Pamuk ürünü yeni bağımsızlık elde etmiş Azerbaycan'ın önemli gelir kaynaklarından birisidir. Ülkenin Mil ovası bölgesinin toprak ve iklim koşulları elverişli olduğundan, burada pamuk ve tahıl bitkileri yetiştirilmektedir. Yüksek verim almak ve ürenden sonra da bu verimliliği korumak için, arazi topraklarının verimlilik faktörlerinin sistemleşürilmesi, toprak verimliliğinin kavramsal ve matematik modelinin yapılması gerekmektedir. Toprak verimliliğinin kavramsal ve matematiksel olarak ifadesi, ekolojik verimliliğin incelenmesi, parametrelerin optimum değerinin seçimi, verimliliğin yönetimi ve tahmin edilmesiyle önemli derecede ilişkilidir. Bu amaçla pamuk yetiştirilen boz-çayır topraklarının verimlilik modelini elde etmek için yapılan tarla çalışmalarında toprakların kavramsal modelinde, toprağın agroekolojik, agrofiziksel, agrokimyasal özellikleri ve su-tuz rejimleri dikkate alınmıştır. Bu parametreler, tarla denemeleri sonucunda toprakların verimlilik seviyesine (düşük, orta, yüksek) uygun olarak tayin edilmiş, değerlendirilmiş ve incelenmiştir. Toprak verimliliğinin kapsamlı olarak anlaşılması için kavramsal modelin yapılmasından sonra matematiksel modellerin yapılması ve uygulanması gerekir. Matematiksel modellerin yapılması toprak verimliliğinin anlaşılmasında önemli bir basamaktır. Pamuk bitkisi ile yapılan tarla denemeleri sonucunda, elde edilen parametreler ile pamuk bitkisinin verimliliği arasındaki kavramsal ilişkiler matematiksel olarak çözümlenmiş ve ampirik modeller elde edilmiştir. Bu çok terimli modellere ait korelasyon katsayıları önemli derecede yüksek bulunmuştur. Bulunan ampirik modeller 1le araştırma yapılan toprakların verimlilik seviyesinin değerlendirilmesi de mümkün gözükmektedir.