BOLU KENTİNİN MEKÂNSAL GELİŞİMİ
Yıl: 2014 Cilt: 14 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 377 - 412 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022
BOLU KENTİNİN MEKÂNSAL GELİŞİMİ
Öz: Bolu, Türkiye'nin sosyo-ekonomik yönden en gelişmiş Marmara Bölgesini, Anadolu'nun diğer bölgelerine bağlayan ulaşım sisteminin üzerinde yer alan önemli bir bağlantı kentidir. Bolu, iki büyük şehiri birbirlerine bağlayan bu ulaşım aksının ortasında ve yakın konumdadır. Kent önceleri tarihi merkez çevresinde gelişme göstermiş; daha sonra batıda açılan üniversitenin, 1999 Depremi sonrası inşa edilen konutların ve toplu konutların etkisi ile sıçrama yaparak kuzey ve batı yönlerine doğru yayılmaya başlamıştır. Özet olarak; kentin batı ve kuzey tarafında konut alanları, doğuda sanayi alanları ve askeri alan ve güneyde ise turizm alanı (dağ ve termal kaplıca) yer almaktadır. Kentin fiziksel yapısındaki değişim 1940'lı yıllarda başlamıştır: 1944 yılında meydana gelen büyük deprem sonrası, hasarlı binalarla birlikte eski yapılar, tarihe ve kültüre sahip çıkılmayarak, yıkıma uğramıştır. Hasarlı yapılar onarılmasıyla, görselliğe yönelik şekilde yeniden kullanıma sunulmuş olsaydı, bugün kent mekanı daha çekici özellik kazanmış olurdu. Bugün için yoğun trafik (özellikle merkezde otopark alanları eksikliği), hava ve çevre kirliliği (gelişigüzel yer seçen tavuk çiftliklerinin olumsuz etkileri) gibi sorunları bulunmaktadır. Türkiye toplamının üçte biri karşılanan beyaz et üretimi, Bolu ekonomisine ivme kazandırmaktadır. Ancak, tavuk çiftliklerinin ovada gelişigüzel yer seçmeleri ve atıklarının çevreye bırakılması yoğun olarak kirliliğe yol açılmaktadır. Bu durum turizmi olumsuz yönde etkilemektedir. Bolu'da doğal güzellikler bulunması nedeniyle turizmin ağırlığı ve önceliği bulunmaktadır. Bu değerlerin geliştirilerek kullanıma sunulması beklentisi bulunmaktadır. Kent aktif deprem kuşağı üzerinde yer almaktadır: Kentin de içinde yer aldığı Bolu Ovası en aktif deprem kuşağı olup oturmamış ve yerleşmemiş alüvyonik niteliktedir. Tektonik bakımdan çok hareketli olan bölge, kentsel alanları da etkisi altına almıştır. "Kuzey Anadolu Fayı" nın varlığı ile şekillenen jeolojik yapı, birinci derece deprem bölgesi durumundadır. Kentin tek bir merkez üzerinde sıkışık durumda yoğunlaşmış formu, 1999 Depremi sonrası ortaya çıkan konut uygulamalarıyla çözülme süreci içine girilmiştir. Doğal çevrenin sağladığı özelliklere dayanılarak, turizm potansiyeli harekete geçirilmeye çalışılmaktadır. Kentin tek bir merkez üzerinde sıkışık durumdaki yoğunlaşmış formu, 1999 Depremi sonrası ortaya çıkan konut uygulamaları (deprem konutları ve toplu konut uygulamaları) ve yeni şehirlerarası ulaşım terminalinin batıda karayolları yakınında yer alması ile çözülme süreci içine girilmiştir: Kentsel yayılma-saçılma şeklinde görülen bu gelişme; az sayıda alt merkez oluşturarak dağılmaya (desantralize) başlamıştır. 1999 depremi sonrası düzenlenen jeolojik arazi etüdlerine göre; kentin batı ve kuzeye doğru olan alanlarının zeminin, depreme karşı sağlam yapıda olduğu belirlenmiştir. Kent merkezinde haftada iki kez düzenlenen açık pazarlar, çevrede yer alan 124 köy için üretilenlerin satıldığı - ihtiyaçların satın alındığı ve toplanılan-iletişim kurulan ticari ve sosyal mekanlar işlevini görmektedir. Bolu kentinin nüfusu yavaş büyüme eğilimi göstermektedir, ancak kent yerleşimi geniş alan üzerine dağılarak ve saçılarak karmaşık ilişkiler ağına dönüşmeye başlamıştır.
Anahtar Kelime: SPATIAL DEVELOPMENT OF BOLU URBAN
Öz: Bolu is a significant linking city located on the transportation system connecting the Marmara Region, the area that is socio-economically the most developed part of Turkey, and other parts of Anatolia. Bolu is midway between and close to the two metropolitan cities with a dense population in Turkey. The city was previously developed around the historical center, and later this development progressed towards the north and west due to the university campus, the postearthquake houses built and housing development projects in the west. In sum, there are housing areas in the west and north side of the city, industrial and military zones in the east and tourist areas in the south. Changes in the physical structure of the city began in the 1940s. In those times, after a major earthquake, historical buildings, along with damaged structures were pulled down without protecting historical and cultural values. Today, along with its problems such as heavy traffic (lack of enough parking lots, particularly in the city centre), air and environmental pollution (negative impacts of randomly located poultry farms). They cause environmental pollution and negatively affect tourism. The potentials of a number of significant natural beauties have not been adequately utilized in terms of tourism. Since there are natural beauties in Bolu, tourism is prioritized and its power is felt. It is expected that these values are developed and presented for use. The city is located on an active earthquake zone. The tectonically active area has influenced urban areas as well. The geological structure that has turned into "Northern Anatolia Fault" has rendered the settlement areas in the city firstdegree seismic zone of high risk. With the houses built after the earthquake in 1999 and recently built housing development areas, the current settlement areas spread and satellite housing areas away from the centre have emerged towards the west between the highways. There are new planning efforts because of the obligation to divert the city to these areas which have a stronger ground. The notion of open market has a significant place in life in the city since Bolu functions as a commercial centre where 124 villages sell what they produce and buy the commodities that they need. The open market that is organized twice a week in the civic centre is also a social environment where shoppers meet and communicate. Bolu has slightly increased its population, it is turning into a city that is spreading on a large area with a more complicated network of relations.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Abraseys, N.N. , Finkel C. F. 2006. Türkiye'de ve Komşu Bölgelerde Sismik Etkinlikler; Bir Tarihsel İnceleme, TÜBİTAK Yayınları.
- Biar Araştırma 1990, Bolu İli Gelişme Perspektifleri Araştırması, Bolu Valiliği.
- Bourrne, L. S., Sinclair, R., Dziewonski, K. 1983. Urbanization and Settlement Systems International Perspectives, Oxford University Press.
- BST 1986. Sosyal ve Ekonomik Yönüyle Bolu, Bolu Sanayi ve Ticaret Odası Bolu Merkez İmar Planı Araştırma Raporu (1992 - 93) İller Bankası.
- Bolu Sanayi Odası 1998. Yerel Ekonomik Gelişme Programı Bolu, Rapor, YEGP-1998/4.
- Bolu İktisadi raporu 1999. Bolu Ticaret ve Sanayi Odası.
- Bolu Tarım Master Planı 2003. Bolu Valiliği Tarım İl Müdürlüğü.
- Bolu İli Sosyo Ekonomik Gelişme Perspektifi Araştırması, Mart 1990. Bolu İl Yıllığı 1998. Bolu Valiliği.
- Bolu İl Raporu 2002. DPT Bölgesel Gelişme ve Yapısal Uyum Genel Müdürlüğü
- Bolu Hava Fotoğrafları; 1944 yılı (1:35 000), 1955 yılı 1:35000), 1974 yılı (1:10 000), 1983 yılı ( 1:18 000), 1983 yılı (1:35 000), 1994
- yılı (1:35 000) ve 1999 yılı (1:18 000). , Harita Genel Müdürlüğü Arşivi Ankara.
- CNBC- e Business 2011. 81 Şehir Yaşam Kalitesi Araştırması, CNBC- e Business Dergisi 59. Sayı.
- Cooper, C. , Halli, C. M. 2008. Contemporary Tourism an International Approach, Elsevier Linacre House, Oxford, UK.
- Cohen, E. 2004. Contemporary Tourism, Diversity and Change, Tourism Social Science Series, Elsevier Linacre House, London, UK Crawford, J.H. 2005. A Brief History of Urban Form Street Layout Through the Ages.
- Çalışkan, O. 2004. Urban Compactness: A study of Ankara Urban Form, yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Ortadoğu Teknik Üniversitesi.
- Çezik, A. 1982. Kentleşme Yerleşme Sektör Raporu, DPT,Ankara. DİE 1998. Bolu Ekonomik ve Sosyal Göstergeler, Başbakanlık DİE Yayın No: 2141.
- Dinçer, B. 1996. İlçelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması, DPT, Ankara.
- Erendil, A. 1990. Growth Trends and Dynamic of Capital Accumlation, yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ortadoğu Teknik Üniversitesi.
- Eser, U ., İlter, E. (1998) Bolu İli İktisadi Raporu, Bolu Ticaret ve Sanayi Odası Yayını. Eyice, S. 1975. Tarihte Bolu, İstanbul.
- Gallion, A. B. , Eisner, S. . 1986. The Urban Pattern (City Planning and Design), Van Nostrand Reinhold Company, New York.
- Hall, P. 1988. Cities of Tomorrow: An Intellectual History of Urban Planning and Design in the Twentieth Century,Oxford: Blackwell.
- İmar ve İskan Bakanlığı 1971. Batı Karadeniz Bölgesi, Bölgesel Gelişme Şehirleşme ve Yerleşme Düzeni; Bolu, Bölge Planlama Dairesi.
- Keskinok, H. Ç. 1997. State and (Re)production of Urban Space, Ankara, ODTÜ.
- Kesmen, E. 1982. Sosyal ve Ekonomik Yönüyle Bolu, Türkiye Ticaret Sanayi Odaları ve Ticaret Borsaları Birliği.
- Keleş, R. 1996. Kentleşme Politikası, Ankara, İmge Kitabevi.
- Keyder, Ç. 1988. Türkiye'de Tarımsal Yapılar, Ankara, Yuet Yayınları.
- Kıray, M. 1982. Toplum Bilim Yazıları, Gazi Üniversitesi , İktisadi ve Ticari Bilimler Fakültesi, Yayın No: 7, Ankara.
- Kıray, M. 1998. Kentleşme Yazıları, İstanbul Bağlam Yayınları.
- Kırcalı, Ö. R. 1990. Bolu İli Turizm Master Planı, Bolu Valiliği.
- Konrapa, M, Z. 1964. Bolu Tarihi, Bolu Vilayet Matbaası Kurdaş, K. 1994. Ekonomi Politika Üzerine, İstanbul, Beta Basım.
- MSÜ 1997-1998. Bolu Kenti İçin Gelişme-Yerleşme Planlaması, MSÜ, Mimarlık Fakültesi, Şeh. ve Böl.Pl. Bölümü Atölye Çalışma Raporu Yürütücü Dr. Polat Sökmen Öncü, A., The Politics of the Urban Land Market in Turkey :1955-1980
- Özcan, R. K. 1990. Bolu ili Turizm Master Planı, Bolu Valiliği.
- Pampal, S., Özmen, B. 2008. Depremlerle Başedebilmek (Depremler Doğal Afet midir?) Eflatun Yayınevi, Araştırma DizisiPomeroy, G., Webster, G. 2008. Global Perspectives on Urbanization ML Book.
- Sosyal ve Ekonomik Yönüyle'86 Bolu, Bolu Ticaret ve Sanayi Odası
- Şenyapılı, T. 2004. Barakadan Gecekonduya: Ankara'da Kentsel Mekanın Dönüşümü 1923-1960, İstanbul, İletişim yayınları.
- Şenyapılı, T. 2006. Cumhuriyet'in Ankara'sı, ODTÜ Yayınları.
- Taner, İ. 1992. Evaluation of 1984 Mass Housing Law;Spatial Distribution of Housing Credits, yayınlanmamış yüksek lisans tezi.
- Taner, İ. 2002. Türkiye'de 1960-2001 Arası Merkezi Yönetim ve Siyasal Yaklaşımlarda Kentleşme Politikaları, yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi.
- Taner, İ. 2011. Bolu Kentinin Mekansal Gelişimini Etkileyen Etmenler, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bilimsel Araştırma Projesi.
- Tekeli, İ.1982. Türkiye'de Kentleşme Yazıları, Ankara, Tarhan Kitabevi. Tekeli, İ. 1996. Türkiye'de Yaşamda ve Yazında Konut Sorununu Gelişimi, Başbakanlık Toplu Konut İdaresi Yayını.
- Türsab, 1999. Turkish Tourism, Past Present and Future, Association of Turkish Travel Agencies Ulaşım-Art 2009. Bolu Kent İçi Ulaşım ve Trafik Planı, Ulaşım-Art Ltd. Şti.
- Varol, B. Gökten, E. , Başokur, T. 2000. 17Ağustos 1999 Depremi Sonrası Bolu ve Çevresininin Jeoloji-Jeoteknik ve Jeolojik Araştırmaları, TÜBİTAK Projesi, (Proje No.985).
- Türkiye Tabiatını Koruma Derneği 1998. Türkiye'de Turizm Çeşitlenmesi ve Bolunun Yeri, panel, Bolu Şubesi.
- Weber, Şehir ve Modern Kentin Oluşumu, Bakış Yay. İstanbul, çev. Musa Ceylan.
- Yurt Ansiklopedisi 1982. Anadolu Yayıncılık A. Ş ., Bolu:1434-1544sh. (2,3 Ciltler).
- Policyand İnstitutional Framework for Housing in Turkey, 1986, Volume II, The Urban Institute International Activities, Ankara
- Ankara-Eryaman and İstanbul-Halkalı Mass Housing Projects Feasibility Study, TÜMAŞ, 1988, Ankara.
| APA | TANER İ (2014). BOLU KENTİNİN MEKÂNSAL GELİŞİMİ. , 377 - 412. |
| Chicago | TANER İsmail BOLU KENTİNİN MEKÂNSAL GELİŞİMİ. (2014): 377 - 412. |
| MLA | TANER İsmail BOLU KENTİNİN MEKÂNSAL GELİŞİMİ. , 2014, ss.377 - 412. |
| AMA | TANER İ BOLU KENTİNİN MEKÂNSAL GELİŞİMİ. . 2014; 377 - 412. |
| Vancouver | TANER İ BOLU KENTİNİN MEKÂNSAL GELİŞİMİ. . 2014; 377 - 412. |
| IEEE | TANER İ "BOLU KENTİNİN MEKÂNSAL GELİŞİMİ." , ss.377 - 412, 2014. |
| ISNAD | TANER, İsmail. "BOLU KENTİNİN MEKÂNSAL GELİŞİMİ". (2014), 377-412. |
| APA | TANER İ (2014). BOLU KENTİNİN MEKÂNSAL GELİŞİMİ. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(1), 377 - 412. |
| Chicago | TANER İsmail BOLU KENTİNİN MEKÂNSAL GELİŞİMİ. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 14, no.1 (2014): 377 - 412. |
| MLA | TANER İsmail BOLU KENTİNİN MEKÂNSAL GELİŞİMİ. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, vol.14, no.1, 2014, ss.377 - 412. |
| AMA | TANER İ BOLU KENTİNİN MEKÂNSAL GELİŞİMİ. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2014; 14(1): 377 - 412. |
| Vancouver | TANER İ BOLU KENTİNİN MEKÂNSAL GELİŞİMİ. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2014; 14(1): 377 - 412. |
| IEEE | TANER İ "BOLU KENTİNİN MEKÂNSAL GELİŞİMİ." Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14, ss.377 - 412, 2014. |
| ISNAD | TANER, İsmail. "BOLU KENTİNİN MEKÂNSAL GELİŞİMİ". Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 14/1 (2014), 377-412. |
