HÛBYÂR SULTAN VE HÛBYÂR OCAĞI ÜZERİNE
Yıl: 2016 Cilt: 1 Sayı: 11 Sayfa Aralığı: 245 - 268 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022
HÛBYÂR SULTAN VE HÛBYÂR OCAĞI ÜZERİNE
Öz: Alevi geleneğini bir bütün olarak ele almak, söz konusu geleneğin doğru anlaşılması için gereklidir. Bu geleneği oluşturan ana parçalardan biri olan Hubyâr Sultan geleneğini anlamak da Alevi geleneğinin bütünsel olarak anlaşılmasını kolaylaştıracaktır. Hubyâr Sultan geleneği daha geniş bir çerçeve olan Alevi geleneğinin içindedir. Tarihsel veriler ışığında iki Hubyâr'dan söz edilebilir. I. Hubyâr Sultan'ın 13. yüzyılda yaşadığı düşünülmektedir. Sözlü geleneğe göre Horasan'dan geldiği söylenen doksan bin erenden biridir. Dergâhını bugünkü Tokat ili Almus ilçesi Hubyâr köyüne kuran Hubyâr Sultan ile ilgili elimizde kesin bilgiler yoktur. Ancak eldeki ferman ve beratlardan yerleştiği yörenin Hubyâr Sultan'a vakfedildiği bilinmektedir. II. Hubyâr Sultan ise I. Hubyâr Sultan'ın torunlarından olup 16.yüzyılda yaşamış ve Hubyâr Abdal olarakadlandırılmıştır. Hubyâr Sultan ile HubyârAbdal, Hubyâr geleneği içinde tek isimdevar olmuştur. Bu ocağa bağlı talipler Hubyârtalipleri olarak bilinmektedir.Hubyâr Sultan geleneği üzerine yapılmışolan çalışmamızda Hubyâr Ocağıanaliz edilmiştir. Analiz esnasında HubyârOcağı'nın ritüelleri, semahı, oruçları, ocaktakibölünmeler, Sultan'ın kerâmetleri, ziyaretyerlerine dair inanç motifl eri incelenmiştir.
Anahtar Kelime: Konular:
ABOUT HUBYAR SULTAN AND HUBYAR TRADITION
Öz: It is necessary to embrace Alevi tradition as a whole in order to correctly understand the tradition in subject. To understand Hubyar Sultan tradition that constitutes the major part of tradition will make easier to understand Alevi tradition integrally. Alevi tradition, which is a broader subject, involves Hubyar Sultan tradition.In the light of historical data, two Hubyar can be mentioned. It is supposed that Hubyar Sultan I had lived in 13th century. According to oral tradition, he is one of the 90.000 saints who are said to come from Horasan. We don't have precise information about Hubyar Sultan who had set his dervish convent in Tokat province Almus town Hubyar village of today. But by the help of rescripts and charters, it is known that the region settled had been dedicated to Hubyar Sultan. Hubyar Sultan II is one of the grandchildren of Hubyar Sultan I and was named as Hubyar Abdal, and he had lived in 16th century. Hubyar Sultan and Hubyar Abdal had lived with a single name in Hubyar tradition. The pretenders of this "ocak" are known as Hubyar pretenders.This study, which is about Hubyar Sultan tradition, analyses the Hubyar Ocagi. The rituals, whirls (semah), fasts, separation into parts which in Hubyâr Ocağı, Sultan's miracles, area visitation's conviction motifs were discussed during the analyses. Finally, necessary and importance of the study were discussed.
Anahtar Kelime: Konular:
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- AY, Arif. "Efsane-Menkıbe Üzerine Bir Karşılaştırma Denemesi" http://yayim. meb.gov.tr/yayimlar/medergi/20.htm.
- BORATAV, Pertev Naili. (1969). 100 Soruda Türk Halk Edebiyatı, İstanbul.
- BOZKURT, Fuat. (2000). Çağdaşlaşma Sürecinde Alevilik, İstanbul.
- CİNLİOĞLU, Halis. (1986). Tokat Coğrafyası ve Tarihi. Ankara.
- ELÇİN, Şükrü. (1986). Halk Edebiyatına Giriş. Ankara.
- ENGİN, İsmail. (1998). Tahtacılar. İstanbul.
- IŞIK, Caner. (2008). "Derviş Ruhan" Örneğinde Alevi-Bektaşi Dervişlik Geleneği. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi. Van.
- İNAN, Abdülkadir. (1986). Tarihte ve Bugün Şamanizm. Ankara.
- KARADAĞ, Metin. (1995). Türk Halk Edebiyatı Anlatı Türleri. Ankara.
- KARAMAN, Fikri. Erişim sayfası www. tozanli.net. 17.11.2015.
- OCAK, Ahmet Yaşar. (1997). Kültür Tarihi Kaynağı Olarak Menâkıbnâmeler. Ankara.
- OCAK, Ahmet Yaşar (1999). Türkler, Türkiye ve İslam. İstanbul.
- KENANOĞLU, Ali; ONARLI, İsmail. (2003). Hûbyâr Sultan Ocağı ve Beydili Sıraç Türkmenleri. İstanbul.
- MELIKOFF, Irene. (1998). Hacı Bektaş Efsaneden Gerçeğe. Çev: Turan Alptekin. İstanbul.
- ÖZ, Baki (2003). Osmanlı'da Alevi Ayaklanmaları.
- ATASOY, Ali Rıza. (1950). Tokat Reşadiye İlçesi Halk Kitabı. İstanbul.
- PÜSKÜLLÜOĞLU, Ali. (1982). Efsaneler. Ankara.
- RUŞEN, Zeki. (1931). "Adım". S.6, s.25-28, Sivas.
- SARIYAR, Mehmet. (2008). Hûbyâr Sultan Ocağı Uygulamaları ile Alevi YoluErkânı. İstanbul.
- SEYİDOĞLU, Bilge. (1997). Erzurum Efsaneleri. İstanbul.
- SÜMER, Faruk. (1980). Oğuzlar (Türkmenler) Tarihleri, Boy Teşkilâtı, Destanları. İstanbul.
- TEMEL, Bektaş Ali. (1997). Anadolu Evliyalarında Hûbyâr Sultan.
- TÜRKDOĞAN, Orhan. (1995). AlevilikBektaşilik. İstanbul.
- YAMAN, Ali. Rus Araştırmacı V.A. Gordlevski'nin Alevilik-Bektaşilik Araştırmalarına İlişkin Düşünceler. www.alevibektasi.eu.
- ÇIBLAK, Nilgün. (2007). "Tahtacılarda Ateş ve Ocak Kültü". II. Uluslararası Türk Kültür Evreninde Alevilik ve Bektaşilik Bilgi Şöleni. Gazi Üniversitesi.
- YAŞAR, Hüseyin Hüsamettin. (1986). Amasya Tarihi. C. I.
- YETİŞEN, Rıza. (1986). Tahtacı Aşiretleri (Adet, Gelenek ve Görenekleri). İzmir.
- YILDIZ, Harun. (2008). "Alevilik ile İlgili Kavram ve Deyişler". Çukurova Üniversitesi Türkoloji Araştırmaları Merkezi.
- YÖRÜKAN, Y. Ziya. (1998). Anadolu'da Aleviler ve Tahtacılar. Ankara.
- Hûbyâr Vakfı. Erişim sayfası www. hubyarvakfi .org. 17.11.2015.
| APA | BAKAN SARITAŞ D (2016). HÛBYÂR SULTAN VE HÛBYÂR OCAĞI ÜZERİNE. , 245 - 268. |
| Chicago | BAKAN SARITAŞ Dilek HÛBYÂR SULTAN VE HÛBYÂR OCAĞI ÜZERİNE. (2016): 245 - 268. |
| MLA | BAKAN SARITAŞ Dilek HÛBYÂR SULTAN VE HÛBYÂR OCAĞI ÜZERİNE. , 2016, ss.245 - 268. |
| AMA | BAKAN SARITAŞ D HÛBYÂR SULTAN VE HÛBYÂR OCAĞI ÜZERİNE. . 2016; 245 - 268. |
| Vancouver | BAKAN SARITAŞ D HÛBYÂR SULTAN VE HÛBYÂR OCAĞI ÜZERİNE. . 2016; 245 - 268. |
| IEEE | BAKAN SARITAŞ D "HÛBYÂR SULTAN VE HÛBYÂR OCAĞI ÜZERİNE." , ss.245 - 268, 2016. |
| ISNAD | BAKAN SARITAŞ, Dilek. "HÛBYÂR SULTAN VE HÛBYÂR OCAĞI ÜZERİNE". (2016), 245-268. |
| APA | BAKAN SARITAŞ D (2016). HÛBYÂR SULTAN VE HÛBYÂR OCAĞI ÜZERİNE. Alevilik Araştırmaları Dergisi, 1(11), 245 - 268. |
| Chicago | BAKAN SARITAŞ Dilek HÛBYÂR SULTAN VE HÛBYÂR OCAĞI ÜZERİNE. Alevilik Araştırmaları Dergisi 1, no.11 (2016): 245 - 268. |
| MLA | BAKAN SARITAŞ Dilek HÛBYÂR SULTAN VE HÛBYÂR OCAĞI ÜZERİNE. Alevilik Araştırmaları Dergisi, vol.1, no.11, 2016, ss.245 - 268. |
| AMA | BAKAN SARITAŞ D HÛBYÂR SULTAN VE HÛBYÂR OCAĞI ÜZERİNE. Alevilik Araştırmaları Dergisi. 2016; 1(11): 245 - 268. |
| Vancouver | BAKAN SARITAŞ D HÛBYÂR SULTAN VE HÛBYÂR OCAĞI ÜZERİNE. Alevilik Araştırmaları Dergisi. 2016; 1(11): 245 - 268. |
| IEEE | BAKAN SARITAŞ D "HÛBYÂR SULTAN VE HÛBYÂR OCAĞI ÜZERİNE." Alevilik Araştırmaları Dergisi, 1, ss.245 - 268, 2016. |
| ISNAD | BAKAN SARITAŞ, Dilek. "HÛBYÂR SULTAN VE HÛBYÂR OCAĞI ÜZERİNE". Alevilik Araştırmaları Dergisi 1/11 (2016), 245-268. |
