Potansiyel Yaralama Etkileri Açısından Havai Fişekler

CANTÜRK, Nergis; Durdu, Murat

Potansiyel Yaralama Etkileri Açısından Havai Fişekler

Murat DURDU, (Van Jandarma Kriminal Laboratuvar Amirliği, Van)

Nergis CANTÜRK (Ankara Üniversitesi Adli Bilimler Enstitüsü, Ankara)

Adli Tıp Bülteni

13 1

Yıl: 2017 Cilt: 22 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 101 - 108 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Potansiyel Yaralama Etkileri Açısından Havai Fişekler

Öz:

Amaç: Havai fişekler eğlence amacına yönelik bir piroteknik ürün çeşididir. Yapımında kullanılan malzemeler ve tasarımları nedeniyle bazı potansiyel riskler içermektedirler. Basit bir "silah" sistemi şeklinde kullanılabilirlikleri yanında, tasarımlarında kullanılan enerjik malzemeler de ev yapımı bombalarda kullanılabilir niteliktedir. Zaman zaman yangın, yaralanma ve ölüm olaylarına ilişkin haberlerle karşımıza çıkmaktadır. Çalışmamızda havai fişeklerin yaralama potansiyelini incelemek amaçlanmıştır.Gereç ve Yöntem: Yerli üretim havai fişek bataryalarının fiziki incelemesi, hızlı kamera eşliğinde havai fişek bataryasının fonksiyonu ile ateşlenmesi, fişeklerin namludan çıkış anının görüntülemesi ve hız ölçümü, fişeklerin infilak anının görüntülemesi ve basınç ölçümü olmak üzere dört farklı çalışma yapılmıştır. Havai fişeklerin fiziki incelemelerinde; fişek bataryalarının, silindirik yapıda kartondan mamul namluların birleştirilmesinden oluşturulmuş bloklar halinde olduğu, bataryayı oluşturan her bir namlunun alt kısmından geçirilmiş bir fitilin yakılması ile namlular içindeki fişeklerin belirli aralıklarla ve sırayla ateşlendiği, patlayarak görsel efekti oluşturan fişeklerin, tasarlanan efekti oluşturacak şekilde toz ve katı formda bir dizi piroteknik bileşikler ile toprak, tahıl gibi ilave maddeler kullanılarak tasarlandıkları gözlenmiştir.Bulgular: Bataryanın ateşlenmesi sırasında yoğun bir duman ve namlu ağızlarından ortalama 40,02 cm (SD:7,21) yükseklikte alev püskürmesi oluştuğu, ortalama 28 g (SD:3,8) ağırlığındaki havai fişeklerin 0,5 m mesafede ortalama 52,61 m/sn (SD:6,92) hıza ulaştıkları belirlenmiştir. Fişeklerin infilak anında ortalama 144,42 cm (SD:144,42) çapında alev topu oluştuğu ve aynı zamanda efekt materyali saçılımı gözlemlenmiş, fişeklerin patlama basıncı ortalama 89,10 kPa (SD:16,62) olarak ölçülmüştür.Sonuç: Yapılan tespitler ışığında havai fişeklerin, içerdikleri piroteknik bileşiklerden kaynaklanan, namludan çıkışta alev püskürmesi, fişeğin ulaştığı hız, alev topu oluşumu ve parça tesiriyle yaralama potansiyeline sahip oldukları değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelime:

Konular: Adli Tıp

Aerial Shells with the Aspect of Wounding Potential

Öz:

Objective: Aerial shells -a sample of pyrotechnics- are produced for recreational purposes. Due to the materials used in construction and design, they have some potential risks. Besides, there is a risk of utilization of shells as a simple weapon system and utilization of energetic ingredients in home-made bombs. Occasionally some news has been seen about wounding and deaths related to aerial shells. With this perspective, our study aimed to research wounding potential of shells.Materials and methods: Four experiments were held including the physical examination of locally produced batteries, observation of battery functioning, expelling and detonation of shells, as well as speed and blast pressure measurement by utilizing a fast camera and pressure sensors. In physical examinations it is identified that, batteries are constructed in form of a cylindrical-cardboard-made barrels packed together, fired with short time intervals with a time fuse attached to barrels. Shells are configured with some powder/solid form of pyrotechnic mixtures added with little amount of earth and grains.Results: Upon expelling of shells, intensive white-color smoke is observed and 40,2 cm length (SD:7.21) flame eruption is measured. In 0.5 m distance from barrels, the speed of the 28g-weight-shells (SD:3.8) is calculated as 52,61 m/s (SD:6.92). Approximately 144,42cm (SD:36.61) diameter flame ball and fragmentations were identified and 89,09 kPa (SD: 16,62) detonation pressure value is calculated.Conclusion: Considering all these findings, due to the pyrotechnic mixtures in their designs, their speed, flame eruption from barrels, fireball formation and fragmentation effects, it is evaluated that aerial shells have potential wounding risk.

Anahtar Kelime:

Konular: Adli Tıp

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

1. Özdikmen T, Derici R. Tehlikeli Maddelerin Güvenliği ve Emniyetli Nakli, Özel Alan Sınıf 1 Patlayıcı Maddeler. Ankara: Duman Ofset; 2011.
2. Bailey A, Murray G. Explosives, Propellants and Pyrotechnics. Townbridge, Wiltshire, England: Royal Military College of Science, Redwood Books; 2000.
3. Lenz R. Explosives and Bomb Disposal Guide. 5th ed. Illinois: Charles C Thomas Publisher; 1976.
4. Akhavan J. The Chemistry of Explosives. 2nd ed. Cambridge: UK The Royal Society of Chemistry, Thomas Graham House, Science Park; 2004.
5. Mclain JH. Pyrotechnics. Philadelphia: The Franklin Institute Press; 1980.
6. Ellern H. Military and Civilian Pyrotechnics. New York: Chemical Publishing Co. Inc.; 1968.
7. Erdoğan A, Karaardıç H, Yavuz M, Karaardiç ÖL. Manavgat/Side Yöresinde Havai Fişek Gösterilerinin Fauna Elemanları Üzerine Etkisi. Türkiye Tabiatını Koruma Derneği. 2011;3:2-5.
8. Pilatin R. Havai Fişekler ve Ses Kirliliği. Batman Postası Gazetesi. [Erişim Tarihi: 2017 Nisan 11] URL: http:// www.batmancagdas.com/havai-fisekler-ses-kirliligimakale,11371.html
9. Sirel E. Havai Fişek. Habertürk. 2009 [Erişim Tarihi: 2017 Nisan 11] . URL: http://www.haberturk.com/ yazarlar/219105-havai-fisek
10. Moore JX, McGwin Jr. G, Griffin RL. The epidemiology of firework-related injuries in the United States: 2000- 2010. Injury. 2014; 45: 1704-1709. doi: 10.1016/j.injury.2014.06.024
11. Kunz SN, Zinka B, Peschel O, Fieseler S. Case report; Accidental head explosion: An unusual blast wave injury as a result of self-made fireworks, Forensic Science International. 2011; 210: e4-e6. doi: 10.1016/j.forsciint.2011.04.013
12. Antalya İl Emniyet Müdürlüğü İnternet Sitesi. Havai Fişekler ile İlgili Valilik Yönergesi. [Erişim Tarihi: 2015 Haz 17] URL: http://www.antalya.pol.tr/ Sayfalar/ruhsatHavai-Fisekler-ile-ilgili-Valilik-Yonergesi.aspx
13. Sağlık Bakanlığı İnternet Sitesi. Çocuklar ve Gençler Arasında Oyun ve Eğlence Amaçlı Olarak Kullanılan Piroteknik Maddeler. 2011 Mayıs [Erişim Tarihi: 2015 May 18] URL: http://www.saglik.gov.tr/TSHGM/belge/1-9320/ cocuklar-ve-gencler-arasinda-oyun-ve-eglence-araci-olar-. html
14. Erwin V, Duvalois W., Webb R, Koeberg M. Morphology and composition of pyrotechnic residues formed at different levels of confinement. Forensic Science International. 2009; 186: 68-74. doi: 10.1016/j.forsciint.2009.01.019
15. Phillips SA. Pyrotechnic residues analysis-detection and analysis of characteristic particles by scanning electron microscopy/energy dispersive spectroscopy. Science & Justice. 2001; 41: 73-80. https://doi.org/10.1016/S1355- 0306(01)71857-6
16. Yinon J, Zitrin S. Modern Methods of Applications in Analyses of Explosives. England: John Wiley & Sons, West Sussex; 1996.
17. Hürriyet Gazetesi. Havai fişek polisi yaraladı. [Erişim Tarihi: 2014 Tem 23] URL: http://www.hurriyet.com.tr/gundem/23490377.asp
18. Sözcü Gazetesi. Okmeydanı'nda Gergin Saatler. [Erişim Tarihi: 2014 Tem 23] URL: http://sozcu.com.tr/2014/gunun-icinden/okmeydaninda-gergin-saatler-534311/
19. CDC-Centers for Disease Control and Prevention [İnternet] Serious Eye Injuries Associated with Fireworks. United States, 1990-1994. [Erişim Tarihi: 2013 May 05] URL: http://wonder.cdc.gov/wonder/prevguid /m0037986/ m0037986.asp#Figure_1
20. Alphonse VD, Kemper AR, Strom III BT, Beeman SM, Duma SM. Mechanisms of injuries from fireworks. JAMA. 2012; 308(1): 33-34. doi:10.1001/jama.2012.6964
21. Cronin KJ, Butler PEM, McHugh M, Edwards G. A 1-year prospective study of burns in an Irish pediatric burns unit. Burns. 1996; 22 (3): 221-224. https://doi.org/10.1016/0305- 4179(95)00109-3
22. Konte V, Petridou E, Trichopoulos D. Firework-related childhood injuries in Greece: a national problem. Burns. 2004; 30: 151-153. doi: 10.1016/j.burns.2003.09.019
23. Al-Qattan MM, Al-Tamimi AS. Localized hand burns with or without concurrent blast injuries from fireworks. Burns. 2009; 35: 425-429. doi: 10.1016/j.burns.2008.06.015
24. Ladham S, Koehler SA, Woods P, Huston R, Dominick J, Fochtman FW, Wecht CH. A case of a death by explosives: the keys to a proper investigation. Journal of Clinical Forensic Medicine. 2005; 12: 85-92 . doi: 10.1016/j. jcfm.2004.10.003
25. Sinha I, Patel A, Kim FC, MacCorkle ML, Watkins JF. Comic Books Can Educate Children About Burn Safety in Developing Countries. Journal of Burn Care & Research 2011; 32(4): 112-117. doi: 10.1097/BCR.0b013e3182223c6f

APA	Durdu M, CANTÜRK N (2017). Potansiyel Yaralama Etkileri Açısından Havai Fişekler. , 101 - 108.
Chicago	Durdu Murat,CANTÜRK Nergis Potansiyel Yaralama Etkileri Açısından Havai Fişekler. (2017): 101 - 108.
MLA	Durdu Murat,CANTÜRK Nergis Potansiyel Yaralama Etkileri Açısından Havai Fişekler. , 2017, ss.101 - 108.
AMA	Durdu M,CANTÜRK N Potansiyel Yaralama Etkileri Açısından Havai Fişekler. . 2017; 101 - 108.
Vancouver	Durdu M,CANTÜRK N Potansiyel Yaralama Etkileri Açısından Havai Fişekler. . 2017; 101 - 108.
IEEE	Durdu M,CANTÜRK N "Potansiyel Yaralama Etkileri Açısından Havai Fişekler." , ss.101 - 108, 2017.
ISNAD	Durdu, Murat - CANTÜRK, Nergis. "Potansiyel Yaralama Etkileri Açısından Havai Fişekler". (2017), 101-108.

APA	Durdu M, CANTÜRK N (2017). Potansiyel Yaralama Etkileri Açısından Havai Fişekler. Adli Tıp Bülteni, 22(2), 101 - 108.
Chicago	Durdu Murat,CANTÜRK Nergis Potansiyel Yaralama Etkileri Açısından Havai Fişekler. Adli Tıp Bülteni 22, no.2 (2017): 101 - 108.
MLA	Durdu Murat,CANTÜRK Nergis Potansiyel Yaralama Etkileri Açısından Havai Fişekler. Adli Tıp Bülteni, vol.22, no.2, 2017, ss.101 - 108.
AMA	Durdu M,CANTÜRK N Potansiyel Yaralama Etkileri Açısından Havai Fişekler. Adli Tıp Bülteni. 2017; 22(2): 101 - 108.
Vancouver	Durdu M,CANTÜRK N Potansiyel Yaralama Etkileri Açısından Havai Fişekler. Adli Tıp Bülteni. 2017; 22(2): 101 - 108.
IEEE	Durdu M,CANTÜRK N "Potansiyel Yaralama Etkileri Açısından Havai Fişekler." Adli Tıp Bülteni, 22, ss.101 - 108, 2017.
ISNAD	Durdu, Murat - CANTÜRK, Nergis. "Potansiyel Yaralama Etkileri Açısından Havai Fişekler". Adli Tıp Bülteni 22/2 (2017), 101-108.