Diyet yapan ve yapmayan ergenlerin kendilik algısı, beden imajı ve beden kitle indeksi açısından karşılaştırılması

ÖZBAY, M. Haluk; Orsel, Sibel; Akdemir, Asena; CANPOLAT, Işık Banu

Diyet yapan ve yapmayan ergenlerin kendilik algısı, beden imajı ve beden kitle indeksi açısından karşılaştırılması

Sibel ÖRSEL, (SSK Ankara Eğitim Hastanesi, Psikiyatri Kliniği, Ankara, Türkiye)

Işık Banu CANPOLAT, (Girilmedi)

Asena AKDEMİR, (Girilmedi)

M. Haluk ÖZBAY (Girilmedi)

Türk Psikiyatri Dergisi

146 47

Yıl: 2004 Cilt: 15 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 5 - 15 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Diyet yapan ve yapmayan ergenlerin kendilik algısı, beden imajı ve beden kitle indeksi açısından karşılaştırılması

Öz:

Amaç: Çalışmada diyet yapan ve yapmayan ergenlerde beden imajı, kendilik algısı ve beden kitle indeksi ilişkisinin araştırılması amaçlanmıştır. Yöntem: 15-17 yaş arasında değişen 531 lise öğrencisi rastgele örneklem yöntemiyle belirlenen okul ve sınıflardan alınmıştır. Ergenler için Kendilik Algısı Profili (EKAP), Beden Bölgesi ve Özelliklerinden Hoşnut Olma Anketi (BBÖHOA), Diyet Yapma Durumu ve ideal beden ağırlığı, demografik bilgilerin yer aldığı anket uygulan-mıştır. Dünya Sağlık Örgütü ölçütlerine göre beden kitle indeksi (BKİ) belirlenmiştir. EKAP ve BBÖHOA alt ölçeklerinin puanlarının bağımlı değişken olarak yer aldığı 2(cinsiyet)*3(yaş) *3(diyet yapma durumu) faktöryel düzende çok değişkenli varyans analizi ve diyet yapanlarda yordayan etkenlerin saptanması amacıyla çoklu bileşik regresyon analizi uygulanmıştır. Bulgular: Normal ağırlık grubunda olanların % 33'ü, diyet yaptığını belirtmiştir. Kız ergenler daha zayıf beden ideali için diyet yaparken, erkekler daha zayıf ya da daha kilolu beden ideali için di-yet yapmaktadır. Diyet yapan gruplarda daha düşük beden imajı ve kendilik algısı saptanmıştır. Kız ve erkeklerde beden imajı doyumunu yordayan ortak değişkenler, fiziksel görünüm ve genel kendilik değeri alanlarıdır. Tartışma: Çalışmamızdaki gerçek beden ağırlığından hoşnut olmama ve daha ince beden ideali olan kız ergenlerin oranının literatürde yer alan sonuçlara yakınlığı dikkati çekmektedir. BKİ ve beden imajı duyumsuzluğunun aksine kendilik algısıyla ilgili alt ölçekler, diyeti yordayan etkenler olarak saptanmıştır. Kendilik algısı ve psikopatoloji alanında yapılan çalışma sonuçları dikkate alındğında, diyet yapanlarda beden imajı, kendilik algısı ve beden ideali arasındaki bağıntının incelenmesi, yeme bozukluklarının psikopatolojisini anlamamıza yardımcı olacaktır.

Anahtar Kelime: Ergen Vücut kitle indeksi Diyet Anketler Ben kavramı

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Adams JF (1980) Understanding Adolescence, 4. baskı, Allyn ve Bacon Inc., Boston.
Aşçı FH, Gökmen H, Tiryaki G ve ark. (1997) Self-concept and body image of Turkish high school male athletes and non-athletes. Adolescence, 32:959-967.
Brownell KD (1991) Dieting and the search for the perfect body: where physiology and culture collide. Behavior Therapy, 22:1-12.
Buddaberg-Fisher B, Klaghofer R, Reed V (1999) Associations between body weight, psychiatric disorders and body image in female adolescents. Psychother Psychosom, 68:325-332.
Button EJ (1990) Self-esteem in girls aged 11-12: Baseline findings from a planned prospective study of vulnerability to eating disorders. J Adolesc, 13:407-413.
Button EJ, Loan P, Davies J ve ark. (1996) Self-esteem, eating problems and psychological well-being in a cohort of school girls aged 15 to 16: A questionnaire and interview study. Int J Eat Disord, 21:39-47.
Cash TF, Dawson KS, Davis M ve ark. (1998) Effects of cosmetic use on the physical attractiveness and body image of american college women. The J Soc Psychol, 129:349-355.
Collins JK, Propert DS (1983) A prospective study of body recognition in adolescent girl. Adolescence 18:767-774.
Çok F (1990) Body image satisfaction in Turkish adolescents. Adolescence, 25: 409-413
Davies E, Furnham A (1986) Body satisfaction in adolescent girls. Br J Med Psychol, 59:279-287.
Desmond SM, Price JH, Gray N ve ark. (1986) The etiology of adolescents’ perceptions of their weight. J Youth Adolesc, 15:461-474.
Dunkley TL, Wertheim EH, Paxton SJ (2001) Examination of model of multiple sociocultural influences on adolescent girls’ body dissatisfaction and dietary restraint. Adolescence, 36:265-279.
Eisele J, Hertsgaard D, Light HK (1986) Factors related to eating disorders in young adolescent girls. Adolescence, 21:283-300.
Eldridge K, Wilson GT, Whaley A (1990) Failure self-evaluation and feeling fat in women. Int J Eat Disord, 9:37-50.
Emmons L (1994) Predisposing factor differentiating adolescent dieters and nondieters. J Am Diet Assoc, 94:725-731.
Fairburn CG, Kelly DB (2002) Eating Disorders and Obesity, The Guilford Press, New York.
Felts WM, Parrillo AV, Ghenier T ve ark. (1996) Adolescents’ perceptions of relative weight and self-reported weight-loss activities: Analysis of the 1990 YRBS national data. J Adolesc Health. 18:20-26.
French SA, Jeffery RW (1994) Consequences of dieting to lose weight: Effects on physical and mental health. Health Psychol, 13:195-212.
French SA, Story M., Downes B ve ark. (1995) Frequent dieting among adolescents: Psychosocial and health behavior correlates. Am J Public Health, 85:695-701.
Garner D, Wooley S (1991) Confronting the failure of behavioral and dietary treatments for obesity. Clin Psychol Rev, 11:729-780.
Garrison KC, Garrison KC (1975) Psychology of adolescence, ikinci baskı, Englewood Cliffs, NJ:Prentice-Hall.
Geller J, Johnston C, Madsen K (1997) A new measure of the role of shape and weight in self-concept: The Shape and Weight Based Self-esteem Inventory. Cognit Ther Res, 21:5-24.
Gökdoğan F (1988) Orta öğretime devam eden ergenlerde beden imajindan hoşnut olma düzeyi. Yayınlanmamış master tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1988.
Graham MA, Eich C, Kephart B, Peterson D (2000) Relationship among body image, sex, and popularity of high school students. Percep Mot Skills, 90:1187-1193.
Gruber JA, Pope HG, Lalonde JK ve ark. (2001) Why do young women diet? The roles of body fat, body perception and body ideal. J Clin Psychiatry, 2001; 62:609-611.
Harter S (1988) Manuel for the self-perception profile for adolescents, University of Denver, 1988.
Işık-Canpolat B, Örsel S, Akdemir A, Özbay MH (2003) Ergenlerin kendilik algısında beden imajının ve beden kitle indeksinin rolü. Psikiyatri, Psikoloji, Psikofarmakoloji Dergisi, yayında.
Kann L, Kinchen SA, Williams BI ve ark. (1988) Youth Risk Behavior Surveillance-United States, 1997. J Sch Health, 68:355-369.
Koff E, Rierdan J, Stubbs ML (1990) Gender, body image, and self-concept in early adolescence. J Early Adolesc, 10:56-68.
Konstanski M, Gullone E (1998) Adolescent body image dissatisfaction: relationship with self-esteem, anxiety, and depression controlling for body mass. J Child Pychol Psychiatry, 39:255-262.
Leon GR, Perri CL, Mangelsdorf C ve ark. (1989) Adolescent nutritional and psychological patterns and risk for the development of an eating disorder. J Youth Adolesc, 18:273-282.
Lucas AR, Beard CM, O’Fallon WM ve ark. (1991) 50-year trends in the incidence of anorexia nervosa in Rochester, Minn.: A population-based study. Am J Psychiatry, 148:917-22.
Morris A, Cooper T, Cooper TJ (1989) The changing shape of female fashion models. Int J Eat Disord, 8:593-596.
Nassar CM, Hodges P, Ollendick T (1992) Self-concept, eating attitudes, and dietary practices in young adolescent girls. Sch Couns, 39:338-343.
Neumark-Sztainer D, Palti H., Butler R (1995) Weight concerns and dieting behaviors among high school girls in Israel. J Adolesc Health, 16:53-59.
Neumark-Sztainer D, Hannan PJ (2000) Weight related behaviors among adolescent girls and boys. Arch Ped Adolesc Med, 154:569-577.
O’dea JA, Abraham S (1999) Association between self-concept and body weight, gender and pubertal development among male and female adolescents. Adolescence, 34: 69-79.
Ogden J, Evans C (1996) The problem with weighing: effects on mood, self-esteem and body image. Int J Obesity, 20:272-277.
Ohtahara H, Ohzeki T, Hanaki K ve ark. (1993) Abnormal perception of body weight is not solely observed in pubertal girls: Incorrect body image in children and its relationship to body weight. Acta Psychiatr Scand, 87:218-222.
Özbay MH, Örsel S, Akdemir A ve ark. (2002) Psikiyatri Polikliniğine başvuran ergenlerde kendilik algısı ile demografik değişkenlerin etkileşimi: kontrollu bir çalışma. Psikiyatri, Psikoloji ve Psikofarmakoloji Dergisi, 10:23-32.
Paxton SJ, Wertheim EH, Gibbons K ve ark. (1991) Body image satisfaction, dieting beliefs, and weight loss behaviors in adolescent girls and boys. J Youth Adolesc, 3:361-379.
Pesa, J (1999) Psychosocial factors associated with dieting behaviors among female adolescents. J Sch Health, 69:196-201.
Pesa JA, Syre TR., Jones E (2000) Psychosocial differences associated with body weight among female adolescents: the importance of body image. J Adolesc Health, 26:330-337.
Pope HG, Gruber AJ, Mangweth B ve ark. (2000) Body image perception among men in threee countries. Am J Psychiatry, 157: 1297-1301.
Pope HG, Olivardia R, Gruber AJ ve ark. (1999) Evolving ideas of male images seen through action toys. Int J Eat Disord, 26:65-72.
Powell MR, Hendricks B (1999) Body schema, gender, and other correlates in nonclinical populations. Genetic, Social, and General Psychology Monographs, 125: 333-412.
Rierdan J, Koff E (1997) Weight, weight-related aspects of body image and depression in early adolescent girls. Adolescence, 32:615-624.
Rosenblum GD, Lewis M. (1999) The relations among body image, physical attractiveness, and body mass in adolescence. Child Development, 70:50-64.
Rosen G, Ross A (1968) Relationship of body image to self-concept. J Consult Clin Psychol, 32:100.
Rosen J, Gross, J (1987) Prevalance of weight reducing and weight gaining in adolescent girls and boys. Health Psychol, 6:131-147.
Şahin D, Güvenç GB (1996) Ergenlerde Aile Algısı ve Benlik Algısı. Türk Psikoloji Dergisi, 11(38):22-32.
Sands R (2002) Reconceptualization of body image and drive for thinness. Int J Eat Disord, 28:397-407.
Smolak L, Levine MP (1994) Toward an empirical basis for primary prevention of eating problems with elementary school children. Eating Disorders: Journal of Treatment and Prevention, 2:293-307.
Smolak L, Levine MP, Striegel-Moore R (1996) The Developmental Psychopathology of Eating Disorders, Lawrence Erlbaum Associates Inc., New Jersey.
Storz NS, Greene WH (1983) Body weight, body image, and perception of fad diets in adolescent girls. J Nutr Educ, 15:15-18.
Strong KG, Huon GF (1997) The development and evaluation of a staged-based Dieting Status Measure (DISM). Eat Disord, 5:97-104.
Usmiani S, Daniluk J (1997) Mothers and their adolescent daughters; relationship between self-esteem, gender role identity, and body image. J Youth Adolesc, 26:45-62.
WHO (2000) Obesity: preventing and managing the global epidemic. Report of a WHO Consultation (WHO Technical Report Series 894). Geneva, WHO.
Wichstrom L (1995) Social, psychological and physical correlates of eating problems: a study of the general adolescent population in Norway. Psychol Med, 25:567-579.
Williams RL, Schaefer SA, Shisslak CM ve ark. (1986) Eating attitudes and behaviors in adolescent women: Discrimination of normals, dieters and suspected bulimics using the Eating Attitudes Test and Eating Disorders Inventory. Int J Eat Disord, 5:879-894.

APA	Orsel S, CANPOLAT I, Akdemir A, ÖZBAY M (2004). Diyet yapan ve yapmayan ergenlerin kendilik algısı, beden imajı ve beden kitle indeksi açısından karşılaştırılması. , 5 - 15.
Chicago	Orsel Sibel,CANPOLAT Işık Banu,Akdemir Asena,ÖZBAY M. Haluk Diyet yapan ve yapmayan ergenlerin kendilik algısı, beden imajı ve beden kitle indeksi açısından karşılaştırılması. (2004): 5 - 15.
MLA	Orsel Sibel,CANPOLAT Işık Banu,Akdemir Asena,ÖZBAY M. Haluk Diyet yapan ve yapmayan ergenlerin kendilik algısı, beden imajı ve beden kitle indeksi açısından karşılaştırılması. , 2004, ss.5 - 15.
AMA	Orsel S,CANPOLAT I,Akdemir A,ÖZBAY M Diyet yapan ve yapmayan ergenlerin kendilik algısı, beden imajı ve beden kitle indeksi açısından karşılaştırılması. . 2004; 5 - 15.
Vancouver	Orsel S,CANPOLAT I,Akdemir A,ÖZBAY M Diyet yapan ve yapmayan ergenlerin kendilik algısı, beden imajı ve beden kitle indeksi açısından karşılaştırılması. . 2004; 5 - 15.
IEEE	Orsel S,CANPOLAT I,Akdemir A,ÖZBAY M "Diyet yapan ve yapmayan ergenlerin kendilik algısı, beden imajı ve beden kitle indeksi açısından karşılaştırılması." , ss.5 - 15, 2004.
ISNAD	Orsel, Sibel vd. "Diyet yapan ve yapmayan ergenlerin kendilik algısı, beden imajı ve beden kitle indeksi açısından karşılaştırılması". (2004), 5-15.

APA	Orsel S, CANPOLAT I, Akdemir A, ÖZBAY M (2004). Diyet yapan ve yapmayan ergenlerin kendilik algısı, beden imajı ve beden kitle indeksi açısından karşılaştırılması. Türk Psikiyatri Dergisi, 15(1), 5 - 15.
Chicago	Orsel Sibel,CANPOLAT Işık Banu,Akdemir Asena,ÖZBAY M. Haluk Diyet yapan ve yapmayan ergenlerin kendilik algısı, beden imajı ve beden kitle indeksi açısından karşılaştırılması. Türk Psikiyatri Dergisi 15, no.1 (2004): 5 - 15.
MLA	Orsel Sibel,CANPOLAT Işık Banu,Akdemir Asena,ÖZBAY M. Haluk Diyet yapan ve yapmayan ergenlerin kendilik algısı, beden imajı ve beden kitle indeksi açısından karşılaştırılması. Türk Psikiyatri Dergisi, vol.15, no.1, 2004, ss.5 - 15.
AMA	Orsel S,CANPOLAT I,Akdemir A,ÖZBAY M Diyet yapan ve yapmayan ergenlerin kendilik algısı, beden imajı ve beden kitle indeksi açısından karşılaştırılması. Türk Psikiyatri Dergisi. 2004; 15(1): 5 - 15.
Vancouver	Orsel S,CANPOLAT I,Akdemir A,ÖZBAY M Diyet yapan ve yapmayan ergenlerin kendilik algısı, beden imajı ve beden kitle indeksi açısından karşılaştırılması. Türk Psikiyatri Dergisi. 2004; 15(1): 5 - 15.
IEEE	Orsel S,CANPOLAT I,Akdemir A,ÖZBAY M "Diyet yapan ve yapmayan ergenlerin kendilik algısı, beden imajı ve beden kitle indeksi açısından karşılaştırılması." Türk Psikiyatri Dergisi, 15, ss.5 - 15, 2004.
ISNAD	Orsel, Sibel vd. "Diyet yapan ve yapmayan ergenlerin kendilik algısı, beden imajı ve beden kitle indeksi açısından karşılaştırılması". Türk Psikiyatri Dergisi 15/1 (2004), 5-15.