Yıl: 2015 Cilt: 10 Sayı: 11 Sayfa Aralığı: 1501 - 1526 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

İLKOKUL ÖĞRENCİLERİNİN SOSYAL BİLGİLER DERSİ BAĞLAMINDA KİMLİK, KÜLTÜR VE YURTTAŞLIK ALGILARI

Öz:
Bireylerin toplumsal ve küresel bağlamda etkin birer vatandaş olarak çağın gerekleri doğrultusunda yetiştirilmesi, ilkokul düzeyinde büyük ölçüde Sosyal Bilgiler dersi ile ilişkilendirilebilir. Öğrencilerin kendi kimlik ve kültürlerini öğrenerek iyi birer yurttaş olmaları bu dersin en önemli amaçları arasında yer alır. Bu araştırmada ilkokul öğrencilerinin Sosyal Bilgiler dersinde öğrendikleri kimlik, kültür ve yurttaşlık kavramlarına ilişkin algılarının çizdikleri resimler yoluyla ortaya konması amaçlanmıştır. Sanat temelli araştırma ile desenlenen araştırmanın örneklemini, bir ilkokulun 4. sınıfında okuyan 18 öğrenci oluşturmaktadır. Araştırmada, öğrencilere önce söz konusu kavramlar hakkında ne düşündükleri üzerine birer resim çizdirilmiş, ardından her bir öğrenci ile resimlere dair yarı-yapılandırılmış görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Araştırmada, öğrencilerin çizdikleri resimler ve gerçekleştirilen görüşmeler tematik analiz yoluyla analiz edilmiştir. Araştırmanın sonucunda, öğrencilerin büyük bir çoğunluğunun kimlik kavramını nüfus cüzdanı ile özdeşleştirdikleri, kültür kavramını ise halk dansları, yöresel kıyafet ve yemekler ile açıkladıkları görülmüştür. Yurttaşlık kavramını da öğrencilerin büyük bir çoğunluğunun bir yere ait olma ile açıkladıkları ve bu durumu resimlerinde büyük bir oranla bayrak şeması ile dile getirdikleri görülmüştür. Bu sonuçlara dayalı olarak, kimlik kavramının öğretiminde toplumsal roller ve farklılıklara; kültür kavramının öğretiminde kültürel farklılıklara; yurttaşlığın öğretiminde ise toplumsal sorumluluklar ve katılım gibi ögelere yer verilmesi önerilebilir. Bunun yanı sıra, bir konuya ilişkin öğrencilerin neler bildiklerini anlamalarının bir yolu olarak çocuk resimlerinin kullanılması ve sanat temelli araştırmaların çocukların iç dünyalarını en samimi biçimde ifade tarzı olarak benimsenen bir yaklaşım olarak kullanmaları önerilebilir
Anahtar Kelime:

ELEMENTARY SCHOOL STUDENTS’ PERCEPTIONS OF IDENTITY, CULTURE AND CIVIC WITHIN THE CONTEXT OF THE SOCIAL STUDIES COURSE

Öz:
Training of the students in the requirements of this era and being an active citizens in social and global context can be mostly related with social studies course. To teach students their own identity and culture and be a good citizen takes part within the important objectives of the social studies course. In this study, it is aimed to reveal the perceptions of elementary school students’ on the notions of identity, culture and civic, which were taught in the social studies course, through their drawings. The participants of this study, which were adopted as artsbased research, consisted of 18 4th grade students. First of all, students were asked to draw different drawings for each notion. Then, semistructured interviews were carried out about these drawings. In the study, student’s drawings and semi-structured interviews were analysed through thematic analysis. As a result of this study, it is seen that identity card was depicted by almost all of the students; and culture was expressed with folk dances, local dresses and foods. It is seen that civic notion was expressed by most of the students as belonging and mentioned as flag figure in their drawings. According to these results, it can be suggested that identity notion can be taught in the sense of social roles and differences, culture can be taught in the sense of cultural diversity, civic notion can be taught with social responsibilities and participation. Besides, it can be suggested to use children drawings to understand what students know about a topic and arts-based research can be used as an approach which allows students to warmly express their inner world
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • ABRUDAN, E. (2012). Postmodern identity: Image, fashion and new Technologies. Journal of Media Research, 1(12), 3-14.
  • ALAKUŞ, A.O.(2004). Kültür kavramı tanımlamalarına ilişkin bir analiz. Milli Eğitim Dergisi, 164, 60-70.
  • AYTEN, A.(2012). Kimlik ve din: İngiltere’deki Türk gençleri üzerine bir araştırma. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 12(2), 101-119.
  • BARBER J.P. ve WALCZAK K.K. (2009). Conscience and critic: Peer debriefing strategies in grounded theory research. AERA’da 13-17 Nisan 2009 tarihinde sunulan bildiri.
  • BELET, Ş.D. ve TÜRKKAN, B. (2007). İlköğretim öğrencilerinin yazılı anlatım ve resimsel ifadelerinde algı ve gözlemlerini ifade biçimleri (Avrupa Birliği örneği). VI. Ulusal Sınıf Öğretmenliği Eğitimi Sempozyumu Bildiriler içinde (270-278). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
  • BENNETT, T.(2007). Making culture, changing society. Cultural Studies, 21(4-5), 610-629.
  • BRANDHORST, A.R.(2002). Studying culture in the social studies classroom. The International Social Studies Forum, 2(2), 109-119.
  • BOYTE, H.C.(2003). Civic education and the new American patriotism post-9/11. Cambridge Journal of Education, 33(1), 85-100.
  • BRAUN, V. ve CLARKE, V.(2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research in Psychology, 3 (2), 77-101.
  • CHRYSSOCHOOU, X.(2003). Studying identity in social psychology some thoughts on the definition of identity and its relation to action. Journal of Language and Politics, 2(2), 225- 241.
  • ÇAM AKTAŞ, B.(2010). Investigating Primary school students’ perceptions regarding “teacher” through their drawings. The International Journal of Learning, 17(8), 410-425.
  • ÇOBAN, A.E., KARAMAN, N.G. ve DOĞAN, T.(2010). Öğretmen adaylarının kültürel farklılıklara yönelik bakış açılarının çeşitli demografik değişkenlere göre incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Dergisi, 10(1), 125-131.
  • DEVECİ, H.(2009). Sosyal Bilgiler dersinde kültürden yararlanma: Öğretmen adaylarının kültür portfolyolarının incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 8(28), 1-19.
  • EGERTON, M.(2002). Higher education and civic engagement. British Journal of Sociology, 53(4), 603-620.
  • ELKATMIŞ, M.(2014). İlköğretim programlarının yurttaş profili. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 36, 1-13.
  • ERİŞTİ, S.D. ve BELET, Ş.D.(2010). İlköğretim öğrencilerinin yazılı anlatım ve resimlerinde kültür algıları. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 9(33), 245-264.
  • ERİŞTİ, S.D. ve KURT, A.A.(2011). Elementary school students’ perceptions of technology in their pictorial representations. Turkish Online Journal of Qualitative Inquiry, 2(1), 24-37.
  • ERSOY, A.F. ve TÜRKKAN, B.(2010). İlköğretim öğrencilerinin çizdikleri karikatürlere yansıttıkları sosyal ve çevresel sorunların incelenmesi. Eğitim ve Bilim Dergisi, 35(156), 96- 109.
  • ERSOY, A. ve TÜRKKAN, B.(2009). İlköğretim öğrencilerinin resimlerinde internet algısı. İlköğretim Online. 8(1), 57-73.
  • ERSOY, A.F.(2007). Sosyal Bilgiler dersinde öğretmenlerin etkili vatandaşlık eğitimi uygulamalarına ilişkin görüşleri. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Anadolu Üniversitesi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Eskişehir.
  • ERTÜRK, E. (2006). Ders kitaplarında toplum, yurttaşlık, vatanseverlik ve ekonomi anlayışının dönüşümü: 1997 ve 2004 ilköğretim sosyal bilgiler ders kitapları üzerine bir içerik analizi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.
  • GÜRGİL, F.(2011). İlköğretim Sosyal Bilgiler programında halk kültürünün yeri: İlköğretim öğrencilerinin halk kültürü dersi uygulamalarına ilişkin görüşleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim bilimleri Enstitüsü. Ankara.
  • GÜVENÇ, B.(1999). İnsan ve kültür. İstanbul: Remzi Kitabevi.
  • HATCHER, J.A.(2011). Assessing civic knowledge and engagement. New Directions for Institutional Research, 149, 81-92.
  • HERDEM, K., AYGÜN, H.A. ve ÇİNİCİ, A.(2014). Sekizinci sınıf öğrencilerinin teknoloji algılarının çizdikleri karikatürler yoluyla incelenmesi. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(2), 232-258.
  • HEYSTEK, J. ve LUMBY, J.(2011). Identity and diversity: A case study of leaders in a South African primary school. Education As Change, 15(2), 331-343.
  • HUSS, E. ve CWİKEL, J.(2005). Researching creations: Applying arts-based research to bedouin women’s drawings. International Journal of Qualitative Methods, 4(4), 1-16.
  • LO, K.(2001). Double negations: Hong Kong cultural identity in hollywood’s transnational representations. Cultural Studies, 15(3-4), 464-485.
  • MARSHALL, T. H.(1950). Citizenship and social class. England: Cambridge University Press.
  • MCALLISTER, I.(1998). Civic education and political knowledge in Australia. Australian Journal of Political Science, 33(1), 7-23.
  • NKADIMENG, S. ve MAKALELA, L.(2015). Identity negotiation in a super-diverse community: The fuzzy languaging logic of high school students in Soweto. International Journal of the Sociology of Language, 234, 7-26.
  • OĞUZ, E.S.(2011). Toplum bilimlerinde kültür kavramı. Edebiyat Fakültesi Dergisi, 28(2), 123- 139.
  • OĞUZ, A.(2007). Sen hiç bilim adamı gördün mü? VII. Ulusal Sınıf Öğretmenliği Eğitimi Sempozyumu Bildiriler içinde (43-48). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
  • ÖNAL, H. Ve KAYA, N.(2006). Sosyal bilgiler ders kitaplarının değerlendirilmesi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16, 21-37.
  • ÖZSOY, S.(2012). Investigating elementary school students’ perceptions about environment through their drawings. Educational Sciences: Theory & Practice, 12(2), 1132-1139.
  • ÖZTÜRK, C.(2009). Sosyal Bilgiler: Toplumsal yaşama disiplinlerarası bir bakış. C. Öztürk (Editör). Sosyal bilgiler öğretimi demokratik vatandaşlık eğitimi içinde (1-31). Ankara: Pegema Yayınları.
  • PICKER, S. H. ve BERRY, J. S.(2000). Investigating pupils’ images of mathematicians, Educational Studies in Mathematics, 43, 69-94.
  • PRINT, M.(2007). Citizenship education and youth participation in democracy. British Journal of Educational Studies, 55(3), 325-345.
  • RICHARDS, J.C.(2006). Post modern image-based research: An innovative data collection method for illuminating preservice teachers’ developing perceptions in field-based courses. The Qualitative Report, 11(1), 37-54.
  • RICHEY, S.(2011). Civic engagement and patriotism. Social Science Quarterly, 92(4), 1045-1056.
  • RODARI, P.(2007). Science and scientists in the drawings of European children. Journal of Science Communication, 6(3), 1-12.
  • SAKKA, D.(2009). The views of migrant and non migrant students on cultural diversity in the greek classroom. Social Psychology of Education, 12(1), 21-41.
  • SMITH, P.(2001). Kültürel kuram. S.Güzelsarı ve İ.Gündoğdu (Çev.). İstanbul: Babil Yayınları.
  • SUNAL, C.Z. ve CHRİSTENSEN, L.M.(2002). Culture and citizenship: Teachers from two continentes share perspectives via a website. The International Social Studies Forum, 2(2), 121-140.
  • ŞAHBUDAK, E. ve AYAN, S.(2011). Akademik camiada yurttaşlık algısı ve bilinci: (CÜ Öğretim üyeleri örneğinde). Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 35(2), 107-130.
  • ŞİMŞEK, A. ve NUSS, S.(2010). Snapshots of a culture: How do american and turkish elementary students represent tehir cultural identities using technology as a means of expression and communication? Contemporary Educational Technology, 1(4), 288-305.
  • ŞİMŞEK, U., ÖZDEMİR, Y. ve KAYA, R.(2004). Türkiye Cumhuriyetinin yurttaşlık anlayışı ve tarihin kullanımı. Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 9, 377-386.
  • TELLERIA, J.(2015) What does culture mean for the UNDP. Cultural Studies, 29(2), 255-271.
  • TÜRKMEN, H.(2008). Turkish primary students’perceptions about scientist and what factors afecting the image of the scientists. Eurasia Journal of Mathematics, Science & Technology Education, 4(1), 55-61.
  • TÜZEL, S.(2013). Çok katmanlı okuryazarlık öğretimine ilişkin Türkçe öğretmen adaylarının görüşlerinin incelenmesi. Eğitimde Kuram ve Uygulama. 9(2), 133-151.
  • UĞURLU, C.T.(2011). Avrupa Birliği ülkelerinde ve Türkiye’de vatandaşlık eğitimi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 10(37), 153-169.
  • UYAR, Y.(2007). Türkçe öğretiminde kültür aktarımı ve kültürel kimlik geliştirme. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
  • ÜLTANIR, G.(2003). Eğitim ve kültür ilişkisi – Eğitimde kültürün hangi boyutlarının genç kuşaklara aktarılacağı kaygısı. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(3), 291-309.
  • ÜNLÜ, İ.(2012). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin kültür algılarının incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(1), 77-92.
  • WISE, J.M.(2000). Home: Territory and identity. Cultural Studies, 14(2), 295-310.
  • YAŞAR, Ş.(2005). Sosyal bilgiler programı ve öğretimi. Eğitimde Yansımalar: VIII Yeni İlköğretim Programlarını Değerlendirme Sempozyumu (14-16 Kasım 2005), Kayseri.
  • YAZICI, S. ve YAZICI, F.(2010). Yurtseverlik eğitimi: Tarih ve sosyal bilgiler öğretmenlerinin algı, tutum ve eğitimsel uygulamalarına yönelik bir araştırma. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(10), 649-660.
  • ZARRILLO, J.J.(2004). Teaching elementary social studies. NJ: Prentice Hall.
APA TÜRKCAN B, BOZKURT M (2015). İLKOKUL ÖĞRENCİLERİNİN SOSYAL BİLGİLER DERSİ BAĞLAMINDA KİMLİK, KÜLTÜR VE YURTTAŞLIK ALGILARI. , 1501 - 1526.
Chicago TÜRKCAN Burçin,BOZKURT MAHMUT İLKOKUL ÖĞRENCİLERİNİN SOSYAL BİLGİLER DERSİ BAĞLAMINDA KİMLİK, KÜLTÜR VE YURTTAŞLIK ALGILARI. (2015): 1501 - 1526.
MLA TÜRKCAN Burçin,BOZKURT MAHMUT İLKOKUL ÖĞRENCİLERİNİN SOSYAL BİLGİLER DERSİ BAĞLAMINDA KİMLİK, KÜLTÜR VE YURTTAŞLIK ALGILARI. , 2015, ss.1501 - 1526.
AMA TÜRKCAN B,BOZKURT M İLKOKUL ÖĞRENCİLERİNİN SOSYAL BİLGİLER DERSİ BAĞLAMINDA KİMLİK, KÜLTÜR VE YURTTAŞLIK ALGILARI. . 2015; 1501 - 1526.
Vancouver TÜRKCAN B,BOZKURT M İLKOKUL ÖĞRENCİLERİNİN SOSYAL BİLGİLER DERSİ BAĞLAMINDA KİMLİK, KÜLTÜR VE YURTTAŞLIK ALGILARI. . 2015; 1501 - 1526.
IEEE TÜRKCAN B,BOZKURT M "İLKOKUL ÖĞRENCİLERİNİN SOSYAL BİLGİLER DERSİ BAĞLAMINDA KİMLİK, KÜLTÜR VE YURTTAŞLIK ALGILARI." , ss.1501 - 1526, 2015.
ISNAD TÜRKCAN, Burçin - BOZKURT, MAHMUT. "İLKOKUL ÖĞRENCİLERİNİN SOSYAL BİLGİLER DERSİ BAĞLAMINDA KİMLİK, KÜLTÜR VE YURTTAŞLIK ALGILARI". (2015), 1501-1526.
APA TÜRKCAN B, BOZKURT M (2015). İLKOKUL ÖĞRENCİLERİNİN SOSYAL BİLGİLER DERSİ BAĞLAMINDA KİMLİK, KÜLTÜR VE YURTTAŞLIK ALGILARI. Turkish Studies (Elektronik), 10(11), 1501 - 1526.
Chicago TÜRKCAN Burçin,BOZKURT MAHMUT İLKOKUL ÖĞRENCİLERİNİN SOSYAL BİLGİLER DERSİ BAĞLAMINDA KİMLİK, KÜLTÜR VE YURTTAŞLIK ALGILARI. Turkish Studies (Elektronik) 10, no.11 (2015): 1501 - 1526.
MLA TÜRKCAN Burçin,BOZKURT MAHMUT İLKOKUL ÖĞRENCİLERİNİN SOSYAL BİLGİLER DERSİ BAĞLAMINDA KİMLİK, KÜLTÜR VE YURTTAŞLIK ALGILARI. Turkish Studies (Elektronik), vol.10, no.11, 2015, ss.1501 - 1526.
AMA TÜRKCAN B,BOZKURT M İLKOKUL ÖĞRENCİLERİNİN SOSYAL BİLGİLER DERSİ BAĞLAMINDA KİMLİK, KÜLTÜR VE YURTTAŞLIK ALGILARI. Turkish Studies (Elektronik). 2015; 10(11): 1501 - 1526.
Vancouver TÜRKCAN B,BOZKURT M İLKOKUL ÖĞRENCİLERİNİN SOSYAL BİLGİLER DERSİ BAĞLAMINDA KİMLİK, KÜLTÜR VE YURTTAŞLIK ALGILARI. Turkish Studies (Elektronik). 2015; 10(11): 1501 - 1526.
IEEE TÜRKCAN B,BOZKURT M "İLKOKUL ÖĞRENCİLERİNİN SOSYAL BİLGİLER DERSİ BAĞLAMINDA KİMLİK, KÜLTÜR VE YURTTAŞLIK ALGILARI." Turkish Studies (Elektronik), 10, ss.1501 - 1526, 2015.
ISNAD TÜRKCAN, Burçin - BOZKURT, MAHMUT. "İLKOKUL ÖĞRENCİLERİNİN SOSYAL BİLGİLER DERSİ BAĞLAMINDA KİMLİK, KÜLTÜR VE YURTTAŞLIK ALGILARI". Turkish Studies (Elektronik) 10/11 (2015), 1501-1526.