Türkiye'de HIV'le İlgili Damgalama ve Ayrımcılığın Analizi: HIV'le Yaşayan Kişiler İçin Damgalama Göstergesi Sonuçları

GÖKENGİN, AYŞE DENİZ; Çalık, Şebnem; ÖKTEM, Pınar

Türkiye'de HIV'le İlgili Damgalama ve Ayrımcılığın Analizi: HIV'le Yaşayan Kişiler İçin Damgalama Göstergesi Sonuçları

AYŞE DENİZ GÖKENGİN, (Ege Üniversitesi, Tıp Fakültesi, İnfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dalı, İzmir, Türkiye)

Şebnem ÇALIK, (Sağlık Bilimleri Üniversitesi, Bozyaka Eğitim ve Araştırma Hastanesi, İnfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Kliniği, İzmir, Türkiye)

Pınar ÖKTEM (University of East Anglia, School of International Development, Norwich, İngiltere)

Klimik Dergisi

52 7

Yıl: 2017 Cilt: 30 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 15 - 21 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Türkiye'de HIV'le İlgili Damgalama ve Ayrımcılığın Analizi: HIV'le Yaşayan Kişiler İçin Damgalama Göstergesi Sonuçları

Öz:

Amaç: HIV ile ilgili stigma, salgının daha hızlı yayılmasının yanı sıra, HIV ile yaşayan insanların sağlık durumu ve sosyal ve psikolojik iyiliği açısından ciddi olumsuz sonuçları olan çarpıcı bir sorundur. Bu çalışmanın amacı, Türkiye'deki HIV ile ilişkili damgalanma ve ayrımcılığın mevcut durumunu belirlemektir. Yöntemler: Veriler, uluslararası kuruluşlardan oluşan bir grup tarafından geliştirilen ve Türkiye'de 2011 yılında uygulanan HIV ile Yaşayan Kişiler İçin Damgalama Göstergesi gereci kullanılarak toplanmıştır. Amaçlı örnekleme tekniğiyle HIV ile yaşayan 100 kişi çalışmaya dahil edilmiştir; bunların 21'i kadın, dördü transseksüel ve 75'i erkektir.Bulgular: HIV ile ilgili damgalama/ayrımcılık ve insan hakları ihlali oranı sırasıyla %23.1 ve %30 bulunmuştur. En yaygın damgalama şeklinin, hakkında dedikodu yapılması (%69) ve sözel taciz, tehdit ve incitilme (%46) olduğu belirlenmiştir. Katılımcıların %30'u HIV ile ilgili damgalama nedeniyle işini kaybetmiş ve %20'sine sağlık hizmeti verilmesi reddedilmiştir. Hastaların rızası olmadan sağlık profesyonelleri tarafından üçüncü şahıslara HIV durumunun açıklanması da bir başka önemli sorun olarak ortaya çıkmıştır. HIV'in bulaşma yolları konusunda yeterli bilgi olmaması nedeniyle gündelik temas yoluyla bulaşma korkusunun, damgalamanın en önemli nedeni olduğu belirlenmiştir. Ayrıca, katılımcılar arasında içselleştirilmiş damgalama eğiliminin de yüksek olduğu saptanmıştır. Sonuçlar: Bulgular, Türkiye'de HIV ile yaşayan kişilere önemli ölçüde damgalama ve ayrımcılığın uygulandığını ve bunu önlemek için acil ulusal politikalar geliştirmek gerektiğini ortaya koymaktadır. Klimik Dergisi 2017; 30(1): 15-21.

Anahtar Kelime:

Konular: Biyoloji

Analysis of HIV/AIDS-Related Stigma and Discrimination in Turkey: Results of the People Living With HIV Stigma Index

Öz:

Objective: HIV-related stigma is a devastating problem with severe negative consequences in terms of further spread of the epidemic as well as the health status and social and psychological well-being of people living with HIV. The present study aimed to determine the current situation of HIV-related stigma and discrimination in Turkey.Methods: Data were gathered through the People Living with HIV Stigma Index, which was developed by a group of international organizations and was administered in Turkey in 2011. One hundred people living with HIV including 21 females, 4 transsexual women and 75 men were included in the study using the purposive sampling technique. Results: The rates of HIV-related stigma/discrimination and violation of human rights were 23.1% and 30% respectively. Being gossiped about (69%), being subject to verbal abuse, threats and injury (46%) were the most common forms of stigma. Thirty percent of the participants lost their jobs due to HIV-related stigma and 20% were denied healthcare services because of HIV positivity. Disclosure of HIV status to third parties by healthcare professionals without the consent of the patients appeared as another major problem. The respondents identified the fear of transmission through casual contact due to lack of knowledge on the transmission routes of HIV as the major reason for stigma. The survey also revealed high levels of internalized stigma among the participants. Conclusions: The findings suggested an urgent need to develop national policies for protecting people living with HIV from stigma and discrimination in Turkey. Klimik Dergisi 2017; 30(1): 15-21.

Anahtar Kelime:

Konular: Biyoloji

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

1. T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2014 [İnternet]. Ankara: Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı Sağlık Araştırmaları Genel Müdürlüğü [erişim 29 Ağustos 2016]. http://ekutuphane.sagem.gov.tr/kitaplar/saglik_istatistikleri_yilligi_2014.pdf.
2. HIV/AIDS Surveillance in Europe 2014 [İnternet]. Stockholm: European Centre for Disease Prevention and Control [erişim 29 Ağustos 2016]. http://ecdc.europa.eu/en/publications/surveillance_reports/HIV_STI_and_blood_borne_viruses/Pages/HIV_aids_ surveillance_in_Europe.aspx.
3. Kasapoğlu A, Çabuk Kaya N, Turan F, Kuş E. Vulnerability Assessment of People Living with HIV (PLHIV) in Turkey. Final Report. United Nations Development Programme. Ankara: Sociological Association, 2007.
4. Herek GM, Capitanio JP, Widaman KF. HIV-related stigma and knowledge in the United States: prevalence and trends, 1991- 1999. Am J Public Health. 2002; 92(3): 371-7.
5. Mahajan AP, Sayles JN, Patel VA, et al. Stigma in the HIV/AIDS epidemic: a review of the literature and recommendations for the way forward. AIDS. 2008; 22(Suppl. 2): 67-79.
6. Mbonu NC, Van den Borne B, De Vries NK. Stigma of people with HIV/AIDS in Sub-Saharan Africa: a literature review. J Trop Med. 2009; 2009: 145891.
7. Çok F, Gray LA, Ersever H. Turkish university students' sexual behaviour, knowledge, attitudes and perceptions of risk related to HIV/AIDS. Culture, Health & Sexuality. 2001; 3(1): 81-9.
8. Kaya E, Akıllı M, Sezek F. Lise öğrencilerinin HIV/AIDS konusundaki bilgi düzeylerinin farklı değiskenler açısından incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2010; 27: 139-45.
9. Oğuzkaya Artan M, Güleser GN. Sağlık okulu öğrencilerinin HIV/ AIDS, hepatit B virusu ve hepatit C virusu konusundaki bilgi dü- zeylerinin değerlendirilmesi. Erciyes Tıp Derg. 2006; 28(3): 125- 33.
10. Aşar Brown S. The Effect of Gender on HIV-Related Stigma and Discrimination: Cases from Turkey [Yüksek Lisans Tezi]. Ankara: Orta Doğu Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Toplumsal Cinsiyet ve Kadın Çalışmaları Anabilim Dalı, 2007.
11. Kasapoğlu A, Kuş E. The role of gender in the stigmatization of people living with HIV/AIDS in Turkey. J Gender Stud. 2008; 17(4): 359-68.
12. Türkiye'de HIV ile Yaşayanların Yaşadıkları Hak İhlâlleri Raporu (Temmuz 2007-Temmuz 2008 Dönemi) [İnternet]. İstanbul: Pozitif Yaşam Derneği [erişim 29 Ağustos 2016]. http://pozitifyasam.org/tr/tamamlanan-projeler/turkiyede-hiv-pozitiflerinyasadiklari-hak-ihlalleri-raporu.html.
13. Türkiye'de HIV ile Yaşayan İnsanların Hassasiyet/Savunmasızlık Durumunun Değerlendirmesi, 2008 [İnternet]. İstanbul: Pozitif Yaşam Derneği [erişim 29 Ağustos 2016]. http://www.pozitifyasam.org/index.php?contentId=228.
14. HIV ile Yaşayan Bireyler İçin Destek Hizmetlerinin Yaygınlaştırılması Projesi [İnternet]. İstanbul: Pozitif Yaşam Derneği [erişim 29 Ağustos 2016]. http://pozitifyasam.org/assets/files/anadolu%20Projesi_turkce.pdf.
15. Bülten [İnternet]. İstanbul: Pozitif Yaşam Derneği [erişim 29 Ağustos 2016]. http://pozitifyasam.org/e-bulten/Ocak2010/ocakbulten2010.html
16. The People Living with HIV Stigma Index User Guide [İnternet]. UK: International Planned Parenthood Federation [erişim 29 Ağustos 2016]. http://www.stigmaindex.org/sites/default/files/ page-attachments/UserGuide_FINAL_complete0055.pdf.
17. HIV Related Stigma: Late Testing, Late Treatment. Amsterdam: Global Network of People living with HIV/AIDS (GNP+) [erişim 29 Ağustos 2016]. http://www.stigmaindex.org/sites/default/files/reports/Late%20Testing%20 Late%20%20Treatment.pdf.
18. Scambler, G, Hopkins A. Being epileptic: coming to terms with stigma. Sociology of Health and Illness. 1986; 8(1): 26-43.
19. Andsoy II, Gungor T, Oksay Şahin A, Kar G, Ergil P, İnanmaz N. HIV infection and the Turkish people: a cross-sectional study on the perceptions of Safranbolu inhabitants. Acta Medica Mediterranea. 2013; 29: 603-10.
20. Ataman Hatipoğlu Ç, Bulut C, Çelik AK, Yıldız F, Kınıklı S, Demiröz AP. Bir eğitim hastanesindeki sağlık personelinin HIV/AIDS konusundaki bilgi düzeyleri. Türk HIV/AIDS Derg. 2005; 8(2): 56-60.
21. Bayrak B, Keten S, Fincancı M. Sağlık çalışanlarının HIV/AIDS olgularına yaklaşımları. Klimik Derg. 2014; 27(3): 103-8.
22. Gökengin D, Yamazhan T, Özkaya D, et al. Sexual knowledge, attitudes, and risk behaviors of students in Turkey. J School Health. 2003; 73(7): 258-63.
23. Sengupta S, Banks B, Jonas D, Miles MS, Smith GC. HIV interventions to reduce HIV/AIDS stigma: a systematic review. AIDS Behav. 2011; 15(6): 1075-87.
24. HIV/AIDS and Discrimination: A Discussion Paper [İnternet]. Montréal: Canadian HIV/AIDS Legal Network and Canadian AIDS Society. [erişim 17 Haziran 2016]. http://www.aidslaw.ca/ site/download/9254/.
25. Ogden J, Nyblade L. Common at Its Core: HIV-Related Stigma Across Contexts [İnternet]. Washington, DC: International Center for Research on Women [erişim 29 Ağustos 2016]. http:// www.icrw.org/wp-content/uploads/2016/10/Common-at-itsCore-HIV-Related-Stigma-Across-Contexts.pdf.
26. Esmer Y. Türkiye Değerler Araştırması [İnternet]. İstanbul: Bah- çeşehir Üniversitesi [erişim 29 Ağustos 2016]. http://www.connectedvivaki.com/2011-turkiye-degerler-arastirmasi/.
27. Berghan S. Lubunya: Transseksüel Kimlik ve Beden. İstanbul: Metis Yayıncılık, 2007.
28. Bakacak AG, Oktem P. Homosexuality in Turkey: strategies for managing heterosexism. J Homosex. 2014; 61(6): 817-46.
29. Sprague L. Multi-Country Findings from the PLHIV Stigma Index, Workshop on People Living with HIV Stigma Index (HIV in European Region-Unity and Diversity [AIDS 2011], May 25-27, 2011, Talinn, Estonya) [İnternet]. USA: Wayne State University [erişim 29 Ağustos 2016]. http://hiveurope.eu/Portals/0/AIDS%20 2011%20PLHIV%20Stigma%20Index%20Workshop%20002%20 Global%20results%20overview%20PLHIV%20Stigma%20Index. pdf.
30. 2012 Report of Human Rights Violations Based on Sexual Orientation and Gender Identity. Social Policies, Gender Identity, and Sexual Orientation Studies Association (SPoD), SPoD Library on Access to Law and Justice 2 [İnternet]. İstanbul: Sosyal Politikalar Cinsiyet Kimliği ve Cinsel Yönelim Çalışmaları Derne- ği [erişim 29 Ağustos 2016]. http://www.spod.org.tr/turkce/wpcontent/uploads/2013/09/2012-sogi-rights-violations-in-turkey1. pdf.
31. T.C. Sağlık Bakanlığı HIV/AIDS Veri Tabloları: 01 Ekim 1985 - 30 Haziran 2013 [İnternet]. Ankara: Türkiye Halk Sağlığı Kurumu, Bulaşıcı Hastalıklar Daire Başkanlığı, Zührevi Hastalıklar Birimi [erişim 29 Ağustos 2016]. http://www.hatam.hacettepe.edu.tr/ veriler_Haziran_2013.pdf.
32. Mahendra VS, Gilborn L, George B, et al [İnternet]. Reducing AIDS-related Stigma and Discrimination in Indian Hospitals. Horizons Final Report. New Delhi: Population Council [erişim 29 Ağustos 2016]. http://paetc.org/wp-content/uploads/2014/05/ horizons.pdf.
33. Chua AC, Leo YS, Cavailler P, et al. Opt-out of voluntary HIV testing: a Singapore hospital's experience. PLoS One. 2012; 7(4): e34663.
34. Wolfe WR, Weiser SD, Bangsberg DR, et al. Effects of HIV-related stigma among an early sample of patients receiving antiretroviral therapy in Botswana. AIDS Care. 2006; 18(8): 931-3.
35. Simbayi LC, Kalichman SC, Strebel A, Cloete A, Henda N, Mqeketo A. Disclosure of HIV status to sex partners and sexual risk behaviours among HIV-positive men and women, Cape Town, South Africa. Sex Transm Infect. 2007; 83(1): 29-34.
36. Peretti-Watel P, Spire B, Obadia Y, Moatti JP; VESPA Group. Discrimination against HIV-infected people and the spread of HIV: some evidence from France. PLoS One. 2007; 2(5): e411.
37. Surgevil O, Mayaturk Akyol E. Discrimination against people living with HIV/AIDS in the workplace: Turkey context. Equality Diversity and Inclusion: An International Journal. 2001; 30(6): 463-81.
38. Akgun Kostak M, Unsar S, Kurt S, Erol O. Attitudes of Turkish midwives and nurses working at hospitals towards people living with human immunodeficiency virus/acquired immune deficiency syndrome. Int J Nurs Pract. 2012; 18(5): 437-44

APA	GÖKENGİN A, Çalık Ş, ÖKTEM P (2017). Türkiye'de HIV'le İlgili Damgalama ve Ayrımcılığın Analizi: HIV'le Yaşayan Kişiler İçin Damgalama Göstergesi Sonuçları. , 15 - 21.
Chicago	GÖKENGİN AYŞE DENİZ,Çalık Şebnem,ÖKTEM Pınar Türkiye'de HIV'le İlgili Damgalama ve Ayrımcılığın Analizi: HIV'le Yaşayan Kişiler İçin Damgalama Göstergesi Sonuçları. (2017): 15 - 21.
MLA	GÖKENGİN AYŞE DENİZ,Çalık Şebnem,ÖKTEM Pınar Türkiye'de HIV'le İlgili Damgalama ve Ayrımcılığın Analizi: HIV'le Yaşayan Kişiler İçin Damgalama Göstergesi Sonuçları. , 2017, ss.15 - 21.
AMA	GÖKENGİN A,Çalık Ş,ÖKTEM P Türkiye'de HIV'le İlgili Damgalama ve Ayrımcılığın Analizi: HIV'le Yaşayan Kişiler İçin Damgalama Göstergesi Sonuçları. . 2017; 15 - 21.
Vancouver	GÖKENGİN A,Çalık Ş,ÖKTEM P Türkiye'de HIV'le İlgili Damgalama ve Ayrımcılığın Analizi: HIV'le Yaşayan Kişiler İçin Damgalama Göstergesi Sonuçları. . 2017; 15 - 21.
IEEE	GÖKENGİN A,Çalık Ş,ÖKTEM P "Türkiye'de HIV'le İlgili Damgalama ve Ayrımcılığın Analizi: HIV'le Yaşayan Kişiler İçin Damgalama Göstergesi Sonuçları." , ss.15 - 21, 2017.
ISNAD	GÖKENGİN, AYŞE DENİZ vd. "Türkiye'de HIV'le İlgili Damgalama ve Ayrımcılığın Analizi: HIV'le Yaşayan Kişiler İçin Damgalama Göstergesi Sonuçları". (2017), 15-21.

APA	GÖKENGİN A, Çalık Ş, ÖKTEM P (2017). Türkiye'de HIV'le İlgili Damgalama ve Ayrımcılığın Analizi: HIV'le Yaşayan Kişiler İçin Damgalama Göstergesi Sonuçları. Klimik Dergisi, 30(1), 15 - 21.
Chicago	GÖKENGİN AYŞE DENİZ,Çalık Şebnem,ÖKTEM Pınar Türkiye'de HIV'le İlgili Damgalama ve Ayrımcılığın Analizi: HIV'le Yaşayan Kişiler İçin Damgalama Göstergesi Sonuçları. Klimik Dergisi 30, no.1 (2017): 15 - 21.
MLA	GÖKENGİN AYŞE DENİZ,Çalık Şebnem,ÖKTEM Pınar Türkiye'de HIV'le İlgili Damgalama ve Ayrımcılığın Analizi: HIV'le Yaşayan Kişiler İçin Damgalama Göstergesi Sonuçları. Klimik Dergisi, vol.30, no.1, 2017, ss.15 - 21.
AMA	GÖKENGİN A,Çalık Ş,ÖKTEM P Türkiye'de HIV'le İlgili Damgalama ve Ayrımcılığın Analizi: HIV'le Yaşayan Kişiler İçin Damgalama Göstergesi Sonuçları. Klimik Dergisi. 2017; 30(1): 15 - 21.
Vancouver	GÖKENGİN A,Çalık Ş,ÖKTEM P Türkiye'de HIV'le İlgili Damgalama ve Ayrımcılığın Analizi: HIV'le Yaşayan Kişiler İçin Damgalama Göstergesi Sonuçları. Klimik Dergisi. 2017; 30(1): 15 - 21.
IEEE	GÖKENGİN A,Çalık Ş,ÖKTEM P "Türkiye'de HIV'le İlgili Damgalama ve Ayrımcılığın Analizi: HIV'le Yaşayan Kişiler İçin Damgalama Göstergesi Sonuçları." Klimik Dergisi, 30, ss.15 - 21, 2017.
ISNAD	GÖKENGİN, AYŞE DENİZ vd. "Türkiye'de HIV'le İlgili Damgalama ve Ayrımcılığın Analizi: HIV'le Yaşayan Kişiler İçin Damgalama Göstergesi Sonuçları". Klimik Dergisi 30/1 (2017), 15-21.