Yıl: 2016 Cilt: 0 Sayı: 37 Sayfa Aralığı: 278 - 298 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

KASTAMONU TAŞKÖPRÜ İLÇE MERKEZİNDE YERALAN GELENEKSEL KAPI TOKMAKLARI

Öz:
Taşköprü İlçe merkezinde yer alan ve her geçen gün yok olma tehlikesi ile karşı karşıya kalan geleneksel konut mimarimizin vazgeçilmez unsurları arasında bulunan kapı tokmakları önemli bir yer tutmaktadır. Bir zamanlar evlerin cümle kapıları üzerinde yaygın olarak görmeye alışık olduğumuz bu mimari öğeler günümüzde çok nadir olarak görülmektedir. Kapı tokmakları, sökülüp takılabilmeleri kolay oldukları için, ait oldukları kapı kanatlarından çalınabilmekte ya da mülk sahibi tarafından gelir elde etme gayesiyle, bir antikacı ya da bir hurdacıya satılabilmektedir. Tüm bu olumsuzlukların yanı sıra, teknolojinin gelişmesi ile birlikte kapı tokmaklarının yerini modern zillere bırakması da hızlı bir şekilde yok olmalarına zemin hazırlamıştır. Bu nedenle, geleneksel konut mimarimizin vazgeçilmez unsurlarından birisi olan kapı tokmaklarının tespit ve belgelenmesi önem arz etmektedir. Kapı tokmakları, dışarıdan gelenlerin ev sahibini haberdar etmek için kullanılırken, kapıların süsleme kompozisyonlarının tamamlanmasına da katkı sağlamışlardır. Ecdat yadigârlarımız olan bu mimari elemanlar aynı zamanda bu topraklarda ortaya konulan maden sanatının da geldiği noktayı bizlere aktarmaktadır. Anadolu toprakları üzerinde yer alan geleneksel konut mimarimizde kapı tokmakları son derece zengin bir çeşitliliğe sahiptir. Taşköprü evlerinin kapı tokmakları ise; geometrik, bitkisel ve figürlü olmak üzere üç türden örnekleri bünyesinde barındırmaktadır. Taşköprü'de tespit edebildiğimiz kapı tokmaklarının bir kısmı dövme tekniğiyle, kalan bölümü ise döküm tekniği kullanılarak yapılmıştır. Tokmaklar üzerinde herhangi bir tarih ibaresine rastlanmadığı için tarihlendirme anlamında kesin bir bilgi ortaya koymak mümkün olmamaktadır. Bu çalışmada, Taşköprü ilçe merkezindeki geleneksel konut mimarisinin vazgeçilmez unsurları arasında yer alan geleneksel kapı tokmaklarının tespit ve belgelenmesi amaçlanmıştır.
Anahtar Kelime:

Konular: Tarih

Traditional Door Knockers Existant in District Center of Kastamonu Taşköprü

Öz:
Traditional residential architecture that exists in district center ofTaşköprü has a danger of extinction at present. Door knockers occupies importantplace in traditional residential architecture as indispensable architecturalelements. Those knockers that we were accustomed to see on the main doors ofthe houses in Kastamonu in the past are rarely seen today. Because they are easyto remove and tear off in door wings. So door knockers can be stolen or sold togain income by house holders to an antique or wrecker shops recently. Besidethese problems, one of the other causes is replacing door knockers to modern doorrings with rapid technology development. Therefore, the determination of doorknockers is indispensable for our traditional residential architecture.Door knockers are used to inform house owner in order to understandwho visit. They also provide ornament decoration and complete the design of thedoors. These architectural elements are accepted as our ancestor's heirlooms atthe same time.Door knockers have also been part of our traditional residentialarchitecture in Anatolia. The houses of Taşköprü district contain door knockerswhich have three types of origins. These are geometrical ones, herbal, and withfigures. Some of the door knockers in Taşköprü are made by wrought techniqueothers with casting technique. The representation about dating of the doorknockers cannot be found, so classification is not possible to reveal.The aim of this study is to identify the door knockers which areindispensable elements in our traditional residential architecture in Taşköprüdistrict.
Anahtar Kelime:

Konular: Tarih
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • ÇELİK, Gözde. (2003). "Sultan Abdülmecid Camileri ve Süslemeleri'', Sanat Tarihi Defterleri, 7, s.73.
  • ÇELİK, Zeynep. (1998). XIX. Yüzyıl'da Osmanlı Başkenti Değişen İstanbul, Tarih Vakfı Yayınları, İstanbul, s.114; ÇOBANOĞLU, Ahmet Vefa. (2007). "Osmanlılar", TDVİA, C.33, Türkiye Diyanet Vakfı, Ankara, s.581.
  • DENEL, Selim. (1982). Batılılaşma Sürecinde İstanbul'da Tasarım ve Dış Mekânlarda Değişim ve Nedenleri, ODTÜ. Mimarlık Fakültesi Yayınları, Ankara, s.34.
  • ERDENEN, Orhan. (2003). Lale Devri ve Yansımaları, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı, İstanbul, s.54.
  • ERSEN, Ahmet- KOÇAK, Serap T. (2014) "Büyük Mecidiye (Ortaköy) Camii 2011-2014 Restorasyonu", Büyük Mecidiye (Ortaköy) Camii ve Ortaköy, (ed.) Baha Tanman, Kuveyt Türk Katılım Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, s.370.
  • EYİCE, Semavi. (1991). Ortaköy Tarih-Sosyal ve Mimari Doku, Dragon Yayınları, İstanbul, s.19.
  • GÜNDÜZ, Filiz. (2007). ''Ortaköy Camii'', TDVİA, C.33, Türkiye Diyanet Vakfı, Ankara, s.408.
  • KUBAN, Doğan. (2007). Osmanlı Mimarisi, Yem Yayınları, İstanbul, s.638.
  • ÖGEL, Semra. (1992) ''18. ve 19. Yüzyılların Osmanlı Camilerinde Geleneksel Anlama Katkılar'', Semavi Eyice Armağanı- İstanbul Yazıları, Türk Dil Kurumu Yayınları, İstanbul, s.272.
  • ÖZDEN, S. İlhami. (2009). Geçmişten Günümüze Dünden Bugüne Beşiktaş Camileri, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara, s.44. PAMUKCİYAN, Kevork. (2003). Zamanlar, Mekânlar, İnsanlar, III. Aras Yayıncılık, İstanbul, 137-145.
  • SÖNMEZ, Neslihan. (1997). Osmanlı Dönemi Yapı ve Malzeme Terimleri Sözlüğü, Yem Yayınları, İstanbul, s.116.
  • ŞENYURT, Oya. (2011). Osmanlı Mimarlık Örgütlenmesinde Değişim ve Dönüşüm, Doğu Kitabevi, İstanbul, s.117.
  • TUĞLACI, Pars. (1981). Osmanlı Mimarlığında Batılılaşma Dönemi ve Balyan Ailesi, İnkılap ve Aka Yayınları, İstanbul, s.198.
  • YAZICI, Nurcan. (2007). Osmanlılar'da Mimarlık Kurumunun Evrimi ve Tanzimat Dönemi Mimarlık Ortamı, MSGSÜ, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, İstanbul.
  • Köşklü, Zerrin (2006). "Eski Erzurum Evlerinde Kapı Tokmakları", IX. Ortaçağ ve Türk Dönemi Kazıları ve Sanat Tarihi Araştırmaları (21-23 Nisan 2005) Sempozyum Bildirileri, Erzurum, 2006, s. 334-345.
  • Sayan, Yüksel (1997). Uşak Evleri, Ankara.
  • Turan, Osman (1971). Selçuklular Zamanında Türkiye, İstanbul.
  • Turan, Refik (2001). "Kastamonu'nun Türkler Tarafından Fethi ve İskânı", Birinci Kastamonu Kültür Sempozyumu Bildirileri, Kastamonu.
APA YENİ Ö, Çetin Y (2016). KASTAMONU TAŞKÖPRÜ İLÇE MERKEZİNDE YERALAN GELENEKSEL KAPI TOKMAKLARI. , 278 - 298.
Chicago YENİ ÖZGÜR,Çetin Yusuf KASTAMONU TAŞKÖPRÜ İLÇE MERKEZİNDE YERALAN GELENEKSEL KAPI TOKMAKLARI. (2016): 278 - 298.
MLA YENİ ÖZGÜR,Çetin Yusuf KASTAMONU TAŞKÖPRÜ İLÇE MERKEZİNDE YERALAN GELENEKSEL KAPI TOKMAKLARI. , 2016, ss.278 - 298.
AMA YENİ Ö,Çetin Y KASTAMONU TAŞKÖPRÜ İLÇE MERKEZİNDE YERALAN GELENEKSEL KAPI TOKMAKLARI. . 2016; 278 - 298.
Vancouver YENİ Ö,Çetin Y KASTAMONU TAŞKÖPRÜ İLÇE MERKEZİNDE YERALAN GELENEKSEL KAPI TOKMAKLARI. . 2016; 278 - 298.
IEEE YENİ Ö,Çetin Y "KASTAMONU TAŞKÖPRÜ İLÇE MERKEZİNDE YERALAN GELENEKSEL KAPI TOKMAKLARI." , ss.278 - 298, 2016.
ISNAD YENİ, ÖZGÜR - Çetin, Yusuf. "KASTAMONU TAŞKÖPRÜ İLÇE MERKEZİNDE YERALAN GELENEKSEL KAPI TOKMAKLARI". (2016), 278-298.
APA YENİ Ö, Çetin Y (2016). KASTAMONU TAŞKÖPRÜ İLÇE MERKEZİNDE YERALAN GELENEKSEL KAPI TOKMAKLARI. Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, 0(37), 278 - 298.
Chicago YENİ ÖZGÜR,Çetin Yusuf KASTAMONU TAŞKÖPRÜ İLÇE MERKEZİNDE YERALAN GELENEKSEL KAPI TOKMAKLARI. Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi 0, no.37 (2016): 278 - 298.
MLA YENİ ÖZGÜR,Çetin Yusuf KASTAMONU TAŞKÖPRÜ İLÇE MERKEZİNDE YERALAN GELENEKSEL KAPI TOKMAKLARI. Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, vol.0, no.37, 2016, ss.278 - 298.
AMA YENİ Ö,Çetin Y KASTAMONU TAŞKÖPRÜ İLÇE MERKEZİNDE YERALAN GELENEKSEL KAPI TOKMAKLARI. Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi. 2016; 0(37): 278 - 298.
Vancouver YENİ Ö,Çetin Y KASTAMONU TAŞKÖPRÜ İLÇE MERKEZİNDE YERALAN GELENEKSEL KAPI TOKMAKLARI. Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi. 2016; 0(37): 278 - 298.
IEEE YENİ Ö,Çetin Y "KASTAMONU TAŞKÖPRÜ İLÇE MERKEZİNDE YERALAN GELENEKSEL KAPI TOKMAKLARI." Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, 0, ss.278 - 298, 2016.
ISNAD YENİ, ÖZGÜR - Çetin, Yusuf. "KASTAMONU TAŞKÖPRÜ İLÇE MERKEZİNDE YERALAN GELENEKSEL KAPI TOKMAKLARI". Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi 37 (2016), 278-298.