Lise Öğrencilerinin Problemli İnternet Kullanımının Cinsiyet, Sosyal Kaygı ve Akran İlişkileri Açısından İncelenmesi

Zorbaz, Osman; TUZGÖL DOST, Meliha

Lise Öğrencilerinin Problemli İnternet Kullanımının Cinsiyet, Sosyal Kaygı ve Akran İlişkileri Açısından İncelenmesi

Osman ZORBAZ, (Ankara Adliyesi 1. Çocuk Mahkemesi)

Meliha TUZGÖL DOST (Yrd. Doç. Dr., Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Ankara, Türkiye, e-posta:)

Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi

25 5

Yıl: 2014 Cilt: 29 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 298 - 310 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Lise Öğrencilerinin Problemli İnternet Kullanımının Cinsiyet, Sosyal Kaygı ve Akran İlişkileri Açısından İncelenmesi

Öz:

Bu çalışma lise öğrencilerinin problemli internet kullanımının cinsiyet, sosyal kaygı ve akran ilişkilerine göre incelenmesi amacıyla yapılan betimsel bir çalışmadır. Çalışma grubunu, Ankara'nın Çankaya, Etimesgut ve Mamak ilçelerinde bulunan üç lisede, 2012-2013 Öğretim Yılı Güz Döneminde 9. 10. ve 11. sınıfta öğrenim gören, 356'sı (% 52.2) kadın, 326'sı (% 47.8) erkek olmak üzere toplam 682 lise öğrencisi oluşturmuştur. Araştırmada öğrencilerin problemli internet kullanımlarını belirlemek amacıyla Ceyhan ve Ceyhan (2009) tarafından geliştirilen 'Problemli İnternet Kullanımı Ölçeği-Ergen', sosyal kaygı düzeylerini saptamak için Aydın ve Tekinsav-Sütçü (2007) tarafından geliştirilen ve araştırmacılar tarafından lise öğrencilerine uyarlanan 'Ergenler İçin Sosyal Kaygı Ölçeği' ve akran ilişkilerini belirlemek amacıyla Kaner (2002) tarafından geliştirilen 'Akran İlişkileri Ölçeği' kullanılmıştır. Verilerin analizinde t-testi ve hiyerarşik regresyon analizi kullanılmıştır. Araştırma bulguları, erkek lise öğrencilerinin problemli internet kullanımı düzeylerinin kadın lise öğrencilerininkinden daha yüksek olduğunu göstermiştir. Hiyerarşik regresyon analizi sonuçlarına göre, lise öğrencilerinin problemli internet kullanımında sosyal kaygı değişkeninin alt boyutlarından "Olumsuz Değerlendirilme Korkusu" ve "Genel Durumlarda Sosyal Kaçınma" ve "Genel Durumlarda Huzursuzluk Duyma" boyutlarının önemli oranda etkili olduğu (% 22), ayrıca bu boyutlar kontrol edildiğinde akran ilişkileri değişkeninin alt boyutlarından "Kendini Açma" ve "Sadakat" boyutlarının da anlamlı derecede (% 6) katkı sağladığı bulunmuştur.

Anahtar Kelime:

Konular: Eğitim, Eğitim Araştırmaları Eğitim, Özel Hemşirelik Davranış Bilimleri

Examination of Problematic Internet Use of High School Student in Terms of Gender, Social Anxiety and Peer Relations

Öz:

This is a descriptive study conducted to examine problematic internet use in terms of gender, social anxiety and peer relations. The sample is comprised of a total of 682 students high school students (356 female (52,2%) and 326 male (47,8%) studying at the 9th, 10th, and 11th grades during the Fall semester of the 2012-2013 Academic Year in three different high schools in Çankaya, Etimesgut, and Mamak districts of Ankara. In order to determine students' problematic internet use, 'Problematic Internet Use Scale-Adolescent' developed by Ceyhan and Ceyhan (2009), to determine their social anxiety levels, 'Social Anxiety Scale for Adolescents' developed by Aydın and Tekinsav-Sütcü (2007) and adapted to high school students by the researchers, and to determine their peer relations, 'Peer Relations Scale' developed by Kaner (2002). In the study, t-test and hierarchical regression analysis were used to analyze the data. The result of the study showed that male high school students have a higher level of problematic internet use compared to female high school students. Hierarchical regression analysis results, explained that fear of negative evaluation sub-dimension of social anxiety and social avoidance and nervousness in general situations have an important effect (22%) on problematic internet use; moreover, it was also determined that opening oneself sub-dimension of the peer relations variable and loyalty variable meaningfully contribute (%6) to this.

Anahtar Kelime:

Konular: Eğitim, Eğitim Araştırmaları Eğitim, Özel Hemşirelik Davranış Bilimleri

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Amichai-Hamburger, Y. (2007). Internet and well-being. Computers in Human Behavior, 23: 893-897.
Batıgün, A. D. ve Kılıç, N. (2011). İnternet bağımlılığı ile kişilik özellikleri, sosyal destek, psikolojik belirtiler ve bazı sosyo-demografik değişkenler arasındaki İlişkiler. Türk Psikoloji Dergisi, 26 (67), 1-10.
Bayraktar, F. (2001). İnternet kullanımının ergen gelişimindeki rolü. Yüksek Lisans Tezi. Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
Bayraktar, F. (2013). İnternet ve ergen gelişimi. (Ed., M, Kalkan ve C, Kaygusuz). İnternet bağımlılığı sorunlar ve çözümler. Anı Yayıncılık: Ankara.
Boyd, D. M. (2008). American teen sociality in networked publics. Unpublished Doctoral Thesis, University of California, Berkeley.
Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. (11. Baskı) Pegem Akademi Yayınları: Ankara.
Caplan, S. E. (2002). Problematic internet use and psychosocial well-being: Development of a theory-based cognitivebehavioral measurement instrument. Computers in Human Behavior, 18, 553-575.
Caplan, S. E. (2005). A social skill account of problematic internet use. Journal of Communication, 55(4), 721-736.
Caplan, S. E. (2007). Relations among loneliness, social anxiety, and problematic internet use. CyberPsychology and Behavior, (10), 2, 234-242.
Caplan, S. E. (2010). Theory and measurement of generalized problematic Internet use: A two-step approach. Computers in Human Behavior, 26, 1089-1097
Ceyhan, A. A. (2008a). Predictors of problematic internet use on Turkish university students. Cyber Psychology & Behavior, 11(3), 363-366.
Ceyhan, E. (2008b). Ergen ruh sağlığı açısından bir risk faktörü: İnternet bağımlılığı. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 15, 109-116.
Ceyhan, A. A. ve Ceyhan, E. (2009). Ergenlerde problemli internet kullanım ölçeği (PİKÖ-E) geliştirme çalışmaları. X. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi sözlü bildiri, Adana.
Ceyhan, E. (2010). Problemli internet kullanımı düzeyi üzerinde kimlik statüsünün ve cinsiyetin yordayıcıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri (3),1323-1355.
Ceyhan, A. A. (2011). Ergenlerin problemli internet kullanım düzeylerinin yordayıcıları. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlı- ğı Dergisi, 18(2), 85-94.
Ceyhan, E., Ceyhan A. A. ve Gürcan, A. (2007). Problemli internet kullanımı ölçeğinin geçerlik ve güvenilirlik çalış- maları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, (7), 387-416.
Chak, K. & Leung, L. (2004). Shyness and locus of control as predictors of internet addiction and internet use. Cyberpsychology & Behavior, 7, (5), 559-570.
Çelik Ç, B. ve Odacı, H. (2012). Kendilik algısı ve benlik saygısının problemli internet kullanımını üzerindeki yordayıcı rolü. E-Journal of New World Sciences Academy, 7, (1), 433-441.
Davis, R. A. (2001). A cognitive-behavioral model of pathological internet use. Computers in Human Behavior, (17), 187-195.
Esen, K. N. (2007). Akran baskısı ve algılanan sosyal destek değişkenlerine göre, ergenlerde internet bağımlılığının yordanması. Ülkemizde Bağımlılıkla İlgili Gelişmeler içinde (ss.1-9). I. Uluslararası Bağımlılık Kongresi, İstanbul.
Field, A. (2009). Discovering statistics using SPSS (2nd. Ed). Sage Publications Ltd. California. Gürcan, N. (2010). Ergenlerin problemli internet kullanımları ile uyumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
Kaner, S. (2002). Akran ilişkileri ölçeği ve akran sapması ölçeği geliştirme çalışması. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 33, (1-2): 77-89.
Kraut, R., Patterson, M., Lundmark, V., Kiesler, S., Mukopadhyay, T. & Scherlis, W. (2002). Internet paradox: A social technology that reduces social involvement and psychological well-being? Journal of Social Issues, 58(1), 49-74.
Lenhart, A., Rainie, L. & Lewis, O. (2001). Teenage life online: the rise of the instant-message generation and the internet's impact on friendship and family relations, Washington, DC: Pew Internet and American Life Project.
Liu, C. Y. & Kuo, F. Y. (2007). A study of internet addiction through the lens of the interpersonal theory. Cyber Psychology & Behavior, 10, (6), 799-804.
Milani, L., Osualdella, D., & Di Blasio, P. (2009). Quality of interpersonal relationships and problematic internet use in adolescence. Cyberpsychology & Behavior, 12(6), 681-684.
Morahan-Martina, J. & Schumacher, P. (2003). Loneliness and social uses of the internet. Computers in Human Behavior, 19: 659-671.
Mottram, J. A. & Fleming, J. F. (2009). Extraversion, impulsivity, and online group membership as predictors of problematic internet use. Cyber Psychology & Behavior, 12 (3), 319-321.
Rehm, L. M. (2003). The internet and critical issues for families. Journal of Family Consumer Sciences Education. 21 (2), 33-43.
Sanders, C. E., Field, T. M., Diego, M. & Kaplan, M. (2000). The relationship of internet to depression and social isolation among adolescents. Adolescence, 35(138), 237-242.
Shepherd, M.R., & Edelman, R.J., (2005), Reasons for internet use and social anxiety. Personality and individual Differences, 39, 949-958.
Smahel, D. B., Brown, B. B., & Blinka, L. (2012). Associations between online friendship and internet addiction among adolescents and emerging adults. Developmental Psychology, 48(2), 381-388.
Tabachnick, B. G. & Fidell, L. S. (2007). Using Multivariate Statistics. (5th. Ed.). Pearson Education, Inc. Boston.
Taçyıldız, Ö. (2010). Lise öğrencilerinin internet bağımlılık düzeylerinin bazı değişkenlere göre yordanması. Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
Yang, S. C. & Tung, C. J. (2007). Comparison of internet addicts and nonaddicts in Taiwanese high school. Comput Human Behavior, 23: 79-96.
Yen, Y. Y., Yen, C. F., Chen, C. S., Wang, P. W., Chang, Y. H. & Ko, C. H. (2012). Social anxiety in online and reallife interaction and their associated factors. CyberPsychology, Behavior, and Social Networking, 15(1), 7- 12.
Young, K. (1996). Internet addiction: The emergence of a new clinical disorder. CyberPsychology and Behavior, 1, (3), 237-244.
Young, K. S. & Case, C. J. (2004). Internet abuse in the workplace: New trends in risk management. Cyberpsychology and Behavior. 7(1), 105-111.
Yücel, N. (2009). Ergenlerin akran ilişkileri ve yalnızlık düzeylerinde evde internet kullanımının etkisinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Yücel, N. ve Gürsoy, F. (2013). Ergenlerin akran ilişkileri ile yalnızlık düzeylerinde internet kullanımının etkisi. (Ed., M, Kalkan ve C, Kaygusuz). İnternet Bağımlılığı Sorunlar ve Çözümler. Anı Yayıncılık: Ankara.

APA	Zorbaz O, TUZGÖL DOST M (2014). Lise Öğrencilerinin Problemli İnternet Kullanımının Cinsiyet, Sosyal Kaygı ve Akran İlişkileri Açısından İncelenmesi. , 298 - 310.
Chicago	Zorbaz Osman,TUZGÖL DOST Meliha Lise Öğrencilerinin Problemli İnternet Kullanımının Cinsiyet, Sosyal Kaygı ve Akran İlişkileri Açısından İncelenmesi. (2014): 298 - 310.
MLA	Zorbaz Osman,TUZGÖL DOST Meliha Lise Öğrencilerinin Problemli İnternet Kullanımının Cinsiyet, Sosyal Kaygı ve Akran İlişkileri Açısından İncelenmesi. , 2014, ss.298 - 310.
AMA	Zorbaz O,TUZGÖL DOST M Lise Öğrencilerinin Problemli İnternet Kullanımının Cinsiyet, Sosyal Kaygı ve Akran İlişkileri Açısından İncelenmesi. . 2014; 298 - 310.
Vancouver	Zorbaz O,TUZGÖL DOST M Lise Öğrencilerinin Problemli İnternet Kullanımının Cinsiyet, Sosyal Kaygı ve Akran İlişkileri Açısından İncelenmesi. . 2014; 298 - 310.
IEEE	Zorbaz O,TUZGÖL DOST M "Lise Öğrencilerinin Problemli İnternet Kullanımının Cinsiyet, Sosyal Kaygı ve Akran İlişkileri Açısından İncelenmesi." , ss.298 - 310, 2014.
ISNAD	Zorbaz, Osman - TUZGÖL DOST, Meliha. "Lise Öğrencilerinin Problemli İnternet Kullanımının Cinsiyet, Sosyal Kaygı ve Akran İlişkileri Açısından İncelenmesi". (2014), 298-310.

APA	Zorbaz O, TUZGÖL DOST M (2014). Lise Öğrencilerinin Problemli İnternet Kullanımının Cinsiyet, Sosyal Kaygı ve Akran İlişkileri Açısından İncelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(1), 298 - 310.
Chicago	Zorbaz Osman,TUZGÖL DOST Meliha Lise Öğrencilerinin Problemli İnternet Kullanımının Cinsiyet, Sosyal Kaygı ve Akran İlişkileri Açısından İncelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 29, no.1 (2014): 298 - 310.
MLA	Zorbaz Osman,TUZGÖL DOST Meliha Lise Öğrencilerinin Problemli İnternet Kullanımının Cinsiyet, Sosyal Kaygı ve Akran İlişkileri Açısından İncelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, vol.29, no.1, 2014, ss.298 - 310.
AMA	Zorbaz O,TUZGÖL DOST M Lise Öğrencilerinin Problemli İnternet Kullanımının Cinsiyet, Sosyal Kaygı ve Akran İlişkileri Açısından İncelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2014; 29(1): 298 - 310.
Vancouver	Zorbaz O,TUZGÖL DOST M Lise Öğrencilerinin Problemli İnternet Kullanımının Cinsiyet, Sosyal Kaygı ve Akran İlişkileri Açısından İncelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2014; 29(1): 298 - 310.
IEEE	Zorbaz O,TUZGÖL DOST M "Lise Öğrencilerinin Problemli İnternet Kullanımının Cinsiyet, Sosyal Kaygı ve Akran İlişkileri Açısından İncelenmesi." Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29, ss.298 - 310, 2014.
ISNAD	Zorbaz, Osman - TUZGÖL DOST, Meliha. "Lise Öğrencilerinin Problemli İnternet Kullanımının Cinsiyet, Sosyal Kaygı ve Akran İlişkileri Açısından İncelenmesi". Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 29/1 (2014), 298-310.