Sağlık Çalışanlarının Kanser Taramaları Hakkındaki Bilgi, Tutum ve Davranışlarının Değerlendirilmesi

ŞİMŞEK, Çiğdem; ŞAHİN, Ayşe Demirci; Kaya, Cantürk; ÖZYÖRÜK, Esra; ÜSTÜ, Yusuf; Aydemir, Onder

Sağlık Çalışanlarının Kanser Taramaları Hakkındaki Bilgi, Tutum ve Davranışlarının Değerlendirilmesi

Cantürk KAYA, (Kırıkkale Keskin İlçe Devlet Hastanesi)

Yusuf ÜSTÜ, (Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Tıp Fakültesi Aile Hekimliği Anabilim Dalı)

Esra ÖZYÖRÜK, (Etlik Zübeyde Hanım Eğitim ve Araştırma Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum kliniği)

Önder AYDEMİR, (Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı)

Çiğdem ŞİMŞEK, (Ankara Halk Sağlığı Müdürlüğü)

Ayşe Demirci ŞAHİN (Ankara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi Aile Hekimliği Kliniği)

Ankara Medical Journal

59 9

Yıl: 2017 Cilt: 17 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 73 - 83 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Sağlık Çalışanlarının Kanser Taramaları Hakkındaki Bilgi, Tutum ve Davranışlarının Değerlendirilmesi

Öz:

Amaç: Kanserin önlenebilir hastalıklar arasında olması, kanser taramalarını önemli ve gerekli kılmaktadır. Bazı önlenebilir kanserlerin uygun tarama programları ile erken teşhis ve tedavileri olasıdır. Bu çalışmada, sağlık çalışanlarının bilgi tutum ve davranışları araştırılarak, önlenebilir kanserler ve kanser tarama programları ile ilgili bilgi düzeyinin değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Materyal ve Metot: Bu tanımlayıcı kesitsel çalışma Aralık 2014'te 564 sağlık çalışanına yüz yüze görüşme yöntemiyle anket uygulanarak gerçekleştirilmiştir. Tanımlayıcı istatistikler frekans dağılımı ve yüzde olarak verilmiştir. Tüm analizler SPSS 15.0 paket programı kullanarak yapılmıştır. Bulgular: Çalışmaya 386 kadın, 178 erkek katılımcı dahil edildi. Katılımcıların mesleklere göre dağılımı incelendiğinde 200'ünün pratisyen hekim, 99'unun aile hekimliği uzmanı veya asistanı, 26'sının genel cerrahi uzmanı veya asistanı, 29'unun kadın hastalıkları ve doğum uzmanı veya asistanı, 41'inin iç hastalıkları uzmanı veya asistanı, 169'unun hemşire, ebe veya aile sağlığı elemanı olduğu görüldü. Ulusal kanser tarama programımızda yer alan kanserleri tam olarak doğru bilenlerin sayısı 274 (%48,58) idi. Geriye kalan 290 (%51,41) katılımcı taranan kanser türünü, yanlış, eksik veya fazla olarak cevapladı. Sağlık çalışanlarının kendilerine kanser tarama testlerini yaptırıp yaptırmadıkları sorgulandığında, taramanın hedef yaş grubuna giren 390 kişi arasında düzenli tarama yaptıran katılımcı sayısı sadece 58 (%14,87) idi. Katılımcıların 237'si (%60,76) düzensiz olarak tarama yaptırdığını, 95'i (%24,35) hiç yaptırmadığını belirtti. Kanser taramalarını düzenli yaptırmayanlar arasında bunun en sık nedeni olarak zaman bulamama ve sağlıklı olduklarını düşünme yer aldı. Sonuç: Çalışmamızın sonuçları, sağlık çalışanlarının ulusal kanser tarama programına yönelik farkındalıklarının yeterli düzeyde olmadığını düşündürmektedir. Hem bilgi düzeyi hem de kendilerinin kanser tarama programlarına katılım oranlarının yetersiz olduğu görülmektedir. Kanser taramalarında sağlık çalışanlarının yeterli bilgi düzeyine sahip olması ve bunu olumlu tutum ve davranışlara dönüştürebilmesi, tarama programının başarıya ulaşması açısından çok önemlidir

Anahtar Kelime:

Konular: Tıbbi İnformatik Acil Tıp Temel Sağlık Hizmetleri Sağlık Bilimleri ve Hizmetleri

Knowledge, Attitudes and Behaviors of Health Workers About Cancer Screenings

Öz:

Objectives: The fact that cancer is among the preventable diseases makes cancer screening important and necessary. Some preventable cancers may be diagnosed and treated by appropriate screening programs. In this study, it was aimed to investigate knowledge, attitudes and behaviors of health workers and to evaluate the level of knowledge about preventable cancers and cancer screening programs. Materials and Methods: This descriptive cross-sectional study was conducted in December 2014 by using face-to-face interviews with 564 health workers. Descriptive statistics are given as frequency distribution and percentages. All analyses were performed using the SPSS 15.0 package program. Results: 386 women and 178 male participants were included in the study. When the distribution of participants' expertise is analyzed, it was seen that 200 were general practitioners, 99 were family medicine specialists or assistants, 26 were general surgery specialists or assistants, 29 were gynecology specialists or assistants, 41 were internal medicine specialists or assistants, 169 were nurses, midwife or family health worker. Cancers in our national cancer screening program have been known exactly by 274 (48.58%) participants. The remaining 290 (51.41%) participants indicated the screened cancer types incorrectly, inadequately or improperly. When health workers were questioned whether they had done their cancer screening tests, only 58 (14.87%) had run regular screening among the 390 people who entered the target age group of screening. The number of irregularly or never screened participants were 237 (60.76%) and 95 (24.35%), respectively. Among these irregularly or never screened participants, the main reasons for avoidance were indicated as the lack of time and assumption of being healthy. Conclusion: The results of our study suggest that health workers' awareness of the national cancer screening program is not adequate. Both the level of knowledge and participation rates in cancer screening programs seem to be inadequate. Having sufficient knowledge of healthcare professionals in cancer screening tests and turning it into positive attitudes and behaviors are important for the success of the screening program

Anahtar Kelime:

Konular: Tıbbi İnformatik Acil Tıp Temel Sağlık Hizmetleri Sağlık Bilimleri ve Hizmetleri

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

1. Forman D, Ferlay J. The global and regional burden of cancer. In: Stewart BW, Wild CP (eds). IACR World Cancer Report 2014. Lyon, France: International Agency for Cancer Reports (IACR)Publications; 2014:16-53.
2. Fidaner C. Kanserde Erken Yakalama. In: Tuncer AM, Özgül N, Olcayto E, Gültekin M (eds). Türkiye'de Kanser Kontrolü. Ankara: T.C. Sağlık Bakanlığı Kanserle Savaş Dairesi Başkanlığı; 2009:211-18.
3. Saatçi E. Dünyada ve Türkiye'de Kanser Epidemiyolojisi - Cancer Epidemiology: Worldwide and Turkey. Turkiye Klinikleri J Fam Med-Special Topics 2014;5(2): 1-8.
4. Türkiye Halk Sağlığı Kurumu. Kanser Taramaları. In: Özkan S, Keskinkılıç B, Gültekin M, Karaca AS, Öztürk C, Boztaş G et al. (eds). Ulusal Kanser Kontrol Planı 2013-2018. Ankara: T. C. Sağlık Bakanlığı; 2013:43-5.
5. Türkiye Halk Sağlığı Kurumu. Meme Kanseri Taramaları. In: Özkan S, Keskinkılıç B, Gültekin M, Karaca AS, Öztürk C, Boztaş G et al. (eds). Ulusal Kanser Kontrol Planı 2013-2018. Ankara: T.C. Sağlık Bakanlığı Kanserle Savaş Dairesi Başkanlığı; 2013:46-7.
6. Yarış F, Şahin MK, Dikici MF. Aile Hekimliğinde Meme Kanserlerine Yaklaşım - Approach to Breast Cancer in Family Medicine. Turkiye Klinikleri J Fam Med-Special Topics 2014;5(2):46-54.
7. Özgül N. Türkiye'de Serviks Kanserinin Durumu ve Yapılan Servikal Kanser Tarama Çalışmaları. In: Tuncer AM, Özgül N, Olcayto E, Gültekin M (eds). Türkiye'de Kanser Kontrolü. Ankara: T.C. Sağlık Bakanlığı Kanserle Savaş Dairesi Başkanlığı; 2009: 379-84.
8. Demirel G, Gölbaşı Z. Kadın Sağlığı Taramasında Güncel Durum. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 2015;4(4):638-59.
9. Tosun M, Malatyalıoğlu E. Servikal Kanserlerde Tarama ve Erken Tanı Yöntemleri. Turkiye Klinikleri J Gynecol Obst-Special Topics 2014;7(4):18-24.
10. Saslow D, Solomon D, Lawson HW J et al. American Cancer Society, American Society for Colposcopy and Cervical Pathology, and American Society for Clinical Pathology screening guidelines for the prevention and early detection of cervical cancer. CA: a cancer journal for clinicians 2012;62(3):147-72.
11. Committee on Practice B-G. ACOG Practice Bulletin Number 131: Screening for cervical cancer. Obstet Gynecol 2012;120(5):1222-38.
12. Türkiye Halk Sağlığı Kurumu. Meme Kanseri Tarama Programı Ulusal Standartları. In: Türkiye Halk Sağlığı Kurumu, (ed), 2012. kanser.gov.tr/Dosya/genelge/MEME.doc, Erişim Tarihi: 07.3.2016
13. Türkiye Halk Sağlığı Kurumu. Kolorektal Kanser Taramaları. In: Özkan S, Keskinkılıç B, Gültekin M, Karaca AS, Öztürk C, Boztaş G et al. (eds). Ulusal Kanser Kontrol Planı 2013-2018. Ankara: T.C. Sağlık Bakanlığı Kanserle Savaş Dairesi Başkanlığı; 2013:55-63.
14. Kır S, Yurtseven H, Alvur TM. Kolorektal Kanserler. Turkiye Klinikleri J Fam Med-Special Topics 2014;5(2):59-66.
15. Tuncer AM. Kanserin Ülkemiz ve Dünyadaki Önemi, Hastalık Yükü ve Kanser Kontrol Politikaları. In: Tuncer AM, Özgül N, Olcayto E, Gültekin M (eds). Türkiye'de Kanser Kontrolü. Ankara: T.C. Sağlık Bakanlığı Kanserle Savaş Dairesi Başkanlığı; 2009:5-8.
16. Kwan TT, Lo SS, Tam KF, Chan KK, Ngan HY. Assessment of knowledge and stigmatizing attitudes related to human papillomavirus among Hong Kong Chinese healthcare providers. Int J Gynaecol Obstet 2012;116(1):52-6.
17. Kalyoncu C, Işıklı B, Özalp S, Küçük N. Osmangazi Üniversitesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Polikliniğine Başvuranların Pap Smear Hakkında Bilgi Tutum ve Davranışları. Sağlık ve Toplum 2003;13:60-8.
18. Sahin MK, Aker S. Family Physicians' Knowledge, Attitudes, and Practices Toward Colorectal Cancer Screening. J Cancer Educ 5/ 2016. Doı:10.1007/s13187-016-1047-9
19. Bednarczyk RA, Butsashvili M, Kamkamidze G, Kajaia M, McNutt LA. Attitudes and knowledge of Georgian physicians regarding cervical cancer prevention, 2010. International journal of gynaecology and obstetrics: the official organ of the International Federation of Gynaecology and Obstetrics 2013;121(3):224-8.
20. Stormo AR, de Moura L, Saraiya M. Cervical cancer-related knowledge, attitudes, and practices of health professionals working in brazil's network of primary care units. The oncologist 2014;19(4):375-82.
21. Jemal A, Simard EP, Dorell C et al. Annual Report to the Nation on the Status of Cancer, 1975- 2009, featuring the burden and trends in human papillomavirus(HPV)-associated cancers and HPV vaccination coverage levels. J Natl Cancer Inst 2013;105(3):175-201.
22. Nur Eke R, Atsız Sezik H, Özen M. Serviks kanseri; kadın hekimler yeterince farkında mı? Tepecik Eğit ve Araşt Hast Dergisi 2016;26(1):53-7.
23. Ilter E, Celik A, Haliloglu B et al. Women's knowledge of Pap smear test and human papillomavirus: acceptance of HPV vaccination to themselves and their daughters in an Islamic society. Int J Gynecol Cancer 2010;20(6):1058-62.
24. Tarwireyi F, Chirenje ZM, Rusakaniko S. Cancer of the cervix: knowledge, beliefs and screening behaviours of health workers in Mudzi District in Mashonaland East Province, Zimbabwe. Cent Afr J Med 2003;49(7-8):83-6.
25. Evcik Toprak D. Kanserde Tarama, Tanı ve Takip. Turkiye Klinikleri J Fam Med-Special Topics 2014;5(2):15-22.
26. Armstrong L, Dauncey G, Wordsworth A. Cancer: 101 Solutions to a Preventable Epidemic. Canada: New Society Publishers; 2007:5-136.
27. Karadağ Çaman Ö, Bilir N, Özcebe H. Ailede Kanser Öyküsü ve Algılanan Kanser Riski, Kanserden Korunma Davranışları ile İlişkili mi? Firat Tip Dergisi 2014;19(2):95-100.

APA	Kaya C, ÜSTÜ Y, ÖZYÖRÜK E, Aydemir O, ŞİMŞEK Ç, ŞAHİN A (2017). Sağlık Çalışanlarının Kanser Taramaları Hakkındaki Bilgi, Tutum ve Davranışlarının Değerlendirilmesi. , 73 - 83.
Chicago	Kaya Cantürk,ÜSTÜ Yusuf,ÖZYÖRÜK Esra,Aydemir Onder,ŞİMŞEK Çiğdem,ŞAHİN Ayşe Demirci Sağlık Çalışanlarının Kanser Taramaları Hakkındaki Bilgi, Tutum ve Davranışlarının Değerlendirilmesi. (2017): 73 - 83.
MLA	Kaya Cantürk,ÜSTÜ Yusuf,ÖZYÖRÜK Esra,Aydemir Onder,ŞİMŞEK Çiğdem,ŞAHİN Ayşe Demirci Sağlık Çalışanlarının Kanser Taramaları Hakkındaki Bilgi, Tutum ve Davranışlarının Değerlendirilmesi. , 2017, ss.73 - 83.
AMA	Kaya C,ÜSTÜ Y,ÖZYÖRÜK E,Aydemir O,ŞİMŞEK Ç,ŞAHİN A Sağlık Çalışanlarının Kanser Taramaları Hakkındaki Bilgi, Tutum ve Davranışlarının Değerlendirilmesi. . 2017; 73 - 83.
Vancouver	Kaya C,ÜSTÜ Y,ÖZYÖRÜK E,Aydemir O,ŞİMŞEK Ç,ŞAHİN A Sağlık Çalışanlarının Kanser Taramaları Hakkındaki Bilgi, Tutum ve Davranışlarının Değerlendirilmesi. . 2017; 73 - 83.
IEEE	Kaya C,ÜSTÜ Y,ÖZYÖRÜK E,Aydemir O,ŞİMŞEK Ç,ŞAHİN A "Sağlık Çalışanlarının Kanser Taramaları Hakkındaki Bilgi, Tutum ve Davranışlarının Değerlendirilmesi." , ss.73 - 83, 2017.
ISNAD	Kaya, Cantürk vd. "Sağlık Çalışanlarının Kanser Taramaları Hakkındaki Bilgi, Tutum ve Davranışlarının Değerlendirilmesi". (2017), 73-83.

APA	Kaya C, ÜSTÜ Y, ÖZYÖRÜK E, Aydemir O, ŞİMŞEK Ç, ŞAHİN A (2017). Sağlık Çalışanlarının Kanser Taramaları Hakkındaki Bilgi, Tutum ve Davranışlarının Değerlendirilmesi. Ankara Medical Journal, 17(1), 73 - 83.
Chicago	Kaya Cantürk,ÜSTÜ Yusuf,ÖZYÖRÜK Esra,Aydemir Onder,ŞİMŞEK Çiğdem,ŞAHİN Ayşe Demirci Sağlık Çalışanlarının Kanser Taramaları Hakkındaki Bilgi, Tutum ve Davranışlarının Değerlendirilmesi. Ankara Medical Journal 17, no.1 (2017): 73 - 83.
MLA	Kaya Cantürk,ÜSTÜ Yusuf,ÖZYÖRÜK Esra,Aydemir Onder,ŞİMŞEK Çiğdem,ŞAHİN Ayşe Demirci Sağlık Çalışanlarının Kanser Taramaları Hakkındaki Bilgi, Tutum ve Davranışlarının Değerlendirilmesi. Ankara Medical Journal, vol.17, no.1, 2017, ss.73 - 83.
AMA	Kaya C,ÜSTÜ Y,ÖZYÖRÜK E,Aydemir O,ŞİMŞEK Ç,ŞAHİN A Sağlık Çalışanlarının Kanser Taramaları Hakkındaki Bilgi, Tutum ve Davranışlarının Değerlendirilmesi. Ankara Medical Journal. 2017; 17(1): 73 - 83.
Vancouver	Kaya C,ÜSTÜ Y,ÖZYÖRÜK E,Aydemir O,ŞİMŞEK Ç,ŞAHİN A Sağlık Çalışanlarının Kanser Taramaları Hakkındaki Bilgi, Tutum ve Davranışlarının Değerlendirilmesi. Ankara Medical Journal. 2017; 17(1): 73 - 83.
IEEE	Kaya C,ÜSTÜ Y,ÖZYÖRÜK E,Aydemir O,ŞİMŞEK Ç,ŞAHİN A "Sağlık Çalışanlarının Kanser Taramaları Hakkındaki Bilgi, Tutum ve Davranışlarının Değerlendirilmesi." Ankara Medical Journal, 17, ss.73 - 83, 2017.
ISNAD	Kaya, Cantürk vd. "Sağlık Çalışanlarının Kanser Taramaları Hakkındaki Bilgi, Tutum ve Davranışlarının Değerlendirilmesi". Ankara Medical Journal 17/1 (2017), 73-83.