z., Gibson, R.S., King, J.C., Lönnerdal, B., Ruel, M.T., Sandtröm, B., Wasantwisut, E., Hotz, C., 2004. International Zinc Nutrition Consultative Group (IZiNCG) technical document, 1. Assessment of the risk of zinc deficiency in populations and options for its control. Food and Nutrition Bulletin, 25(1 Suppl 2): 99-203.
Ceylan, Ş., Akdemir, H., Oktay, M., İrget, E., 1998. Çinko uygulamalarının Lirasa-92 ve Cumhuriyet-75 buğday çeşitlerinde verim ve bazı verim kriterlerine etkisi. I. Ulusal Çinko Kongresi, 12-16 Mayıs, Eskişehir, s. 229-234.
Çağlar, K.Ö., 1949 Toprak Su Koruma Mühendisliği. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Yayın No: 108, Adana.
Çakmak, İ., 1994. Selection and characterisation of Creal genotypes with high resistance to zinc deficiency and boron toxicity and evalation of bioavailability of zinc in creals for GAP and Central Anatolia Regions. "TU-GENOTYPES" NATO Science for Stability Programme. III. Progress Report, Çukurova University, Adana.
Çakmak, İ., 2008. Enrichment of cereal grains with zinc: agronomic or genetic biofortification? Plant Soil, 302: 1-17.
Çakmak, İ., 2012. Harvest plus zinc fertilizer project: Harvest zinc. Better Crops, 96(2): 17-19.
Çakmak, İ., Kalaycı, M., Ekiz, H., Braun, H.J., Yılmaz, A., 1999. Zinc deficiency as an actual problem in plant and human nutrition in Turkey: A NATOScience for Stability Project. Field Crops Research, 60(1-2): 175-188.
Çakmak, İ., Kalaycı, M., Kaya, Y., Torun, A.A., Aydın, N., Wang, Y., Arısoy, Z., Erdem, H., Yazıcı, A., Gökmen, O., Öztürk, L., Horst, WJ., 2010b.
Biofortification and localization of zinc in wheat grain. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 58(16): 9092-9102.
Çakmak, İ., Pfeiffer, W.H., McClafferty, B., 2010a. Biofortification of durum wheat with zinc and iron. Cereal Chemistry, 87(1): 10-20.
Çakmak, İ., Yılmaz, A., Kalaycı, M., Ekiz, H., Torun, B., Eranoğlu, B., Braun, H.J., 1996. Zinc deficiency as a critical problem in wheat production in Central Anatolia. Plant and Soil, 180: 165-172.
Ekiz, H., Bağcı, S.A., Kıral, A.S., Eker, S., Gültekin, İ., Alkan, A., Çakmak, İ., 1998a. Effects of zinc fertilization and irrigation on grain yield and zinc concentration of various cereals grown in zincdeficient calcareous soils. Journal Plant Nutrition, 21(10): 2245-2256.
Ekiz, H., Öztürk, L., Bağcı, S.A., Gültekin, İ., Yılmaz, A., Çakmak, İ., 1998b. Çinko noksanlığının buğdayın kuraklık toleransı üzerine etkileri. I. Ulusal Çinko Kongresi, 12-16 Mayıs, Eskişehir, s. 511-517.
Erdal, İ., Yılmaz, A., Taban, S., Eker, S., Çakmak, İ., 2002. Phytic acid and phosphorus concentrations in seeds of wheat cultivars grown with and without zinc fertilization. Journal of Plant Nutrition, 25(1): 113-127.
Gezgin, S., 1998. Farklı form ve dozlarda yapraktan uygulanan çinkonun buğdayın verim ve bazı verim unsurlarına etkisi. I. Ulusal Çinko Kongresi, 12-16 Mayıs, Eskişehir, s. 213-221.
Gibson, R.S., Hess, S.Y., Hotz, C., Brown, K.H., 2008. Indicators of zinc status at the population level: A review of the evidence. British Journal of Nutrition, 99(3): 14-23.
Graham, R.D., Ascher, J.S., Hynes, S.C., 1992.
Selecting zinc-efficient cereal genotypes for soils of low zinc status. Plant and Soil, 146(1-2): 241-250. Jackson, M.L., 1959. Soil Chemical Analysis. Englewood Cliffs, New Jersey.
Jackson, M.L., 2005. Soil Chemical Analysis: Advanced Course. UW-Madison Libraries Parallel Press. Jiang, W., Struik, P.C., Lingna, J., Van Keulen, H., Ming, Z., Stomph, T.J., 2007. Uptake and distribution of root-applied or foliarapplied 65Zn after flowering in aerobic rice. Annals of Applied Biology, 150(3): 383-391.
Kalaycı, M., 1993. Eskişehir'de mikroelement noksanlıklarının buğday ve arpa verimine etkileri. TİGEM Meslek İçi Semineri, 13-21 Aralık, Antalya. Kalaycı, M., Aydın, M., Kaya, F., Özbek, V., Siirt, S., 1993. Mikro besin maddesi denemeleri. Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü, 1992-1993
Yılı Serin İklim Tahılları Projesi Gelişme Raporu, Eskişehir.
Lindsay, W.L., Norvell, W.A., 1978. Development of a DTPA soil test for zinc, iron, manganese and copper. Soil Science Society of America Journal, 42: 421- 428.
Mandal, A.B., Singharoy, A.K., 1989. Selection of some wheat genotypes on Terai. Soil, Environment and Ecology, 7(4): 978-979.
Manzeke, G.M., Mtambanengwe, F., Nezomba, H., Mapfumo, P., 2014. Zinc fertilization influence on maize productivity and grain nutritional quality under integrated soil fertility management in Zimbabwe. Field Crop Research, 166: 128-136.
Mishra, S.S., Gulati, J.M.L., Nanda, S.S., Garyanak, L.M., Jenz, S.N., 1989. Micronutrient studies in wheat. Orissa Journal of Agricultural Research, 22(2): 94-96.
Mungan, S., Doran, İ., 2003. Farklı doz ve yöntemlerle uygulanan çinkonun makarnalık buğday ve arpanın verim ve verim unsurlarına etkileri. Türkiye 5. Tarla Bitkileri Kongresi, 13-17 Ekim, Diyarbakır, Cilt: 2, s. 510-515.
Olsen, S.R., Cole, C.V., Watanabe, F.S., Dean, L.A., 1954. Estimation of available phosphorus in soil by extraction with sodium bicarbonate. U.S. Department of Agriculture, Circular No. 939.
Ortiz-Monasterio, J.I., Palacios-Rojas, N., Meng, E., Pixley, K., Trethowan, R., Pena, R.J., 2007. Enhancing the mineral and vitamin content of wheat and maize through plant breeding. Journal Cereal Science, 46(3): 293-307.
Özbek, V., Özgümüş, A., 1998. Farklı çinko uygulamalarının değişik buğday çeşitlerinin verim ve bazı verim kriterleri üzerine etkileri. I. Ulusal Çinko Kongresi, 12-16 Mayıs, Eskişehir, s. 183-190.
Pahlavan-Rad, M.R., Pessarakli, M., 2009. Response of wheat plants to zinc, iron, and manganese applications and uptake and concentration of zinc, iron, and manganese in wheat grains. Communications in Soil Science and Plant Analysis, 40(7-8): 1322-1332.
Pfeiffer, W.H., Mcclafferty, B., 2007. Harvest plus: Breeding crops for better nutrition. Crop Science, 47(Suppl.3): 88-105.
Phattarakul, N., Rerkasem, B., Li, L.J., Wu, L.H., Zou, C.Q., Ram, H., Sohu, V.S., Kang, B.S., Sürek, H., Kalaycı, M., Yazıcı, A., Zhang, F.S., Çakmak, İ., 2012. Biofortification of rice grain with zinc through zinc fertilization in different countries. Plant and Soil, 361(1-2): 131-141.
Prasad, R., Shivay, Y.S., Kumar, D., 2014. Agronomic biofortification of cereal grains with iron and zinc. Advances in Agronomy, 125: 55-91.
Sade, B., Soylu, S., Kan, A., Yıldız, C., 1996. Farklı lokasyonlarda yapraktan uygulanan çinkonun buğdayda verim ve verim unsurları üzerine etkileri. Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 10(12): 45-54.
Sayed, E., Gheith, M.S., El-Badry, O.Z., 1988. Effects of the dates of zinc application on wheat. Beyrage Zur Tropischen Landwirtshof und Veterinormadizin, 26(3): 273-278.
Sillanpaa, M., 1982. Micro Nutrients and the Nutrient Status of Soils. A Global Study. FAO Soils Bulletin, No. 48, FAO, Rome.
Singh, U., Praharaj, C.S., Singh, S.S., Bohra, A., Shivay, Y.S., 2015. Biofortification of pulses: Strategies and challenges. In Proceedings of The Second International Conference on Bio-Resource and Stress Management, Hyderabad, India, pp. 50-55.
Taban, S., Alpaslan, M., Güneş, A., Aktaş, M., Erdal, İ., Eyüpoğlu, H., Baran, İ., 1998. Değişik şekillerde uygulanan çinkonun buğday bitkisinde verim ve çinkonun biyolojik yarayışlılığı üzerine etkisi. I. Ulusal Çinko Kongresi, 12-16 Mayıs, Eskişehir, s. 147-155.
Toğay, Y., Toğay, N., Kocakaya, Z., Erdal, İ., Çiğ, F., 2005. Van koşullarında çinko uygulamasinin farklı buğday çeşit ve hatlarında verim ve verim öğeleri üzerine etkisi. Türkiye VI. Tarla Bitkileri Kongresi, Araştırma Sunusu Cilt I, 5-9 Eylül, Antalya, s. 595- 600.
Waters, B.M., Grusak, M.A., 2008. Whole-plant mineral partitioning throughout the life cycle in Arabidopsis thaliana ecotypes Columbia, Landsberg erecta, Cape Verde Islands, and the mutant line ysl1ysl3. New Phytologist, 177(2): 389-405.
White, J.G., Zasoski, R.J., 1999. Mapping soil micronutrients. Field Crop Resarch, 60(1): 11-26. White, P.J., Broadley, M.R., 2005. Biofortifying crops with essential mineral elements. Trends Plant Science, 10(12): 586-593.
Xue, Y.F., Yue, S.C., Zhang, Y.Q., Cui, Z.L., Chen, X.P., Yang, F.C., Çakmak, İ., McGrath, S.P., Zhang, F.S., Zou, C.Q., 2012. Grain and shoot zinc accumulation in winter wheat affected by nitrogen management. Plant Soil, 361(1-2): 153-163.
Yılmaz, A., Ekiz, H., Torun, B., Aydın, A., Çakmak, İ., 1995. Determination of zinc application methods in zinc-defficient-wheat growing areas of Central Anatolia. Soil Fertilty and Fertilizer Management 9 th İnternational Symposium of CIEC, 25-30 September, Kuşadası, Turkey, pp. 91-95.
Yılmaz, A., Ekiz, H., Torun, B., Gültekin, İ., Karanlık, S., Bağcı, S.A., Çakmak, İ., 1997. Effect of different zinc application methods on grain yield and zinc concentration in wheat grown on zinc-deficient calcerous soils in Central Anatolia. Journal Plant Nutrition, 20(4-5): 461-471.
Yılmaz, A., Ekiz, H., Gültekin, İ., Torun, B., Barut, H., Karanlık, S., Çakmak, İ., 1998. Effect of seed zinc content on grain yield and zinc concentration of wheat grown in zinc-deficient calcareous soils. Journal of Plant Nutrition, 21(10): 2257-2264.
Zhang, Y.Q., Sun, Y.X., Ye, Y.L., Karim, M.R., Xue, Y.F., Meng, Q.F., Cui, Z.L., Çakmak, İ., Zhang, F.S., Zou, C.Q., 2012. Zinc biofortification of wheat through fertilizer application in different locations of China. Field Crop Research, 125: 1-7.
Zou, C.Q., Zhang, Y.Q., Rashid, A., Ram, H., Savaşlı, E., Arısoy, R.Z., Ortiz-Monasterio, I., Simunji, S.,
Wang, Z.H., Sohu, V., Hassan, M., Kaya, Y., Önder, O., Lungu, O., Yaqub Mujahid, M., Joshi, A.K., Zelenskiy, Y., Zhang, F.S., Çakmak, İ., 2012.
Biofortification of wheat with zinc through zinc fertilization in seven countries. Plant Soil, 361(1-2): 119-130.

APA	Barut H, ŞİMŞEK T, AYKANAT S (2017). Çinko Uygulamasının Makarnalık Buğday Çeşitlerinde Verim ve Bazı Tarımsal Özellikler Üzerine Etkisi. , 10 - 23.
Chicago	Barut Hatun,ŞİMŞEK Tuğba,AYKANAT Sait Çinko Uygulamasının Makarnalık Buğday Çeşitlerinde Verim ve Bazı Tarımsal Özellikler Üzerine Etkisi. (2017): 10 - 23.
MLA	Barut Hatun,ŞİMŞEK Tuğba,AYKANAT Sait Çinko Uygulamasının Makarnalık Buğday Çeşitlerinde Verim ve Bazı Tarımsal Özellikler Üzerine Etkisi. , 2017, ss.10 - 23.
AMA	Barut H,ŞİMŞEK T,AYKANAT S Çinko Uygulamasının Makarnalık Buğday Çeşitlerinde Verim ve Bazı Tarımsal Özellikler Üzerine Etkisi. . 2017; 10 - 23.
Vancouver	Barut H,ŞİMŞEK T,AYKANAT S Çinko Uygulamasının Makarnalık Buğday Çeşitlerinde Verim ve Bazı Tarımsal Özellikler Üzerine Etkisi. . 2017; 10 - 23.
IEEE	Barut H,ŞİMŞEK T,AYKANAT S "Çinko Uygulamasının Makarnalık Buğday Çeşitlerinde Verim ve Bazı Tarımsal Özellikler Üzerine Etkisi." , ss.10 - 23, 2017.
ISNAD	Barut, Hatun vd. "Çinko Uygulamasının Makarnalık Buğday Çeşitlerinde Verim ve Bazı Tarımsal Özellikler Üzerine Etkisi". (2017), 10-23.

APA	Barut H, ŞİMŞEK T, AYKANAT S (2017). Çinko Uygulamasının Makarnalık Buğday Çeşitlerinde Verim ve Bazı Tarımsal Özellikler Üzerine Etkisi. Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi, 4(1), 10 - 23.
Chicago	Barut Hatun,ŞİMŞEK Tuğba,AYKANAT Sait Çinko Uygulamasının Makarnalık Buğday Çeşitlerinde Verim ve Bazı Tarımsal Özellikler Üzerine Etkisi. Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi 4, no.1 (2017): 10 - 23.
MLA	Barut Hatun,ŞİMŞEK Tuğba,AYKANAT Sait Çinko Uygulamasının Makarnalık Buğday Çeşitlerinde Verim ve Bazı Tarımsal Özellikler Üzerine Etkisi. Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi, vol.4, no.1, 2017, ss.10 - 23.
AMA	Barut H,ŞİMŞEK T,AYKANAT S Çinko Uygulamasının Makarnalık Buğday Çeşitlerinde Verim ve Bazı Tarımsal Özellikler Üzerine Etkisi. Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi. 2017; 4(1): 10 - 23.
Vancouver	Barut H,ŞİMŞEK T,AYKANAT S Çinko Uygulamasının Makarnalık Buğday Çeşitlerinde Verim ve Bazı Tarımsal Özellikler Üzerine Etkisi. Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi. 2017; 4(1): 10 - 23.
IEEE	Barut H,ŞİMŞEK T,AYKANAT S "Çinko Uygulamasının Makarnalık Buğday Çeşitlerinde Verim ve Bazı Tarımsal Özellikler Üzerine Etkisi." Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi, 4, ss.10 - 23, 2017.
ISNAD	Barut, Hatun vd. "Çinko Uygulamasının Makarnalık Buğday Çeşitlerinde Verim ve Bazı Tarımsal Özellikler Üzerine Etkisi". Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi 4/1 (2017), 10-23.