KUŞEYRÎ’DEN İBNÜ’L-ARABÎ’YE İŞÂRÎ YORUMCULUK HAKKINDA BİR DEĞERLENDİRME: İŞARÎ YORUMDAN TAHKÎKE DOĞRU KUR’ÂN-I KERİM YORUMCULUĞUNUN GELİŞİMİ

Yıl: 2013 Cilt: 0 Sayı: 40 Sayfa Aralığı: 121 - 142 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

KUŞEYRÎ’DEN İBNÜ’L-ARABÎ’YE İŞÂRÎ YORUMCULUK HAKKINDA BİR DEĞERLENDİRME: İŞARÎ YORUMDAN TAHKÎKE DOĞRU KUR’ÂN-I KERİM YORUMCULUĞUNUN GELİŞİMİ

Öz:
'İşaret' önce bağlayıcılığı olmayan 'ikincil' yorumların genel adı olmuşken aynı zamanda tasavvufî bilginin cedel ve tartışmalardan korunmasını sağlamıştır. Sufiler 'işaret' tabirini kullanırken iki şeyi amaçladılar: Birincisi fıkıh ve akide alanıyla ilgili ayetler söz konusu olunca, Ehl-i Sünnet'in fakih ve kelam alimlerinin görüşlerine bağlı olduklarını ifade etmek istediler. Buna mukabil ahlakla ve nefsin terbiyesiyle ilgili naslarda kendi görüşlerini dile getirmekteydiler. Bu durumda işari yorum 'alimlerin' belirli bir yöntemle 'istinbat' ettikleri ayetlerin kıyas yoluyla ahlaktaki karşılıklarını bulmak demekti. İkincisi ise bu sayede delillendirme sıkıntısından kurtulmak istemişlerdi. Bu durumda işaret, tasavvuf ehlini tartışmanın dışında tutarak kendi görüşlerini 'ehli' ile konuşmak imkanı kazandırmıştı. Bununla birlikte işaret tabiri tasavvufun gelişim süreçlerinin bir şahidi olarak zamanla 'tahkik' anlamını kazanarak bir anlam derinliği elde etmişti. Daha doğrusu yerini tahkik tabirine bırakmıştı. Bunu asıl ve fer terimlerinin ilişkisiyle açıklarsak, birinci döneminde işaret tabiri asıl anlamı temsil eden Ehl-i sünnet fakih ve kelamcılarının yorumlarının karşısında fer idi. İbnü'l-Arabi'yle birlikte fer olan 'alimlerin' yorumları olurken işaret denilen şey gerçek anlama ve asla döndü. Bu bakımdan işaret tabiri bize bir yandan sufilerin naslar üzerindeki yorumları hakkında bilgi verirken aynı zamanda din bilimleri içerisinde tasavvufun gelişim sürecini en iyi açıklayan kavramlardan birisi olmuştur
Anahtar Kelime:

Konular: Din Bilimi

Some Considerations on Esoteric Interpretation of the Qur’an from Qushairi to Ibn Arabi: The Development of Qur’anic Exegesis from Esoterism to Determinism

Öz:
Some Considerations on Esoteric Interpretation of the Qur’an fromQushairi to Ibn Arabi: The Development of Qur’anic Exegesis fromEsoterism to DeterminismInitially, indication (isharat) as not being of serious consideration was ageneral name of secondary interpretations. In time, this approach has protected sufiknowledge from any dispute and quarrels. The ultimate objective of Sufis whenusing the term isharat was two: First, they aimed to demonstrate their obedience tothe perspectives of Sunni jurists and theologians. Beside of this, they just expressedtheir views on ethics and purification of nafs in reference to Islamic texts. In thisrespect, esoteric exegesis referred to the efforts of these sufis in finding out Islamicmoral values in connection with the texts using analogy as their ultimate method.Secondly, they intentionally wanted to escape from the difficulties of demonstration.Thus, isharat kept sufis out of any discussion and gave them the opportunity to talkto the one who is qualified enough in the field of tasawwuf (ahl). However thisterm as being one of the demonstrations of the periodic developments of tasawwufhas gradually gained an extent meaning which is determination (tahqiq). In aproper sense, the term isharat has been progressively replaced by tahqiq. If we try toexplain this with the relation between asl (fundament) and far’ (branch), initiallythe term isharat was a far’ (branch) of the commentaries of Muslim jurists andtheologians which was regarded then as asl (fundament). Yet, by Ibn Arabi thisterm has begun to be considered as asl while the interpretation of Sunni scholarsregarded as far’. In this respect, it must be said here that the term isharat not onlygives us the commentaries of the Sufis in reference to the Islamic texts it also gives usthe clear expression about the formative period of tasawwuf among other Islamicdisciplines.
Anahtar Kelime:

Konular: Din Bilimi
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Ateş, Süleyman, İşari Tefsir Okulu, Yeni Ufuklar Neşriyat, İstanbul, 1998.
  • Demirli, Ekrem, Sadreddin Konevi’de Bilgi ve Varlık, İz Yay., İstanbul, 2005.
  • _____________İslam Metafiziğinde Tanrı ve İnsan, Kabalcı Yay.,İstanbul, 2011.
  • İbnü’l-Arabi, Muhyiddin, Fusûsu’l-Hikem, (çeviri ve şerh: Ekrem Demirli), Kabalcı Yay. İstanbul, 2006.
  • ___________________Fütuhat-ı Mekkiyye, (çev. Ekrem Demirli), Litera Yay.,, İstanbul, 2006-2012, I-XVIII.
  • Kelâbâzî, et-Taarruf: Doğuş Devrinde Tasavvuf, (çev. Süleyman Uludağ), Dergâh Yay., İstanbul, 1992.
  • Konevî, Sadreddin, İ‘câzü’l-beyân fî te’vîli’l-ümmi’l-Kur’ân: Fatiha Suresi Tefsiri, (çev. Ekrem Demirli) İz Yay., İstanbul, 2002.
  • Kuşeyrî, Abdülkerîm, Kuşeyrî Risâlesi: Tasavvuf İlmine Dâir, (çev. Süleyman Uludağ), Dergâh Yay., 3.bsk., İstanbul, 1999.
  • _________________,Letaifü’l-işârât, (thk. İbrâhim Besyuni), el-Hey’etü’lMısriyyetü’l-Âmme li’l-Kitâb, 2. Bsk., Kāhire, 1981, I-II.
  • _________________,Nahvu’l-Kulûb, (Tahkik ve şerh: İbrahim Besyuni-Ahmed Alemüddin el-Cendi), Mektebetü’l-Âlemi’l-Fikr, Kāhire, 1994.
  • Tirmizî, Hakîm, Beyânü’l-fark beyne’s-sadri ve’l-kalbi ve’l-fuâdi ve’l-lübbi: Kalbin Anlamı, (çev. Ekrem Demirli), Hayy Kitap, 2. Bsk., İstanbul 2009.
  • Tûsî, Ebû Nasr Serrâc, eLüma‘: İslam Tasavvufu, (çev. Hasan Kamil Yılmaz), Altınoluk Yay., İstanbul, 1996.
  • Uludağ, Süleyman, “Kuşeyrî”, DİA, XXVI, 473-475.
APA DEMIRLI E (2013). KUŞEYRÎ’DEN İBNÜ’L-ARABÎ’YE İŞÂRÎ YORUMCULUK HAKKINDA BİR DEĞERLENDİRME: İŞARÎ YORUMDAN TAHKÎKE DOĞRU KUR’ÂN-I KERİM YORUMCULUĞUNUN GELİŞİMİ. , 121 - 142.
Chicago DEMIRLI EKREM KUŞEYRÎ’DEN İBNÜ’L-ARABÎ’YE İŞÂRÎ YORUMCULUK HAKKINDA BİR DEĞERLENDİRME: İŞARÎ YORUMDAN TAHKÎKE DOĞRU KUR’ÂN-I KERİM YORUMCULUĞUNUN GELİŞİMİ. (2013): 121 - 142.
MLA DEMIRLI EKREM KUŞEYRÎ’DEN İBNÜ’L-ARABÎ’YE İŞÂRÎ YORUMCULUK HAKKINDA BİR DEĞERLENDİRME: İŞARÎ YORUMDAN TAHKÎKE DOĞRU KUR’ÂN-I KERİM YORUMCULUĞUNUN GELİŞİMİ. , 2013, ss.121 - 142.
AMA DEMIRLI E KUŞEYRÎ’DEN İBNÜ’L-ARABÎ’YE İŞÂRÎ YORUMCULUK HAKKINDA BİR DEĞERLENDİRME: İŞARÎ YORUMDAN TAHKÎKE DOĞRU KUR’ÂN-I KERİM YORUMCULUĞUNUN GELİŞİMİ. . 2013; 121 - 142.
Vancouver DEMIRLI E KUŞEYRÎ’DEN İBNÜ’L-ARABÎ’YE İŞÂRÎ YORUMCULUK HAKKINDA BİR DEĞERLENDİRME: İŞARÎ YORUMDAN TAHKÎKE DOĞRU KUR’ÂN-I KERİM YORUMCULUĞUNUN GELİŞİMİ. . 2013; 121 - 142.
IEEE DEMIRLI E "KUŞEYRÎ’DEN İBNÜ’L-ARABÎ’YE İŞÂRÎ YORUMCULUK HAKKINDA BİR DEĞERLENDİRME: İŞARÎ YORUMDAN TAHKÎKE DOĞRU KUR’ÂN-I KERİM YORUMCULUĞUNUN GELİŞİMİ." , ss.121 - 142, 2013.
ISNAD DEMIRLI, EKREM. "KUŞEYRÎ’DEN İBNÜ’L-ARABÎ’YE İŞÂRÎ YORUMCULUK HAKKINDA BİR DEĞERLENDİRME: İŞARÎ YORUMDAN TAHKÎKE DOĞRU KUR’ÂN-I KERİM YORUMCULUĞUNUN GELİŞİMİ". (2013), 121-142.
APA DEMIRLI E (2013). KUŞEYRÎ’DEN İBNÜ’L-ARABÎ’YE İŞÂRÎ YORUMCULUK HAKKINDA BİR DEĞERLENDİRME: İŞARÎ YORUMDAN TAHKÎKE DOĞRU KUR’ÂN-I KERİM YORUMCULUĞUNUN GELİŞİMİ. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 0(40), 121 - 142.
Chicago DEMIRLI EKREM KUŞEYRÎ’DEN İBNÜ’L-ARABÎ’YE İŞÂRÎ YORUMCULUK HAKKINDA BİR DEĞERLENDİRME: İŞARÎ YORUMDAN TAHKÎKE DOĞRU KUR’ÂN-I KERİM YORUMCULUĞUNUN GELİŞİMİ. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 0, no.40 (2013): 121 - 142.
MLA DEMIRLI EKREM KUŞEYRÎ’DEN İBNÜ’L-ARABÎ’YE İŞÂRÎ YORUMCULUK HAKKINDA BİR DEĞERLENDİRME: İŞARÎ YORUMDAN TAHKÎKE DOĞRU KUR’ÂN-I KERİM YORUMCULUĞUNUN GELİŞİMİ. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, vol.0, no.40, 2013, ss.121 - 142.
AMA DEMIRLI E KUŞEYRÎ’DEN İBNÜ’L-ARABÎ’YE İŞÂRÎ YORUMCULUK HAKKINDA BİR DEĞERLENDİRME: İŞARÎ YORUMDAN TAHKÎKE DOĞRU KUR’ÂN-I KERİM YORUMCULUĞUNUN GELİŞİMİ. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2013; 0(40): 121 - 142.
Vancouver DEMIRLI E KUŞEYRÎ’DEN İBNÜ’L-ARABÎ’YE İŞÂRÎ YORUMCULUK HAKKINDA BİR DEĞERLENDİRME: İŞARÎ YORUMDAN TAHKÎKE DOĞRU KUR’ÂN-I KERİM YORUMCULUĞUNUN GELİŞİMİ. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2013; 0(40): 121 - 142.
IEEE DEMIRLI E "KUŞEYRÎ’DEN İBNÜ’L-ARABÎ’YE İŞÂRÎ YORUMCULUK HAKKINDA BİR DEĞERLENDİRME: İŞARÎ YORUMDAN TAHKÎKE DOĞRU KUR’ÂN-I KERİM YORUMCULUĞUNUN GELİŞİMİ." Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 0, ss.121 - 142, 2013.
ISNAD DEMIRLI, EKREM. "KUŞEYRÎ’DEN İBNÜ’L-ARABÎ’YE İŞÂRÎ YORUMCULUK HAKKINDA BİR DEĞERLENDİRME: İŞARÎ YORUMDAN TAHKÎKE DOĞRU KUR’ÂN-I KERİM YORUMCULUĞUNUN GELİŞİMİ". Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 40 (2013), 121-142.