“ŞIK BEYLER”İN BİR DEVAMI OLARAK “ASRÎ BEY”

Kılıçkaya, Derya

“ŞIK BEYLER”İN BİR DEVAMI OLARAK “ASRÎ BEY”

Derya KILIÇKAYA (Kocaeli Üniversitesi Rektörlük Türk Dili Bölümü)

Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi

4 0

Yıl: 2017 Cilt: 17 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 287 - 302 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

“ŞIK BEYLER”İN BİR DEVAMI OLARAK “ASRÎ BEY”

Öz:

Akbaba, 1922 senesinde yayım hayatına başlamıştır ve basın tarihimizin en uzun ömürlü mizah gazetesi olarak bilinir. 1931-1933 ve 1950-1951 yılları arasında yayımına kısa süreli ara verilen bu önemli mizah gazetesi, 1977'ye kadar hayatını sürdürmüştür. Orhan Seyfi Orhon tarafından Akbaba mizah gazetesinde yayımlanan ve üç seneden beri tutkun olduğu kadına, içindekileri dökmek, aşkını itiraf etmek adına asrî bir beyin ağzından yazılan şiir, "Asrî Beyin İlân-ı Aşkı" adını taşır. Şiir, "Fiske" müstear adıyla kaleme alınmıştır ve 1920'li yıllarda yaşayan bir alafranga genci anlatır. Şiirde özellikleri verilen bu asrî beyin atası ise 1870'li yıllardaki şık beylerdir. 1870-1877 yılları arasında yayımlanan ilk dönem mizah gazeteleri, dönemin yozlaşmış gençlerini "şık beyler" olarak ifade etmiş ve onlarla sürekli alay etmiştir. 1870'lerin şıkları ile 1920'lerdeki bu asrî beyi arasında zihniyet ortaklığı olmakla beraber, geçen elli yıllık zaman dolayısıyla farklılıklar da bulunur. Yazımızda, Orhan Seyfi'nin bahsi geçen şiirinden hareketle şık beyler ile bu asrî bey arasında bir karşılaştırmaya gideceğiz. Böylelikle şiirdeki asrî beyin, şık beylerin bir devamı olduğunu ortaya koyacağız

Anahtar Kelime:

“ASRÎ BEY”, AS A CONTINUATION OF “ŞIK BEYLER”

Öz:

Akbaba which was first published in 1922, is the longest continued humour newspaper in the history of Turkish journalism. Although, this major humour newspaper took a break between 1931-1933 and 1950-1951, it remained until 1977. ”Asrî Beyin İlân-ı Aşkı”, which was a poem that published in Akbaba by Orhan Seyfi Orhon, tells the love of an “asrî bey” for a woman that he has had a crush on for three years. Orhan Seyfi wrote the poem as that “asrî bey” were himself. The poet used his pseudonym for his poem : “Fiske”. The poem refers to the “asrî bey” who were the youngster in European manner of the 1920s. The predecessors of these youngsters are “şık beyler” who lived in the 1870s. First humour newspapers, which were published between 1870-1877, used to describe corrupted youngsters of the era as “şık beyler” and made fun of them all the time. ”Şık Beyler” of 1870s and “asrî beyler” of the1920s are similar but also dissimilar in many ways due to fifty years gap between them. We are going to compare “asrî beyler” with “şık beyler” within the context of Orhan Seyfi’s poem above. Thus, similarities and dissimilarities between these two generations will be revealed

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Alver, Köksal (2006). “Züppelik Anlatısı ve Toplum: Türk Romanında Züppe Tipi”, Selçuk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Edebiyat Dergisi, S. 16, s. 163-182.
Arabacı, Hatice (2013). Ercüment Ekrem Talu’nun Romanlarında Mizah, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Baykara, Tuncer (1991). “Nizam, Tanzimat ve Medeniyet Kavramları Üzerine”, Tanzimat’ın 150. Yıldönümü Uluslararası Sempozyumu (Bildiriler) 25-27 Aralık 1989, Ankara.
Bayram, Yavuz (2004), “Karşılaştırmalı Edebiyat Bilimi ve Bir Uygulama”, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Türkiyat Araştırmaları Dergisi, S. 16, s. 69-93.
Çakar, Melek (2009). Akbaba Gazetesi (75-150 Sayılar), İnceleme, Tahlîlî Fihrist, Seçme Metinler, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Fatih Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Dilekçi, Meryem (2009). ‘Akbaba’ Dergisi (1-75 Sayılar)İnceleme, Tahlili Fihrist, Seçme Metinler, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Fatih Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Donbay, Ali (2009). Orhan Seyfi Orhon Hayatı, Gazeteciliği, Fikrî ve Edebî Şahsiyeti, Eserleri. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yay.
Ertuğ, Hasan Refik (1970). Basın ve Yayın Hareketleri Tarihi, İstanbul: Birinci Cilt, İstanbul Üniversitesi Yay.
Esin, Funda (2016). 1920-1930’lu Yıllarda İstanbulda Kültürel Etkileşimler, Yayımlanmamış Sanatta Yeterlik Tezi, İstanbul: Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Fiske (Orhan Seyfi Orhon), “Asrî Beyin İlân-ı Aşkı”, Akbaba, N. 13, S. 1, 18 Kânunusani 133918 Ocak 1923 30 Cemaziyelevvel 1341 Perşembe.
Hayâl, nr. 131, 6 Ocak 1875, ( 25 Kânunuevvel 1290), s. 2-3. Koç, Fatma; Koca, Emine (2012). “Geleneksel Giysi Tarzlarının Değişimi ve Türk Modasının Oluşumunda İstanbul” , 7.
Uluslararası Türk Kültürü Kongresi Türk ve Dünya Kültüründe İstanbul Bildiriler IV , Konya: Atatürk Kültür Merkezi. Latife, nr. 8, 17 Eylül 1874, ( 5 Eylül 1290), s. 4.
Latife, nr. 28, 24 Aralık 1874, 12 Kânunuevvel 1290, 14 Zilkade 1291, s. 2.
Latife, nr. 5, 11 Ekim 1876, 29 Eylül 1292, s. 2-4.
Letâif-i Âsâr, nr. 76, 9 Şubat 1872, 29 Zilkade 1288, 28 Kânunusani 1287, s. 2-3.
Letâif-i Âsâr, nr. 1, 23 Mayıs 1875, 17 Rebiülahir 1292, 10 Mayıs 1291, s. 3-4.
Moran, Berna (2004). Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış I, İstanbul: İletişim Yay.
Özer, İlbeyi (2006). Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Yaşam ve Moda, İstanbul: Truva Yay.
Şapolyo, Enver Behnan (1969). Türk Gazeteciliği Tarihi Her Yönüyle Basın, Güven Matbaası, Ankara, s.154.
Tiyatro, nr. 18, 30 Mayıs 1874, ( 18 Mayıs 1290), s. 4.
Üyepazarcı, Erol (2002). "Türk Basınının İlk Mizah Dergilerinden: 'Çıngıraklı Tatar'", Müteferrika, Yaz Sayı 21, s. 28.
Varlık, M. Bülent (1985). "Tanzimat'tan Cumhuriyet'e Mizah", Tanzimat'tan Cumhuriyet'e Türkiye Ansiklopedisi, Cilt 4, Fasikül 35, İletişim Yay., s. 1093.

APA	Kılıçkaya D (2017). “ŞIK BEYLER”İN BİR DEVAMI OLARAK “ASRÎ BEY”. , 287 - 302.
Chicago	Kılıçkaya Derya “ŞIK BEYLER”İN BİR DEVAMI OLARAK “ASRÎ BEY”. (2017): 287 - 302.
MLA	Kılıçkaya Derya “ŞIK BEYLER”İN BİR DEVAMI OLARAK “ASRÎ BEY”. , 2017, ss.287 - 302.
AMA	Kılıçkaya D “ŞIK BEYLER”İN BİR DEVAMI OLARAK “ASRÎ BEY”. . 2017; 287 - 302.
Vancouver	Kılıçkaya D “ŞIK BEYLER”İN BİR DEVAMI OLARAK “ASRÎ BEY”. . 2017; 287 - 302.
IEEE	Kılıçkaya D "“ŞIK BEYLER”İN BİR DEVAMI OLARAK “ASRÎ BEY”." , ss.287 - 302, 2017.
ISNAD	Kılıçkaya, Derya. "“ŞIK BEYLER”İN BİR DEVAMI OLARAK “ASRÎ BEY”". (2017), 287-302.

APA	Kılıçkaya D (2017). “ŞIK BEYLER”İN BİR DEVAMI OLARAK “ASRÎ BEY”. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(3), 287 - 302.
Chicago	Kılıçkaya Derya “ŞIK BEYLER”İN BİR DEVAMI OLARAK “ASRÎ BEY”. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 17, no.3 (2017): 287 - 302.
MLA	Kılıçkaya Derya “ŞIK BEYLER”İN BİR DEVAMI OLARAK “ASRÎ BEY”. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, vol.17, no.3, 2017, ss.287 - 302.
AMA	Kılıçkaya D “ŞIK BEYLER”İN BİR DEVAMI OLARAK “ASRÎ BEY”. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2017; 17(3): 287 - 302.
Vancouver	Kılıçkaya D “ŞIK BEYLER”İN BİR DEVAMI OLARAK “ASRÎ BEY”. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2017; 17(3): 287 - 302.
IEEE	Kılıçkaya D "“ŞIK BEYLER”İN BİR DEVAMI OLARAK “ASRÎ BEY”." Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17, ss.287 - 302, 2017.
ISNAD	Kılıçkaya, Derya. "“ŞIK BEYLER”İN BİR DEVAMI OLARAK “ASRÎ BEY”". Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 17/3 (2017), 287-302.