Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 10. Maddesi Kapsamında Yabancı Unsurlu Sözleşmelerden Doğan Davalarda Yetki

SÜZEN, BEGÜM

Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 10. Maddesi Kapsamında Yabancı Unsurlu Sözleşmelerden Doğan Davalarda Yetki

Begüm SÜZEN (Arş. Gör., Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Uluslararası Özel Hukuk Anabilim Dalı Araştırma Görevlisi.)

Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi

7 0

Yıl: 2016 Cilt: 11 Sayı: 145-146 Sayfa Aralığı: 1111 - 1146 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 10. Maddesi Kapsamında Yabancı Unsurlu Sözleşmelerden Doğan Davalarda Yetki

Öz:

Yabancılık unsuru taşıyan sözleşme ilişkilerinden doğan uyuşmazlıklarda Türk mahkemelerinin milletlerarası yetkisi, 5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun'un 40. maddesi gereği, iç hukukun yer itibariyle yetki kuralları uyarınca belirlenecektir. Buna göre, söz konusu uyuşmazlıklarda, Hukuk Muhakemeleri Kanun'un 10. maddesi uygulama alanı bulacak ve sözleşmenin ifa edileceği yerin Türkiye'de bir yere işaret etmesi halinde Türk mahkemelerinin milletlerarası yetkisi doğacaktır. MÖHUK ve diğer kanunlarda belirli sözleşme türleri için çeşitli yetki kuralları öngörülmüştür. Söz konusu yetki kurallarının uygulama alanına giren hallerde, yetkili mahkemenin tespiti konusunda, HMK m. 10'un bu kurallar ile birlikte uygulama alanı bulup bulmayacağının tespiti gerekir. Bu makalede, öncelikle, HMK m. 10'un sözleşmenin türü ve uyuşmazlık konusu bakımından kapsamı üzerinde durulacaktır. Daha sonra ifa yerinin tespitinde ilişkin esaslar ele alınacaktır. Bu çerçevede, ifa yerinin tespitinde esas alınacak hukuk belirlenerek, Türk Borçlar Kanunu'nun 89. maddesi uyarınca ifa yerinin tespitine ilişkin esaslar incelenecektir.

Anahtar Kelime:

Konular: Hukuk

International jurisdiction of Turkish Courts in Matters Relating to contracts Including Foreign Element According to Article 10 of Turkish Civil Procedure Code

Öz:

International jurisdiction of Turkish courts in matters relating to contracts including foreign element will be determined by Article 40 of Turkish code on private international and procedural law in accordance with the jurisdiction rules of domestic law. According to this, Article 10 of Turkish code on civil procedure will be applied and if the place of performance of the contract guides to somewhere in Turkey, international jurisdiction of Turkish courts will occur in such disputes. There are several jurisdiction rules for some types of contracts in CPIPL and other codes. In such cases, it should be determined that whether Article 10 of Turkish code on civil procedure and the other jurisdiction rules will be applied together. In this article, firstly we will discuss the scope of the Article 10 regarding type of the contract and the subject of dispute. Then, we will focus on the principles of determination of the place of performance. In this framework, we will examine the principles of determination of the place of performance within Article 89 of Turkish Obligation Code by designating the applicable law for the determination of place of performance.

Anahtar Kelime:

Konular: Hukuk

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Bibliyografik

ALANGOYA, Yavuz / YILDIRIM, M. Kamil / DEREN-YILDIRIM, Nevhis, Medeni Usul Hukuku Esasları, İstanbul, Beta, 2009.
ARSLAN, Ramazan / YILMAZ, Ejder / TAŞPINAR AYVAZ, Sema, Medeni Usul Hukuku, Ankara, Yetkin, 2016.
AYBAY, Aydın, "Borcun İfa Yeri ve Yetkili Mahkeme", İHFM, XXVI, 1-4, 1961, ss. 218-225.
BASKAN, Ş. Esra, "6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu Hükümlerinin İş Davalarındaki Yargılama Usulüne Etkisi", TAAD, Yıl: 4, Sayı: 12, 2013, ss. 315-341.
BAYRAKTAROĞLU ÖZÇELİK, Gülüm, "Yabancı Unsurlu Tüketici Sözleşmelerinden Doğan Uyuşmazlıklarda Türk Mahkemelerinin Milletlerarası Yetkisinin Tayini", AÜHFD, 63 (4) 2014, ss. 833-878.
BOLAYIR, Nur, "Hukuk Muhakemeleri Kanunu'na Göre Yetki Sözleşmeleri", İstanbul Barosu Dergisi, Cilt: 85, Sayı: 5, Yıl: 2011, İstanbul, ss. 131-147.
BUZ, Vedat, Borçlunun Temerrüdünde Sözleşmeden Dönme, Ankara, Yetkin, 2014.
ÇELİKEL, Aysel, Milletlerarası Özel Hukuk, İstanbul, Beta, 2000.
ÇELİKEL, Aysel / ERDEM, Bahadır, Milletlerarası Özel Hukuk, İstanbul, Beta, 2016.
DEMİR GÖKYAYLA, Cemile, "Yabancı Mahkemelerden Alınan Mirasçılık Belgelerinin Türkiye'de Hüküm ve Sonuç Doğurması", Prof. Dr. Fikret Eren'e Armağan, Ankara 2006, ss. 559-583.
DOĞAN, Vahit, Milletlerarası Özel Hukuk (Genel Esaslar, Milletlerarası Usul Hukuku, Bağlama Kuralları), Ankara, Savaş, 2016.
EKŞİ, Nuray, Milletlerarası Özel Hukuk I Pratik Çalışma Kitabı, İstanbul, Beta, 2014.
EKŞİ, Nuray, Milletlerarası Ticaret Hukuku, İstanbul, Beta, 2015 (Kısaltma: Milletlerarası Ticaret).
EKŞİ, Nuray, Türk Mahkemelerinin Milletlerarası Yetkisi, İstanbul, Beta, 2000 (Kısaltma: Yetki).
EKŞİ, Nuray, Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanınması ve Tenfizi, İstanbul, Beta, 2013 (Kısaltma: Tanıma-Tenfiz).
EREN, Fikret, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Ankara, Yetkin, 2015.
KARSLI, Abdürrahim, Medeni Muhakeme Hukuku, İstanbul, Alternatif, 2012.
KILIÇOĞLU, Ahmet, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Ankara, Turhan, 2014.
KURU, Baki, Hukuk Muhakemeleri Usulü, Cilt: I, İstanbul, Demir-Demir, 2001 (Kısaltma: Cilt: I).
KURU, Baki, Medeni Usul Hukuku Ders Kitabı, İstanbul, Legal, 2015 (Kısaltma: Usul).
NOMER, Ergin, Devletler Hususi Hukuku, İstanbul, Beta, 2015.
OĞUZMAN, M. Kemal / ÖZ, M. Turgut, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Cilt: I, İstanbul, Vedat Kitapçılık, 2015
ÖZEL, Sibel, "Sözleşmesel İlişkide Mahkemenin Yetkisini Belirleyen İfa Yeri Kriterinin Elektronik Sözleşmelerde Uygulama Alanı", Maltepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Sayı: 2, 2007, ss. 411-424.
ÖZDEMİR KOCASAKAL, Hatice, Elektronik Sözleşmelerden Doğan Uyuşmazlıkların Çözümünde Uygulanacak Hukukun ve Yetkili Mahkemenin Tespiti, İstanbul, Vedat, 2003 (Kısaltma: Elektronik Sözleşmeler).
ÖZDEMİR KOCASAKAL, Hatice, "İnternet Aracılığıyla Kurulan Uluslararası Özel Hukuk İlişkilerinden Doğan Uyuşmazlıkların Çözümünde Yetkili Mahkemenin Tespiti", Prof. Dr. Kemal Oğuzman'a Armağan, İstanbul, Beta, 2002, ss. 484-513 (Kısaltma: Yetkili Mahkeme).
PEKCANITEZ, Hakan / ATALAY, Oğuz / ÖZEKES, Muhammet, Medeni Usul Hukuku, Ankara, Yetkin, 2013.
SAKMAR, Ata, "Le Nouveau Droit International Privé Turc", 223 (1990), IV Recueil des Cours.
ŞANLI, Cemal, Uluslararası Ticari Akitlerin Hazırlanması ve Uyuşmazlıkların Çözüm Yolları, İstanbul, Beta, 2016.
ŞANLI, Cemal / ATAMAN-FİGANMEŞE, İnci / ESEN, Emre, Milletlerarası Özel Hukuk, İstanbul, Vedat, 2015.
ŞEN, Murat, "İş Mahkemelerinde Yetki ve Yetki Sözleşmeleri", AÜEHFD, Cilt: VIII, Sayı: 1-2, Erzincan, 2004, ss. 563-581.
TEKİNAY, Selâhattin Sulhi / AKMAN, Sermet / BURCUOĞLU, Hâluk / ALTOP, Atilla, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, İstanbul, Filiz Kitabevi, 1993.
TERCIER, Pierre/ PICHONNAZ, Pascal / DEVELİOĞLU, H. Murat, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, İstanbul, On İki Levha, 2016.
TİRYAKİOĞLU, Bilgin, "Türklerin Kişi Hallerine İlişkin Davalarda Türk Mahkemelerinin Milletlerarası Yetkisi", Prof. Dr. Tuğrul Arat'a Armağan, Ankara 2012, ss. 1141-1165.
TÜTÜNCÜBAŞI, Uğur, Yabancı Çekişmesiz Yargı Kararlarının Türk Hukukunda Tanınması, Ankara, Adalet, 2014.
UMAR, Bilge, Hukuk Muhakemeleri Kanunu Şerhi, Ankara, Yetkin, 2014.
UYANIK ÇAVUŞOĞLU, Ayfer, "Bireysel İş İhtilafında Türk Mahkemesinin Milletlerarası Yetkisi", İş Dünyası ve Hukuk/ Prof. Dr. Tankut Centel'e Armağan, İstanbul, 2011, ss. 959-990.
WIDMER, Milletlerarası Mal Satımına İlişkin Sözleşmeler Hakkında Birleşmiş Milletler Anlaşması (Viyana Satım Sözleşmesi) Şerhi, Ed. Ingeborg Schwenzer / Pınar Çağlayan Aksoy, İstanbul, On İki Levha, 2015.
YILMAZ, Ejder, "İfa Yeri Mahkemesinin Yetkisi", Av. Dr. Faruk Erem Armağanı, Ankara 1999, ss. 963-979 (Kısaltma: İfa Yeri).
YILMAZ, Ejder, Hukuk Muhakemeleri Kanunu Şerhi, Ankara, Yetkin, 2013 (Kısaltma: HMK).
YILMAZ, Halil, "Hukuk Muhakemeleri Kanunu ile İş Yargılamasında Ne Değişti?", Sicil İş Hukuku Dergisi, Sayı: 24, 2011, ss. 189-205.

APA	SÜZEN B (2016). Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 10. Maddesi Kapsamında Yabancı Unsurlu Sözleşmelerden Doğan Davalarda Yetki. , 1111 - 1146.
Chicago	SÜZEN BEGÜM Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 10. Maddesi Kapsamında Yabancı Unsurlu Sözleşmelerden Doğan Davalarda Yetki. (2016): 1111 - 1146.
MLA	SÜZEN BEGÜM Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 10. Maddesi Kapsamında Yabancı Unsurlu Sözleşmelerden Doğan Davalarda Yetki. , 2016, ss.1111 - 1146.
AMA	SÜZEN B Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 10. Maddesi Kapsamında Yabancı Unsurlu Sözleşmelerden Doğan Davalarda Yetki. . 2016; 1111 - 1146.
Vancouver	SÜZEN B Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 10. Maddesi Kapsamında Yabancı Unsurlu Sözleşmelerden Doğan Davalarda Yetki. . 2016; 1111 - 1146.
IEEE	SÜZEN B "Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 10. Maddesi Kapsamında Yabancı Unsurlu Sözleşmelerden Doğan Davalarda Yetki." , ss.1111 - 1146, 2016.
ISNAD	SÜZEN, BEGÜM. "Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 10. Maddesi Kapsamında Yabancı Unsurlu Sözleşmelerden Doğan Davalarda Yetki". (2016), 1111-1146.

APA	SÜZEN B (2016). Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 10. Maddesi Kapsamında Yabancı Unsurlu Sözleşmelerden Doğan Davalarda Yetki. Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 11(145-146), 1111 - 1146.
Chicago	SÜZEN BEGÜM Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 10. Maddesi Kapsamında Yabancı Unsurlu Sözleşmelerden Doğan Davalarda Yetki. Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 11, no.145-146 (2016): 1111 - 1146.
MLA	SÜZEN BEGÜM Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 10. Maddesi Kapsamında Yabancı Unsurlu Sözleşmelerden Doğan Davalarda Yetki. Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, vol.11, no.145-146, 2016, ss.1111 - 1146.
AMA	SÜZEN B Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 10. Maddesi Kapsamında Yabancı Unsurlu Sözleşmelerden Doğan Davalarda Yetki. Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 2016; 11(145-146): 1111 - 1146.
Vancouver	SÜZEN B Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 10. Maddesi Kapsamında Yabancı Unsurlu Sözleşmelerden Doğan Davalarda Yetki. Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 2016; 11(145-146): 1111 - 1146.
IEEE	SÜZEN B "Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 10. Maddesi Kapsamında Yabancı Unsurlu Sözleşmelerden Doğan Davalarda Yetki." Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 11, ss.1111 - 1146, 2016.
ISNAD	SÜZEN, BEGÜM. "Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 10. Maddesi Kapsamında Yabancı Unsurlu Sözleşmelerden Doğan Davalarda Yetki". Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 11/145-146 (2016), 1111-1146.