Yokluk Nedir? Seyfeddin el-Âmidî’de Ma‘dûm Kavramı Üzerine Bir İnceleme

ALPER, Hülya

Yokluk Nedir? Seyfeddin el-Âmidî’de Ma‘dûm Kavramı Üzerine Bir İnceleme

Hülya ALPER (Doç. Dr., Marmara Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi, Kelam Anabilim Dalı.)

İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi

1 0

Yıl: 2013 Cilt: 0 Sayı: 28 Sayfa Aralığı: 33 - 58 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Yokluk Nedir? Seyfeddin el-Âmidî’de Ma‘dûm Kavramı Üzerine Bir İnceleme

Öz:

Bu makale, slâm kelâmının erken dönemlerinden beri canlı tartışma mevzularından biri olan "ma'dûmun neliği" meselesini, Eş'arî kelâm okulunun önde gelen isimlerinden Seyfeddin el-Âmidî (ö.631/1233) örneğinde incelemeyi hedeflemektedir. Bu bağlamda makalede şu sorulara cevap aranmaktadır: Ma'dûm nedir? Ma'dûm bilinebilir mi? Ona şey denir mi? Ma'dûmun bir gerçekliği var mıdır? Allah'ın ilmi ile yokluk arasında nasıl bir ilişkiden bahsedilebilir?" Bu yapılırken, Âmidî'nin yöntemi izlenerek bu sorulara verilen farklı cevaplar ve bu cevapların felsefî temelleri de irdelenmiştir. Sonuçta ise Mu'tezile ile Ehl-i sünnet arasında belirgin ayrılık noktalarından birini oluşturan ma'dûm probleminin, bir lafız tartışması mı yoksa temel bir farklılık mı olduğu ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelime:

Konular: Din Bilimi

What is the Non-Existent? A Research on the Concept of the Ma‘dūm in Sayf al-Dīn al-Āmidī

Öz:

his article aims to examine the problem of what mu’düm is, which has been one of the most heated debate topics from the early time of Islamic Theology, in the example of Suyful-Dm Ill—Amid? (d. 631/1233) who was one of the most eminent thinkers of Ash’arî school of thought. In this context, it seeks answers to the following questions: "What is the non-existent? “Is it possible to know the non—existent?” “Is the non-existent a thing as the Multazila claim?" In doing so, following the method of Ill-Amish, different answers of these questions and their philo— sophical basis are ımızlysed. As a result, whether the issue of mu’düm, which was a one of the division points between the Multazila and Ahl al-Sunnah, was literal discussions or fundamental difference is revealed.

Anahtar Kelime:

Konular: Din Bilimi

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

TRDizin Dışındaki Atıf Sayıları

OpenCitations: 0

OpenAlex: 0

Crossref: 0

Amidî, Ebü’l—Hasen Seyfüddîn, Ebkârü’l—efkâr jî usüli'd-dîn (nşr. Ahmed Muhammed el—Mehdî), Kahire: Dârü’l—Kütüb ve’l—Vesâıkı’l— Kavmiyye 1423 2002.
---------- Gâyetü’l—merâm ’ilmi'l-kelâm (nşr. Ahmed Ferîd Mezîdî), Beyrut: Dârü’l—Kütübi’l—’İlmiyye 1424/2004.
Arıcı, Müstakim, Necmettin el—Kâtibî ve Metafizik Düşüncesi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü basılmamış doktora tezi: 2011.
Bağdâdî, Abdülkâhir, el—Fark beyne’l—fımk (nşr. Muhammed Muh— yiddîn Abdülhamid), Beyrut: el—Mektebetü’l—’Asriyye 1419/ 1998.
Bâkıllânî, Ebü Bekr, Kitâbü Temhîdi’l—evâ'il ve telhîsü’d—delâ’il (nşr. lmâdüddîn Ahmed Haydar), Beyrut: Müessesetü’l—Kütübi’s—Şekâfiyye 1414/1993.
Beyzâvî, Kadî Ebü Saîd, Tâvâli’u'l-envâr min metâli’i’l-enzâr (nşr.
Abbas Süleymân), Kahire: Mektebetü'l—Ezheriyye li’t—Türâs—Beyrut: Dârü'l-Cîl 1411 /1991.
Cürcânî, Seyyid Şerif, Kitâbu’t—Târîfât, Beyrut: Mektebetü Lübnan 1985.
---------- Şerhu ’l-Mevâkif, Beyrut: Dârü’l—Kütübi'l—İlmiyye, 14 998.
Düzgün, Şaban Ali, Nesejî ve İslâm Filozoflarınâ Göre Allâh-Alem İlis— kisi, Ankara: Akçağ Yayınları 1998.
Eş’arî, Ebü’l—Hasan, Mâkâlâtü’l-İslâmiyyîn (nşr. Hellmut Ritter), Wiesbaden: Franz Steiner Verlag Gmbh 1400/ 1980.
Fahreddin er—Râzî, el—Erbâîn jî usâli'd-din (nşr. Ahmed Hicâzî es— Sekka), Kahire: Mektebetü'l—Külliyyati'l—Ezher, 1409/ 1989.
---------- el—Metâlibu'l-âliye mine’l-’ilmi’l-ilâhî (nşr. Muhammed Ab— düsselâm Şâhin), Beyrut: Dârü’l—Kütübi’l—İlmiyye 1420/ 1999.
---------- Me’âlimü usâli’d-dîn (nşr. Ahmed Abdürrahim es—Şiyah— Sâmî Afîfî Hicâzî), Kahire: Merkezü'l—Kitâb li’n—Neşr 1421 2000.
---------- Muhâssıılü ejkâri’l-mütekâddimîn ve’l—müte'âhhirîn mine’l— hükemâ’i (nşr. Hüseyin Atay), Kahire: Mektebetü Dârü’t—Türâs 1411 1991.
Frank, Richard M, ”Al—Ma’düm wal—Mawjüd the Non—Existent, the Existent and the Possible in the Teaching of Abü Hashim and His Fol— lowers”, Melânges Institut Dominicuin D’e’tudes Orientâles(MIDEO), 14 (1980), s. 185-210.
---------- ”The As’arite Ontology: Primary Entities", Arabic Science und Philosophy, IX (1999), s. 163-231.
---------- ”The on—Existent and the Possible in Classical Ash’arite Teaching", Melânges Institut Dominicuin D’e’tudes Orientâles (MIDEO), 24 (1980), 5. 1—37.
Gölcük, Şerafettin, ”Cehmiyye", Türkiye Diyanet Vâkfı İslâm Ansik— lopedisi, İstanbul 1993, VII, 234-236.
İbn Fürek, Mücerredü makalâti’ş—Şeyh Ebi’l-Hasan el—Eş’arî (nşr. Da— niel Gimaret), Beyrut: Dârü’l—Maşrık 1986.
İbn Manzür, Lisânü'l-’Arab, Beyrut: Dâru Sâdır 2000.
İbn Sinâ, Kitâba’ş-Şifâ Metafizik (çev. Ekrem Demirli—Ömer Türker), İstanbul: Litera Yayıncılık 2004.
İbnü’l—Mutahhar el—Hillî, Keşfü’l—marâd jî Şerhi Tecridi’l—i’tikâd, Beyrut: Müessesetü’l—’Alemi li’l—Matbuat 1408 1988.
İcî, Adudüddin, el—Mevâkıfjî ’ilmi’l—kelâm, Beyrut: Alemü'l—Kütüb ts. İsferâyînî, Ebü’l—Muzaffer, et-Tebsîr fi’d-dîn ve temyizi’l—firkati’n— nâciyye ’ani’l-fıraki’l—hâlikîn (nşr. Muhammed Zâhid el—Kevserî), Beyrut: Dârü'l—Kütübi’l—İlmiyye 1408 1988.
Kadî Abdülcebbâr, el—Mağnî fî ebvâbi’t—tevhîd ve'l-adl (nşr. İbrâhim Medkür —Tâhâ Hüseyin V. dğr.), Kahire: ed—Dârü'l—Mısriyye 1382- 85 1962—65.
Kaya, Cüneyt, Varlık ve İmkan Aristoteles’ten İbn Sina'ya İmkânin Ta— rihi, İstanbul: Klasik Yayınları 2011.
Kıvâmüddîn Mânkdîm, Ta’lîk ”alâ Serhi’l-Llsüli’l—hamse (Bu eser Şer— ha'l—Usüli’l—harnse adıyla Kâdî Abdülcebbâr'a izafet edilerek neşredilmiştir (nşr. Abdülkerim Osman), Kahire: Mektebetü Vehbe, 1416 1996.
Mâtürîdî, Ebü Mansur, Kitâbü’t—Tevhîd (nşr. Bekir Topaloğlu— Muhammed Aruçi), Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları 2003.
Nesefî, Ebü’l—Muîn, Tebsıratü’l-edille fî usüli'd-dîn (nşr. Claude Sa— lame), Dımaşk: Institut Français de Damas 1990—93.
---------- Tevhidin Esasları kitâbü’t-temhîd lî kavâidi’t-tevhîd (çev. Hül— ya Alper), İstanbul: İz Yayıncılık 2007.
Özdemir, Metin, Allah’ın Bilgisinin Ezelîliği ve İnsan Hürriyeti, İstan— bul: İz Yayıncılık 2003.
Pezdevî, Ebü’l—Yüsr, Usülü’d—dîn (nşr. Hans Peter Linss), Kahire: el— Mektebetü’l—Ezheriyye li’t—Türâs 2006.
Râgıb el-İsfahânî, el-Müfredâtü elfâzi’l-Kar’ân (nşr. Safvân Adnân Dâvüdî), Dımaşk: Dârü’l—Kalem/ Beyrut: ed—Darü’ş—Şamiyye 1412/ 1992.
Semerkandi, Ebu Seleme, Cümelü usüli’d—dîn (nşr. Ahmet Saim Kılavuz), İstanbul: Emek Matbaası 1989.
Taşcı, Özcan, Tukiyyüddin Necrâni’nin Mu'tezile Bilgi Teorisindeki Ye— ri ve Önemi, Ankara: AÜSBE basılmamış doktora tezi 2005.
Teftâzânî, Sa’deddin, Şerhu’l—’akâidi’n-Nesejî (nşr. Tâha Abdürraüf Sa’d), Kahire: el—Mektebetü'l—Ezheriyye li’t—Türâs 1421 2000.
Topaloğlu, Bekir, Emâlî Şerhi (Sirâceddin Ali b. Osman el—Üşî’nin), İstanbul: İFAV Yayınları 2008.
Üsmendî, Alâeddin, Lübâbü’l-kelâm (nşr. M. Sait Özervarlı), İstan— bul: İSAM Yayınları 2005.
Vecih Ahmed Abdullah, el-Vücüd ve’l-”adem beyne’l-Mu’tezile ve’l— Eşâ’ire, İskenderiye: Dâru’l—Vefâ ts.
Wisnovsky, Robert, “İbn Sina’nın Şey’iyye Kavramı Üzerine Not— lar" (çev. Arzu Meral), Marmara Üniversitesi İlahiyııt Fukültesi Dergisi, XXVI/ (2004), s. 85—118.
Wolfson, H. Austryn, Kelâm Felsefeleri Müslümıın—Hıristiyıın—Yahudi Kelâmı (çev. Kasım Turhan), İstanbul: Kitabevi 2001.
Yavuz, Y. Şevki, “Adem”, Türkiye Diyanet Vukfz İslâm Ansiklopedisi, İstanbul 1988, 1, 356-57.

APA	ALPER H (2013). Yokluk Nedir? Seyfeddin el-Âmidî’de Ma‘dûm Kavramı Üzerine Bir İnceleme. , 33 - 58.
Chicago	ALPER Hülya Yokluk Nedir? Seyfeddin el-Âmidî’de Ma‘dûm Kavramı Üzerine Bir İnceleme. (2013): 33 - 58.
MLA	ALPER Hülya Yokluk Nedir? Seyfeddin el-Âmidî’de Ma‘dûm Kavramı Üzerine Bir İnceleme. , 2013, ss.33 - 58.
AMA	ALPER H Yokluk Nedir? Seyfeddin el-Âmidî’de Ma‘dûm Kavramı Üzerine Bir İnceleme. . 2013; 33 - 58.
Vancouver	ALPER H Yokluk Nedir? Seyfeddin el-Âmidî’de Ma‘dûm Kavramı Üzerine Bir İnceleme. . 2013; 33 - 58.
IEEE	ALPER H "Yokluk Nedir? Seyfeddin el-Âmidî’de Ma‘dûm Kavramı Üzerine Bir İnceleme." , ss.33 - 58, 2013.
ISNAD	ALPER, Hülya. "Yokluk Nedir? Seyfeddin el-Âmidî’de Ma‘dûm Kavramı Üzerine Bir İnceleme". (2013), 33-58.

APA	ALPER H (2013). Yokluk Nedir? Seyfeddin el-Âmidî’de Ma‘dûm Kavramı Üzerine Bir İnceleme. İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 0(28), 33 - 58.
Chicago	ALPER Hülya Yokluk Nedir? Seyfeddin el-Âmidî’de Ma‘dûm Kavramı Üzerine Bir İnceleme. İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 0, no.28 (2013): 33 - 58.
MLA	ALPER Hülya Yokluk Nedir? Seyfeddin el-Âmidî’de Ma‘dûm Kavramı Üzerine Bir İnceleme. İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, vol.0, no.28, 2013, ss.33 - 58.
AMA	ALPER H Yokluk Nedir? Seyfeddin el-Âmidî’de Ma‘dûm Kavramı Üzerine Bir İnceleme. İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2013; 0(28): 33 - 58.
Vancouver	ALPER H Yokluk Nedir? Seyfeddin el-Âmidî’de Ma‘dûm Kavramı Üzerine Bir İnceleme. İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2013; 0(28): 33 - 58.
IEEE	ALPER H "Yokluk Nedir? Seyfeddin el-Âmidî’de Ma‘dûm Kavramı Üzerine Bir İnceleme." İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 0, ss.33 - 58, 2013.
ISNAD	ALPER, Hülya. "Yokluk Nedir? Seyfeddin el-Âmidî’de Ma‘dûm Kavramı Üzerine Bir İnceleme". İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 28 (2013), 33-58.